Tíminn - 15.04.1954, Blaðsíða 6

6
TIMINN, fimmtudaginn 15. apríl 1954.
88 blað.
Tel Aviv, 23.3. ’54. ,
Kæru samlandar!
Jæja, þá er nú aftur komið
'á NorðurhveliS. Og er ég nú
kominn hérna í vestasta
hornið á Asiu. En ekki er ætl-
unin að dvelja lengi hér í álíu.!
Afríka kvödd.
Þegar ég sendi ykkur sein-
ast línur var ég staddur í
Nairobi í Kenya. Þó að það
sé rétt hjá miðjarðarlínunni,
verður þar sjaldan ákaflega
heitt, þó fannst islendingn-
Vigfús GuBmandsson:
Ferðabréf frá Gyðingalandi
stjórnárvaída annarra rikja
og búið að drepa flesta
þeirra nánustu ættingja. En
þeir hafa komið hingað með
margháttaða aðra þekkingu
og reynslu fjölda þjóða og
hér. Og þegar nýlenda þeirra’segja úm Gyðinga. Þeir eru verið studdir fjárhagslega
var stofnuð hér árið 1831, að- flestir vel greindir, enda oft hér mikið með fjármunum
allega áf rússneskum stúdent menntamenn, er skara fram kynbræðra sinna í öðrum
um af gyðingaættum, hafði úr öðrum. Samheldni þeirra löndum.
Á leiðinni nörður eftir stanz ht™ a®eÍn?,30 Þús;.ibha; sem ogJmautseigj a er hka oft dá-| já, kraftaverkin hafa sann
aði ég dálítið í ensk-egypzku
þessi dukka
miðri Afríku,
land mitt.
kona,
vissi
suður í
þó um
Súdan, höfuðstaðnum, Khart-
oum. Þar í Súdan eru íbúarn-
ir nær eingöngu svertingjai'
var að nokkru leyti fólk af samieg. Þarna hafa þeir verið arlega gerst hér þessi sein-
Gyðingaættum, sem alltaf -hraktir og hrjáðir land úr ustu Ur.
hafði verið hér, ásamt inn- landi, ofsóttir og tvístraðir. Ná eru sérstaklega fagrar
fluttum Gyðingum frá -Rúm- Samt halda þeir saman og það og menningarlegar bo°rgir
um þar alveg nógu volgt! Og eða mj&g dökk=._ En þeir eru eníu og víðar að. Óx svo ný- er eir.s og þjóðartilfinning risnar hér u°p> þar sem fyrir
sýndist gróðurkyrkingur vera
þar nokkur vegna þurrka og
hita.
Ég talaði þar m. a. við einn
hvítan myndarbónda í ná-
grenni Nairobi. Lét hann
mjög vel yfir að búa þarna.
En kvað óeirðir Mau Mau-
manna mjög þreytandi. Vissi
enginn hvar þeirra væri von.
Þeir væru sennilega alls stað-
ar og þar á meðal inni í sjálf
um bænum, Nairobi, sem væri
þó höfuðvígi og aðalaðsetur
hvítu mannanna. En þeir
hvífu eru svo örlítið brot af
íbúum landsins. Ekki sagðist
bóndi þessi hafa orðið fyrir
skráveifum frá hendi Mau
Mau, en hann hefði alltaf
allt sitt heimafólk vel vopn-
að með byssum o. fl. — og vöku
mann allar nætur.
Hér og þar umhverfis sig
hefðu verið brenndir upp bú-
garðar og fólkið þar ýmist
drepið eða limlest á hinn
hroðalegasta hátt.
Uppreisn Mau Mau manna
kvað hann alltaf hafa verið
margir spengilegir og vel vaxn i
ir menn og fjörlegir í hreyf- j
ingum. Er talið að um 6 þús.
Evrópumenn séu í Súdan, af
6 y2 milljón íbúum, er búa á
25 sinnúm stærra lantísvæói
en ísland.
