Tíminn - 01.12.1954, Blaðsíða 9

TÍMINN, miffvikiidaginn 1. desemher 1954.
9
2. blaS.
Esperanto rætt á fundi SVSenn-
ingar- og vísindastofnunar SÞ
UNESCO f jallar um málið.
Um þessar mundir situr átt-
unda þing UNESCO, Menning
ar- og vísindastofnunar Sam-
einuðu þjóðanna á rökstólum
1 Montevideo, höfuðborg Uru-
guay í Ameríku, og það mun
meðal annars taka til meðferð
ar það vandamál sem skapast
sökum mismunandi tungna
þjóðanna. Fyrir þinginu ligg-
ur áskorun nær 16 milljóna
mapna um að taka esperanto
upþ:'sem milliríkjamál, og um
þes^ar mundir er þingið að út
kljá það mál, ef því er þá ekki
lokjð. Þetta: mál er vel þess
virði að gefa því nokkurn
gaum.
Upphaf alþjóðamálsins.
Fyrsta kennslubókin í esper
antö kom út 1887. Höfundur-
inn ritaði bókina undir dul-
nefninu Doktoro Esperanto,
sem þýðir ,,sá sem vonar-11. Síð
un færðist dulnefni höfund-
arihs yfir á málið sjálft, en
hann nefndi það aðeins Int-
ernacia Lingvo, alþjóðamál.
Bygging málsins.
Málfræðin í esperanto er
aðeins 16 reglur, undantekn-
ingarlausar allar. Þrátt fyrir
þehnan einfaldleika hefir
reynslan sýnt að á alþjóða-
máiinu er unnt að beita hin-
um finustu blsfeb'rigðum, jafn
vel slíkum sem ekki nást í
öðjrúm tungumálum almennt.
Orðstofnar málsins eða ræt-
ur. eru teknar úr lifandi þjóð
tungum og fara eftir því,
hversu algengar þær eru í
málum. Orðmyndunarmögu-
leikar málsins eru geysilegir,
til dæmis er algengast að af
einurr. stofni megi mynda 10
— 15 sjálfstæð orð, en stund-
uni Jafnvel allt að 50. Þetta
eerir málið miklu auðveld-
ara, þar sem orðstofnarnir
sem læra þarf, eru svo fáir,
og til þessa dags hafa verið
nofaöir í málinu aðeins um
átl.íi þúsurid oröstofnar sem
svara til um 120 þús. orða á
þjóðtungunum.
Útbreiffsla málsins.
Hingað til hafa komið út
á esperanto á annað hundr-
að .sérfræðiorðasöfn í 45 grein
um náttúruvísinda, heim-
speki, tækni og atvinnu-
greina, og er orðaforöi þess-
ara safna talinn með í þeim
80Ö0 orðstofnum, sem fyrr
voru nefndir.
Bókmtnntir á málin.u hafa
stéðugt farið vaxandi, þýð-
it.g;.r cg frumsamin ve:k,
smásögm, leikrit, ljóð. vis-
imíarit, doktorsiitgerðir og
rannsotnir. Stærsta safn es-
perantoþókmennta, sem til er
nú (í London) hefir um 30
þús. t.'rdi og þæklinga. Með-
aífþeiira eru verk eftir Virk-
il,|Hómer, Dante, Shakespe-
aiæ. Moliere,. Dickens, Racine,
Voltaire, Göthe, Schiller,
Rejmarque, Púskín, Lermon-
töf, Tolstoj, sienkiewicz, Pe-
töfi, Strindberg, Selmu Lag-
erlöf, Capek, Cervantes, H.
CjfAndersen, Henrik Ibsen,
Albxis Kivi, Cankar, Jón
Sveinsson, ferðasaga Heyer-
dahls um Kon-Tiki-leiðang-
urinn, í leikslok eftir Berna-
dotte ^greifa, einnig biblían,
Blíagavad GÍta, og fjölmörg
önnur klassisk verk heims-
bókmenntanna.
Ýmis tímarit og blöð koma
út.á málinu hingað og þang-
aö. Tuttugu útvarpsstöðvar
I, senda nú út á esperanto, til
,1L
dæmis í Hilversum (Holland)
Róm, Zagreb, Bern, Vínar-
borg og Rio de Janeiro.
Máliff er talaff á fundum
esperantista.
Árlega er haldið allsherj-
arþing esperantista. Þau
hafa verið haldin 39 talsins
hingað til, og þar er alltaf
talað eingöngu esperanto,
auk fjölmargra annarra
þinga og ráðstefna smærri í
sniðum, en allsherjarþingin
eru venjulega sótt árlega af
2000—2500 manns. Talið er
að á árinu hafi um tíu þús-
und manns tekið þátt í fund
urn og þingum þar sem sam-
an voru komnir menn af mis
munandi þjóðerni sem töl-
uðu saman esperanto.
