Tíminn - 07.04.1955, Blaðsíða 12

12
TÍMINN, sunnudaginn 16. janúar 1955.
12. blað.
—
Sahmanismlnu
CPramnald af 8. bISU).
aninn" lýsir þeirri för. —
Leiðin liggur til suðurs, yfir
Altai-fjöll, yfir land Kínverja,
yfir „gulu sléttuna", „hvítu
sléttuna“, „gula fjallið". Hið
síðast nefnda er mjög erfitt
yfirferðar. Lýsir „shaman-
inn“ því, er hann sér beina-
hrúgur, leifar „shamana", er
ekki komust lengra. Þá opn-
ast „gin jarðar“, leiðin til
undirheima. Meðan „sham-
aninn“ telur sig Terðast yfir
ólíkar slóðir syngur hann
mismunandi söngva. Söngv-
arnir eru ljóð hinna ýmsu
svæða. Sömuleiðis lýsir hann
erfiðleikunum. Hann klifrar
niður gegnum „gin jarðar“.
Þá kemur hann að stóru hafi.
Yfir hafið liggur hrosshár.
Sá, sem syndugur er, getur
ekki gengið eftir því. „Sham-
anninn“ sér beinahrúgur
margra embættisbræðra sinna
á botni hafsins. Þeir höfðu
ekki staðizt freistingar lífsins,
ekki verið siðferðilega hreinir,
eg því féllu þeir í hafið og
drukknuðu. Hinum megin
strandar er kvalastaður
syndugra. — Brátt nálgast
„shamaninn" bústað Erliks
Khans. Hundar koma gelt-
andí á móti honum og varna
honum inngöngu. Dyravörð-
ur gætir húsa. „Shamaninn"
friðar með gjöfu'm, er hann
hefur tekið með sér, og fær
að ganga inn. Erlik Khan er í
fyrstu afundinn og vill ekki
við hann tala. Þá tekur
„shamaninn" fram vodka og
réttir honum. Þá hýrnar brún
in á Erlik Khan. Gerist hann
brátt drukkinn og mjúkmáll.
Veitir hann „shamaninum"
blessun sína, heitir frjósemi
jarðar og búpenings, hjarð-
ar og hesta. Lýsir „shaman-
inn“ þessu öllu með áhrifa-
ríkum orðum.
Áður fyrr var mikið um
„shamanisma“ meðal Lappa.
Eru til lýsingar sænskra og
norskra rithöfunda á fyrir-
bæri þessu frá því á 17. og
18. öld.
Byrjar á brennivíns-
drykkju.
„Shamaninn", sem var
kallaður „nojdi“, hafði hóp
aðstoðarmanna. Voru það
einkum konur, er aðstoðuðu.
Fyrir kom það einnig, að
allir, er viðstaddir voru helgi-
athöfnina, voru „shamanin-
um“ hjálplegir.. Trumba
„shamansins“ var mjög
skrautleg. Var hún alsett
myndum. Gat þar að líta
byggð alheims og goðmögn.
Sérstakt hús var ætlað
„shamaninum" til starfa
síns. Væri tilgangur starfans
að lækna sjúkan, — en talið
er, að sjúkdómurinn stafi af
því, að sál mannsins hafi ver-
ið rænt og komið fyrir í Jab-
meaimo eða dánarheimum,
— Þá ríður á því fyrir „nojd-
inn“ að komast þangað og
sækja sálina. Hann hefur
starf sitt með því að drekka
brennivín. Áður fyrr var lútur
notaður sem æsilyf. — „Noj-
dinn“ brýzt um og lætur ill-
um látum og leitast þannig
við að komast í hrifningar-
ástand Hann ber trumbuna,
en þess á milli sýnist hann
leita frétta af henni um átt
og leið á för sinni um anda-
heiminn Þá tekur hann að
kyrja töfraljóð, „jojkar“ eins
og það er kallað. Konurnar,
sem aðstoða hann, taka und-
ir eða stundum allir, sem við-
staddir eru. Að lítilli stundu
liðinni fellur „nojdinn“ í
dvala, liggur endilangur á
jörðinni. Er þá talið, að sál
hans svlfi á meðan til Jameai-
mo og reki erindi sín. Þeir, sem
aðstoða, halda söngnum á-
fram á meðan. Verður að síð-
ustu að vekja „nojdinn“ af
dvalanum. Til þess er valin ó-
fullvaxta mær úr hópi aðstoð-
arkvennanna. Fær hún sér-
staka þóknun fyrir.Mærin tek
ur að „jojka“ og vekur „nojd-
inn“ með óhljóðum miklum og
hávaða. „Nojdinn" fær ríku-
leg laun fyrir starfa sinn.
Samanburður við spá-
menn ísrael;.
