Tíminn - 02.11.1956, Qupperneq 5

T f MIN N, föstudaginn 2. nóvember 1956.
5
Olympíumótið -1220 skákir - Barcza
fellir Smyslov - Leikfléíta
ENDA I>ÓTT nokkuð sé um liðið
frá lokum Ólympíuskákmótsins
mikla í Moskvu^Jer því svo fjarri,
að það sé fallið í gleymsku og dá.
Hinn geysilegi fjöldi skáka, sem
þarna litu dagsins ljós, er nú mat-
ur á borðum fræðimanna og hvað-
anæva fljúga, frá bækistöðvum
þeirra, umsagnir um notagildi
einnar eða annarrar nýjungar, sem
einhver einstök skák kann að hafa
fætt af sér. Og þær 1220 skákir
sem þarna voru tefldar, ættu að
vera þeim verkefni um sinn.
EINS og gefur að skilja, eru skák-
ir þessar ærið misjafnar að gæð-
um, hinar beztu tilheyra þó í flest-
um tilfellum efsta riðlinum (final
group), þótt ut af því kunni að
bregða. f þessum úrslitaflokki,
sem svo mætti kalla, er vitanlega
teflt af mestri kunnáttu og harð-
fylgi, og þar gildir sú regla, að
koma andstæðingi sínum sem mest
á óvart í byrjun. Ég minnist í
þessu tilliti hins sigurvana Smys-
lovs, sem á þennan hátt varð að
lúta í lægra haldi fyrir Bareza
hinum ungverska, og get ég ekki
stillt mig um að birta þá skák hér.
Leikur Rússa og Ungverja var
sá fyrsti og eini, sem Rússar hafa
tapað á Ólympíumótum til þessa,
og réði þessi skák þar úrslitum,
því að hún var sú einasta, sem
vannst. Byrjunin í skákinni, er ein-
mitt í anda Barcza, enda við hann
kennd og kölluð Barcza byrjun
(system). Smyslov byggir skákina
upp á þann hátt, sem honum ein-
um er lagið, myndar sér sterkt mið
borð og velur mönnum sínum
hentuga reiti, sem sagt, bíður þess,
að andstæðingurinn geri grein fyr-
ir sínum áætlunum. Og Barcza læt-
ur ekki á sér standa, með snagg-
aralegri peðsfórn á miðborðinu,
rífur hann völdin í sínar hendur.
Greinilegt er, að Smyslov hefir
alls ekki gert ráð fyrir þessari
óvæntu árás, því að næstu leikina
rambar hann á barmi glötunar, en
með sinni alkunnu seiglu tekst
honum að standa af sér sóknarlot-
urnar og rétta að nokkru sinn hlut.
Við sjáum, þegar um hægir, að
liðsmunur er enginn. Var þá peðs-
fórnin til einskis? Nei, Barcza hef-
ir vitað, hvað hann var að gera,
þegar í byrjun, því að hann hefir
nú myndað sér peðameirihluta á
drottningarvæng, og sú staðreynd
nægir til sigurs. Barcza vinnur
þessa skák á svo sannfærandi hátt,
að maður leiðist ósjálfrátt til að
álykta, að svartur hafi ekki átt sér
viðreisnar von eftir peðsfórn hvíts.
En hér er svo skákin:
Hv.: Barcza, Ungverjalandi
Sv.: Smyslov, Rússlandi.
(Barcza system)
1. Rf 3—Rf6. 2. g3—d5. 3. Bg2
—Bf5. .4 c4—c6. 5. cxd (Þessi
leikur og sá næsti eru einkenn-
andi fyrir byrjunarkerfi Barcza)
5. — cxd. 6. Db3—Dc8. (6. —
Db6 er fremur hæpinn leikur,
enda hefir Barcza unnið marg-
an sigurinn eftir 7. DxD—pxD.
8. Rc3). 7. Rc3—e6. 8. d3—
(undirbýr hina afdrifaríku
framrás e-peðsins) 8. —Rc6. 9.
BÍ4—Be7. 10. 0—0, — 0—0. 11.
Hacl (svartur á sér einskis ills
von og forðar drottningu sinni
af hinni ógnandi hrókslínu. En
þá fellur sprengjan!) 11.—Dd7.
