Tíminn - 14.10.1956, Blaðsíða 12

Veðurfitlit: ' 1
Hvass sunnau og rigning. |
Hitinn á hádegi í gær: 1
Rvík 4 stig, Akureyri 1, Osló 6,
London 10, París 12, Berlín 12,
New York 18.
Sunnudagur 14. október 1956.
Jafnaðarmenn og
Bændaflokkur verða
áfram við stjórn í
Syíþjóð
5to"kkhólmi, 13. okt. — Samn-
ii:gar liafa tekizt með jafnaðar-
or.onnum og Bændaflokknum í Sví-
lijÓS um áframhaldandi stjórnar-
ramstarf. Tókust sanmingar s. 1.
nátt og voru síðan staðfestir af mið
í'.júrnum beggja flokkanna í dag.
lláðir viðurkenna, að framundan
tf'u miklir . örðugleikar fyrir al-
r. enning í efnahagsmálum. Bænda j
fiakksmenn íá fram ýms hagsmuna j
rnál umbjóðe'nda sinna, en í þess;
sí að styðja þeir frumvarp jafnað- \
armanna um eftirlaun. fyrir verka
oienn. Verða eftirlaunasjóðirnir
Iv.-ggðir upp að nokkru með fram-!
l ’gum atvinnurekenda. Skattar, er
lagðir eru á tekjur hjóna.saman
i :gðar verða lækkaðar.
■ ■
■
IV. hefti nýyrðasafnsins:
efir að geyma orð úr
ugmá
;Dr. Halldór HaSIdórsson tók ritið saman, en
orðabókarnefnd Háskólans vano að orð-
tökunni með aðstoð sérfróðra ráðunauta
í gær ræddu blaðamenn við orðabókarnefnd Háskólans,'
en í henni eiga sæti prófessorarnir Alexander Jóhannesson,
Einar Ól. Sveinsson og Þorkell Jóhannesson. Tilefnið var að
út er komið fjórða hefti nýyi’ðasafns þess, sem menntamála-
ráðuneytið hefir gefið út að undanförnu. Dr. Halldór Hall-
dórsson annaðist ritstjórn nýyrðasafnsins, en .þetta 4. hefti
hefir að geyma orð úr flugmáli og veðurfræði.
i og veðurfræði
^ Breytingar á stjórn
- Adenauers
Berlín, 12. okt. — Dr. Adenauer
rat í dag á fundi með íormönnum
þ :;rra flokka, sem styðja stjórn
J ans. Var tilkynnt að honum lokn-
lym, að stjórnin yrði endurskipu-
1 'gð og gerðar á lienni miklar
bréytingar. Verður ráðherrum
fækkað nokkuð. Háværar kröfur
hafa verið uppi um breytingar á
jórninni,' en Adenauer verið ó-
J’ægt um vik að verða við þeim.
J’að er nú auðveldara, eftir að 4
riðherrar úr flokki frjálslyndra
h.ifa sagt af sér.
Norsku bókasýningunni lýkur í kvöld, og ættu menn ekki að láta undir
höfuS leggjast aS líta þar inn í dag, ef þeir hafa ekki þegar gert þaS.
Á morgun og þriSjudaginn verSa bækurnar sem eftir eru seidar.
Barnavemdarnefnd hafisi eftirlit með
böratjm á 133 heimilum árið 1955
Drykkjuskapur, ýmis vanhirða og veikindi helætu
memvaídar, sem vií er atS fást
Barnavernaarnefnd Reykjavíkur hefir sent blaðinu skýrslu
um störf sín árið 1955, og er þar ýmsar athygliverðar upp-
lýsingar að finna um barnaverndarstarfið og ýmis vandamál
uppeldisstarfsins.
Þórður Þórðarsson prófessor heldur
: yrirlestur í háskólanum annað kvöld
Talar þar tim bóknám og fræðálustarfsemi í
strjálbýli.
Hér hefir dvalið undanfarna mánuði yestur-íslendingur-
inn Þórður Þórðarson prófessor við landbúnaðarháskóla N.-
Dakóta í Fargo. Annað kvöld heldur hann fyrirlestur í fyrstu
kennslustofu háskólans.
Tekur hann til meðferðar efni,
sem mörgum mun hugleikið að
kynnast nokkuð. Fjallar það um
lóknám og fræðslustarfsemi í
slrjálbýli.
vegum Búnaðarfélags íslands. —
Sérstakl^ga hefir hann fjallað um
félagsstarfsemi barna og unglinga,
(Framh. á 2. síðu.j
MikiII leiklistaráhugi
á Norðfirði
NORÐFIRÐI í gær. — Leikfélag
Norðfjarðar er nú að hefja vetrar-
starfsemi sína og hefur ráðið til
sin Jón Norðfjörð leikara frá Akur
eyri, til að annast leikstjórn og
kenna leiklist í um það bil mánað-
ar tlma. Er Jón kunnur fyrir leik-
iistarstörf sín á Akureyri, bæði
sem leikari og leikstjóri.