Hefði ég gjarnán viljað
kaupa þarna af svertingjun-.
um vel gerða hluti, eins og t.
d. fallega oíin teppi og ýmsa
smáhluti vel útskorna. En
pyngjúna og ferðatöskuna
varð að meta meira en ílcng-
unina í slíka hluti. Að ann-
arri verð ég alitaf að gæta
vandlega, að hún verði ekki
tóm, en liinni að hún verði
ekki offull'
Þarna í cíúdan er sífelldur
hiti, oftast að meðaltali á ár-
inu nálægt 30° á Celsíus. Þótt
nú væri komið þó nokkuð
norður fyrir miðjarðarlinu,
þá var hitinn illþolandi fyrir
íslendinginn, er þráði inni-
lega að komast norður á bóg-
inn lengra. Vildi hann alls
ekki eiga heima í Súdan, þótt
ugglaust sé margt ágætt
jlendan smám
1914 hafði hún
manns.
Á þeim árum var ísrael
(Palestina) mjög hrióstrugt þeirra og gróðafíkn
og fátækt land — með um allau heim annáiuð,
ulu og frægu 6500 km. longu hér> þar sem Tgi Aviv stendur
Níl-elfu.
mjög illa skipulagða, þó væri & bökkUm hinnar gjöf u3 fram vfir aidamót“va- t d
sterkur grunur a að Indverj- km 1&n2n C-.
ar, að nokferu búsettir í land-
inu, væru mikið á bak við
hana. Vopnabúnaður upp-1
reisnarmanna væri líka mjög
lítill og ófullkominn. Þeir
héfðu m. a. sáralitið af byss-
um. Þessi bóndi óskaði inni
I ísrael.
Þegar hingað er komið, er
hér hið indælasta vor. Það
gleymdist alveg veturinn hjá
u saman, svo að íþeirra sá ctírepandi. Þeir, sem fáum áratugum var alger-
ún oríið 100 þús. bezt þekkja þá, segja þá iega óbyggð eyðimörk og nú
trausta vini vina sinna. breiða frjösöm akurlendi
Gg þctt emstaklmgshyggja sig yfir þásundir og tugi hekt
se um ara> er gefa rihuiega uþp_
pa er skeru á ári hverju> þar sem
i .fyrir fáeinum áratugum voru
j gróðurlausir grjót- og sand-
, flákar. Gyðingar í öðrum
löndum senda trjáplöntur og
trjáfræ og koma oft sjálfir
, til gróðursetningar hingað.
Og nú breiðir sig brátt lágur
'skógur yfir fjölda grýttra
holta og hæða. Seinna verð-
ur sá skógur stórvaxinn.
j Já, Gyðingarnir eru fram-
gjarnt — og merkilegt fólk &
margan hátt.
i Gamlir sögustaðir.
j f gær fór ég að sjá Jerú-
j salem og umhverfi hennar.
ÍAðra leiðina fór ég rakleitt í
,bil, án króka eða áninga, og
jvar þá aðeins 1 klukkutíma
og 15 mín. Það eru uppundir
fórnfýsi þeirra oft sérstaklega iqo km. leið. — Jerusalem er
mikii. Nú í hinni merkilegu höfuðstaður fsraels. Þ. e.
uppbyggingu síns endur- fsraelshlutinn, en Arabar
heimta lands, taka þeir sam- hafa hinn annan hluta henn
vinnuna í þjónustu sína og ar, sem er álíka fjölmennur
framkvæma undir merkjum með nágrenni. Er það heldur
hennar margs konar risafram íeiðinlegt fyrir hinn kristna
kvæmdir. heim, að hafa meirihlutann
Yfir 40% af ísraelsmönn-1 af því svæði borgarinnar, sem
um eru í Samvinnufélögum. gömlu biblíuminningarnar
1932 seldi samvinnusamband- eru tengdar einna mest við í
Hiarðmaður með hjörð sína í Galileu.
