Tíminn - 01.05.1954, Blaðsíða 7

97. biað.
TÍMINN, laugardaginn 1. maj 1954.
I
lAiuyttvd. 1. maí
Dagur verkalýðs-
samtakanna
ERLENT YFIRLIT:
Launakjör í Sovétríkjunum
MacDuffic segir frá lauuakjörum, verð-
lagi og hyggingarmálum í Sovétríkjunum
Endurreisn
Skálholts
Sérstakri nefrnl fal-
ið að annast undir-
búning
Fyrir nokkru síðan skipaði
Steingrímur Steinþórsson
kirkjumálaráðherra þriggja
manna nefnd til að gera tÚ-
lögur um endurreish Skálhólts
í tilefni af 900 ára afmæli
biskupsseturs þar árið 1956. í
! nefndina voru skipaðir Hilmar
Stefánsson, bankastjóri, sem
er fcrmaður hennar, séra
! Sveinbjörn Högnason prófast-
ur og séra Hálfdán Helgason
prófastur. Þegar séra Hálfdán
Iio- Í nllnm lnnrinm hinc: UNBRA’ voru um..7,5% vegna fær sá, sem hefir litla per-' ~ " í Iézt, var Magnús Már Lárus-
^ . ... * rústum eftir styrjoldina. Akveöið S5nuiega þörf fyrir há laun, oft Minnismerki af Mikhail Vas- son prófessor skipaður í stað
ræna heirns Og kjor verka- var að endurbyggja borgina á 15 margfalt meiri laun en hinn, sem ilievich Lomonosov á Lenin-' hans.
manna allt nnnur og betri en árum og hefir því verki miðað mjog hefil. mlklu meiri þarfir> t. d. fyrir hœðunum f Moskvu. í baksýn Samkvæmt skipunarbréfinu
ðrtnr tinkanict fcot.t.n. o'il.-iir vpl ðfram Meðfram nvmm breið- _, _,j.. _ja ...... .. r
sest Moskvu-haskólmn nyi.
í erlenda yfirlitinu var skýrt frá þekkist vestan járntjaldsins. Vafa-
því fyrir nokkrum dögum, að am- laust er það þó orðið mim betra en
erískur dómari, MacDuffie að nafni, það var áður. Húsaleiga er lág eða
hefði ferðazt um Sovétrikin fyrir 36 rúblur á mánuði fyrir tveggja
Fyrsti maí Gr hátíðisdagur nokkru, eftir að hafa fengið ferða- herbergja íbúð.
verkalýðshreyfingarinnar. Á íeyfi fyrir atbeina Krustjeffs. Hefir
þeim degi hefir hún margs að hann síðan skrifað allmargar grein Launagreiðslur í Sovét-
minnast. Miklir sigrar hafa ar um þessa ferð sína í amerísk blöð rikjunum.
unnizt síðan verkalýðshreyf- verða nokkur atriði i grein hans Rússar vh.ðast hafa horfið frá
ra :in íei a e ír. þeirri kenningu Karls Marx í kaup
Það hefir mikið verið byggt gjajdsmálum, að sérhver skuli fá
í Sovétríkjunum seinustu árin, seg- laun eftir þörfum. Þeir hafa í stað
ir MacDuffie. Arið 1946, þegar ég inn sett það jggmái, að launin
ingin fýrst hóf göngu sína.
Viðast bjuggu verkamenn þá
við mikið ófrelsi og léleg lífs-
kjör. Nú eru samtök þeirra
hinc veanr nrAin traust oe- öfl dvaldl 1 Sovétrikjunum á vegum sk li fara eftir afköstum. Þess
mns vegar orom traust og Oii TTORRA vnr„ 75% af Minsk _ ___
Verðlag í feTJvétríkjanvm.
er nefndinni falið að gera til-
lögur um endurreisn Skálholts
og framtíðarskipulag staðar-
áður tíðkaðist. Þetta gildir vel áfram. Meðfram nýjum breið- stærri fjöiSkyldu að sjá.
