Tíminn - 22.09.1956, Blaðsíða 6

s
TÍMINN, laugardaginn 22. september 1S74.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
aitstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Sfmar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðameais),
auglýsingar 82523. afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda hi. £l*
FYRIR NOKKRU síðan
jirtist hér í blaðinu yfirlit
ílagstofunnar uin mann-
ijölda á íslandi í árslok
L955. Samkvæmt því var
mannfjöldinn 159.480 í árs-
Lok 1955 og hafði aukizt um
3450 frá því í árslok 1954.
Næstum öll aukningin eða
um 3000 varð í Reykjavík,
Kópavogi og Gullbringu- og
Kjósarsýslu. Nokkur aukning
varð svo á Akranesi og í Ár-
uessýslu, en í nær öllum kaup
stöðum eða sýslum öðrum
stóð mannfjöldinn rétt í stað
og lækkaði jafnvel sums stað
ar.
Þetta er vissulega glögg
vísbending um það, hvert
stefnt hefir í búsetumálum
landsmanna að undanförnu.
Fólkinu hefir stöðugt fjölgað
á Reykjanesskaga, unz nú
sr svo komið, að þar býr
nú röskur helmingur allrar
þjóðarinnar. í árslok 1955
voru íbúar Reykj anesskag-
ans (Reykjavík, Hafnarfjörð
úr, Kópavogur, Keflavík,
Gullbringu- og Kjósarsýsla)
84 þús., en landsmenn allir
tæp 160 þús.
Það þarf áreiðanlega ekki
að eyða orðum að því, að
þetta er ekki æskileg stefna
i búsetumálum landsmanna.
Hér þarf vissulega að verða
breyting, ef vel á að fara.
ÞEGAR Framsóknar-
clokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn gengu frá hinni sam-
eiginlegu stefnuskrá sinni
fy,rir kosningarnar í vor, var
þeim vel ljóst, að hér þurfti
að hefjast handa um stór-
auknar aðgerðir. Fyrrver-
andi ríkisstjórnir höfðu að
vísu gert sér þetta ljóst og
unnið gott starf til að fá þess
ari öfugþróun snúið við. Má
i því sambandi nefna hin
auknu framlög til landbún-
aðarins, rafvæðingu dreif-
býlisins, atvinnuaukaféð o.
s. frv. Þótt þetta væri allt
þýðingarmikið og stefndi í
rétta átt, var það þó nægi-
legt til að ná fullum árangri.
í STEFNUSKRÁ umbóta
flokkanna var því lögð mikil
áherzla á auknar aðgerðir
til að tryggja jafnvægi í
byggð landsins. Þessi atriði
voru nefnd alveg sérstak-
.lega:
Haft skal eftirlit með fjár-
festingu til að tryggja jafn-
vægi milli landshluta.
Afla skal nýrra framleiðslu
tækja til þeirra staða, þar
sem þau nú skortir.
Hraða skal framkvæmd
áætlunarinnar um rafvæð-
ingu dreifbýlisins.
Áherzla skal lögð á að efla
lánadeildir Búnaðarbankans
og greiða fyrir landbúnaðin-
um á annan hátt.
Fjölga skal togurum og vél
bátum og bæta aðstöðu til
fiskivinnslu sem víðast út um
land. Komið skal á ríkisút-
gerð togara til atvinnujöfn-
unar.
Fleiri atriði má nefna úr
stefnuskrá umbótaflokk-
anna, er stefna í þessa átt.
í stefnuskrá Alþýðubanda-
lagsins var einnig að finna
mörg þessara atriða.
ÞAÐ var eðlilegt áfram-
hald af þessu, aö í stefnuskrá
hinnar nýju ríkisstjórnar er
lögð ein megináherzla á efl-
ingu atvinnuveganna í þeim
þrenutr land/;f jórðungum,
sem nú standa höllum fæti.