350 þús. sárafátækum Aröb-
um og illa meðfarið af Tyrkj
um. Á þeim árum og nokk-
i
nú, aðeins grá og gróðurlaus
eyðimörk.
Nú er ein hættan, sem steðj
ar að, sú, hve Ísraelsríki er
landlítið og óvinveittar bjóðir
á ailar hliðar. En íbúarnir
lega eftir svona % milljón mér á milli haustsins (sem þrá innilega frið og næði tiliið þeirra vörur fyrir 48 þús. höndum Múhameðstrúar—
hvítra manna sem innflytj- var nú reyndar alltaf sumar) ag byggja upp sitt gamla endjpund, 1942 fyrir eina milljón manna og óvinveittra yfir-
enda í Kenya. Þá taldi hann, í Afríku og vorsins hérna. urheimta land. jpunda.en 1952 fyrir 50.600.000 leitt kristnum mönnum.
og Þetta er dálítið einkennilegt fsrael er aðeir.s 21 þúsund ’— fimmtíu milljónir og 600,
og er að gera mig hálfruglað- ferkilómetrar að stærð eða þús. pund!
að yrði verulega gott
skemmtilegt að búa þar.
'i
Lítið kynntist ég innfædd- an í árstíðunum, að koma
um þarna. En það virtist fyrst í byrjun vorsins til Kan-
sumt ekkert ómyndarlegt aríeyjanna frá hávetri á Eng
fólk, þótt dökkt sé á hörund. landi og íslandi og svo í byrj
Innfædd kona afgreiddi mig un haustsins til S.-Afríku og
í pósthúsinu. Spurði ég hana svo hingað að vorinu. Ætli
ísrael á allra síðustu tímum.
í þessu landi eru ennþá
að gerast undraverð krafta-
verk. Þar sem fyrir fá-
HHM
C*4_ ' < fe' 'C; . SwSSI m
Frá Jerúsalem
einhverra spurninga og bað
hana um vissa tegund frí-
merkja. Gaf hún ekkert út á
þetta. Og hélt ég að hún hefði
ekki skilið mig og fór ég svo
á annan stað í húsinu nokk-
uð frá til þess að skrifa. Eft-
ir talsverða stund kemur :;vo
konan þangað með frímerkin,
sem ég hafði verið að nefna
við hana og fór að tala við
mig og bað afsökunar á þvi,
að hún hefði ekki fyrst skilið
við hvað ég átti. Sagðist aidrei
hafa séð fyrri mann né neitt
frá íslandi, en það væri víst
mikil ævintýraeyja þarna
langt norður í höfunum með
hlýtt nú og mest allt hvann
grær.t. Einstaka blaðtré erú
þó ber ennþá — ekki lauíguð.
Hér við botn Miðjarðarhafs-
ins er indæi'veðrátta.'Sex tll
sjö mánuði sumársins er allt
Israelsmenn sýna sínum
i hluta borgarinnar talsverða
rúmlega eins og 1/5 af ís- | Nú sem stendur eru um 400 ræktarsemi, þótt óneitanlega.
landi. En á þessu landi búa samvinnufélög starfandi í beri þessi borg hér meira
nú ein milljón og 650 þús. landinu og hafa þau um 1000 vitni gróandanum 1 þjóðlíf-
manns, þar af um 10% Arab- sölubúðir. jinu. í Jerúsalem eru þó ýmsar
ar, hitt mestallt Gyðingar. j segja margir hér að sam- helztu stofnanir þjóðarinnar.