orðið einnig um mörg þau lönd um götum hafa risið upp miklar M D ffi_ snur6ist m1ö„ fvrir um
er um bjuggu vi5 njiendu- <*«***■ «• fi,é”
kUgU11- ingar og skólar. Svipað hefir gerzt nkjunum. Hann fekk alltaí greið
Því miður er hins vegar í flestum öðrum borgum Sovétríkj- ®vor’ en nl urf u an, var su’ a
ekki hægt að segja þessa anna. ! ó^iafnaHen rLnnilega^Mkkiai^andi ingu við það’ sem var íyrst eftlr inni ber að hafa samráð við
sögu alls staðar. Það sorg- I Moskvu er venð að byggja eða 1 ‘ stríðið. Hins vegar er fæðið fá- biskup íslands og leggja síð-
lega hefir gerzt, að í stórum að.ljufa vlð bygglngu atta storra, ' ik -r 48 klst Tek1uskatt breytt- Nóg er af .kornvfrum’ en an tillögur þær, sem biskup
hluta heims hefir komizt til skyJaklJufa- Mest af ]pessum bygg-| Vinnuvikan er * Ust ,kp«k.at bæði skortur á mjolk. kjoU og -
_,,.n a:_ i_A_ íngum er nyx haskohnn, sem nær ar eru lagir eða samtals 2% at grænmeti_ Mestur hluti af launum
\alda ny einræðis- og kiig- vfir v,n í oín,, ,',tv,vorfin„ nv mánaðartekium, sem eru 265 rúbl- ____________t____________
Matarskortur er ekki lengur i ins með tilliti til afmælis
Sovétríkjunum, a. m. k. ekki í lík- biskupsseturs þar 1956. Nefnd-
__ og nefndin verða sammála
, . ______ha. í einu úthverfinu og mánaðartekjum, sem eru 265 fúbl- rkafólksins fer til þess að borga u.m.’ fyrir kirkjumálastjórnina
unarstefna, kommumsm- eru 32 hæöir f hæstu byggingunni. ur, og hækka síðan í mest 13%, fæði og fatnag og er hvort tveggja eit’1 síðar en 1. október næst
inn, sem beitir sízt minnaj Mikið kapp er lagt á hraða j þegar mánaðartekjurnar eru komn stórum d,rara og fábreyttara en komandi.
ranglæti og harðstjórn en byggingum. Húsin eru oft fram- ar yfir 1000 rúblur. sjúkrakostn- . Bandarikjunum og j löndum vest; Nefndin hefir þegar haldið
hinir fyrri kúgarar gerðu áð leidd i verksmiðjum og síðan sett aður er greiddur af ríkinu. Þá eru an jáx-ntjalds yfirleitt. j nokkra fundi. Fyrir fáum dög
ur. í öllum þeim löndum, saman af sérstökum vinnuflokkum, menn skyldaðir til að lána rikinu , MaCDUffie spurði um verðlag í um síðan fór hún, ásamt
þar sem hann drottnar, eru er oft hafa margar byggingar s vissan hluta af kaupi sínu I mörgum búðum, en fátítt mun að biskupi íslands, austur að Skál
verkaívðcsamtökin ófriáls o* taklnu 1 einu- McDuffie var sagt,1 Hæstu laun hafa hershofðingjar, átlendingar geri það og rússnesku hnlti til athup-n A
máttlau*otr verkalvðsstéttin að með bessum hætti hefði tekizt yfirhúsameistarar’ Prófessorar’ verk valdhöfunum er áreiðanlega ekki uLt i Lr vÍt " tað-
mattlaus og veikalj ðsstettin að reJsa fjögurra hæða byggingu smiðjustjórar, ráðsmenn ríkisbúa um það> þvi að þar er komið við hættl Þar-. Nokkui gagnrym
ofrjals. Þar þekkist ekki verk með 48 íbúðum & einum mánuði. og sérlærðir verkamenn (aðallega veikan blett f stjórnarkerfi þeirra. heflr komið fram varðandi
lallsretbiir. Þar byr verka-1 , námumenn) og eru laun þessara Verðið reyndlst nokkuð mismun- l)að> að f jós o>g hlaða, sem
lýðurinn við miklu lélegri
lífskjör en í löndum hins
Lélegur frágangur á
byggingum.
