Tíminn - 12.05.1956, Blaðsíða 6

6
T í MIN N, laugardaginn 12. maí 1956.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi viS Lindargötu.
Símar: 31300., 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
„Gerðist himinn dimmr ok ógrligr..
(api, sag
a
TjÓTT VIÐ íslendingar
* höfum ekki her og
séum litlir stríðsmenn flestir,
. getum við státað af því að eiga
mesta stríðsblað Evrópu um
þessar mundir. Alit síðan Al-
■þingi tók þá ákvörðun að óska
endurskoðunar á varnarsamn-
ingnum við Bandaríkin, með
það fyrir augum að varnarliðið
hverfi á brott að tilskildum
tíma liðnum, hafa friðarhorfur
.í veröldinni hríðversnað að því
er Morgunblaðið hermir. Stjórn
málaW-minn blaðsins hefir gerzt
„dimmr og ógrligr" eins og him
inn bergþursans í Heljarslóðar-
orrustu. Veröldin hefir rambað
á barmi heimsstyrjaldar að
sögn þéss fréttablaðs.
Er næsta athyglisvert sam-
flot með minnkandi líkum fyr-
ir langvinnum hervarnargróða
ýmissa sameinaðra verktaka í-
haldsins, og alls konar upp-
steiti úti á heimsbyggðinni að
sögn Morgunblaðsins.
Þegar Atlantshafsráðið ræðir
'efnahagsmál og nauðsyn nýrra
stefnu vegna breyttra viðhorfa.
tilkynnir Mbl. að allt hafi snú-
ist um hernaðanegt öryggi og
vígbúnað. Þegar Dag Hammar-
skjöld kemur heim að lokinni
vel heppnaðrir för til Miðjarð-
arhafsíandanna, sjást þær ógur
legu ,,vígblikur“ á himni Morg-
unblaðsins. Og þannig mætti
lengi rekja dæmin um að þejr
Morgunblaðsmenn vilji fortelja
þjóðinni að hún skuli hafa vara.
á sér og búa sig við „yfirhang-
andi og ókomnu straffi“ ef hún
stífli gróðalindir braskaranna.
„Vigblikur“.MbL og ýrnis kon
ar viðbúnaður minnir á frásagn
ir annálaritara á miðöldum um
að „eldroði á lofti og teikn,
pestai'flugur og ormar á jörðu
og skrímsli í vötnum“ væri u.nd
anfari ógurlegra refsinga fyrir
að breyta ekki samkvæmt bók-
staf hinna lærðu manna. En
þótt allt flokkskerfið sé i gangi
og „stærsta blað landsins"
rembist eins og rjúpa við staur
við að gera veraldarástandið í
nugum íslendinga aílt annað en
það er í vitund menningarþjóða
annars staðar á jarðkúlunni,
mun allt koma fyrir ekki. Pen-
ingastefna íhaldsins er á undan
haldi og þótt yfirlæti sé mikið
mun það brátt kanna þau fornu
sannindi að drambsemin er áv-
allt falli næst.
Hin rauða glóð
H'
fER I BLAÐINU hefir
að undanförnu verið
gerður áhrifaríkur samanburð-
ur á viðbrögðum Morgunblaðs-
ins og ábyrgra erlendra blaða í
tilefni NATO-fundarins. Ljós-
-myndir hafa sýnt hvernig þetta
málgagn hinna sameinuðu verk
taka á fjáraflasviðinu hagræddi
fréttum í samræmi við áróður
í innanlandspólitíkinni. Auðvelt
væri að birta tugi slíkra mynda
og sanna, að Morgunblaðið er
algert viðundur og eitthvert
•allra óáreiðanlegasta fréttablað
um erlend tíðindi, sem um get-
ur hérna megin jórntjalds.
Stjórnmálaritarar erlendra
blaða ræða hin nýju viðhorf,
sém við blasa í dag og voru und
irstaða umræðna á NATO-
fundinum. Ilið kunna brezka
blað Manchcster Guardian
kemst m. a. svo að orði, er það
sagði frá ályktun Parísarfund-
arins:
„ . . Vandamálið er einfald-
lega þetta: NATO var stofn-
sett fyrir 7 árum sem svar við
ógnum um hernaðarlega árás
af hálfu Sovétríkjanna. í dag
yirðist aðalógnunin frá Rúss-
um vera pólitísk og efnahags-
leg frekar en hernaðarleg. Er
■ hægt að breyta NATO til þess
. að það geti mætt þessum nýju
ógnunum? Og ef það er unnt,
hvernig? Ráðið virðist hafa
• komist að þeirri niðurstöðu að
NATO sé ekki bezta tækið til
þess að kljást við liina nýju
efnahagslegu liótun, og þess
vegna skuli vandamálið allt
rannsakað. nánar . .