Fyrsta viðfangsefni leikfélagsins
verður leikritið Loginn helgi eftir
Somerseth Maugham, og eru æf-
ingar byrjaðar fyrir nokkrum dög-
um. Verður leikritið væntanlega
frumsýnt um næstu mánaðamót.
Hjúkrunarkona nefndarinnar
hafði á árinu eftirlit með 135 heim
ilum, og hafa sum þeirra heimila
verið undir eftirliti árum saman.
Tíðustu orsakir nauðsynjar á hjálp
og eftirliti er drykkjuskapur á
heimilinu, veikindi og vanhirða
ýmiskonar, en einnig koma til fá-
tækt, húsnæðisvandræði, ósam-
lyndi foreldra og illt heimilislíf og
deilur um umráðarétt yfir börnum.
Þá útvegaði nefndin 218 börnum
og i unglingum dvalarstaði um
lengri eða skemmri ííma, annað
hvort á einkaheimilum í bæ eða
sveit. Sum fóru aðeins íil sumar-
dvalar, en önnur til langdvalar,
einkum umkomulaus og vanhirt
börn, sem útvegað var íóstur. Á-
stæður til þess að börnum var kom
ið fyrir voru einkum óhollir upp-
eldishættir, en einkum þjófnaður
og óknyttir, lausung og lauslæti.
Noklcuð um ættleiðingu.
Þá mælti nefndin með 32 ætt-
leiðingum barna á árinu, og velja
mæður í flestum tilfellum börnum
sínum slík heimili með það fyrir
augum, að þeim sé betur borgið
en í umsiá þeirra. 264 börn dvöldu
um sumarið í barnaheimilum
Rauða krossdeildar Reykjavíkur.
Reyndi nefndin að láta þau börn
sitja fyrir þeirri vist, sem mesta
þörf höfðu fyrir það. Sömu sjón-
armið giltu um dvöl á barnaheim-
ilinu Vorboðinn í Rauðhólum, er
nokkur kvenfélög í bænum reka.
Misferli barna og unglinga.
Þá fylgir skýrslunni skrá um
(Framh. á 2. síðu.j
Sögu „Hærings” mun
Síldarbæðsluvélarnar vería teknar úr skipinu
og setiar í verksmiðju í landi
T ' n ► e? * • * z w *■■ . í,
Þórður er maður sérstaklega fær
u m að tala um þetta efni af eigin
reynslu, því hann veitir einmitt
fórstöðu þeirri deild háskólans,
sem annast bréfskólanám í ríkinu.
líéfir Þórði tekizt að stjórna þess-
ari deild með þeim myndarbrag
a3 orð fer af henni, sem fyrirmynd
arstofnun um öll Bandaríkin.
Er hér um að ræða mjög full-
komið bréfaskólakerfi og miklu
víðtækara en gerist á Norðurlönd-
um. Er námið svo víðtækt að nem-
endur geta tekið háskólapróf að
Ijknu námi í bréfaskólanum.
Þórður prófessor hefir dvalið hér
á landi við leiðbemmgarstarf á
ÁLASUNDI, 8. okt. NTB: — Nú
er ákveðið að taka síldarbræðslu-
vélarnar úr „Hæringi“, síldarverk
smiðjunni fljótandi, sem Norð-
menn keyptu af fslendingum, og
flytja þær í land, í verksmiðju,
sem er í smíðum í Álasundi. —
Verður þetta 1000 fermetr. verk-
smiðja og eru byggingaframkv.
•— « — •) " J «t ’) -S' » ’
þegar allvel á veg komnar. Er
gert ráð fyrir, að hægt verði að
lief ja vinnslu í þessari verksmiðju
á komandi vetrarvertíð. Er því
senn lokið sögu síldarverksmiðj-
unnar fljótandi.
í FRAMHALDI af þessari fregn
frá Álasundi, má geta þess, að
„Hæringur'* liefur sífellt verið
Árið 1952 hófst undirbúningur
útgáfu nýyrðasafnsins og var Björn
Ólafsson, þáverandi menntamála-
ráðherra aðalhvatamaður þess.
Fyrsta heftið kom út árið 1953, en
það tók Sveinn Bergsveinsson sam
an. Dr. ITalldór Halldórsson var
ritstjóri næsta heftis, sem kom út
1954 og hefir hann tekið saman
þau hefti, sem út hafa komið síð-
an. Heftið frá 1954 fjallar um orð
varðandi sjómennsku og landbún-
að og þriðja heftið, sem kom út
1955 fjallar um landbúnað.
17000 orð.
Formaður orðabókarnefndar, dr.
Alexander Jóhannesson, prófessor,
sagði að í heftunum samanlagt
væru nú um seytján þúsund orð,
mest tækniorð viðkomandi atvinnu
greinar eða viðfangsefnis. Sumt
væru nýyrði, annað tökuorð eða
eldri orð íslenzk í nýrri merkingu.