vestræna lýðræðisskipulags. I
j Það leynir sér ekki, að fragangur
Fyrsti maí, sem stundum allur á byggingum er á lágu stigi. llex- a eftir verða allar tölur til-
hefir verið nefndur frelsis- Víða á nýbyggingum var málning- greindar í dönskum krónum, þar
dagur verkalýðsins, ætti aö in farin af> dyrnar skældar og múr- sem einkum er stuðst við danska
vera öllum verkalýð í lýðræö- steinar skakkir. Oft mætti halda þýðingu á greinum MacDuffie.
islöndunum alvarlea1 áminn- að nýíar byggingar væru orðnar j j næsta flokki koma háttsettir
ing þess að vera vel á verði 2°ára gamlar’. Rússar gera Bér (iiðsforingjar, læknar, yfirdómarar
manna frá 6000—12000 rúblur á „ndi Qg yfirleitt oftast taisvert voru byggð í Skálholti síðast
mánuði. Svarar það til þess að vera bærra á hinum svonefnda frjálsa liðið haust, væru á ofmikið
10.500—21.000 danskar krónur (100
danskar kr. eru 236 ísl. kr.), en
markaði, — þar sem bændur selja áberandi stað og myndu lýta
þær afurðir, sern þeir framleiða 1 staðinn til frambúðar. Nefnd-
tómstundum — en í rikisbúðunum. in komst að þeirri niðurstöðu,
Pramboð er yfWeitt fjölbreyttara að gvo myndi ekki reynast>
á frjalsa markaðnum. Þa fer verð- . w , ’
lagið dálítið eftir landshlutum. T. *em ætlun hennar er að
d. í Karkoff kostaði kg. af smjöri bieyía heimreiðinni til staðar
19 d. kr. í ríkisverzlun, en 27 d. kr. lns- Hún er nú Úr norðri og
kostaði smjörið 35 d. kr. á frjálsa baki, en ætlunin er að breyta
markaðnum. í Alma Ata kostaði (henni þannig, að hún verði
eitt egg 3 d. kr. á frjálsa markaðn- framvegis úr vestri, enda snúa
gegn þeirri hættu sem komm- Sjálfir grein fyrir Því’- alfrágang' ’ °g ákærendur, visindamenn ýmsir, & frjálsa markaðiuun. í Alma Ata kemur því hálfgert að húsa
g SU peuxi uæhu, SC.U suimu upmi á nybyggingum þeirra er rithöfundar og aðrir listamenn. -........................ -------------->• • - . .
umsminn neiir reynzt verka- yfirieitt á lágu stigi. Nýlega birti Laun þeirra eru frá 7000—8750 d.
lýð þerira landa, þar sem gamanblað þeirra, Krókódíllinn, krónur á mánuði. Skrifstofustjórar
}rUUn h_eíÍr náð yfÍrráðUm- mynd af manni’ Sem ávarpar hús- ft opinberum skrifstofum komast i um en ekki nema 1>85 d. kr. f þ off”kirkia f bá átt Þessi
Undir yfirskym verkalyðsvm- vorð með þessari spurnmgu: Hefir sama íaunaflokk, en njóta auk þess KWf “ Kiruja 1 pa att. Pessi
—-- - •• - - ” ------- ....................................................Kleff’ . . . .... 'breytmg hefir það í för með
Af þessum astæðum er erfitt að A ~
tala um nokkurt meðalverð í Sov_ ser.aðekkertutlitstjon á að
étríkjunum. Nokkur dæmi nefnir hlJ°tast af hinni nýju fjós-
MacDuffie, er hann telur gefa hug j byggingu.
mýnd um algengt verðlag: Svina-| Verkefni þau, sem fyrirhug-
kjöt (kg.) 15,50 d. kr„ nautakjöt uð eru.í Skálholti og nefndin
(kg.) 25,00 d. kr„ lambakjöt (kg.) ' mun einkum f jalla um, eru
25,00 d. kr. (stundum aðeins lægra), þessi:
epli (pund) 4,85 d. kr„ tómatar Reist verði kirkja er sómi
(pund), 6,50 d. kr„ mjolk (peli) 8,50 „xr a __
d kr. og kartöflur (kg.) 1,60 d. kr. ^ ****
áttunnar hefir hann fært aldrei verið gert við þetta hús? Vit ýmsra hlunninda, t. d. hafa þeir
verkalýð þessara landa í hina anlesa ekki> svarar húsvörðurinn, not af ríkisbílum, fá ókeypis dvöl
rnestu kúgunarfiötra, sem til því að það er aIveg njtt! !á hressingarhælum o. s. frv.
