Tíminn - 01.12.1956, Blaðsíða 4

T IM I N N, laugardaginn 1. desember 1956.

ornin eru
brigðarlkari skáld en fu
Skemmtifeg bók kcmio út í Bandarikj-
uaum, sem fjallar um ritmennsku barna
og fieitir „Oríu mér Ejóð, barnið gott“
Oríu mér ljóð, barnið gott, eða eitthvað í þá áttina, heitir
bók, sem nýlega er komin út í Bandaríkjunum. Bók þessi
er tekin saman af Allen nokkrum Smith og fékk hann hug-
myndina að henni, þegar smáfólk í næstu íbúð fór að semja
leikrit til flutnings í sjónvarpi. Smith hafði löngum lagt sig
eftir skrifum barna, sem hann fann með réttu að voru um-
búðalausari og skemmtilegri en málróf vitringa og lét hann
eftir löngun sinni að safna í bók barnaskrifum, þegar hann
hafði lesið sjónvarpsleikrit nágranna sinna, en auðvitað
varð það aldrei leikrit, heldur tvær eða þrjár setningar, er
sögðu allt, sem segja þurfti.
i ÞjóShátíðardagar og þjóðhetjur
Til þess að fá efni í bókina las eru stöðugar uppsprettur andágift-
Smith yfir sand af tímaritum, skrif j ar yngstu kynslóðarinnar: „Abra-
aði kennurum og ræddi við for-1 ham Lincoln fæddist í bjálkakofa,
eldra. í bókinni er að finna bréf, I sem hann hj0 til með eigin hönd-
stuttar sögur, Ijóð, ritgerðir og, um“ og ýmislegt kemur fram varð
orðsendingar, sem látnar hafa ver- andi foreldrana: „Mamma“, skrif- i
ir fjúka milli borða í skólastofu. aði eitt barnið. „er mjög feit. Hún
í þessu safni er jafnframt að finna er alltaf að fá hofugVerk. Hún er j'ýý TTJ 'Bn;ti‘6r
snemmbornar ritsmíðar nokkurra stöðugt að segja mér að fara frá • yf *„ Þiónusjustúlk3an
skáldasniUmga._ SagnaskaldiS Jean, fótunUm á sér, þótt ég sé alls ekki yar fátæk GarðyrkjLaðurinn var
fyrir fótum hennar. Pabbi hlær fátækur Allir voru fátækir“.
aldrei að gamansogu og er leiðm-i L!iu ára stúika skrifar: „Einu
legur. Af þessum astæðum tel eg sinni yar lítn stúlka> sem hét
enga þörf fyrir foreldra.
--------------- —
' - ’.'*V *
T. S. Eliot (1896)
nú auðvitað dó hann
fnn var fátækur. Börnin voru fú-
Stafford orti til malarinnar þegar
hann var sex ára:
Mölin þarna á móðir jörð
mildilega sefur
grá og ljót og hrjúf og hörð
og höfuðlaus.
Ævisaga Washington.
Skáldið T.S. Eliot skrifaði ævi-
sögu George V/ashington, er hann
Stutta sagan bezta athafnasviðið.
Smith telur þó, að hvergi séu
börnin eins í essinu sínu á ritvell-
inum og þegar þau skrifa stuttar
sögur. Dóttir eins kvikmyndafram
var sjö ára ,qg lauk þeirri sögu; leiðandans j Hollywood ritaði eftir
á þessari eftirminnilegu setningu:
„og síðan dó hann, auðvitað". Jam-
er Thurber hóf listamannsferil sinn
með Ijóði er hét svo löngu nafni,
að það met hefur varla verið slegið
enn. Nafn Ijóðsins var þetta: „My
Auntie Margery Albrights Garden,
185 South 5th Street, Columbus,
Ohio“.
Fall Rómaveldis.
Öfugt við fullorðna rithöfunda
eyða börn sem allra fæstum orð-
um í frásagnir sínar. Smith bend-
ir á það, að stórir staflar bóka
hafi verið ritaðir um fall Róma-
veldis af fólki, sem hafi verið að
skýra frá aðdraganda þess og sjálf
um endalokunum, en samt sem áð-
ur er óvist að nokkur hinna bók-
drjúgu rithöfunda hafi komizt að
skynsamlegri niðurstöðu en þeirri,
sem fannst á bréfsnepli og skrifað
með blýanti í Greenwich, Connec-
ticut dag nokkurn árið 1948. Níu
ára gamall drengur hafði skrifað
á snepilinn eftirfarandi:
Fail Rómaveldis:
Fall Rómaveldis varð vegna
aðgæzluleysis.