Þannig dregur þetta blað sam
an í örfáar sétningar þau efni,
sem fjallað var um í París. Er
fróðlegt að bera saman þessa
lýsingu við æsingafregnir Mbl
(sem auk þess að vera rang-
færsla á anda samþykktanna
eru líka beinlínis byggðar á
rangri þýðingu orða).
í PARÍS rikti sannarlega
ekki sá andi sem gengur ljós-
um logum um dálka Mbl. og
Vísis og skrifstofur Sjálfstæðis-
flokksins. Vafalaust eru ein-
hverjir stjórnmálamenn banda-
lagsríkjanna andvígir ákvörðun
íslendinga í varnarmálinu. Inn-
an bandalagsins liljóta jaínan
að verða einhver ágreiningsat-
riði og þau eru mörg í dag og
varða ýmsar þjóðir.
En fundurinn staðfesti að
tímarnir eru breyttir, ný við-
» horf blasa við, liernaðarmál
þokast úr vegi fyrir pólitísk-
um og efnahagslegum við-
fangsefnum. Þessi meginatriði
þykjast okkar stríðsblöð hér á
íslandi ekki sjá. Þau segja
rauða glóð stríðselda upp-
ljóma allt austurloftið. Sanni
nær mun vera að það sé glóð
hergróðagullsins, sem upplýs-
ir allt þeirra svið. Bjarminn
af því fellur á sálarglugga
klíkunnar, sem Jiefir eigin-
hagsmuni að lífstakmarki og
sannar með framferði sínu að
gróðafíknin á sér ekkert föður
land.
Ef „gIókollarnir“ falla í Reykjavík
T KOSNINGUNUM 1953
-*■ fékk listi Þjóðvarn-
manna 2730 atkvæði í Reykja-
vík, eða 106 atkvæðum fleira en
listi Framsóknarflokksins, sem
fékk 2624 atkvæði. Vegna þess-
ara 106 atkvæða í Reykjavík
fengu tveir Þjóðvarnarmenn
sæti á Alþingi og hafa setið þar
í þrjú ár, því að þingmannakjör
ið í Reykjavík færði þeim eitt
uppbótarsæti.
ALÞYÐUflokkurinn fékk
þá ekki nema einn þingmann
kjörinn í Reykjavík, en hlaut
4936 atkvæði.
Ef Framsóknarflokkurinn
og Alþýðuflokkurinn hefðu
starfað saman í kosningunum
1953, eins og þeir gera nú,
hefði útkoman orðið allt önn-
ur. Þá hefðu þessir tveir
flokkar sameiginlega á lista
Alþýðuflokksins 7560 atkvæði
Robert Shaw hinn írægi ameríski tönlistarmað-
ur? kenmr hingað til lands í Sok mánaðarins á-
saiut 30 manna úrvalskór og 20 manna hljómsv.
í lok þessa mánaðar er væntanlegur hingað til lands
bandarískur kór og hljómsveit, sem að undanförnu hefir verið
á ferðalagi víða um Evrópu og Mið-Austurlönd. Bæði hljóm-
sveitin og kórinn bera nafn stjórnandans, Roberts Shaw, en
nafn hans hefir nú um nokkurt skeið staðið mjög framarlega
meðal hljómlistarmanna og tónlistarunnenda vestan hafs og
er hann viðurkenndur sem einn af duglegustu og mikilhæf-
ustu stjórnendum og kennurum í Bandaríkjunum í dag.
Shaw hefir fengizt mikið við
hljómsveitarstjórn, en einkum hef
ir tónlistarstalrf hans beinzt að
þjálfun blandaðra kóra og túlkun
þeirra verka meistarans, sem rit-
uð eru fyrir kór og hljómsveit.
Enda þótt Robert Shaw sé enn
ungur að árum, fæddur í smábæn-
um Red Bluff í Kaliforníu árið
1917, hlýtur ferill hans sem tón-
listarmanns þó að teljast mjög
merkilegur. Faðir Shaws var prest
ur, sem þurfti að þjóna fleiri en
einni kirkju, og stundum kom það
fyrir að hinn ungi og gáfaði
prestssonur tók að sér að lesa
prédikunina í staðinn fyrir föður
sinn, sem þá var fjarverandi við
embættisstörf annars staðar. Það
þótti því sjálfsagt, að hann lærði
til prests og tæplega tvítugur hóf
hann guðfræðinám við háskólann
í Pomona. Frá unga aldri hafði
hann lagt stund á söng og tónlist-
arnám og enginn vafi lék ó því
að músíkin átti rík ítök í huga
hans. Skömmu eftir að hann kom
til Pomona stofnaði hann bland-
aðan stúdentakór og stjórnaði hon
um.
