Tíminn - 01.03.1955, Qupperneq 4

6
.X' '
TÍMINN, þriðjudaginn 1. marz 1955.
49. blað,
ð
Útgerðin þolirekki kauphækkun nema
hún fái útgjaldaaukninguna bætta
Greinargerð frá Laisclssaiiiliaiuii íslenzkra útvegsmanna
í tilefni af kauphækkunar-
kröfum þeim, sem stærstu
verkalýðsfélögin í landinu
hafa nú borið fram, vill
Landssamband íslenzkra út-
vegsmanna gera grein fyrir
afkomu bátaútvegsins og tog
araútgerðarinnar á undan-
förnum árum og viðhorfi út-
vegsmanna til þessara
krafna.
Kauphækkunarkröfur þess
ar, miðað við dagvinnukaup
verkamanna nema frá 37,2%
og allt að 59,78% hækkun
frá núgildandi samningum
og miðað við þriggja stunda
eftirvinnu frá 55,89% og allt
að 78% hækkun.
Vélbátaútvegurinn og tog-
araútgerðin hafa verið rek-
ín með stórkostlegu tapi á
undanförnum árum og hafa
útgerðarmenn bæði vélbáta
og togara orðið að leita að-
stoðar hjá ríkisstjórn og Al-
þingi til þess að forðast
rekstrarstöðvun vegna tap-
reksturs.
Aðstoðin til vélbátaútvegs-
ins hefir verið veitt í því
formi, að vélbátaútveginum
hefir verið leyft að selja
hluta af gjaldeyri þeim, er
fæst fyrir bátaafurðir, aðrar
en síldarafurðir og lýsi, með
verulegu álagi, og tekjurnar
af þessari sölu verið notaðar
til þess að halda uppi fisk-
verðinu og greiða niður hluta
af útgerðarkostnaði. Þessi
aðstoð hefir verið veitt vél-
bátaútveginum síðan í árs-
byrjun 1951. Fyrirgreiðsla sú,
sem bátaútveginum hefir ver
ið látin í té með réttinum til
áiags á hluta af gjaldeyrin-
um, hefir komið í veg fyrir
taprekstur hans.
Reikningaskrifstofa sjávar-
útvegsins, sem er opinber
stofnun, hefir gert skýrslu
um afkomu fjölda vélbáta á
árunum 1947 til 1953 að báð-
um árunum meðtöldum.
Skýrslur þessar ná til vél-
báta úr öllum fjórðungum
landsins. Árið 1947 eru skýrsl
ur yfir 139 báta og reyndist
tap þeirra kr. 6.731.820,00 en
það ér meðaltekjuhalli 11,36
% af tekjuupphæðinni. Árið
1948 eru skýrslur um 165 báta
og reyndist tap þeirra sam-
tals kr. 17.017.538,00 en það
er til jafnaðar 32,12% af
tekjuupphæðinni. Árið 1949
eru skýrslur yfir 175 báta og
reyndist tap þeirra samtals
kr. 16.582.387,00 en það er til
jafnaðar 29,23% af upphæð
teknanna. Árið 1950 eru
skýrslur yfir 160 báta og
reyndist tap þeirra kr. 17.220.
093,00 en það er til jafnaðar
26,57% af upphæð teknanna.
Árig 1951 eru reikningar yfir
115 báta og reyndist tap
þeirra kr. 6.723.997,00 en það
er til jafnaðar 9,88% ^ af
upphæð teknanna. Árið
1952 eru reikningar yfir
117 báta og reyndist tap
þeirra kr. 16.051.551,00 og er
það til jafnaðar 25,33% af
upphæð teknanna. Árið 1953
eru skýrslur yfir 135 báta og
nemur tap þeirra samtals kr.
13.095.085,00 eða til jafnaðar
14% tap af tekjuupphæðinni.
Af þessum skýrslum sést
1 jóslega, að mikill taprekst-
ur hefir verið hjá vélbáta-
flotanum þau ár, sem skýrsl
urnar ná til, og svipaður tap
rekstur hefir verið á sl. ári
og var árið 1953, því að þótt
vetrarvertíðin væri hagstæð-
ari 1954 en árið á undan, þá
varð síldarvertíðin sú næst-
lélegasta, sem komið hefir.
Reikningaskrifstofa sjávar-
útvegsins hefir þau ár, sem
hér að framan er getið, feng
ið reikninga frá um 40% af
vélbátaflotanum, og á þess-
um árum, 1947—1953, hefir
meðaltapið á bát á ári hverju
numið frá 48 þús. kr. árið
1947, þá hefir minnst tap
orðið á rekstrinum en mest
1952 eða um 130 þús. kr. á
bát. Árið 1953 nam tapið um
97 þús. kr. á bát.