í samræmi við það hefir
ríkisstjórnin þegar skipað
nefnd til að gera tillögur um
þessi mál.
Meðal þess, er mjög hlýtur
að koma til athugunar við
framkvæmd þessarar stefnu,
er að afnema allt fjárfesting-
areftirlit með framkvæmd-
um í þessum landsfjórðung-
um, er stuðia að eflingu at-
vinnulifsins þar. Það gæti
orðið til að styðja að því, að
fjármagnið beindist heldur
þangað.
Jafnframt þarf svo að
draga úr ofþenslu fjárfest-
ingar á Suðvesturlandi.
Einhverjum kynni að skilj-
ast, að slíkar ráðstafanir
beindust gegn þeim helmingi
þjóðarinnar, sem nú býr á
Reykjanesskaganum. Slíkt er
þó reginmisskilningur. Það
er ekki síður hagsmunamál
hans en hins helmingsins,
sem í dreifbýlinu býr, að jafn
vægi haldist í byggð landsins
og gæði þess hagnýtist
sem bezt, jafnt til sjávar og
sveita. Það getur aldrei end-
að nema illa, ef óheilbrigð
fjármálastefna og stjórnar-
hættir leiða til offjölgunar á
einn stað.
Það er mál allra lands-
manna að stöðva slíka öfug-
þróun.
Ferðalög til Sovétríkjanna
VÍSIR varpar þeirri
spurningu til Tímans nýlega
ávort hann hafi ekki áhyggj
ur af auknum ferðalögum
íslendinga til Sovétríkjanna.
Því er fljótsvarað. Tíminn
álítur þvert á móti heppilegt,
að sem flestir eigi kost á að
fara þangað. Það á síður en
svo að vera hættulegt nein
um, er hefur opin augun.
Eða hefur Vísir þá trú á
stjórnarháttum og lífskjör-
um alþýðu þar austur frá, að
það breyti miklu um skoðan
ir manna að kynnast þeim.
Tíminn taldi það óheppilegt
áður fyrr, að Rússar skyldu
loka landi sínu. Öll einangr
un er skaðleg sambúð þjóð-
anna. Sú þrólun helzt því
vonandi áfram, að ferða-
mannastraumur til Sovétríkj
anna geti aukist og Rússar
heimsæki vestræn lönd í því
ríkari mæli. Ef til vill er fátt
líklegra til heppilegra áhrifa
í alþjóðamálum en að þekk
ing Rússa aukist á kjörum
vestrænna þjóða.
ERLENT YFIRLIT:
6. marz 1957 bætist í hóp sjáiístæÖra ríkja nýti ríki, sem getur ortiiS
forusturíki hinnar blökku Áfríku
ÁTÖKIN um Súez-skurSinn hafa
orðið þess valdandi, að söguleg
tilkynning, sem brezki nýlendu-
málaráðherrann Lennox-Boyd birti
síðastl. þriðjudag, hefir horfið í
skuggann í fréttaflutningi útvarps
og blaða. Hér er þó ekki um ó-
merkari fregn en þá að ræða, að
6. marz næsta ár mun nýtt ríki bæt
ast við í tölu sjálfstæðra ríkja í
Aíríku. Þetta ríki er Gullströndin
eða Ghana, eins og það mun heita
eftirleiðis. Það mun ná til Gull-
strandarinnar og brezka Togolands,
ef þing Sameinuðu þjóðanna sam-
þykkir þá sameiningu. Togoland cr
nú verndarsvæði, sem heyrir undir
S. Þ. og fór fram atkvæðagreiðsla
um það meðal íbúa landsins í sum-
ar, hvort þeir vildu sameinast Gull
ströndinni. Meirihlutinn var því
samþykkur og má því telja víst, að
þing S. Þ. samþykki sameininguna.