ÁRANGUR SÁ, sem hann náði,
þótti næsta undraverður, og ötul-
leiki og hæfileikar hins unga
stiórnanda vöktu athygli, með
þeim afleiðingum að hinn kunni
tónlistarmaður Fred Waring, sem
um þær mundir var afar vinsæll,
einkum í litvarpi og kvikmyndum,
kcm til Pomona til þess að. stjórna
tónlist við kvikmynd, sem þar var
verið að gera, bauð Shaw starf
við að stjórna blönduðum kór, sem
Waring þurfti að stofna í New
York og nota við útvarpsdagskrá
sína. Eftir nokkurra yfirvegun og
í og með sökum þess hve fjárhag-
ur Shaw-fjölskyldunnar var þröng-
ur, ákvað hann að taka þessu boði
og flytjast til stórborgarinnar.
Tók hann þar til óspilltra mál-
anna við að æfa hinn nýja kór,
sem brátt vann sér miklar vin-
sældir, en auk þess vann hann
fyrir ýms leikhús borgarinnar við
að æfa söngflokka, sem sungu í
ýmsum söngleikjum, og notið mik-
ilia vinsælda. Árið 1941 stofnaði
Robert Shaw hinn svonefnda Há-
skólakór, sem taldi um 200 með-
limi, tónlistarnemendur frá ýmsum
háskólum landsins. Vann kórinn
sér þegar miklar vinsældir og hrós
gagnrýnenda, en þegar bezt gekk
var stjórnandinn kallaður til þjón-
ustu í flotanum. Að stríðinu loknu
tók Shaw aftur til óspilltra mál-
anna og árið 1945 var hann m. a.
skipaður kórstjórnandi við íónlist-
arstofnunina í Tanglewood, sem
hinn heimskunni hljómsveitar-

og tvo þingmenn kjörna, en
Þjóðvarnarflokkurinn engan
og ekkert nálægt því að hann
fengi það, því að 2. maður á
lista Alþýðuflokksins liefði
fengið 3780 atkvæði, en Þjóð
varnarlistinn fékk eins og áð-
ur er sagt ekki nema 2730
atkvæði.
Þá hefðu Þjóðvarnarmenn
heldur ekki fengið neitt uppbót
arþingsæti í kosnungunum.
Þá hefðu þau 154 atkvæði,
sem Þjóðvarnarflokkurinn fékk
í Eyjaíjarðarsýslu orðið ónýt,
ekki komið honum að neinu
gagni, sömuleiðis 133 atkvæði í
Árnessýslu, 39 atkvæði í Mýra-
sýslu, 10 atkvæði í Ðalasýslu,
36 atkvæði í Barðastrandasýslu,
a 270 atkvæði á Akureyri, 20 at-
kvæði í Vestur-Skaftafellssýslu
o. s. frv. Alls staðar þar sem
Þjóðvarnarflokkurinn fékk at-
kvæði, hefði þeim atkvæðum
verið á glæ kastað og orðið á-
hrifalaus við úrslit kosninganna
' þar á meðal auðvitað atkvæðin
í Reykjavík, en þar var aðal-
fylgi flokksins.
EF FORVÍGISMENN Þjóð-
varnarflokksins vilja koma
hreint fram nú gagnvart þeim,
sem gerðust fylgismenn þeirra
1953, hér og þar á landinu, ber
þeim auðvitað að vekja athygli
þessa fólks á þeim staðreyndum
sem hér hefir verið skýrt frá,
svo að það geti gert sér ljóst,
hvað það getur nú átt á hættu
með því að kasta atkvæðum á
Þjóðvarnarflokkinn. En áhætt-
an er bersýnilega sú, að at-
kvæðin verði áhrifalaus, með
falli Þjóðvarnarlistans í Reykja-
vík. Þeim, sem þegar hafa á-
kveðið að hætta að styðja Þjóð
varnarflokkinn, er auðvitað eng
in þörf slíkrar aðvörunar. En
þeir sem eftir kunna að vera
eiga rétt á að fá tækifæri til að
hugsa sig um áður en þeir taka
áhættuna.
TOSCANIN i
stjóri Serge Koussevitzky stofnaði
og stjórnaði. Auk þess var hann
ráðinn kennari í hljómsveitar-
stjórn og kórsöng við Julliard tón-
listarskólann í New York. Um
þctta leyti stofnaði hann einnig
nýjan kór upp úr hinum gamla
Háskólakór sínum og litla hljóm-
sveit, sem síðan hafa borið nafn
hans og njóta sívaxandi vinsælda
og frægðar.