Aíþjóðasamband
cspcrantista.
Esperantomælandi menn
um heim allan hafa með sér
félagsskap, Almenna esper-
anto-sambandið, sem á fé-
lagsmenn í 82 þjóðlöndum.
Samhliða þessu sambandi
eru til önnur sérfræðisam-
bönd, kennara, vísinda-
manna, blaðamanna og
lækna. Almenna esperanto-
sambandið hefir um tvö þús-
und fulltrúa dreifða um allar
jarðir, sem alltaf eru reiðu-
búr.ir að gre'ða fyrir útlend-
ingum er á esperanto mæla,
hvort sem er á ferðalagi eða
á annan hátt.
‘W
Esperanto á aff vera
hjálparmál.
Það er rétt að benda ræki-
lega á að hugmynd esper-
antohreyfingarinnar er ekki
og hefir aldrei verið að út-
rýma þjóðtungunum, heldur
aðeins að útrýma þeim vand
kvæðum, sem skapast í við-
skiptum milli þjóða vegna
málserfiðleikanna. Esperanto
á aff vera hlutlaust hjálpar-
meðal til samskipta milli
þjóða.
Enska kiiattsfjyrnan
(Pramhald a, 3. 6iðu.)
Hull City 19 8 4 7 23-20 20
Bury 19 7 5 7 38-36 19
Swansea 19 8 3 8 36-39 19
Notts County 19 8 3 8 28-33 19
Liverpool 19 7 4 8 40-39 18
Lincoln City 19 7 4 8 36-38 18
Middiesbro 19 7 2 10 28-42 16
Nottm. Porest 19 7 1 11 26-28 15
Doncaster 17 7 1 9 24-40 15
Port Vale 19 4 6 9 21-37 14
Plymouth 19 3 5 11 27-39 11
Ipswich Town 20 5 1 14 31-46 11
Derby County 19 4 3 12 30-47 11
Aðalfimdui*
(Pramhald af 7. siðu.)
hefir formaður K. S: í. s. 1.
tvö ár baðst undan endur-
kosningu. Formaður var kos
inn Björgvin Schram, og með
stjórnendur þeir Ragnar Lár
usson, Jón Magnússon og Ingv
ar Pálsson, en fyrir var í
stjórninni Guðmundur Sveins
björnsson frá Akranesi. Vara
menn voru kjörnir þeir Rafn
Hjaltalín, Sveinn Zoega og
Haraldur Snorrason.
PmÁRiimlrisscit
LÖGGILTUR SMALAWOANDl
• OG DÖMTOLKUR i ENStU •
glRKJPHVOLI — 5iini 81655
Átján íslenzkir námsnieníi
Ijúka námi í Bandarikjunum
Washington, 27. nóv. —
Átján ungir íslenzkir verk-
stjórar og stjórnendur vinnu
véla eru nú á förum frá
Bandaríkjunum, þar sem þeir
hafa kynnt sér starfsaöferö
ir og útbúnað í sambandi
við bvggingu NATO-flugvall
ar á íslandi. Menn þessir eru
á aldrinum 19 til 34 ára og
kynnisíör þeirra hefir verið
skipulögð í samráði við ís-
lenzka verktaka og undir um
sjón FOA (efnahagsaðstoðar
Bandaríkjanna við önnur
lond). M. a. heimsóttu þeir
og skoðuðu þungaiðnaðar-
verksmiðjur og meiriháttar
byggingarframkvæmdir i
Bandaríkjunum. Undanfarn'
ar tvær vikur hafa þeir ver-
ið í New London, Connecti-
cut, þar sem þeir kynntu sér
verkstjórn við stofnun, er
nefnist National Foremens
Institute, Inc. Þar sóttu þeir
fyrirlestra verktaka og nutu
tilsagnar í verkstjcjjn hjá
sérfræðingum.
íslendingunum var skipt í
þrjá hópa, er héldu hver sí«a
leði, þar til að þeir hittust
allir í New London. í fyrsta
hópnum vcru níu menn, er
komu til New York hinn 13.
sept. Þeir heimsóttu þunga-
iðnaðarverksmiðjur í mið-
vesturhluta landsins. í fimm
vikur samfleytt störfuðu þeir
hjá Caterpillar-verksmiðjun-
um í Peoria, Illinois-fylki, og
þar sagði einn íslendinganna
„tókum við vélarnar sundur
sjálfir og settum þær aftur
saman“. Þeir félagar sóttu
skóla í verksmiðjum þessum,
þar sem framleiddir eru kran
ar, vélskóflur, jarðýtur, veg-
tieflar og önnur þungavinnu
tæki. Þeim var einnig kennt
að framkvæma fljótvirkar
viðgerðir og nutu nákvæmr-'
ar sýnikennslu í samsetning\%
og starfrækslu vélanna. í
New York mun hópur þessi
taka þátt í verkstjórnarnám
skeiði. Síðan munu þeir dvelj
ast i vikutíma í Washington
og skýra FOA frá árangri
íerðarinnar, en til íslands
halda þeir 2. des. n. k.