eru í heiminum i daa I McDuffie fekk leyfl 111 að koma j Sérlærðir verkamenn, undirfor-
■ ' inn í nokkrar íbúðir verkamanna ingjar, verkfræðingar og verkstjðr-
Verkalýður hinna lýðfrjálsu í ýmsum borgum Sovétríkjanna.' ar og dómarar hafa frá 1750—7000
þjóöa þarf að vera vel á verði Þær voru frá tveggja til fjögurra d. kr. mánuði.
gegn flugumönnurn hinnar herbergja, auk eldhúss og baðs. I ófaglærðir verkamenn hafa frá
kommúnistisku yfirgangs- Herbergin voru yfirleitt 3x5,4 m„11050—1750 d. kr. á mánuði. Hús-
stefnu, er starfa innan sam- nema eldhúsið, sem var 7,3 ferm. verðir, hreingerningamenn og ýms-
taka hans Fyrir þeim vakir stærðin var yfirleitt hin sama í ir, sem vinna létt störf, hafa enn u ^ u„ iai>u>iui iia„ 7 a u M
ekki að berjast fyrir bættum öllum borgunum, íbúðirnar höíðu læ§ra kauP> * verksmiðjum og á ■ Patnaður er dyr j sovétrikjunum! ymsar ti,lö^ur komið fram *
lífskjörúm íviðkomandi iandi rafmagu: en á aðelns tvelmur sto« ríkisbúum er víða ákvæðisvinna og Bláröndóttar, a'gengar karlmanns- Þvi sambandi.
heldur að bióna hinumalbióð Um Vera frt rá,ð. fyrlr verður Þvl kauPið mJög mismun-í skyrtur kostuðu 110 d, kr. Morg I Reist verði prestseturshús
, vegglomPum eða iausum lompum. andi á þessum stöðum. MacDuffie; dœmi er hægt að nefna þessu 1{k> eða biskupshús, ef vígslu-
íega kommunisma. ji öllum hinum ibuðunum yar em- hitti nokkra verkamenn, er höfðu, tll dæmis kvenpeysur í Baku> erbiskup eða biskup íslands
Gott dæmi um þetta er göngu loftlJ°s- Allar rafmagns- hærra kaup en yfirmenn þeirra. kostuðu 27o d. kr„ en hefðii áreið- flytja þangað.
hin ólíka túlkun Þjóðviljans lelðslur voru utan á veflunum og| fá má geta þess, að veitt erU'anlega ekki kostað meira en 70 d., Fjarfægðear verði Iar
Og Alþýðublaðsins í eær á fama gl,Um,V, 61 u, ’ Sam" serstok verðlaun eða gjafir ymsum kr j Bandaríkjunum. Rafmagns- bve’trine-ar oe annaí hað
S py UD aosins 1 sær a kvæmt logum á hver Sovetborgan þeim, sem skara fram úr á sviði ví1n.r _rn Rafma^nsnera Dy8rs:,n£ar °S annað það, sem
1. mai-avarpi verkalyðssam- rett til i3 ferm. íbúðarhúsnæðis, iista og visinda. Sama gildir um k^ar t d_ td5 d kr 0g mmnsta nU er talið staðnnm tn 1Ýta-
vetna bar sem MacDuffie verkamenn. er ná óveniuleenm af-*____* _______ a
takanna í Reykjavik. Alþýðu en hvarvetna þar sem MacDuffie verkamenn, er ná óvenjulegum af- • erð af rvksugum 775 d. kr.
nloniin +1lllr«in lrurif UM I.enr, n 1» .. : 1 _; 1 rN „ 1 i _ T__• V1 ,, « h J O
blaðið túlkar kröfur þess á kom, virtust þrengsli mjög mikil. Sal
eftirfarandi hátt í fyrirsögn: erni eru lítil. Klæðaskápar taka
hriggja vikna orlof, fullkomn mikið rúm.
ar atvinnuleysistryggingar,1 Yflrleitt virtist ástandið hús-
sömulaun fyrir sömu vinnu næðismálunum miklu lakara en
og 40 stunda vinnuviku“. Hér j *..... .......... ...........-
er eingöngu minnzt á hags-
munarnál íslenzks verkalýðs,
sem sum kunna að sýnast
fjarlæg meðan íslenzkt at-
vinnulíf stendur ekki á
köstum. Þessi verðlaun, sem ekki
er veitt ákveðnum einstaklingi
nema einu sinni, eru oft mjög há,
eða allt að 100.000 rúblum (175.000
d. kr.)
meira þjónustuna við hús-
bændurna í Moskvu en ís-
lcnzkan verkalýð.