Tilkynning brezka nýlendumála-
ráðherrans var birt í tilefni af því,
að nýkjörið þing Gullstrandarinn-
ar hafði óskað eftir að landið hlyti
fullt sjálfstæði, en yrði áfram inn-
farið að þeim óskum. f þingkosn-
ineunum, er fóru fram í sumar,
fákk flokkur Nhrumah 72 af 104
þine=Bstum.
Eitt fyrsta verk Nkrumah ''!'-ð-
ur nú að setja landinu nýja st'' '"-n-
arskrá, Andstæðingar lians ’-dja
láta Ghana vera samband -íki
brieem fylkja og styðst þáð við
allmikil söguleg og landfræ^Teg
rök. I.andjð skintisf nú í þrjú að-
alsvæði. strandhéruðin, kor’’,ngs-
ríkið Ashanti, sem er í miðið og
norðurbéruðin. Nhrumah er hins
vegar andvígur fylkiaskipun tel
ur hann muni torvelda heildarbró-
un þjóðarinnar. Þetta getur reynst
honum erfitt viðfangsefni.
Nkrumah
fortíð sína með því að taka upp
ENGINN vafi er það, að Nkru-nah
verður fyrsti stjórnandi Ghana.
Það er honum mikill styrkur. hve
landið er auðugt frá náttúrunnar
hendi. En menntunarleysi landa
hans, getur reynst honum eríiður
Ghana-nafnið. Gullstrandarnafnið. Þrándur í götu. Meginþorri íbú-
lætur þeim líka illa í eyrum, því
að það er sprottið frá þeim tima,
an brezka samveldisins. Bretar Þegar þrælaverzlun var arðvænleg-
höfðu áður veitt Gullströndinni fyr
irheit um fullt sjálfstæði.
asta atvinnugreinin þar.
í HINU nýja ríki verða um 5 millj.
íbúa. Aðeins 10—15 þús. þeirra
eru Evrópumenn. Það verður því
þriðja „svarta“ ríkið í Afríku, næst
AHUGI Gullstrandarmanna
anna er enn ólæs, en Nkrumah
leggur nú allt kapp á að auka þekk
ingu þeirra. Spurningin er samt sú,
hvort þeir fylgja honum jafn dyggi
lega eftir að hann á að fara áð
fyrir'stjórna þeim og á meðan hann barð
að heimta sjálfstæði, byrjaði fyrst ist fyrir sjálfstæði þeirra.
eftir fyrri . heimsstyrjöldina, enj Nkrumah stóð nálægt kommún-
ekki kom þó verulegur skriður á! istum ura skeið, en hefir síðan fiar
sjálfstæðisbaráttu þeirra fyrr en, lægst þá. Ilann telur sig nú kristi-
á eftir Ethiopíu og Líberíu. Margt cftir síoari heimsstyrjöldina. Þá legan sósíalista. Hann er oft nemd-
bendir til, að það geti brátt orðið j eignuðust þeir líka sérstaklega dug 1 ur Nehru Afríku, og mun það
fremst hinna svörtu ríkja sakir' legan foringja, Kwame Nkrumah.! stafa af því, að 'nann er talirin
auðlegðar landsins. j Ilann er 47 ára gamall og hlaut hafa að ýmsú leyti svipaða aðstöðu
Gullströndin er nú stærsti kakao j menntun sína í Bandaríkjunum og í Afríku og Nehru í Asíu. Tvímæla
framleiðandinn í heiminum og er j Eretlandi. Iíann kom heim 1947
stærsti útflytjandinn á manganesi. | eftir 12 ára dvöl i þessum löndum
Þar eru miklir skógar, sem auðvelt' og gerðist brátt aðalleiðtogi sjálf-
er að nýta, og demantsnámur og stæðismanna, enda sjálfkjörinn til
gullnámur. Þar er mikið af bauxit, þess vegna margþættra hæfileika
sem aluminíum er unnið úr. Síðast, sinna. Bretar tóku honum illa
en ekki sízt, er þar mikið af vatns- fyrst, seítu hann í fangelsi og
afli. Því er nú í þann veginn að hugðust bæla samtök hans. niður.
