Tíminn - 19.05.1956, Blaðsíða 8

B
Hundrað ár frá fæðingu
Páls Erlingssonar
í dag cru liundrað ár liðin frá
íæðingu eins merkasta íþrótta-
frömuðar okkar íslendinga, Páls
Erlingssonar, sundkennara.
Páll fædiist að Stóru-Mörk unu-
ir Eyjafjöllum, þann 19. maí, árið
1856. Foreldrar hans voru þau
Erlingur Pálsson, bóndi, í Stóru-
Mörk og Þuríður Jónsdóttir kona
hans. Þau hjónin fluttust síðar að
Sámsstöðum í Fljótshlíð. Þá var
PáU' crðinn stálpaður. Hugur hans
þötti strax á unga aldri hneigjast
til íþrótta og þótti hann djarfur
við að vaða og svamla í Markar-
fljóti, svo mjög, að heimamenn á
Sámsstöðum óttuöust um hann.
Árið 1886 fer Páll svo til Reykjavík
ur og lærir sund hjá Birni Blöndal
og með því má segja að þáttaskil
verði í Iífi hans.
Hann hóf nú að kynna sund-
íþrqttina í heimkynnum sínum, en
þar, sem annars staðar var við
raniman reip að draga, því að skiln
ingpéysi á nytsemi sundíþróttar-
inn«r ’var landlægt á þeim tírna.
Þá var Páll Erlingsson eini maður-
inn-ie Suöurlandi, sem kunni sund.
. Pálí las fornar sögur og dáðist að
hreysti forfeðranna og hve vel
þeir. voru íþróttum búnir. Mun
hpöúm’ þá strax hafa runnið til
rifja níðurlæging íþrótta og kunn-
áttuleysi hér á landi.
Frá Sámsstöðum fluttist Páll að
Árhrauni á Skeiðum og reysti þar
hú ásamt konu sinni, Ólöfu Stein
grímsdóttur, frá Fossi á Síðu. Þar
fæddust tvcir synir þeirra hjóna,
Steingrímur og Erlingur.
Það var á fyrstu árum Páls á
Árhrauni á Skeiðum og reisti þar
á, fram og til baka. Þetta afrek
vann hann er áin var í leysingu
og stormur og rigning var þennan
dag. Brynjólfur Jónsson frá Minna-
Múpi skrifaði um þetta afrek Páls
í Fjallkonuna og þótti mönnum
mikið til hreysti hans, að komast
yfir vatnsfallið, en það var ekki
talið neinum fært nema fuglinum
fljúgandi.
Páll fluttist með fjölskyldu sína
að Ormsstöðum í Grímsnesi og það-
an að Apavatni.
Árið 1892 skrifaði Björn Jónsson
ritstjóri Páli og bað hann að koma
suður og liefja sundkennslu í
Reykjavík. Piörn Jónsson hafði áð-
nr leitað til Björns Blöndals og
spurt hann ráða um kennara, en
Páll var af þessum fyrverandi kenn
ara sínum talinn sá eini, sem til
mála kæmi. Fyrst var kennt í
gömlu torflauginni og aðeins á
sumrin, en eftir að steinlaugin,
sem en er svo vinsæl meðal Reyk
víkinga, komst upp fyrir frum-
kvæði Páls, var farið að kenna all-
an veturinn.
í þá daga var skilningur á íþrótta-
málum ekki mikill, hvorki meðal
almennings né hjá stjórnarvöldum.
Svo langt gekk, að framámenn
íþrótta voru hafðir að háði og
spotti og erfiðlega gekk að fá
greidd kennslulaun fyrir sund-
kennsluna. Eftir að Páll fluttist
með fjölskyldu sína til Reykjavík
ur hóf hann að kenna Mennta-
skólanemum sund og litlu síðar
fengu nemendur allra skóla, sem
nutu styrks af ríkisfé, ókeypis
sundkennslu. Um aldamótin veitti
Alþingi 300 króna framlag til sund
ikennslu sjómanna. Eins og gefur
að skilja var oft þröngt í búi, en
gestrisni hjónanna að Bjargi við
Sundlaugaveg er enn við brugðið.
Þar áttu utanbæjarmenn athvarf
og margir eru þeir, sem þágu þar
mat og gistingu á þeim árum.
