Tíminn - 02.12.1954, Qupperneq 4

4
TÍMINN, fimmtudaginn 2. descmber 1954.
273, blað.
Mcifínús Finnbogason:
Ér aiistnrvegi II.
Þrjú stórbýli í Skaftártungu
Skaftártungan hefir frá
öndverðu, verið talinn bezta
sveit Vestur-Skaftafellssýslu.
Ekki er það vegna þess, að
slæjulönd væru þar meiri eða
betri enn annars staðar, held-
ur var það vegna skóganna og
hagbeitarinnar, sem sialdan
brást, og ágætra upprekstrar-
landa.
Plöguengj ar voru 1 taldar
beztu slægjuönd sveitarinnar.
En þær láau milli Hrífunes-
lieiðar og Flögulóns (Tuneu-
fljóts) og Eldvatna. Þar áttu
einnig Hrífunes og Hemra
engjastykki. En þessar engjar
tók algjörlega af í síðasta
Kötlugosi 1918, auk þess stór-
skemmdust túnin af öskufalli
Mundu þersar jarðir naumast
hafa þótt byggilegar eftir
þetta áfall, ef ekki hefði not-
ið við skóganna og þar af leið-
andi vetrarbeitarinnar.
Myndarlegt býli.
Nú er þarna orðið öðruvísi
um að líta, Hrifunes stóð nið-
ur við Hólmsá^en hún tók að
brjóta neðan ' af túninu, svo
að bærinn var í hættu stadd-
ur, en þau Hrífuneshjón, Jón
Pálsson og Elín Árnadóttir,
voru ekki á því að gefast upp
og yfirgefa óðal sitt.
Upp frá ánni gengur dalur,
sem nær upp að þjóðveginum
og hallar móti suðri, var nú
bærinn fluttur upp að vegin-
um, og stendur þar nú eitt af
myndarlegustu svc’tabýlum,
sem reist hafa verið á síðari I
árum. Nú er búið að rækta
allan dalinn, og var 10.—12. j
september, þegar ég var þar
á ferð, langt komið að hirða
síðari sláttinn af túninu. Ekki
veit ég hvað taðan var mikil,
en ég leit svo til, að ekki
mundi Jón þurfa að kviða
komandi vetri. Ekki mun Jón
láta hér staðar numið, hann
mun fljótlega finna annan
dal í Hrífunesi til að leggja
undir plóginn sinn.
Fyrir þrem eða fjórum ár-
um var steypt fjárhústóft vel
mikil á holtinu vestur af bæn
um, mun hún taka 4—5 hundr
uð fjár. Síðan hefir þar ekki
verið aðhafst En Árni sonur
þeixra hjónanna hvarf til
starfa íuður á Keflavíkur-
flugvelli, og hefur unnið þar
lengstum s'ðan. Þetta þótti
sumum ekki góðs viti. Óttuð-
ust, að hann væri að yfirgefa
föðurhúsin, eins og svo marg-
ir aðrir. En íslendingar hafa
fyrr farið í „hernað“ og kom-
ið aftur. Svo fór einnig um
Árna í Hrífunesi. Þegar ég fór
þarna um, var hann kominn
heim, og tekinn að reisa þak
hins mikla fjárhúss, og sýnd-
| iít mér ekki neitt numið við
neglur. Árni fór ekki til að
j afla fjár og eyða því jafnóð-
um. Hann fór til að afla fjár
til að koma fótum undir enn-
þá stærri búrekstur í Hrífu-
nesi. en þar hefir áður verið.
Margt mætti fleira segja
um fyrirmyndar biiskap
þeirra Hrifuneshjóna. Þó hér
verði staðar numið nð sinni.
Ég gat. ekki komið við að
koma að Hrífunesi i bessari
ferð. bið því afsökunar á ef
hér er eitthvað rangt með far-
ið. bar sem margt af því er
haft eítir ðrum.
Eyðilegging í KötTugosi.