Starf „shamana“, meðal ým-
issa þjóðflckka, hefir nú ver-
ið rakið að nokkru og bent á
einkenni „shamana“-hreyfing
arinnar. Er margt einkenni-
legt í háttum „shamana" og
hugsunarhættí og margt
merkilegt. Hefir loreyfingu
þessari stundum verið líkt við
spámannahreyfingu ísraels.
Margt er ólíkt með þeim, og
hin síðarnefnda að öllu á
hærra menningar- og þroska-
stigi. Einstaka atriði eru
þó merkileg til samanburðar.
Skal þeirra getið hér að síð-
ustu.
Ekkl getur hver sem er orðið
„shaman“. „Shaman“ veröur
sá einn, sem hlotið hefir köll-
un. — Uppeldi og arfur fá
miklu um valdið, en andarnir
sjálfir velja og skera úr, hver
sé hæfur til starfsins. Það er
sagt, að sjá megi á ungum
börnum hvort þau hafa hæfi-
leika í þessa átt eða ei. Augu
þeirra, sem búin séu hæfileik-
anum, eru fjarræn og draum-
kenndur svipur þeirra. Þau sjá
það, sem öðrum er hulið. —
„Shamanarnir“ fá köllunina
með ýmsu móti. Sumir heyra
rödd tala hið innra með sér.
Aðrir sjá tákn, eða þeir sjá
sýnir.
Köllunin er náðargjöf, en
hún getur einnig orðið þung-
ur kross þeim, er á að takast
þann vanda á hendur að verða
„shaman“. „Shamanarnir"
lifa mjög ófrjálsu lífi. Þeir eru
stöðugt undir smásjá fólksins.
Og starf þeirra er erfitt og er-
ilsamt. En enginn fær órefsað
komið sér hjá að hlýðnast
kallinu. Þótt starfið sé á ýms-
an hátt mæðusamt og þreyt-
andi, er hitt óbærilegra að
bregðast og neita mönnum og
verum, gæddum guðlegum
mætti um liðveizlu sína.
Þessi einkenni benda greíni
lega til spámannasteínanna.
Köllun „sharnananna“ er eins
og köllun spámannanna náð-
argjöf, er skuldbindur. „Sha-
maninn“ iýtur valdi og vilja
æðri máttar eins og spámað-
urinn. Hann er búinn krafti og
hæfileikum umfram aðra
menn, þess vegna getur hann
gert kraftaverk og birt þaö,
sem enginn annar veit.
Tréskurðarnám-
skeið í Mývatnssveit
Frá fréttaritara Tímans
í Mývatnssveit.
Kvenfélag Mývatnssveitar
hefir í sl. mánuði gengizt fyr
ir tveim ríámskeiðum í svo-
nefndum skuggaskurði, sem
Jón Bergsson á Akureyri hef-
ir kennt. Var annað nám-
skeiðið í Reykjahlíð en hitt
á Skútustöðum. 33 þátttak-
endur voru á námskeiðunum,
flest konur. 50 munir voru
gerðir, flest vegghiliur eða
borðplötur. Myndirnar eru
skornar í lakkborinn kross-
VÍð. f' pj.
Enska knattspyrnan
í fyrsta skipti í 20 ár tókst
enska landsliðinu að sigra það
skozka í landsleik í London.
Frarnlína Englands náði af-
bragðs leik og skoraði sjö sinn
um. Þessir menn voru í liðinu:
Williams (Wolves), Meadows
(Manch. City),Byrne (Manch.
Utd.), Armstrong (Chelsea),
Wright (Wolves), Edwards
(Manch. Utd.) — Matthews
(Blackpool) — Revie (Manch.
City) — Iiofthouse (Bolton)
— Wilshaw (Wolves) og Blund
stone (Chelsea).
Eins og sést af þessari upp
talningu var sambland af
gömlum, reyndum leikmönn-
um og ungum mönnum i Jið
inu. Edwards er yngsti maður,
sem nokkru sinni hefir leikið
í enska landsliðinu, rúmlega
18 ára. Stóð hann sig prýði-
lega. Enska liðið hóf leik og
eftir 40 sek. lá knötturinn í
skozka markinu. Wilshaw oKoi
aði. Virðist þessi góða byrjun
koma Skotum úr jafnvægi,
einkum vörninni, sem ekki
náði sér á strik. Á 7. mín
skoraði Lofthouse glæsimark,
en aðeins síðar skoraði Reilly
íyrir Skotland. Um miðjan
hálfleikinn skoruðu Revie og
Lofthouse tvö mörk með
stuttu millibili. Þessi hálfleik
ur er eitt hið bezta, sem sézt
hefir hjá enska landsliðinu
um árabil. Framlínan var ó-
stöðvandi með Matthews sem
bszta mann, og með smá
henDni hefðu mörkin getað
orðið fleiri. Skotar fengu einn
ig tækifæri til að skora, en
beir virtust ekki á „skotskóm"
bennan dag. í síðari hálfleik
var leikurinn ekki eins
skemmtilegur. Wilshaw skor
aði þrjú mörk um miðjan hálf
leikinn , en Skotar skoruðu
annað mark sitt rétt. fyrir
leikslok.
