Tíminn - 04.05.1956, Blaðsíða 6
6
T í M I N N, föstudaginn 4. maí 1956.
Útg«fandl: rramaóknarflokkurmn.
Eitstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur I Edduhúsi við Lindargötu.
Simar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2223.
Prentsmiðjan Edda h.f.
FramboS Áka Jakobssonar
T BLÖÐUNUM í gær var
* skýrt frá þeim merku
dðindum, að Áki Jakobsson
yrði í framboði fyrir Alþýðu-
flokkinn á Siglufirði og yrði
framboð hans stutt af Fram-
sóknarmönnum þar.
Áki Jakobsson var um all-
langt skeið einn af hélztu leið-
togum Sósíalistaflokksins. Hann
var þingmaður fyrir flokkinn
um tíu ára skeið og ráðherra
fyrir hann á árunum 1944—47.
Leiðir hans og flokksins skildu
fyrir seinustu þingkosningar,
þegar hann neitaði að verða í
framboði fyrir hann. Um líkt
leyti skildi alveg með honum
og flokknum. í eðlilegu fram-
haldi af því, hefir Áki nú orðið
við áskorunum Alþýðuflokks-
manna um að vera í framboði
fyrir þá á Siglufirði.
MARGIR KUNNIR stjórnmála-
menn hafa farið þessa sömu
leið og Áki. Þetta gildir t. d.
urn langflesta núverandi forvíg
ismenn norska Alþýðuflokksins.
Eitt sinn sátu þeir Brynjólfur
Bjarnason og Einar Gerhard-
sen, forsætisráðherra Noregs,
á kommúnistaþingi í Moskvu.
Aukin reynsla sannfærði hina
norsku verkalýðsleiðtoga um,
að úrræði kommúnismans hent-
uðu ekki á Norðurlöndum.
Sama er að segja um ýmsa
l'eiðtoga jafnaðarmanna í Sví-
þjóð og Danmörku. T. d. var
Christensen aðstoðarutanríkis-
fáðherra Danmerkur, sem hér
var nýlega á ferð, framarlega
hjá dönskum kommúnistum um
skeið.
Því ber vissulega að fagna,
þegar gáfaðir og starfshæfir
menn, sem fylgt hafa kommún-
istum, snúast til liðs við lýðræð
issinnaða umbótaflokka og
veita þeim fylgi sitt. Það er
hin rétta þróun.
AF HÁLFU andstæðinga bandr:
lags Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins hefir því verið
mjög hampað, að örðugt myridi
vera fyrir þessa flokka að halda
öllu sínu fyrra fylgi vegna sam
starfsins. Iíeynslan er hins veg-
ar á állt aðra leið. Meðal íylg-
ismanna þessara flokka er
bandalaginu almennt fagnað og
það aukið þeim baráttuvilja og
sigurhug. Jafnframt bætast því
stöðugt nýjir liðsmenn, er áð-
ur hafa fylgt öðrum flokkum að
málum. Framboð Áka Jakobs-
sonar er eitt vitnið um þetta.
Þegar er vitanlegt, að margir
þeirra, sem áður hafa íylgt
Sósíalistaflokknum og Þjóð-
varnarflokknum, munu nú
skipa sér um hið nýja banda-
lag. Og víða utan af landi ber-
ast þær fréttir, að hugsandi
menn, sem áður hafa fylgt
Sjálfstæðisflokknum, munu nú
snúa við honum baki.
ÞETTA ER eðlileg þróun.
Menn vilja efla hér traust, heil
brigð og frjálslynd stjórnmála-
samtök. Þann möguleika hafa
kjósendur ekki átt fyrir kosn-
ingar — fyrr en nú. Þess vegna
fylkja menn sér nú um banda-
lag umbótaflokkanna. Það
þakkar ekki aðeins stuðning-
inn, heldur mun kappkosta að
sýna í verki„ að það hafi átt
hann skilið.
i
t
(
Miseotkim orSa
ÍTÍORGUNBLAÐIÐ kvart-
ar undan því í gær, að
það tíðkist nú mjög í hinni póli
tísku baráttu, að gerbreyta
merkingu orða þannig, að þau
séu notuð í allt annarri og oft-
ast þveröfugri merkingu við
það, sem verið hefir áður í
mæltu máli.
Verstu útreið í þessum efn-
um, segir svo Mbl., hafa feng-
ið orðin frelsi og frjálslyndi.
Víst er þetta hverju orði
sannara hjá Mbl. Hvaða orð
eru t. d. forkólfum Sjálfstæðis-
flokksins tamari en verzlunar-
frelsi og frjálsræði í viðskipt-
um. Undir forustu þeirra eru
svo framkvæmd ein hin
ströngustu innflutningshöft,
sem hér hafa viðgengist.