Heildartapið hjá þeim 135
vélbátum, sem skýrslurnar
ná til árið 1953, nemur sam-
tals kr. 13.095.085,00. Hjá öll
um vélbátaflotanum, sem var
311 bátar talsins, nemur tap
ið 32 til 33 milljónum króna
á þessu eina ári, ef reiknað
er með sama tapi hjá þeim
bátum, sem Reikningaskrif-
stofan hefir ekki reikninga
frá og hinum, sem hún hefir
reikninga fyrir, sem vera
mun mjög nálægt lagi. Eins
og áður segir, er svipaður
taprekstur hjá vélbátaflotan
um árið 1954.
Samkvæmt þingsályktun
13. apríl 1954, voru eftirtald-
ir menn kosnir í nefnd til
þess að athuga hag útgerð-
arinnar: Björn Ólafsson,
alþm., formaður, Davíð Ól-
afsson, fiskimálastjóri, Emil
Jónsson, alþm., Hermann
Jónasson, alþm., Jóhannes
Eliasson, héraðsdómslögm.,
Lúðvík Jósefsson, alþm. og
Ólafur Björnsson, prófessor.
í áliti nefndar þessarar seg-
ir m. a.:
„Nefndin er þess vegna
sammála um að álykta, að
ekki sé um minna rekstrar-
tap að ræða en kr. 400.000,00
á hvern togara að meðaltali.
Er sú upphæð ákveðin m. a.
með tilliti til þess, að rekstr-
arreikningar útgerðarfélag-
anna sjálfra fyrir árið 1953
sýndu um 400 þús. kr. meðal
rekstrarhalla.
Þótt fyrningarafskriftir séu
töluleg útgjöld, verðtur út-
gerðin ekki rekin á heilbrigð
an hátt, nema útgerðin geti
lagt fé í fyrningasjóð á
venjulegan hátt. Þess vegna
verður að gera ráð fyrir, til
viðbótar ofangreindu tapi,
fyrningarafskrift af hverju
skipi, er nemiir að jafnaði
kr. 250.000,00“.
Framangreind skýrsla er
miðuð við árið 1953, en síðan
hafa kaupgjaldsgreiðslur til
áhafna togaranna verið hækk
aðar sem ntmur ca 450 þús.
kr. á skip yfir árið. Þar við
bætist aflabrestur á vetrar-
vertíð 1954.
Hins vegar var ákveðið
með bráðabirgðalögum í
ágústmánuði 1954, að veita
hverjum togara 2000 króna
útgerðarstyrk á hvern út-
lialdsdag frá þeim tíma og
var teknanna aflað með auka
álagi á bifreiðainnflutningi.
Þrátt fyrir þessa aðstoð er
stórkostlegur taprekstur á
togaraútgerðinni, svo reynzt
hefir erfitt að halda henni
áfram við núverandi aðstæð-
ur.
Útgerð vélbátaflotans og
togarai'.na stendur svo höll-
um fæti, að við stöðvun hef-
ir legið um árabil, þrátt fyr-
ir það að afurðasalan hefir
gengið cvenju vel og greið-
lega cg þann mikla stuðn-
ir-.g, sem látinn hefir veriö í
té af hálfu ríkisins.
Orsakirnar til þessa erfið
leika útvegsins, eru hinn
hái framleiðslukostnaður, er
stafar af háu kaupgjaldi og
verðbólgu í landinu. Vér ís-
lendingar getum ekki ráðið
vcrðlagi afurða vorra á er-
lendum markaði, heldur verð
utr. að sclja þær við mark-
aðsverði í samkeppni v.’.ð
framleiðslu annarra þjóða,
þar sem kaupgjald allt og
framleiðslukostnaður er miklu
lægri en hér á landi. Verður
því oft að selja íslenzkar út-
flutningsvörur lengt undir
kostnaðarverði þeirra.
Vélbáta- og togaraútgerð-
in hefir átti við svo mikla
örðugleika að etja, á undan-
fcrnum árum, af þeim ástæö
um, er að framan getur, að
útilokað er, að henni verði
haldið áfram, ef kaupgjald
og framleiðslukostnaður
hækkar, nema útgjaldaaukn
ingin verði borin uppi með
framlagi úr ríkissjóði, leið-
réttingu á gengisskráningu
eða á annan hátt.
Verði samið um kauphækk
anir, án þess að bæta útgerð
inni jafnhliða útgjaldaaukn
inguna, sem af þeim stafar,
er bæði vélbáta- og togara-
útgerðinni íþyngt svo, að
ekki er kleift að halda út-
gerðinni áfram.
Samþykkir fulltrúafundur
L. í. Ú. því, að tilkynna deilu
(Framhald á 6. slðu)
Ekið á bílum inn eftir
gijúfri Jökulsár í Lóni
Efni fluft í gang'naskála að Kollunnila
Frá fréttaritara Tímans í Hornafirði.
Nýlega íóru menn með efni í nýjan leitarmanrzaskála
úr Lóni inn að Kollumúla. Var ekið á bílnm upp eftir ísi-
lagðri Jökulsá í Lóni og gekk ferðm vel. Við Kollumúla var
gamall torfkofi, sem nú verður reistur veglegri en fyrr.