Þegar kemur upp á Hrifu-
nesheiðina, blasa við ítórbýl-
inn Flaga og Hlíð sitt hvoru
megin við Túngufljót. Á Flögu
hefur lengi verið mikill og
rausnariegur búskapur. For-
eldrar Vigfúsar Gunnarsson-
ar ,sem nú er að iáta af bú-
skap þar, meira en áttræður,
bjuggu þar stórbúi og komu
þar upp stórum og traustum
barnahöp. Ekki mun þó hafa
átt fyrir þeim að liggja að
staðfestast í Skaftártúngunni,
nema Vigfúsi or Valgerði, sem
giftist Guðjóni Jónssyni í Hlíð
og bjó þar rausnarbúi til
dauðadags.
Eins og áður getur, fóru all-
ar Flöguengjar í sand og vatn
í Kötlugosinu 1918. En sama
sagan hefir gerzt þar eins og
í H-rífunesi. Nú breiðir nýrækt
in sig út með heiðinni. Og stór
fjárhús og heyhlöðu var verið
að ljúka við að steypa sunnan
við bæinn.
Eins og kunnugt er, er Vig-
fús í Flögu giftur Sigríði
Sveinsdóttur prests í Ásum.
Hafa þau hjðnin verið sam-
hent í dugnaði, rausn og skör-
ungsskap, þó margt misjafnt
hafi fyrir þau komið, svo sem
að missa son sinn og fóstur-
son í einu í Túngufljót, hús-
bruni og missir engjanna.
Hafa þau afborið það með
þreki og stillingu. Geta þau nú
Iitið yíir langan og giftusam-
an starfsdag.
Þriðja jörðin, sem missti
engjar sínkr, eins og áður get-
ur, er Hemra. Ennþá er eins
umhorfs og á áðurnefndum
jörðum. Stór nýræktartún var
verið að hirða þar í annað
sinn, með síbreiðugrasi.
Mér hefir orðið skrafdrjúgt.
um þessar 3 jarðir og er það
af því að líklega hafa þær
goldið mest afhroð allra jarða
í gosinu í sýslunru, þegar frá
eru skildir Sandar í Meðal-
landi og svo Búlanc_sel og
Svartinúpur, sem algjörlega
fóru í eyði. En þar kom einn-
ig fleira til (einangrun).
Það er ánægjulegt að sjá
svona brugðizt við erfiðleik-
um og tjóni eins og hér tiefur
verið gert.
Atírjörfisfélk.
Guðjón heitinn í Hlíð, var
ronur Jóns Eiríkssonar þónda
í Hlíð og Guðnýjar konu hans.
Kona Eiríks var Sigríður
Sveinsdóttir læknis,. Paísson-
ar. Bræður Jóns í Hlíð voru
Bj örn í Svinadal ög séra
Sveinn í Ásum. Er þetta köll-
uð Hlíðarætt. í henui er margt
atgjörfis manna, til l.fs og
sálar Synir Jóns í Hlíð voru
Guðjón. eins og áður ér getið,
og Svemn, er giftist Hildi
Jónsdóttur í ^vkkvahæ í Veri.
Flutti:t hann bangað og bjó
þar lengi. Fleiri kunná' þau
systkini að hafa veríð. bó mér
sé ekki kunnugt um það.
Svnir Björns í Svínadal
urðu allir þjóðhaga smíðir og
munu Skaftfellingar lengi
njóta hugvits þeirra og handa
verka.
Börn séra Sveins voru með-
al annarra Sigríður á Flögu,
Sveinn bóndi á Fossi, Gísli
Framh. á 11. síðu.
Ilýjar bækur frá ísaf olda r prents mið ju
Værisigjasaga eftir sigfús biöndal.