hefjast þar bygging eins mesta Bráðiega sáu þeir að sér og hófu
orkuvers í heiminum. Aluminíum- j samninga við sjálfstæðishreyfing-
hringarnir brezku og kanadisku una. Þeir veittu Gullströndinni víð-
hafa náð samkomulagi um það við tæka sjálfstjórn og Nkrumah var
hin innlendu stjórnarvöld að virkja fyrsti forsætisráðnerra innlendu
Voltafljótin og reisa síðan stóra • stjórnarinnar. Hann lét sér þetta
aluminíumverksmiðju. Gert er ráð þó ekki nægja, heldur krafðist al-
gers sjálfstæðis. Bretar hafa nú
fyrir, að virkjunin verði 564 þús.
kw. og árleg aluminíumframleiðsla
210 þús. smál. til að byrja með.
Framkvæmdir þessar munu kosta
um 144 millj. sterlingspunda. Uppi-
stöðulón virkjunarinnar verður á-
líka stórt og stærstu stöðuvötn Af-
ríku og verður það kennt við Nkru
mah forsætisráðherra. í framan-
greindri áætlun er bygging. hafn-
ar einhverntíma á 14. öld. Portú-
ríku. Samningar um framkvæmd
þessa verks tóku alllangan tíma,
því að Nkrumah vildi forðast að
veita hinum erlendu auðfélögum
nokkur þau hlunnindi, er síðar
gætu reynst hættuleg sjálfstæði
landsins.
laust er hann nú fremsti fulltrui
hinnar svörtu Afríku, en það er
vafalaust hinir blökku íbúar Afríku
sem eiga eftir að setja svip r,inn
á Afríku framtíðarinnar, þótt hæst
I áti í Aröbunum á norðurströnd
Afríku nú. Framtíð Afríku getur
áreiðanlega oltið mjög á því, hvern
ig Nkrumah heppnast. Gangi hon-
um vel, mun það ýta undir sjálf-
stæðisvakningu blökkumanna um
alla Afríku, og það getur einnig
stutt að því, að deilumál þeirra og
Evrópumanna leysist friðsarnlega,
líkt og gerzt hefir á Gullströndinni.
— Þ.Þ.
\tÐ$romN
EITT ER sameiginlegt með Islandi
og Gullströndinni. Danir reyndu
að koma upp nýlendu þar fyrr á
öldum og höfðu þar nokkur yfir-
ráð allt fram á seinustu öld. Stjórn
arbyggingin í höfuðborginni Aecra
er gamall danskur kastali, er ber
nafnið Christiansborg. Frakkar
munu annars hafa komið fyrstir
Evrópumanna til Gullstrandarinn-
ar einhvern tíma á 14. öld. Portú-
galar voru hins vegar fyrstir til aö
koma upp nýlendu þar um 1470.
Síðar komu Hollendingar, Danir,
Svíar og Þjóðverjar og komu sér
þar upp bækistöðvum. Bretar
komu seinastir, en ýttu hinum
síðan smám saman í burtu. Það
varð þó ekki fyrr en á milli 1870
—1880, sem Gullströndin varð
formlega brezk nýlenda.
Nafnið, sem Gullstrandarmenn
ætla eftirleiðis að velja landi sínu,
Ghana, er þannig tilkomið, að fyrir
1000 árum síðan var konungsríki
með slíku nafni í vesturhiuta Su-
dans. Ættflokkarnir, sem byggðu
það urðu fyrir árásum nábúa, og
hrökktust burtu alla leið yíir Sa-
liara. Þeir tóku sér bólfestu í norð-
urhéruðum Gullstrandarinnar, en I
dreifðust síðan um hana alla. Gull- j
strandarmenn vilja mirma á þessal
BLAÐIÐ HEFIR fengið allmargar
upphringingar síðustu dagana
vegna greinar, sem hér birtist á
dögunum eftir S. S. og var ferða-
saga í Barðastranclarsýslu. Eink-
um eru það konur, sem hringja
og eru mjög reiðar. Það er engu
líkar en gerð hafi verið á þær
hatrömm, persónuleg árás. Og
hvað er það svo, sem þær reið-
ast? Það er fyrir hönd fjalls eins
hér í grenndinni. Að vísu er þetta
ekkert venjulegt fjall, heldur
sjálf Esjan, yndis- og eftirlætis-
fjall Reykvíkinga.