Þá sagði dr. Alexander að í næsta
hefti, því fimmta, yrðu tækniorð,
einkum orð, sem varða húsgerðar-
list og smíðar, er Sigurður Guð-
mundsson húsameistari hefir safn-
að. Búizt er við að það hefti komi
út næsta haust. Þá hefir verið safn
að miklu efni í hefti um verzlun og
hagfræði.
Aðstoð sérfræðinga.
Um orðaval hafa sérfræðingar í
flugmálum og veðurfræði verið
orðabókarnefnd til aðstoðar. Miklu
veldur, að fiugmálið er svo fram-
arlega í röð heftanna, áhugi flug-
málastjóra, Agnars Kofoed-Iían-
sens, en hann bauðst til að láta
kosta orðtökustarfið að miklu eða
öllu leyti, þar sem hann taldi
nauðsynlegt að flugmálið yrði tek-
ið fyrir svo fljótt sem auðið væri.
Þessu tilboði flugmálastjóra var
tekið með þökkum og Baldur Jóns-
son, stud. mag. ráðinn til orðtök-
unnar. Hann hafði þá starfað langa
hríð hjá Flugfélagi íslands í sum-
arleyfum sínum. í blaðaviðtalinu í
gær var flugmálastjóri viðstaddur
og þakkaði nefndinni og ritstjóra
nýyrðasafnsins fyrir að hafa tekið
flugmálið til meðferðar. Sagði
hann að mikil hætta hefði verið á
því, að flugmálið okkar yrði hræri-
grautur, þar sem íslenzkan var fá-
tæk á ýms tækniheiti og flugmenn
og flugstarfsmenn því með ensku
á vörunum, þótt þeir annars
senn Ijúka
í notkun síðan skipið kom til Nor-
egs. Var fyrst reynt að fara með
skipið út á síldveiðisvæðið, en það
gafst ekki vel. Var því þá lagt í
vog við ströndina, allskammt frá
Álasundi, og þar fór vinnslan
fram. Þegar síldarbræðsluvélarn-
ar verða teknar úr skipinu, er lík
legt að langri sögu þess ljúki
bráðlega, því að skipið mun varla
til annars hæft en niðurrifs sem
brotajárn.
reyndu að íslenzka sumt jafnóð-
um. Þar kom á móti, að þrjú eða
fjögur orð komust stundum á
kreik um sama hugtakið.
Ileftinu tvískipt.
Dr. Halldór Halldórsson sagði a®
í þessu nýja hefti um flugið væru
um fimm þúsund orð. Þar af væru
tólf hundruð orð um flugvélahreyf
ilinn, en um veðurfræði 4—500
orð. Jón Eyþórsson, veðurfræðihg-
ur var ráöunautur nefndarinnar
um veðurorð. Þá sagði dr. Hálldór
að ein breyting væri í þesu hefti,
sem hann teldi til bóta; heftið-
væri í tveimur hlutum: hinn fyrri
íslenzkt orðasafn með þýðingum á
ensku og nokkrum dönskum og.
þýzkum þýðingúm og sá síðari
enskt-íslenzkt oröasaín. Þá sagði
(Framh. á 2. síðu.ý
1 dagar eru þar til dregið |
I verður í hinu glæsilega I
I Happdrætti Húsbyggingar-1
= sjóðs Framsóknarmanna. |
| Hver hlýtur fullgerSa 3. |
| herbergja íbuð 1. nóv-|
i ember?
SkotSíð íbúðina. |
f KaupiS miÖa strax í dágf
IlllllllllllllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIllIISilllllllIIIIIIIII
J-Spívs?1 ■* '■ r,
Þátturinn um „muni
og minjar“ aftur í
blaðinu !
f blaðinu í dág hefst aftur hinit
vinsæli þáttur Eristjáns Eldjára
þjóðminjavarðar uni „muni og
minjar“, á bls. 5. Ejallar hann
að þessu sinni urn. rúnastein frá
Kalmanstungu. Næsti þáttur verð
ur um blástursjárn, hið gamla,
heimatilbúna járn, sem íslending-
ar gerðu til forna, eins og aðrir
Norðurlandabuar.
Nú geta alSir geugið
í„stúku“
í blaðaviðtali við orðabókar-
nefnd Háskólans, sem getið cr
um á öðrum stað hér í blaðinu,
kom í ljós, að samkomulag hafði
orðið um að nota orðið „kokteil-
stúka“ yfir „kokteilbar“ í flugvél
um. Er sýnt á þessu að menn
geta gengið í „stúkuna“ á fleirí
en einn veg. Aftur á móti er
ekki þar með sagt, að áfengis-
vandamálið leysist, þótt nú sé
svo komið með þjóð vorri, að
aílir geta gengið i „stúku“.