Dr. phil. Sigfús Blöndal er framar öllu kunnur vegna hins mikla orða-
bókarstarfs síns, sem eitt út af fyrir sig nægir til þess að tryggja
honum heiðurssess meðal merkustu fræðimanna íslenzkra; þó fer því
fjarri að hann hafi ekki við annaö fengizt. Hann kom víða við í ís-
lenzkum fræðúm eins og margir vita, en hitt er síður á almanna vit-
orði að háskólanám hans var klassísk málfræði og að hann hélt alla
ævi tryggð við fornar menntir, þó að störf hans væru lengst af á öðr-
um sviðum. Staðgóð þekking hans á klassiskum fræðum kom honum
þó að góðu haldi bæði í ævistarfi hans á konunglega bókasafninu í
Kaupmannahöfn svo og í undirbúningi bókar þeirrar, sem hér birtist
íslenzkum lesendum. — Á íslenzku hefur fátt eitt verið um Væringja
ritað í samhengi fram að þessu, en hér er í fyrsta sinni dreginn saman
í eitt allur fróðleikur, sem máli skiptir úr fornum heimildum um Vær-
ingja og afrek þeirra í Miklagarði og víðar um Suðurlönd. I augum
Islendinga hefur löngum leikið ævintýrabjamii um Væringja, en
þekking á sögu þeirra hins vegar verið af skornum skammti. Hér
gefst nú íslenzkum lesendum kostur á að kynnast því á eínum stað,
hvað um þá er vitað, ekki aðeins úr íslenzkum fornritum, heldur og úr
erlendum samtímaheimildum, rituðum af mönnum, sem umgengust
þá og þekktu af eigin raun og höfðu sannar sagnir af afrekum þeirra.
Tmas’barögð
mamtkyhs
eftir
SIGURBJÖRN EINARSSON
prófessor
Á síðari tímum hafa flest mannaból verið könnuð. Hvar sem menn
hafa orðið fyrir: á úthafseyjum, í auðnavinjum, í frumskógum hita-
beltisins og á heimsskautaþröm, hafa þeir reynst trúmenn með eín-
hverjum hætti. Ferðalangar hafa stundum þótzt finna fólk í ein-
hverjum afkymum, sem ekki hefði neinar trúarhugmyndir. Nánari
athugun hefur einlægt hnekkt slíkum fregnum. — I bókinni Trúar-
brögð mannkyns segir prófessor Sigurbjöm Einarsson frá öllum
átrúnaði, sem menn þekkja, fram að kristinni trú, og skiptir bókinni
í þessa kafla: Frumstæðar þjóðir; Egyptar; Kaldear; íranar; Hell-
enar; Rómverjar; Indverjar; Kinverjar; Japanar; Arabar. — Þetta;
er bók, sem hver hugsandi maður hefur bæði gagn og gaman af að
lesa, og varla er hægt að hugsa sér betri jólagjöf en einmitt þessa bók.
Ljéðasafn Sigui’öaE' BieiSfjerS II
Sveinbjörn Sigurjónsson magister hefur búið undir prentun. Þetta
er annað bindið af þremur, en hið síðasta mun koma út að ári. Ljóð-
um þessa bindis hefur verið skipt í flokka, líkt og stefnt var að í
Ljóðasmámunum Sigurðar Breiðfjörðs hinum fyrri. — Flokkamir
eru þessir: Skáldið og umhverfið, Ljóðabrcf, Stökur og smákviðling-
ar og Formannavísur. Sérstaklega má benda á, að lausavísunum fylgja
oft nokkrar frásagnir í óbundnu máli um tildrög þeirra, og eru vís-
urnar fyrir það miklu skemmtilegri og bregða upp skýrum svipmynd-
um af lífi höfundar og samtíð.
SlefiðÍS'eka eftir HELGA hálfdanarson.
I bók þessari tekur Helgi sér fyrir hendur að skýra kvæði og vísur í
nokkru af fornsögunum: Sonatorrek, Árinbjarnarkviðu, Höfuðlausn,.
Lausavísur í Eglu, Vísur í Gunnlaugssögu, Visur í Bjarnarsögu Hít-
dælakappa, Vísu í Heiðarvíga sögu, Vísur í Eyrbyggja sögu, Vísur í
Gísla sögu, Vísur í Hallfreðar sögu, Vísur í Kormákssögu. — Þeir,
sem unna fornsögum vorum þurfa að lesa þessa bók.
ókaverzlun ísafoldarprenftsmiðju - Simi 4 527