í grein þeirri, sem um er rætt,
var farið allsmánarlegum orðum
um Esjuna. Hún var talin ljót og
eiginlega ekkert fjall. Henni var
allt fundið til foráttu. Þetta kom
við hjartað í Reykvíkingum og
öðrum nágrönnum Esjunnar, sem
tekið hafa upp vörn fyrir fjall
sitt. Það er að vísu alvag sntt, að
þetta voru ill og ómakleg orð um
Esjuna, og von til að roenn væru
ekki á sama máli. En að þau yllu
slílcum sárlndum og reiði, sem
raun ber vitni um, hefði mig alls
ekki grunað. Ég liélt satt að segja
að ekkert fjall eða blettur á land-
inu aatti slik ítök í fólki, að menn
mættu ekki segja meiningu sína
fullum hálsi jafnvel með ómjúk-
um orðum, án þess að það velcti
slíka reiðiöldu. Menn verða nú að
muna, að í lýðfrjábu og prent-
frjálsu landi verður mönnum að
leyfast að segja fulla meiningu
sína um hlutina — jafnvel Esjuna
— þó að aðrir séu á andstæðri
skoðun.
þar sem ráðizt er á heimafjall
þeirra, og þeir unna Esjunni
heitt, þó að litbrigði hennar þar
séu ekki eins fögur og frá Reykja
vík séð. Það var skilarétt Kjal-
nesinga einum eða tveim dögum
eftir að þessi Esjugrein kom hér
í blaðinu, og þar voru þeir ekkl
myrkir í máli, bændurnir á Kjal-
arnesi. Þeir vönduðu höfundi
Esju-níðsins ekki kveðjurnar, og
varð svo skrafdrjúgt um þetta,
að nærri lá að drætti seinkaði £
réttinni. Það væri skynsamíegt
af S. S. að fara með nokkurri
leynd um Kjalarnes, ef hann ætti
þar leið um bráðlega.
Kialarnesi.
EINS og gefur að skilja mun reiði
aldan hafa risið éinna hæst á Kjal
arnesi, enda má segja, að nærr:
Kjalnesingum hafi veriö vegið
Skemmtilegur vottur um
ást á Ir.ndinu.
EN ÞESSI viðbrögð fólks við sjjrás
inni á Esjuna eru skemmtilegur
vottur um það, hve fólkið ann
fegurð landsins, og þá engu síð-
ur íbúarnir á malbikinu í Eeykja-
vík en fólkið á grasinu, og manni
hlýnar um hjartaræturnar rf þv£
að beyra fólk taka upp hanrkann
fyrir Esjuna svona heils Iiugar.
Þetta fólk er hluti af Iandina og
það þarf ekfci að efast urn hug
þess til fósturlandsins. Lanrlið er
ekki dauður hlutur í augum þess,
það er iifandi í fegurð siíini og
tign, og því má ekki hallmæla
fremur en góðum vini. í mtuum
augum hefir hsHmælagreinin um
Esjuna gert eitt gott að minnsta
koati. Hún hefir hreyft við árt til
fagurs staðar, ást sem kcmnske
blundaði, og menn gerðu sér ekki
Ijósa fyrr en þeim fannst ómak-
lega um þer.nan stað mælt, svo
að þeim fannst þeir verða aS rísa
til varnar. Það er notalegt að
finna, hvað fólki getur þótt vænt
um ýmsa fagra staði. -
—Hárbarður,