12. e4!—dxe. (Svartur afræður
að þiggja fórnina, en við það
opnast taflið, honum mjög í ó-
hag. Bezt var sennilega 12. —
Bg4). 13. dxe—Rxe4. 14. RxR
—BxR. 15. Re5! (Liður í áætl-
un). 15. —Rxe5 (þvingað. 15.
—Dd5 svarar hvítur með 16.
Bxe4—Dxe4. 17. Dxb7 og vinn-
ur marin). 16. Bxe4—Itc6. (Enn
þvingað!) 17. Hfdl—De8. 18.
Da4. (Nú vinnur hvítur peðið
aftur með mun betri stöðu.
Segja má, að frá tæknijegu sjón
' armiði Scj tafíið itú unriið)! 18.
— lídá. 19. Hxll-í—-Dxlí.' 20.
Bx c6—bx c6. 21. Dxc6—Íi6.
(Öryggi kóngsins framar öllu!)
22. Be5—Bg5. 23. Hc4. (Hótar
Hd4 ásamt H-d7. Svo svartur
forðar drottningu sinni í
skvndi). 23. —Ddlf. 24. Kg2—
Hd8. 25. Df3! (Neyðir svartan í
drottningarkaup og skapar sér
þannig unnið endatafl. Ef
svarta drottningin hörfaði, réði
hótunin H-c7 úrslitum). 25. —
DxDf. 26. KxD—Bf6. 27. BxB
—pxB. (Það er eðlilegt, að
svartur vilji biskupaskipti, því
að hvíti biskupinn er geysiöfl-
ugur þarna á miðborðinu). 28.
Ke3. (Eft'irtektarvert er, að
hvítur leikur ekki hrók sínum
strax og setur á a-peð svarts.
Ástæðan er sennilegast sú, að
hann vill fyrst koma peðum sín-
um á framfæri í valdi hróksins,
áður en til átaka kemur). 28. —
Hd5. 29. b4—Kg7. 30. a4—e5.
31. b5—Hdl. 32. Hc7. (Nú legg-
ur hann til atlögu, enda eiga
peðin nú skemmri leið upp í
borð til þess að framfylgja köll-
un sinni). 32. — a6. (Einasta
úrræðið). 33. bxa—Hd4. 34. a7
—Hxal. 35. Kd3. (Nú þarf ekki
lengur vitnanna við!). 35. —f5.
36. Ke3—Kf6. 37. Kb3—Hal. 38.
Kb4—Kg5. 39. Kb5—Kh5. 40.
Kb6 og svartur gafst upp, því
hann fær ekki hindrað að hvít-j
ur komi upp drottningu.
AÐ lokum kemur svo smá sýnis-j
horn af taflmennsku kunningja
okkar Larsens, þar sem hann á við i
júgóslavneska stórmeistarann Gli-
goric.
Svart: Gligoric.
upa). 2. —KxB. 3. HxHf—KxII.
4. KxB. (Hvað hefir hvítur nú
áunnið með gerðum sínum? Jú,
hann getur fyrr eða siðar mynd-
að frípeð á b- eða c-línunni og
hvernig, sem svartur fer að,
kemst hann ekki hjá því að
missa e-peðið ásamt peðum sín-
um á kóngsvæng. Eins og svart-
ur teflir kemur þetta nokkuð
öðru vísi út, en það fær engu
breytt um úrslitin). 4. —Ke7.
5. Ke3—Kd6. 6. Ke4—b4. 7. c3
—b3. (Gligoric teflir vörnina á-
kaflega skemmtilega. Eftir 7.
—bxc. 8. bxc leikur hvítur c-
peði sínu áfram og neyðir
svartan fyrr eða síðar til þess
að drepa það. Við það losnar
valdið á e-peðinu, hvítur tekur
það og síðan peðin á kóngs-
væng. Svartur er varnarlaus).
8. c4—g6. 3. g4—h5. (Svartur
streitist við í lengstu lög en ör-
lög hans cru ráðin). 10. gxh—
gxh. 11. h4—Kcð. (Ef Ke8 þá
12. c5). 12. Kxe5—Kc5. 13. Kfó!
—Kd4. 14. Kf4!. (Nú verður
svartur að taka c-peðið, og þá
éru örlög b-peðsins ráðin). 14.
—Kxc4. 15. Ke4—Kc5. 15. Kd3
—Kd5. 16. Kc3—Ke4. 17. Kxb3
—Kf5. 18. Kc3 og svartur gafst
upþ. — FrÓl.