Haustdagar.
Bréf úr heimavistarskólum geta
verið eins og hver önnur viðskipta
bréf, eins og þetta: „Kæra mamma!
Ef við skrifum ekki bréf heim í
dag, þá fáum við engan hádegis-
verð. — Þinn einlægur, Don“.
Börn hafa ríka tilhneigingu til
að komast beint að efninu þegar
þau yrkja ljóð:
Haustdagarnir eru komnir,
þú býst alltaf við þeim á
þessum tíma árs.
Eða þegar þau láta uppi skoðun
sína á ritverkum, samanber: „Þessi
bók lætur mér í té meiri upplýs-
ingar um mörgæsir en ég kæri mig
um“. Eða hvað á ég að segja um
þetta heiðarlega þakkarbréf:
„Þakka þér fyrir þína góðu gjöf; j
mig hefur alltaf langað til að eign- \
ast upptrektan bíl, en ekki mjög;
mikið“. i
Frægir menn og foreldrar.
Eftirfarandi heilsubótarljóð var
ort af einum nemenda og sent kenn
ara í góðri meiningu:
Kæra ungfrú Randall;
slæmt þú skulir vera veik
og liggja í rúminu.
Vona þú komir aftur
áður en þú deyrð.
farandi: Einu sinni var fátæk fjöl-
skylda. Móðirin var fátæk. Faðir-
Nancy Imogene Ingrid LaRose.
Ilún var hálaus og með heldur
stóra fætur. En hún var forrík og
restin var henni auðveld".
Lítill drengur skrifar: „Það var
einu sinni merðingi með gul augu
og konan hans sagði við hann; ef
þú myrðir mig verðurðu hengdur.
Og hann var hengdur næsta þriðju
dag. Endir“.
préfasfsdæmis eioir fi!
SöHgií.
Jakcb Tryggvason hefir þjálía^ sambands-
kórana a<5 undaníörnu
Undanfarið hefir hr. Jakob Tryggvascn, organleikari á
Akurevri starfað á vegum kirkjukórasambands Rangárvalla-
prófastsdæmis að söngkennslu og þjálfun sambandskóranna.
Hefir hann sýnt í þessu starfi mikinn dugnað og ósérhlííni.
í lok starfs hans efndi sambandið til söngmóts að Gunnars-
hólma í Landeyjum sunnudaginn 18. þ. m. Var mótið fjölsótt
og fór að öllu leyti hið bezta fram.
Átta kirkjukórar tóku þátt í söng
móti þessu. Voru það Ásólfsskála
og Stóra-Dalskórar, Fljótshlíðar-
kór, Akureyjar- og Krosskirkju-
kórar, Marteinstungukór, Skarðs-
kór og Hábæjarkór í Þykkvabæ.
Hófst mótið með samsöng allra
kóranna, en því næst flutti séra
Sveinbjörn Ilögnason prófastur á
Breiðabólstað erindi og setti mót,-
ið. Þá sungu einstakir kórar þrjú
til fjögur lög hver, en á milli söng-
atriðanna fluttu þau erindi séra
Sigurður Einarsson í Holti, sem
rakti þróun kirkjulegrar söngmenn
ingar á íslandi og Norðurlöndum,
og frú Hanna Karlsdóttir í Holti,
sem er formaður kórasambandsins
og hefir lagt fram mjög mikið
starf í þágu söngmála í héraðinu.
Fjallaði erindi frúarinnar um
menningargildi þjóðlegrar, lifandi
söngmenntar úti um byggðir lands-
ins og hvernig hana mætti efla,
uppeldisgildi slíks menningar-
starfs fyrir æskulýðinn, og þann
fegurðar og fagnaðarauka, sem
góður söngur væri í öllu félagslífi
manna.
Að loknu erindi frú Ilönnu Karls
dóttur sungu allir kórarnir sam-
eiginlega fjögur lög undir stjórn
Jakobs Tryggvasonar, og var söng-
ur þeirra bæði fagur og tilkomu-
mikill.