Til að byrja með voru nemend-
ur sundkennarans ekki margir en
árið 1918 var tala þeirra komin
upp í 800 á ári. Það var stærsti
skóli hér á landi í þá daga. Eftir
því sem synir Bjargshjóna komust
upp, veittu þeir foreldrum sínum
hjálp eftir getu og unnu fyrir heim
ilinu ásamt föður sínum. T. d.
kenndi Erilngur, núverandi yfir-
lögregluþjónn, ásamt honum, en
vann fyrir sér við sjóróðra og hvað
sem hendi var næst þess á milli
Páll hafði sundkennsluna sem
aðalstarf frá 1908, þar til hann
hætti árið 1920. Páll andaðist 19.
apríl 1937.
, Það fer ekki milli mála, að Páll
h ~
Erlingsson á einn drýgsta þáttinn
í hjnni góðu sundmenntisiondinga.
Fáfækur og ó.studdur barðist bann
við hvers konar fordóma 'og aftur
hald og lét aldrei bilbug á sér
finná; þótt á-móti • blési. Það var
ekker.t smáræðis þrekvirki á þeim
árum að gangast fyrir byggingu
steinlaugarinnar í Reykjavík og
hvér Íýftistöng það hefir orðið
sundíþrótfinni og íþróttamálum
þjóðarinnar yfirleitt, er hverjum
manni ljóst.
Þau hjónin Ólöf og Páll eignuð
ust fjóra syni. Elstur er Steingrím
ur, þá Erlingur, Ólafur og Jón.
Allir hafa þeir komið mjög við
sögu sundsins og íþróttamála. Hafa
tekið upp merki föður síns, sem
á sínum tíma gerðist sá frumherji,
að æska landsins og allir sannir
íþróttaunnendur lita til hans sem
fyrirmyndar æ síðan.
Þáttur kirkjunnar
(Framhald á 8. síðu).
inu er cákn irúarinnar, persónu
gervingur hennar. Lampinr.
gæti verið hjarta liennar, þar
sem ljós trúarinnar brennur.
Og konan var samt aðeins
venjuleg kona, likt og við hin.
Vegurinn var hin grýtta braut
hversdagsleikans, en um þenn-
an veg lýsti ljósið, lýsti í tii-
hlökkun og vonbrigðum, sorg
og gleði. En samt var eitthvað
í fasi hennar og svip, svo að
ekki varð hjá því komizt að
veita henni athygli. Austur-
lenzkar konur bera vatnsker á
höfðinu. Byrði þeirra gefur
þeim reisn og tign. Kona kvæð-
isins líkist þessum konum.
Lampinn, sem hún ber, gefur
henni tiginleika, öryggi, festu
og einurð. Óttaleysið ljómar
yfir henni og umhverfið fær ó-
sjálfrátt blæ af þessum Ijóma.
Ifún er ekki hrædd við að
ganga inn í myrkrið, því að
hún ber Ijósið með sér. Hún
veit að þetta Ijós getur ekki
slokknaö. Hún veit, að Guð er
kærleikur.
EN EKKI ER ljósið alltaf
jafnbjart, en það skín skærast
þar sem dimmast er. Og það
lýsir þeim, sem ganga sömu
leið og getur gefið þeim ör-
yggi og styrk. Það gæti verið
unnt að kveikja Ijós af hennar
lampa. En lampann sjálfan get
ur hún ekki gefið án þess að
glata sjálfri sér.
Kvæðið túlkar heita þrá
eftir að verða slík kona, bein-
vaxin og óttalaus gegn öllum
þrautum. Og við þekkjum öll
einhverja slíka konu — eða
mann, sem „lýsa beim, sem
Ijósið þrá.“ Lampinn lýsir.
Menn og konur ganga um veg-
inn með Ijós í höndum — ljós
í augum. Sérhver hefir sitt ljós,
og það má ekki slokkna, • og
ljósmetið, scm nærir logann
heitir bæn — guðssamband.
Árelíus Níelsson.
tfughjAií í Tónaxum
LífiS í kringum okkur
(Framhald af 5. síðu.)
ar gjár liins ókunna djúps. En
þegar sólin fer að verma haf-
flötinn á ný, stefnir Rall laxin-
um upp úr undirdjúpunum og
lætur hann þokast upp hlíðarn-
ar, sem eru þaktar krabbadýr-
um og hvers kyns undarlegum
og hávöxnum gróðri. Þar er gós-
enland laxanna. Þannig þokast
þeir upp á landgrunnið móti
hækkandi sól með kennd fersk-
vatnsins í tálknunum, sem læt-
ur þá ekki í friði fyrr en stinnir
vöðvar taka að þreyta kapp við
straumanna er þeir kvöddu í
fyrra eða árið þar á undan.