Ný skáldsaga eftir
sson
GAMLA BÍÓ
Hvítt: Larsen.
Larsen hefir fórnað peði, og
nú lítur hér dagsins ljós ljóm-
andi falleg leikflétta, sem lykt-
ar með því, að Larsen fær unn-
ið peðsendatafl. Fyrsti leikur-
inn er 1. Dxf7f! (Eins og þruma
úr heiðskíru lofti!) 1. —DxD.
2. BxDf (Auðvitað ekki 2. Hx
Hf vegna —KxH. 3. BxD—
Bc5 og svartur tryggir sér jafn-
tefli vegna hinna mislitu bisk-
Elzia kvikmyedahib landsins, Gamla
Bíó9 er fimmfíu ára í dag
Elzta lcvíkmyndahús landsins, Gamla bíó, er 50 ára í
dag, en fyrir nákvæmlega 50 árum voru fyrst sýndar „lif-
andi myndir“ hér í Reykjavík. í tiiefni af þessum tímamót-
um í starfsemi kvikmyndahússins hafa eigendur þess ákveð-
ið, að allur ágóði af sýningum í dag renni til styrktar starf-
semi Blindravinafélagsins. Sýnd verður kvikmyndin „Sæ-
farihn“, sem Walt Disney sá um töku á.
Jökuil Jakobsson
Helgafell hefir gefið út nýja
skáldsögu eftir Jökul Jakobsson
og nefnist hún Ormar. Sagan er
rituð 1955, og nefnist aðalsögu-
hetjan Ormar Arnljótur. Bókin er
í sama broti og vasabækur þær,
sem Helgafell er að byrja að gefa
út. Skáldsaga þessi er um 130 blað
síður að lengd. Ein skáldsaga hefir
áður komið út eftir Jökul Jakobs-
son.
Frá stríðslokum hafa nær /uu manna s
18 löndum öðlazt frelsi, segir Dulles
Dallas, Texas. — Dulles utanríkisráðherra Bandaríkjanna
lét nýlega svo ummælt, að eina óskin, sem Bandaríkin eiga
til handa Ungverjalandi og öðrum kúguðum þjóðum, er að
„þær endurheimti fullveldi sitt og hafi frjálst val um kosningu
stjórnarmeðlima".
1 Dulles sagði á fundi utanríkis-
ráðs Bandaríkjanna sl. iaugardag,
að hverri þeirri kúguðu þjóð, sem
heppnaðist að hrinda af sér oki
: Ráðstjórnarríkjanna og ölast fulit
'frelsi, myndi verða veittur efna-
liagslegur stuðningur frá Banda-
j ríkjunum — án tillits til þess stjórn
! aríyrirkomulags, sem þær kunna að
velja sér.
| Hann bætti því við að Bandarík
in litu ekki á leppríkin sem hugsan
'lega bandamenn, þau hefðu alls
I ekkert annað markmið í huga, er
þau óskuðu eftir frelsi þeim til
. handa.
í sambandi við Ráðstjórnarrík
' in sjálf sagði Dulles, að :ábúar
þeirra færu fram á aukið frelsi og
persónulegt öryggi. Sumar kröfur
þeirra hafa þegar verið uppfylltar
og har.n bætti því við, að svo gæti
farið að afturhvarf frá þessari
stefnu reyndist óframkvæmanlegt.
Duiles sagði, að Bandaríkin og Ráð
stjórnarríkin geti átt með scr vin
samieg samskipti.
Dulles vakti athygli manna á
því, að frá stríðslokum hefðu næst
um 700 m lljónir manna í 18 þjóð
löndum öðlazt fullt frelsi.
Hann sagði, „okkur er mjög um
hugað urn sjálfstæði allra þessara
þjóða og erum reiðubúnir að miðla
þeim af þekkingu okkar og efnum,
og hjólpa þeim t. þ. a. verða efna
Hinn 10. október 1906 birtist
svofelld auglýsing í Isafold:
„Reykjavíkur Bíógraftheater
byrjar í þessum mánuði
í Breiðfj örðshúsi
sýningar sínar á lifandi myndum
Nýtt programm hverja viku.
Sýning á liverju kveldi.
Hljóðfærasláttur og raflýsing.