Húsið var fullskipað áheyrend-
um og luku allir upp einum munni
um það, að söngmót þetta hefði
verið öllum, sem að því stóðu til
sóma, bæði söngstjóra, einstökum
kórum og stjórn sambandsins.
Mótinu barst hlýlegt skeyti frá
j Sigurði Birkis, söngmálastjóra,
sem ekki gat verið viðstaddur sök-
um lasleika, en hann hefir jafnan
verið kérasambandinu stoð og
stytta með alkunnum áhuga sínum
og fyrirgreiðslu. Var honum þakk-
að störf hans fyrir sambandið og
söngmálefni i landinu.
Það kostar mikið starf og undir-
búning að koma slíku söngmóti á
í sveitum og mikla fórnfýsi og
áhuga allra þeirra, sem að því
vinna. En því ánægjulegra er, þeg-
ar svona vel tekst til og augljós
menningarauki að slíku starfi, auk
hinnar stórkostlegu þvðingar, sem
það hefir fvrir allt kirkjulíf í söfn-
uðum byggðanna.
■ " ■ ' ' ;
l y ; . ? » * ♦
. /
* • | ; 4
...............sss
- M ’A
> .. *„•
LEIKHÚSMÁL
lllllllll IIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIIIII1111111111111111 ■11111111111III
Gioreli
ikriiasi
Ljóðabókin Þorpið eft:r Jón úr
Vör er komin á bókamarkað í
nýrri aukinni útgáfu. Þorpið kom
fyrst út 1946 og vakti þá þegar
mikla athygli Ijóðavina. Nú hefir
Jón aukið bókina allmörgum kvæð
um og gert nokkrar breytingar og
kveður hann þetta hina endanlegu
gerð Þorpsins. í eítirmála segir
Jón meðal annars: „Bók þessi
fjallar um uppvaxtarár mín og
æsku, lífið og lifsbaráttuna í þorp
inu, vegavinnusumur fjarrt átthög
um, um venzlafólk mitt og aðra,
sem voru mér á einhvern liátt ná-
komnir.“
Hin nýja útgáfa Þorpsins er 80
blaðsíður að stærð og snoturlega
frá henni gengið í alla staði. Út-
gefandi er bókaforlagið Heims-
kringla.
Sænsk-finnskar leikbókmenntir eru a5 heita má óþekkt-
ar hérlendis. enda lítt kynntar og margir munu vilja segja
því til afsökunar, að það sem af er öldinni, hafi þær hvorki
verið miklar að vöxtum né þungar á metunum og mun það
rétt vera. Finnar áttu þó síðustu áratugina marga góða rit-
höfunda, sem lögðu drjúgan skerf til !rns sænsk-finnska
menningararfs. Þar á meðal voru þau Minna Cant, Runar
Schildt og Hagar Olsson, sem öll skrjfuðu athyglisverð leik-
rit og eru sum þeirra líkleg til vinsælda hér.
Síðan varð nnkkur bið á að íram
kæmi’rithöfundúr, sem talizt gæti
verðugur arftaki þessara höfunda.
en í febrúar árið 1949 frumsýndi
Svenska Teatern i Helsingfors nýtt
léikrit, „Fabian Öppnar portarna“
(Fabin opnar hliðin) eftir Walen-
tin Chorell og þá urðu margir til
að spá að þar hefðu Finnar eign-
ast leikritaskáld, sem liklegt væri
til mikilla afreka. Þessi spá rætt-
ist vorið 1955, þegar Chorell hlaut
fyrstu verðlaun í sanmorrænu leik-
ritakeppninni fyrir leikritið
„Systrarna“, og nú er hann talinn
í fremstu röð norrænna leikrita-
skálda.
WALENTIN CHORELL er nú 44
ára gamall. Að loknu cand. mag -
prófi gerðist hann kennari við
sænsk-finnskan skóla og því starfl
gegnir hann enn að mestu leyti.