Gott dæmi um þessa starfsað
ferö er t. d. tillaga þingmanna
Sjálfstæðisflokksins um frjáls-
an bílainnflutning, fáum mán-
uðum áður en viðskiptamála-
ráðherra Sjálfstæðisflokksins
bannaði hann um óákveðinn
tíma.
Menn skulu hér eftir
ekki taka það alvarlega, þegar
forkólfar Sjálfstæðisfio v • os
tala um frelsi. Þá meina þeir
það, sem er þveröfugt, höft.
Sannarlega mætti það vera
mörgum gagnlegt að hafa nú
fengið staðfestingu sjálfs Mbl.
á því.
Óhróður íhaldsins um vesturveldin
AF HÁLFU Sjálfstæð-
ismanna er nú í bak-
tjaldaáróðri reynt að hampa
því mjög, að íslendingar muni
verða fyrir barðinu á vestur-
veldunum, ef þeir standa við
þá yfirlýstu stefnu sína, að
hafa hér ekki her á friðartím-
um. Þeir muni þá ekki getað
fengið hjá þeim lánsfé til fram-
kvæmda, þeir muni missa mark
aði o. s. frv.
Gömul og ný reynsla sýnir
vissulega að þetta er tilhæfu-
laus áróður.
í þessu sambandi er þess
skemmst að minnast, að í ný-
loknum þingkosningum á Cey-
lon unnu jafnaðarmenn mikinn
sigur. íhaldsstjórninni þar var
steypt af stóli og hafa jafnað-
armenn nú myndað þar nýja
ríkisstjórn.
Eitt af helztu kosningamálum
jafnaðarmanna var að lofa því,
að Bretar fengju ekki lengur
að hafa herstöðvar á Cevlon.
Hin nýja stjórn hefir lýsi yfir
því, að við þetta loforð verði
staðið.
FYRIR kosningarnar stóðu yf-
ir samningar um það milli
stjórna Bandaríkjanna og Cey-
lons, að Bandaríkin veittu Cey-
lon efnahagslega hjálp. Ceylon
hafði ekki áður fengið slíka
hjálp frá Bandaríkjunum og
treysti stjórnin sér ekki til að
ganga frá samningum um þetta
fyrir kosningarnar vegna áróð-
urs kommúnista. Eitt af fyrstu
verkum hinnar nýju stjórnar
var hins vegar það að ganga frá
þessum samningum. Samkvæmt
þeim veita Bandaríkin Ceylon
5 millj. dollara framlag á þessu
ári og gefa fyrirheit um meira
síðar.
Þá hafa Bretar lýst yfir því,
lýðsleiðtoginn Geor
Pípulagiiingarmaðurinn frá New York
sem nú stjórnar voldugustu verkalýðs-
samtökum lieimsins
í desembermánuði s. 1. gerðist sá merkilegi atburður,
sem markar tímamót í þróunarsögu verkalýðsmála Vestur-
heims, að tvö stærstu verkalýðssamböndin, AFL og CIO
sameinuðust í eitt allsherjarsamband eftir rúmlega 20 ára
allharða samkeppni. George Meany, sem áður hafði verið
forseti AFL-sambandsins í rúm þrjú ár, var einróma kos-
inn forseti hins nýstofnaða heildarsambands, er telur vfir
15 miljónir verkamanna innan sinna vébanda, og hafði hann
þar með náð stærsta áfanganum í hinum merkilega ferli
sínum sem leiðtogi innan bandarísku verkalýðshreyfingar-
innar.
Eftirmaður Williams Green.
Síðari hluta nóvembermánaðar
árið 1952 komu tólf menn, klæddir
dökkum fötum, inn í blðstofu járn
brautarstöðvarinnar í smáborg-
inni Coshocton í Ohio. Þeir voru
allir meðlimir í stjórn verkalýðs-
sambandsins AFL og voru að
koma frá jarðarför hins 82 ára
gamla Williams Green, sem í mörg
ár hafði verið forseti sambands-
ins. Fáum döguzn áður hafði veríð
ákveðið að gjaldkerinn í ‘órn
þess, George Meany, yrði efurma’'
ur Greens. Á meðan þessir verka-
lýðsleiðtogar voru að bíða eítir að
eimreiðin kæmi, tilkynnti Meany
þeim, að hann hefði ákveðið að
styðja Schnitzler, formann bakara-
sambandsins, til kjörs sem gjald-
kera. Den gamli Tobin, sem verið
hafði formaður sambands flutn-
ingaverkamanna úm langt skeið,
lét í ljós reiðileg mótmæli. En
Meany sat við sinn keip. Það
myndi ákveðið á fundi sambands-.
stjórnar í Washington næsta dág,
hver kosinn yrði til þess a.ð skipa
hið fyrra sæti hans innan stjórn-
arinnar.