Allt er þetta víst skáldskap-
ur hiá Rall, en sprottinn af dul-
arfullu líferni laxins, sem er
enn gáta. En leyndardómurinn
um líf iaxanna og ferðir þeirra
út í hafsauga, gera þá róman-
tíska eins og farfuglana, sem
kvöddu suðrænar strendur fyrir
skemmstu til að eyða sumrinu
í kyrrðinni hér norður frá.
LAXINN, sem krían sá í morg-
un niður við ós, er allt í einu
horfinn, eins og áin hafi gleypt
hann. Þótt gátan um lífið í sjón-
um væri leyst í dag, er enn ærið
verkefni að þekkja ferðir lax-
ins í ánni. Sú gáta, sem erfið-
ast er að leysa býr yfir mestum
töframætti.
T í IVIIN N, laugardagurjnn 19. maí 195&
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiw
VANDLÁTIR TE-NEYTENDUR VILJA I
| OG FÁ ÞAÐ
| / NÆSTU
| BÚÐ
1 HEILÐSÖLUBIRGÐIR:
íþróttir
(Framhald af 4. síðu.J
ar gegn þeim í Stokkhólmi 1943,
er þeir töpuðu 1—3.
Hér kma svo úrslitin í norsku og
sænsku leikjunum um fyrri helgi.
Degerfors—Malmö FF 2—3, Djur-
garden—Göteborg 1—2, Halsing-
borg—Norby 2—3, Norrköping—
Vasteras 2—0 og Sandviken—
Iíalmstad 4—0. Hovedserien:
Brann—Viking 4—1, Larvik Turn
—Rapid 2—2, Sandefjord—Varegg
0—0, Válerengen—Odd 0—0, Fred
rikstad—Asker 2—1, Kvik—Frigg
1—2, Lilleström—Sarpsborg 3—1,
Ranheim—Skeid 4—4 og (16. maí)
Fredrikstad—Skeid 2—0.
Þýzkaland—England 1x2
Degerfors—VesterSs Ix
Hammarby—Norrby 1
Malmö FF—Halmstad 1
Norrköping—Halsingborg 1
Sandviken—Göteborg 2
Kvik—Lilleström 2
Skeid—Fredrikstad 1 2
Brann—Larvik Turn 2
Odd—Varegg 1
Rapid—Viking 14
Sandefjord—VSlerengen 1 2
Bragi Ásgeirsson
(Framhald af 7. síðu.)
í Kaupmannahöfn um þessar mund
ir. Greinin ber fyrirsögnina: ,,Is-
landsk Talent“. Fær sýningin mjög
lofsamlega dóma, og segir, að auð-
séð sé, að málarinn hafi lagt mikið
starf og einbeitni í hinar afstæðu
samstillingar sínar. Sjálfsmynd
hans sé einnig mjög góð, svo og
myndin Konuhöfuð, málað í rauðu.
Segir, að þessar myndir beri vott
um öryggi og þroskað formskyn,
sem vitni um listgáfu hins unga
listamanns, og vænta megi að gáf-
ur hans, dugnaður og viðleitni
beri hann langt fram á listabraut
inni. — Aðils.
jiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiHiiiiMiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiu*
|0. Johnson & Kaaber h.f. j
uíiiiiniiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinimiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiKiina
| A M A R Ó vörur eru framleiddar í eftirtöldum =§
| tegundum: |
=Herra-nærföt síð
Dömubuxur
GADDAVÍR
= — nærföt stutt
— bolir
nr. IZVí — 25 kg rúllur.
Gamla verðið, kr. 98,50
j Helgi Magsiúéson & Co,
§Hálfermaskyrtur
iHlírabolir
iSportbolir, einlitir og
i röndóttir
1 Heildsölubirgðir:
(IIIIIIIIIIIHIimillHIIHIIIIIHinillllllllHHIIIIIHIIHIHHIIHI
Barna-náttföt
— buxur
— bolir
Drengja-nærföt, síð
14 OQ 18 KAllATA
TRÚLOFUN ARHRIN G AU
1 G. Ö. Nielsen |
1 Umboðs- og heildverzlun,
= Aðalstræti 18 (Uppsalir) — símar 81562. ||
ÍiiíiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilMiuiiiiiíiiiiiiiiiiHiiiiimiiiiiiiiiil