UM TÍU ÁRA SKEIÐ voru þeir
Arturo Toscanini og Robert Shaw
nánir samstarfsmenn, og notaði
Toscanini jafnan kór Shaws og
aðstoð hans, þegar hann færði upp
meiriháttar tónverk fyrir kór og
hljómsveit, og má þar iil nefna
Missa Solemnis og níundu sinfóní-
una eftir Beethoven, Te Deum eft-
ir Verdi og óperur hans Aida,
Faístaff og Grímudansleikinn,
Gesang Der Parzen eftir Brahms
árið 1945, skömmu eftir að Shaw
var laus úr þjónustunni í flotan-
um, að samstarf hans og Toscan-
inis hófst. Hinn ítalski ,,maestro“
hafði áður lieyrt Háskólakórinn
undir stjórn Shaws og látið ve!
af. í gegnum skrifstofu NBC út-
varpsfélagsins lét hann nú spyrj-
ast fyrir um það, hvort Shaw og
kór hans myndr kæra sig um aö
taka þátt í flutningi níundu og
síðustu sinfóníu Beethovens með
honum og hljómsveit hans. Slíku
ROBERT SHAW
boði var eklci hægt að neita frekar
en heimboði til Hvíta hússins,
onda þótt Shaw hafi ekki verið
laus við kvíða og vel gert sér grein
fyrir hvað í húfi var.
ÖLLUM, SEM eitthvað fengust
við tónlist, var vel ljóst, hvé
ósveigjanlegur Toscanini var í krö£
um sínum. Þeir þekktu hina yfir-
mannlegu þrá hans eftú- hinu.full-
komna og reiðiköst þau, sem hann
fékk, þegar honum mislíkáði, voru
fræg orðin löngu áður en ShaW
og söngvarar hans voru farnir að
ganga. En Shaw t-ókl íil óspilltra
málanna, því að naumur úmi var
úl æfinga og hann skipaði söngv-
urunum að nota hvert éinastá
augnablik til þess að læra hlutverk
sín og hljómsveitarinnar. Jafnvel
í brautinni eða strætisvagninum á
leiðinni til og frá æfingum voru
þeir niðursokknir í lestur hins
mikla verks. „HVer mínúta gildir“,
sagði hann, „því að mínúturnar
verða að klukkustundum".
EFTIR ÞVÍ sem á leið æfingar
fór sú spurning að gera æ meir
vart við sig, hvernig Toscanini
myndi líka frammistaða þeirra.
Hrós frá hinum mikla snilling
voru hæstu verðlaun, sem nokkr-
um tónlistarmanni gat hlotnazt,
en allir þekktu lundarfar hans.
Stundum hafði hann grátið höfg-
um tárum, þegar honum mislíkaði
frammistaðan. Oft og einatt hafði
hann brotið tónsprota sinn og ráð-
izt gegn hljómsveitarmönnum sín-
um með slíku ragni og ókvæðisorð-
um (á ítölsku) að maður varð að
heyra það til þess að geta trúað
því. Jakkalaus og berhöfðaður
hafði hann jafnvel þotið út í byl
og kulda, þegar honum fannst
þeir hafa brugðizt sér og músikk-
inni. Ef, sagan átti að endurtaka
sig, þá myndi einhver eekki eiga
von á góðu.
Kvöld eitt, er Shaw var á æf-
ingu með kórnum, tók hann eftir
því, að þeir litlu óvenju mikið
hvort á annað og horfði út í sal-
irin. Er hann sneri sér við, sá
hann hvar Toscanini sat einsamall
í tómum áhorfendasalnum, bros-
andi út undir eyru. Hann hafði
þá komið til þess að hlusta, öllum
aö óvörum. Shaw gaf þegar merki
um að stanza, en Toscanini sagði:
„Nei, maestro, haldið þér bara
áfram“. Ilinn ítalski stjórnandi
hlustaði af athygli og gerði engar
athugasemdir.
ÞÁ KOM AÐ ÞVÍ að síðustu tón-
ar í lokaþætti liins mikla sinfón-
íska testamentis Beethovens dóu
út og Shaw sló síðustu íaktana
með tónsprota sínum. Allir biðu í
mikilli eftirvæntingu. Þá skeði
hið óvænta. Toscanini kom stik-
andi upp á sviðið, kyssti hinn unga
stjórnanda á báðar kinnar og hróp-
aði: „Bravó, bravó. Þetta er í
fyrsta skipti, sem ég hef heyrt
þcssa músik flutta eins og á að
flytja hana. Loks hef ég fundið
stjórnandann, sem ég hef verið
ao leita að“.
Eins og geta má nærri var þetta
mikill sigur fyrir Robert Shaw,
enda hefir frami hans aukizt hröð-
um skrefum. Toscanini og hann
áttu upp frá þessu mikið starf
saman,' allt til þess 'tíma að ðldung
urinn dró sig í hlé fyrir rúmu ári
síðan.
(Framhald á 7. síðu.)