Hinir gömlu verkalýðsforingjar
voru sem þrumu lostnir. Aldrei
fyrr, öll þau 28 ár, sem Green var
við stjórn, liöfðu þeir m-ðið fyrir
slíkri meðferð af hálfu þess
manns, sem þeir höfðu liðið sem
forseta sinn. Meany fékk samt sínu
framgengt og næsta dag var Schnit
zler kosinn gjaldkeri með 7 atkv.
gegn 6, og upp frá þeim degi lék
enginn vafi á því, að Meany var
ekki forseti aðeins í orði, heldur
og á borði. Þetta harðfengi hans
stafaði ékki af valdafíkn einni sam
an. Hann var ákveðinn í því að
koma mikilvægum áformum í fram
kvæmd.
Sameiningarmálið.
í mörg ár hafði Meany verið
fylgjandi því að samböndin tvö
yrðu sameinuð, en rótgróinn á-
greiningur og togstreita meðal
hinna eldri leiðtoga samtakanna
kom jafnan í veg fyrir að þær til-
raunir, sem gerðar voru, bæru
nokkurn árangur. Eitt fyrsta verk
hans sem forseta AFL-sambands-
ins var því að endurvek.ja nefnd
þá, sem áður hafði starfað að þess
um málum, en lognast út af. llóf-
ust þar með umfangsmiklar sanm
ingaumleitanir og viðræður milli
sambandanna tveggja, er stóðu yf-
að þeir muni veita Ceylon efna
hagslega aðstoð á sama hátt og
áður.
ÞETTA SÝNIR, að vesturveld-
in binda aðstoð sína og lánveit-
ingar ekki neinum hernaðarleg
um skilyrðum. Þeim er ljósl,
að ef þau gerðu það, mynd
þau aðeins neyða hinar óháðti
þj'óðir til aukins samstarfs og
viðskipta við Sovétríkin. Aðal-
atriðið fyrir vesturveldin er að
styðja slíkar þjóðir til sjálfs-
bjargar, svo að þær standist á-
sókn kommúnismans.
Sjálfstæðismenn ættu bvi 'ið
hætta þeim áróðri, ací vestur-
veldin bindi aðstoð sina og í.in-
veitingar hernaðarlegum skil-
yrðum. Sá óréttmæti áróður
gagnar engum nema kommún-
istum.
ir í samfleitt tvö ár og Ivktaði með
því að þau sameinuðust í oin hoild
arsamtök á þingi sínu í esember-
mánuði s. 1. Þá var Meany einnig
einróma kosinn forseti hins nýja
sambands.
George Meany er nú 61 árs að
aldri og á 43 ára feril ið baki sér
innan bandarísku verkalýðshrevf-
ingarinnar. Hann er rúmlega með-
almaður á hæð, þrekvaxinn og
traustbyggður; hendurnar gríðar-
stórar og grónar siggi eftir að
hafa lialdið um rörtöngina og stál-
snitlið árum saman, og eru jafn
vel lagaðar til þess að halda á verk
færum og slá í samningaborðið.
Hann er pípulagningamaður og
vann árum saman að þeim störf-
um í New York, þar sem hann er
fæddur og var búsettur lengst af.
Þegar hann talar er röddin djúp
og hæg. Allt fas hans bcr vott um
óbifandi festu og viljabrek. Er
honum mislíkar verður hann
liljóður og þungbúinn. „Þegar sá
svipur kemur yfir hann, þá mega
menn fara að vara sig,“ hefir ver-
ið haft eftir einkaritara hans
Af írskurn ættum.
Meany er af írsku bergi lirot-
inn, næst elztur tíu barna þeirra
Mike og Annie Meany. Ikiðir hans
var formaður einnar deildarinnar
í félagi pípulagningarmanna í New
York og ólst því upp í anda verka-
lýðshreyfingarinnar. 16 ára aö
aldri hóf hann nám í sömu iðn-
grein og faðir hans vann við. Ilann
varð meðlimur í félagi föður síns
árið 1915 en tók lítinn þátt í fé-
lagsstarfinu fyrr en nolckrum ár-
um síðar. Árið 1922 var han-.i kos
inn stjórnarmeðlimUr í félaginu
og brátt kom það í ljós að George
var fæddur til þess að vera !eiö-
togi og hafa forráð með höndum.
Ári síðar var hann kosinn meðlim-
ur í fulltrúaráði byggingarmanna
í New York og fór nú að láta æ
meir til sín taka. Þegar kreppan
hófst skömmu eftir 1930 stöðvuð-
ust byggingarframkyæmdir í New
York nærri alveg. Á sama hátt og
aðrir fastir starfsmenn verkalýðs-
félaganna, tók Meany nú helmingi
lægri laun en áður og í níu mán-
uði vann hann kauplaust.