í öðrum hópnum voru sjö
verkstjórar og umsjónar-
menn. Þeir voru eina viku i
New York á vegum flugvall-
arstjórnar borgarinnar, en
henni lúta allir flugvelhr,
sem þar eru starfræktir. Þar
fylgdust þeir með byggingu
flugskýla og flugbrauta. Þeir
rannsökuðu einnig tilhögun
flugstöðva. „Við höfum góða
untíirstöðuþekkingu a.ð heim
an“, sagði einn hinna ungu
manna, „en við erum ennþá
að læra margt, sem mun
koma okkur að góðu haldi“.
Þeir skoðuðu byggingu brúar
yfir Hudsonána og einnig
skýjakljúfa er voru í smíðum.
í þriðja hópnum voru að-
eins tveir menn, sem lögðu
aðallega stund á að kynna
sér innkaup og dreifingu
varahluta í vinnuvélar. Þeir
heimsóttu General Motors
Overseas Division og H. O.
Penn íyrirtækið, en þau sjá
um sölu og dreifingu fyrir
Caterpillarverksmiðj urnar. —
Þessir tveir síðastnefndu hóp
ar komu til Bandarikjanna
25. októ sl. og fer annar þeirra
heim 20. des. en hinn 24. jan-
úar.
Íslendingarnir voru allir í
New London 25. nóvember,
en þá er hátíðisdagur
(Thanksgiving Day) í Banda
ríkjunum. Þann dag voru
þeir gestir á bandarískum
heimilum. Þeir voru á einu
máli um það, að þetta hefði
verið einn ánægjulegasti dag
urinn, sem þeir áttu í Banda-
ríkjunum.
Isl. sagnaþætfir
(Pramhald aí 5. siðu).
arbaki, er segir frá því, er
nafnið bendir til, en lýsir einn
ig dularfullum fyrirburði. Og
loks má nefna Sögur Jöhanns
Guðmundssonar á Gamla-
Hrauni. Allir eru þessir sögu
menn sem hér er getið, kunnir
af fyrri heftum Guðna. Marg
ar fleiri góðar sögur eru í
þessari bók, og ættu allir, er
unna þjóölegum fróðleik að
lesa hana.
J. B.
Auglýsið í Tímanum
| Nýkomið |
1 úrval af
| dönskum (
| bókum I
I Bókabuð NORÐRA!
Hafnarstræti 4
Sími 4281
IIIIIIIIWIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
i Síðar
1 Nærbuxur |
í á fullorðna og drengi |
| Sportsokkar |
margar gerðir
| H. Toft |
Í Skólavörðustíg 8, sími 1035 I
= 5
«iaiiiiiiililiiilllitillillilliiillllliillllllliiliiiiiiliiiiiii*ii'i»
IPILTAR eí þið eiglff stúlk-
juna, þá á ég HRINGINA
KJartan 4smundsson
gullsmiður, - Aðalstrætl i
Sími 1290 Reykjavík
.......

KSS53S5SSK55S5SSSS5SS5SS55S5at
TILKYNNING
Samkvæmt samningi vorum við Vinnuveitendasamband íslands, atvinnurekendur í
Hafnarfirði, Árnessýslu, Akranesi, Keflavík og í Rangárvallasýslu, verður leigu-
gjald fyrir vörubifreiðar frá og með deginum i dag og þar til öðru visi verður ákveð-
ið, sem hér segir:
Fyrir 2J/2 tonns bifreiðar ............. 48,08
Fyrir 2 y2 til 3 tonna hlassþunga ....... 53,67
Fyrir 3 til 3 V2 tonna hlassþunga ....... 59,23
Fyrir 3J4 til 4 tonna hlassþunga ....... 64,81
Fyrir 4 til 4>/2 tonna hlassþunga ....... 70,37
Aðrir taxtar óbreyttir að þessu sinni
Dagv. Eftirv. Nætur & belgid.v.
48,08 55,90 63,71
53,67 61,49 69,30
59,23 67,05 74,86 ! ii 1
64,81 72,63 80,44 rt
70,37 78,19 86,00 , I T- • JMf
Reykjavík, 1. des. 1954.
Vörubílastöffin Þróttur
Reykjavík
Vörubílstjórafélagið Mjölnir
Árnessýslu
Vörubílastöff Keflavíkur
Keflsavík
Vörwbílastöff Hafnarfjarffar
Hafnarfirffi
Bifreiðastöff Akrcness
Akranesi
Bílstjórafélag Rangæinga
Hellu
.. íí
tsosssssssæstttssssssssssssssssassssssssssssssssssosa csssssssýsœsswsœsssæsssssssssssssssssssssssssssssa