Úr progrömmum má nefna:
Hs. hátign Friðrik 8
tekur við konungdómi.
Alþingismenn í Khöfn
og margt annað.
Aths. Sýningarskáiinn verður
byggður til batnaðar.“
Ekki varð þó úr að Reykjavíkur
Bíógraftheater hæfi sýningar fyrr
en 2. nóvember, og eru því í dag
liðin 50 ár frá því að Gamla bíó,
eins og það síðar nefndist, hóf
starfsemi sína.
Danskur stofnandi.
Stofnandi þess og eigandi fyrstu
7 árin var danskur stórkaupmaður
Fr. Warburg að nafni, en stjórn-
endur þess fyrsta árið voru Aibert
Lind og P. Petersen. Albert Lind
fluttist þó héðan árið eftir að sýn-
ingar hófust, en P. Petersen, sem
flestir Reykvíkingar kannast við
undir nafninu Bíó-Petersen starf-
aði við kvikmyndahúsið frá stofn-
un þess og var eigandi þess frá
árnu 1913 til 1939, er hann seldi
það núverandi eigendum Gamla
Bíó h. f.
Það er athyglisvert, að aðeins
11 árum eftir að fyrst var farið
að sýna kvikmyndir (í París og
Berlín 1895) var risið upp kvik-
hagslega sjálfstæðir, en það er und
| irstaða frelsisins.
Dulles sagði að lokum, að þetta
væri „vandamál, sem engin frjáls
þjóð ætti að láta áfskiptalaust“.
| „Þao er áreiðanlegt að hinar frjálsu
’ þjóðir heims geta séð til þess, að
engin þjóð sem ann frelsinu, verði
að velja á milli þess og ógnarstjórn
ar kommúnista og efnahagslegrar
örbirgðar.
myndahús í Reykjavík, ekki veg-
legri en hún var 1906. Á fyrstu
árum kvikmyndanna töldu fiestir
þessa nýjung eiga litla framtið fyrir
sér og að „fólk yrði fljótt leitt á
þessu“. En það fór hér eins og
; annar staðar, að kvikmyndasýning-
ar urðu brátt vinsælustu skemmt-
anir almennings, og það hafa þær
haldist í þessu 50 ár, enda aðsókn
að kvikmyndasýningum stöðugt
aukizt, og óhætt mun að fullyrða,
að þæf séu í dag orðinn snar þátt-
ur í lífi menningarþjóða, og kvik-
myndirnar hafa nú þróast upp í
það að verða sjálfstæð listgrein.
Nýtt húsnæði.
Bíó-Petersen sá fljótt fram á
það, að húsnæðið í ,,Fjalakettinum“
við Bröttugötu yrði eigi til fram-
búðar og árið 1925 hóf hann bygg-
. ingu nýs kvikmyndahúss við Ingólfs
: stræti og tók Gamla Bíó þar til
starfa 2. ágúst 1927. Einar Erlends-
son húsameistari teiknaði húsið
í samráði við Petersen. Var þar
engu til sparað að gera húsið eins
vandað og vistlegt og tök voru á.
Ýmsum nýjungum var þar komið
fyrir er talið var að mundi auka
þægindi og bæta þjónustu við kvik
myndahúsgesti.
Eigendur Gamla Bíó hafa ætíð
reynt að fylgjast með nýjungum á
sviði kvikmyndatækninnar, og árið
1930, 1. september var fyrsta tal-
myndin sýnd í Gamla Bíó. Síðan
hafa margvíslegar breytingar orðið
á tækniþróun kvikmyndanna. Nýjar
sýningarvélar af fullkomnustu
gerð frá PHILIPS-verksmiðjunum
voru keyptar árið 1948 og WIDE-
! SCREEN eða breiðtjald árið 1953.
i Á 50 ára afmælisdaginn hefjast
svo sýningar á CINEMASCOPE-
myndum, en cinemscope er full-
komnasta töku- og sýningaraðferð
sem þekkist í dag og náð hefur al-
mennri útbreiðslu.
í tilefni af 50 ára starfsafmæli
Garnla Bíós hefur stjórn þess á-
kveðið að allur aðgangseyri að sýn
ingum á afmæiisdaginn skuli renna
itil starfsemUBlindravinafélágs ís-
lands.. . i:'ij tnva
RITSTJÓRI: FRIÐRIK ÓLAFSSON