Verkalýðsfélög borgarinnar
stóðu mjög höllum fæti um þess-
ar mundir, og þegar útlit var fyr-
ir að barþjónn frá öðrum hluta
fylkisins, sem ekkert þekkti vanda
mál byggingarmanna, yrði kosinn
forseti fylkissambandsins, nefndu
þeir Meany sem forsetaefni sitt og
hlaut hann kosningu, með naum-
um atkvæðamun þó. Flutti hann
nú til höfuðborgar fylkisins, þar
sem fylkisþingið situr og tók til
óspilltra málanna við að fá þingið
til þess að samþykkja ný lög og
réttarbætur til handa verkalýðs-
samtökum New York-fylkis. Ilafði
hann þegar tryggt sér stuðning
fylkisstjórans, og sem dæmi um
ötulleika hans hefir verið bent á,
að þegar þingið lcom saman í jan-
úarmánuði árið 1935 hafði hann
þegar gengið frá 135 frumvörpum
og fengið flutningsmenn fyrir
þau. Ilann varð einn af aðalvitn-
um þingnefnda í öllu, er laut að
verkalýðsmálum og þótti takast
mjög vel. Aldrei vann hann full-
tingi þingmanna með því að halda
þeim veizlur eða bera á þá gjafir.
Hann bauð þeim upp á tölur og
ME AN Y
staðreyndir, enda hafði hann öðl-
ast geysilegan fróðleik um allt, er
við kom þessum málum.
Þannig. gekk til ársins 1940; en
þá var Meany og störf han.s í AI-
bany orðin kunn öllum beim. sem
eitthvað fengust við verknlýðsmál.
Á næsta þingi AFL-sambandsins
var hann kosinn í stjórn þess og
fluttist búferlum til Washington,
þar sem hann hefir átt heima jafn
an síðan. Verkamenn í New York
kvöddu hann með bví að efna til
geysimikillar skrúðgöngu um að-
algötur borgarinnpr og útifundar,
þar sem Meany var ákaft hylltur.
Draumurinn rættist.
Sem stjórnarmeðlimur 4FL-
sambandsins lét hann skipulags-
mál töluvert til sín taka. en vafð
þó að fara sér hægar en hann
hefði óskað, í sair.vinnu sinni við
hina gömlu og hægfara leiðtoga,
sem voru mjög heimaríkir og létu
um of stórnast af gömlum erjum
og ágreiningi, sem raunverulegí'
skipti ekki miklu m.áli. En Meany
fór sér að engu óðslega og vissi
ávailt hve langt hann mátti fara.
Á stríðsárunum starfaði hann sem
fulltrúi sambandsins í nefnd þeirri
sem skipulagði vinnuafl landsins
í þágu styrjaldarinnar, og vann
þar hið merkasta starf.
Nú þegar, þremur árum eftir að
hann var kosinn íorseti AFL-sam-
bandsins, hefir honum veitzt sú á
nægja, að sjá einn af sínum
stærstu draumum rætast, erv það
er sameining verkalýðs Bandaríkj-
anna í ein allsherjar samtök. og er
það almennt álit manna að fáir
séu betur fallnir til þess en Ge-
orge Meany, pípulagningarmaður-
inn frá New York. að stjórna þess
um risastóru og öflugu samtökuin
til aukinna hagsbóta fyrir verka-
lýð Bandarikjanna og alls hins
lýðfrjálsa heims.
LundúnapistHI . . .
(Framhald af 5. síðu.)
dætrum, sem aidrei láta hann í
iriði með kvabbi sínu. Uppbót
alls þessa leitar hann i rótnan-
tískri þrá eftir ástmey sirr.i, sem
hann hefir orðið að bíða cftir í 17
ár. En er kemur þar, að bann
hyggur að liann fái að íulht bætt
hin týndu ár, kemur í ljós, að
einkaritarinn, saklaus og fávís pilt
ungur, lendir í hans stað í faðmi
hinnar langþráðu ástmær og reyn-
ist þar með hlutskarpari veraldar-
vönum stríðsmanninum. St. Pé
herforingi situr eftir með hárin
grá og súran svip, eiginkonuna
móðursjúku og dæturnar óþolandi.
Höf. veitir honum' þó í lokin
nokkra von um smyrsl á sárin.
HUGH GRIFFITH leikur herfor-
ingjann en af öðrum leikurunt
mætti nefna Waiter. Hudd, sem ís-
lendingum er kunnur frá þvi hann
setti Jónsmessunæturdrauminn á
svið í Reykjavík s. 1. vetur, Leikur
hann heimilislækni í hinu nýja
loikriti Anouilhs.
Jökull Jakobsson,