I Efamál er að í nokkru vinnufélagsskapurinn reynist Þar er Alþingi (120 þing-
landi heimsins hafi orðið eins ein allra styrkasta stoðin til menn og ríkisstjórnin). Þar er
stórstígar framfarir og hér í hjálpar á frumbýlingsárunum háskólinn er hefir yfir hálft
við að nema landiö, byggja annað þúsund nemenda. En
það og eignast farsæl og vel svo vill illa til að aðal bygg-
stæð heimili. (ingar hans eru yfir í ara-
Á seinustu áratugum hafa hiska hluta_ borgarinnar og
um áratugum voru eintómar Gyðingar streymt hingað úr jeta Því Israelsmenn ekki
grjót- og sandeyðimerkur er nær öllum löndum heims. Er|notið Þeirra, en verða að
nú allt þakið gróðri: margs sagt að hér í ísrael séu töluð ,yera með háskólann l bráða
konar ávöxtum, garðmeti, 4ö_60 tungumál, en hebresk jbirgðahúsnæði í sínum hluta
korni, grasi og hvers konar an er aðalmálið og tala hana ] borgarinnar.
um 90% Gyðinga hér. að mér 1. Mikla ræktarsemi sýna
er sagfc, .sem aðalmál sitt. I Israelsmenn minningu Davíðs
Innflutningur fóiks hingað
síðustu árin er talinn hafa
verið frá 96 löndum.
Mestur var innflutningur
Gyðinga hingað eítir valda-
töku nazista í Þýzkalandi.
Árið 1934 komu hingað flest-
ir innflytjendur eða "tæplega
62 þúsund manns.
Elestir innflytjendur hafa
af
fjármunum, oft rændir og
ílýjandi undan ofsóknum
jarðargróðri, er gefur ríkúlega
uppskeru á ári hverju.
Og nú síðast er verið að
gera risaátök til að nema og
græða upp eyðimörkina suð-
ur að Dauðahafinu, en það
haf liggur 1236 fet neðar en
sjávarflötur og er því einn
ialira lægsti staður jarðar.
sé ekki eftir að koma í vetur- ! ísraelsbúar hafa öil hin
inn einhvers staðar á norður- beztu nýtízkutæki á meðan
slóðum ennþá! Arabarnir umhverfis nota
“• hér er !íe5,/SS*
eru nokkur hundruð ár í flestu
á eftir nútíðarframförum hér
í ísrael.
konungs. Er grafhýsi hans í
veglegustu grafhvelfingunni
á Zionsfjalli. Þar eru líka
mikil minnismerki um þær
sex milljó?iir Gyðinga, sem
þeir hér segja að hafi verið
drepnir (flestir á hroðalegan
hátt) í Evrópu á „Hitlers-
tímabilinu".
í hinum miklu grafhýsum
á Zionsfjalli er öðru nær en
að eintómt sólskin komi inn í
Framh. á 10. síðu-
'Gyðingar.
Mér -hafa hálfleiðst Gyðing
af heiðríkja og sólskin og ar stundum, þegar þeir hafa
aldrei rigning, en stundum verið ákafastir að reyna að
dál. tíoggvotur jarðargróður á selja mér sitthvað í hinum
1 W/í/ÁVMW.V.V.Vrt%WAWAVAViWiWMVAVUV'
| Austurlenzka sýningin \
/ til ágcða fyrir Barnaspítalasj óðinn verður opnuð I ‘
I; dag í Hátíðasal Menntaskólans og stendur í fimm
•I daga, opið frá kl. 10—10 nema á Páskadag frá 2—10.
% Hjálpumsf öll að búa litlu hvítu rúmin í Barna-
í spítalanum.
goshveri. Va’rö ég bæði hálf- j lándi. En þó er talið að ör- fé á alls konar prangi. En það
undrandi og glaður við, hve 'íáir þeirra hafi alltaf verið er lika margt mjög gott að Xmvavvwwavm'AVWWVWWVWVVVWVWVVWM
nóttum. En
t-alsvert, er. snjór
kemur fcér aldrei.
Eins og kunr.ugt e:
Gyðingar um langan
á vetrum rignir ýmsu löndum, þar sem ég hefi
eða frost verið á ferð. Og víða þykja
þeir mikið uppáþrengjandi.
Líka fá þeir oft ámæli fyrir
að þeir vintti hvergi erfiðis-
voru
aldur
miðnsetursól, norðurljós og lflæmdir í burt úr sínu eigin vinnu, en græði sí og æ stór-