Vegna landsleiksins urðu
mörg ensku liðanna að vera
án sinna beztu manna. í
skozka liðinu voru þrír menn
úr enskum liðum, Cunning-
ham og Docherty frá Prest-
on og Johnstone frá Manch.
City. Þrátt fyrir það var ekki
mikið um óvænt úrslit.
Chelsea jók enn forskot
sitt, sigraði Tottenham örugg
lega og hefir fjórum _ stigum
meira en næsta lið. Úlfarnir
gerðu iafntefli við Preston og
hafa aðeins náð tveimur jafn
teflum úr síðustu fiórum leikj
um, svo eitthvað virðist vera
að. Portsmouth hefir nokkra
möguleika til að sigra í deild
inni, hefir tapað jafnmörg-
um stigum og Chelsea og Úlf
arnir, en á meðaljjnnars eftir
að leika við Cheísea heiraa.
En Chelsea stendur bezt að
vigi, þar sem liðið hefir hlot
ið 46 stig, en á færri leiki eftir.
í 2. deild er keppnin stöðugt
jafn tvísýn og erfitt að geta
til hvaða lið sigrar þar.
Staðan er nú þannig:
1. deild.
Chelsea 37 18 19 9 75-54 46
Wolves 35 16 10 9 79-57 42
Portsmouth 34 16 8 .10 62-48 40
Manch Utd. 34 17 5 12 70-61 39
Manch. City 35 15^ 9 11 65-58 39
Sunderland 36 11 17 8 52-47 39
Everton 34 15 8 11 56-52 38
Burnley 36 15 8 13 46-44 38
Charlton 34 15 6 13 69-56 36
Arsenal 35 14 8 13 57-53 36
Preston 35 14 6 15 70-49 34
W. Bromw. 35 13 8 14 68-79 34
Aston Villa 34 14 6 14 56-67 34
Tottenham 34 13 7 14 65-62 33
Cardiff 34 12 9 13 57-63 33
Sheff. Utd. 35 14 5 16 54-76 33
Bolton 34 11 10 13 53-57 32
Huddersf. 34 10 11 13 52-62 31
Newcastle 32 12 6 14 68-68 30
Blackpool 35 11 8 16 50-57 30
Leicester 34 8 10 16 60-77 26
Sheff. Wed. 36 5 9 22 52-88 19
2. deild.
Luton Town 3419 6 9 75-45 44
Blackburn 36 20 4 12 107-73 44
Leeds Utd. 36 19 5 12 57-50 43
West Ham 34 17 8 9 69-56 42
Notts County 34 18 4 12 63-59 40
Stoke City 33 15 9 9 53-40 39
Birmingham 32 15 8 9 65-.S5 38
■Rotherham 33 17 4 12 73-57 38
Middlesbro 35 17 4 14 64-66 38
Brlstol Rov. 34 15 7 12 66-60 37
Liverpool 34 14 7 13 77-77 35
Fulham 33 13 8 12 65-65 34
Swansea 33 13 7 13 69-68 33
Notm. Forest 34 14 5 15 46-49 33
Bury 34 12 8 14 63-63 32
Hull City 34 10 9 15 39-52 29
Doncaster 34 12 5 17 49-75 29
Lincoln City 34 10 8 16 58-70 28
Plymouth 36 10 7 19 51-73 27
Port Vale 34 8 10 16 37-60 26
Ipswich T. 35 9 4 22 51-83 22
Derby County 36 6 9 21 47-68 21
Úrslit s. 1. laugardag: ... — f
England - Skotland 7-2
1. deild.
Asl.on Villa—BurnJey 3—1
Blackpool—Everton 4—0
Bolton—West Bromw. 2—4
Charlton—Newcastle 1— •
Huddersfield—Arsenal 0—1
Manch. Utd.—Sheff. Utd. 0—5
Portsmouth—Manch City 1 —0
Sheff. Wed.—Cardiíf 1—1
Sunderland—Leicester 1 -1
Tottenham—Chelsea 2—4
Wolves—Preston 1 —1
þÍBARÍMM JCKSSClf
IÖ6GILTUR SKJAIAWÖAINDI
• OG DÖMTULK.UR i ENSRU •
mimmi-iim ness
ÞrystivatnspipBr
og alls konar tengistykkL
Frárennslispípar
og tengistykki.
ByggÍRgavörnr
úr asbeslsementi
Utanhúss-plötur, sléttar
Báru-plötur á þök
Þakhellur
Innanhúss-plötur
EINKAUMBOÐ
Mars Trading Co.
Klapparstig 26, slmi 7373
Czechoslovak Ceramics,
Prague, Czechoslovakia.