Flutningsmenn fóru fyrst
lausakandi til að kanna leið
ina og fóru fyrst inn aura
Jökulsár, en þegar kom að
gljúfrinu, sem hún fellur í á
alllöngum kafla þarna ofan
úr fjöllunum, óku þeir eftir
gljúfrinu endilöngu á ísi-
lagðri ánni, og var þar gott
færi.
Á heyjasleðnm.
Næst lögðu þeir af stað á
jeppum með efniviðinn í skál
ann á heyjasleðum aftan í
og gekk flutningurinn vel á
áfangastað. Miklu minni
snjór er sagður barna inni á
íjöllunum en niðri í byggð.
AA.
Jón Leifs tónskáld hefir sent eftir
farandi pistil um iistamannaþrætur
og lausn þeirra:
leiga á sviði listmenningar, — og
það er gott, — hvað sem öðru líöur.
„/ blöðum hér hafa birzt margar
og langar greinar um þrætur mynd
listarmanna. Fáir lesendur hafa
fylgst með skrifunum eða lesið þau
— ekki heidur sá, er þetta ritar.
Hins vegar hefir verið safnað
spurningum og svörum til birtingar
um þessi mál, — eins og jist verði
dæmd með handauppréttingum og
atkvæðagreiðslu. Menn eru spurðir
um list, sem vitað er, að hafa hvorki
skilningarvit né skólun til þeirra
hluta. Slíkt er ósamboðið menningar
þjóð á tuttugustu öld.
/slendingar eru menningarþióð,
en þó ekki lengur bókmenntaþjóð
eingöngu. Alþýðumenning sú, er
stóð lengi og stendur enn á grunni
hins talaða og ritaða máls, er ekki
lengur höfuðstoð íslenzks frelsis og
íslenzks frama meðai menntaþjóða
heims. Þetta verð'ur einmitt Ijóst af
deilum þeim, er að framan greinir.
Undirritaður hefir jafnlítið vit á
myndlist og flestir spyrjendur og
svarendur í listmálum þeim, ec um
er talað nú, — en honum virðist,
fljótt á litið, sýning sú, er valin
hefir verið hér til sendingar til
Rómaborgar, muni vera einmitt vel
valin með tiiliti til þeirra sjónar-
miða, sem eru almennt gildandi úti
um heim varðandi framkomu sam-
timalistar, bæði í tónlist og mynd-
list. Höfuðáherzla er ævinlega lögð
á að sýna þróun og tilraunir, sem
benda í framtíðarátt, en þurfa ekki
að hafa í sjálfu sér mikiö listgildi,
enda verður ekki dæmt um það fyrr
en að löngum tíma liðnum. — ís-
lenzka deild Rómarsýningarinnar
virðist bera vott um, að ísland er
engin stirðnuð „provins“ eða hjá-
Hjns vegar mun flestum virðast
fáránlegt að menn segi sig úr stétt-
arfélögum, þótt þeim kunni að mis-
líka eitthvað í bili, og réttmætt er
að láta slíka „stéttsvikara" þá bera
fulla ábyrgð á sínum aðgerðum, sem
vel hefði mátt'forðast, ef til hefði
verið biðlund ög félagsþroski.
NB. Athugasémd þessi var skrifuð
áður en menntamálaráðuneytið
felldi úrskurð sinn í málinu“.
Þá hefir Sn. J. beðið fyrir eftir-
farandi pistil um Varabálk:
„Varabálk Sigurðar Guðmunds-
sonar eignaðist ég árið sem hann
kom í annarri útgáfu. Þá lærði ég
hann utanbókar, enda er hann auð-
lærður, svo mjög sem höfundurinn
skoröar mál sitt rími. En ekki vildi
ég láta hlýða mér yfir rímu þessa
nú eftir 55 ár. Nýlega var lesið í
útvarpið nógu mikið úr henni til
þess, að allir, sem heyrðu, áttu að
geta sannfærzt um það, hvílík ger-
semi hún er. Mundi nú vera von-
laust um að selja hana í nýrri út-
gáfu einmitt fyrir það, hve góð hún
er? Skemmtilegt væri það, að sjá
Varabálk verulega vel og snoturlega
útgefinn á ný. Helzt ætti þá að
fylgja honum ný ritgerð um höfund
inn, hver sem kann að finnast þeim
vanda vaxinn, að skrifa hana. Það
var tjón að síra Þorkell Bjarnason
skyldi ekki rita meira um Sigurð
en hann gerði. Hann gát sagt frá
honum af eigin kynnum, en var
bæði glöggur, sánnorður og ritsnjall.
Vill nú ekki eirifivér híima betri for-
leggjara íhuga þetta iriál?"
Sn. J. hefir iokið máli sinu.
Starkaður.
Í5555S5555555555555S555SS55555555555555555555S555S5S5S5S5?.
555555555s555ffl
Hræðist ekki frost
„Aklathene“ plastik vatnspípurnar springa aldret.
Þær tærast ekki heldur. Eru léttar í meðförum
og sterkar. —
Koma í 500 feta rúllum.
Endast endalaust
Umboðsmenn:
Kristjdnsson h.f.
Borgartúni 8, Rvík. Sími 2800