Það er ánægjulegt fyrir ís-
inguna. Ef hún spennir bog-
ann of hátt, verður afleiðingin
ótrygg atvinna, hækkandi ] Paris, 28. apríl.
(Framhald á 10. siðu).
Vietnam veitt
sjálfstjórn
nú er talið staðnum til lýta.
Reist verði íbúðarhús fyrir
ábúanda jarðarinnar eða fyrir
starfsfólk prests eða biskups,
ef þeir aðilar annast búskap-
inn. Að sjálfsögðu þarf svo
að byggja nauðsynleg penings
hús.
Nefndin mun leggja áherzlu
á það að hraða störfum, -svo
að tillögur hennar verði full-
Lamel, for |júnar t tæka tig. jyj, a> man
verðlag og rýrnandi gjaldmið- sætisráðherra Frakklands og hún láta hraða kostnaðar-
iil. Þess vegna verður verka- varaforsætisráðherra Viet- áæflun um þær framlivæmdir,
lýðhreyfingin að gera sér nam, Tring Vinh, undirrituðu Sem taldar verða nauðsynleg-
þessa fulla grein, hve langt! í dag samning um sjálfsstjórn ar, svo að hún geti verið höfð
traustari fótum en nú, en lenzku verkalýðshreyfinguna
vafalaust eiga eftir að kom- að minnast í dag margra
ast fram síðar. í fyrirsögn sigra og mikils valds, sem hún
Þjóðviljans eru kröfurnar hefir áunnið sér með starfi! ma ganga hverju sinni, ef það j Vietnam innan franska sam tii' hliðsjónar, “þegar samin
stæðingum hennar sjálfrar til
mests tjóns.
Það er ekki nóg að gera kröf
liins vegar túlkaðar á þessa sínu. En sigrar og vald skapa
leið: „Skilyrðislaust bann við líka aukna ábyrgð. Verkalýðs-
framleiðslu kjarnorkuvopna hreyfingin gerir í dag þær
— burt með herinn úr land- kröfur til ríkisvaldsins, að bað
inu“. Hér eru dregin fram tryggi næga atvinnu, stöðugt
áhugamál hins alþjóðlega verðlag og traustan gjaldmið-
kommúnisma og þau sett il. Ekkert af þessu getur ríkis-
fram fyrir sérmál íslenzks valdið hins vegar tryggt, eins
verkalýðs. Leiðtogar ís- og þjóðfélagsskipaninni er
Ienzkra kommúnista sýna háttað í dag, nema með góðri frelsis og réttlátra stjórnar
hér sem oftar, að þeir meta samvinnu við verkalýðshreyf-1 hátta.
á ekki beinlínis að verða skjól, veldisins. Áður höfðu Kam- verða f járlög næsta árs. Á sein
bodia og Laos hlotið sams asta þingi var ríkisstjórninni
konar réttindi. Þetta þýðir,: heimilað að verja einni millj.
að lcndin hafa komizt að kr. til kirkjubyggingar og ann
ur til annarra, heldur verður I samkomulagi um sjálfstjórn arra endurbóta í Skálholti.
og að gera þær til sjálfs sín. IVietnam, áður en virkilegurj Þjóðin mun áreiðanlega
Öflug verkalýðshreyfing, er skriður kemst á Genfar-ráð-(telja vel farið að hafizt sé
gætir vel þessa sjónarmiðs, er stefnuna, og mun kveða nið-' myndarlega handa um endur-
ein öruggasta trygging lýð-
ur þær raddir kommúnista, reisn Skálholts í sambandi vi5
að Vietnam sé aðeins lepp- 900 ára afmæli biskupsstóls
ríki Frakklands. þar. j