Ritferill Chorells hófst með ljóða-
bókinni „Vinet och lageln“ (Vín-
ið og kerið). Hann var þá innan
við þrítugt. Tveimur árum síðar
kom aftur út ljóðabók, en eftir
það varð alllangt hlé enda áít'
Chorell þá við rmkla vanheilsu að
stríða. í fyrstu ljóðum hans þótti
gæta áhrifa frá finnska ljóðskáld-
inu Diktoniusi, sem er eitt sérstæð
asta núlifandi skáld Finna. En er
aftur heyrðist frá Chorell var
engu líkara en að hann væri ef-
hlaðinn margvíslegu efni, sem fákk
útrás í skáldsögum, smásögum og
útvarpsíeikritum, en á öllum þess-
um forrnum skáldskapar virtist
hann hafa jafngóð tök. Útvarps-
leikrit hans munu nú vera ura
tuttugu og hafa öll verið flutt i
finnska útvarpir.u. Átta þe;rra
hafa einnig komið út undir nafn-
inu „Átta radiopjaser“ og skulu
hér nefnd hin þekktustu eins og
„Dockhandlaren och den sköna
Lilith“, „Dialog vid ett fönsíer" og
„Tomflaskan“ en umhverfi og per-
sónur þessara leikrita er byggt á
þeirri þekkingu höfundarins á
skuggahlið mannlífsins í fátækt
og basli, sem hann mun einnig
hafa lýst náið og margvíslega í
sumum skáldsögum sínum. En
hann hefir einnig kannað svið og
tæknilega vel byggð útvarpsleik-
rit eru verk hans: „Andrea Sölf-
ver:ie“ og „Narren“, en hið síðar
talda minnir á skáldsögu Per Lag-
erkvists „Dvárgen".
í LEIKRITINU „Fabian öppnar
portarna“ svo og síðari verkum
Chorells, þykir gæta meiri birtu
og hinir skuggalegu drættir verka
hans, eru sagðir mildari en áður.
Leikritinu um Fabian hefir höf-
undurinn lýst sem „ótímasettum
leik um mann er á aflíðandi ævi-
degi minnist þess allt í einu, að
hann hafi eitt sinn verið ungur —
og hverjar afleiðingar þess verða.“
Persónur leiksins eru aðeins fjór-
ar. Auk Fabians er það Olga, kona
hans, sem er ekki lieima í upp-
hafi leiksins. Lily, sú sem Fabian
hyggst njóta með hinnar endur-
nýjuðu æsku og „Sumparn" fyrr-
verandi vinnufélagi Fabians en nú-
verandi sprúttsali. Leikurinn ger-
ist að mestu i ibúð Fabians, sem
hefir nýlokið við að minnast
starfsafmælis síns í verksmiðjunni
undir ræðuhöldum og húrrahróp-
um. Þrátt fyrir 62. ára aldur finnst
honum nú, sem hann vera ungur í
annað sinn og leitar hófanna hjá
Lily, sem sér hylla undir verk-
smiðjustúlkudrauma sína. En mál-
Walantin ChoreSI
ið reynist á ýmsa lund örðugt í
fremkvænd. Samvizka Fab'ans
vaknar. Giktm seg:r t;I ý'i og bað
er eins og „éitthvað sé að bre=ta“
hið innra með honum. Leikr't'ð
hefir verið sýnt víða á Norður-
löndum. E:n.n’g hefir því ver'ð
brsytt nokkuð og lagað fyrir út-
varp og þnnnig flutt mörgum
sinnum hja ýmsum útvarpsstöðv-
urn.
ÖNMUR HELZTU LEIKP.IT Chor-
ells eru: „Madame“, einþáttungur,
þar scm dregin er upp mynd úr
ævi aldraðrar leikkonu, annað
þekktasta verk höfundarins. „Tag
mig som en' dröm“, var fyrst skrif
ao sem útvarpsleikrit, en síðar lag
að fyrir svið, en fékk þá misjafn-
ar viðtökur. í einþáttungnum
,,Haman“ sýnir höfur.durinn i aust
urlenzku umhverfi, hvernig hinn
valdasjúki maður notar vopn, er
síðar snúast i höndum hans gegn
sjálfum honum. „Vandringsman",
leikrit um ástina og dauðann, sagt
annað bezta verk Choreíls og síð-
asta leikritið „Systrarna“, gerist
í smáborg, en aðalpersónurnar,
tvær systur, heyja samtímls bar-
áttu á tveimur sviðum. Annars veg
ar um manninn, sem báðar elska,
en hins vegar berjast þær við hin
sterku bönd, sem tengja þær sam-
an ásamt skyldunni við móðurina.
Leikritið var sýnt i Kaupmanna-
höfn og Helsingfors á si3astliðnu
leikári og nýlega hefir Svenska
Teatern i Helsingfors sýnt það
víða í Svíþjóð og Noregi í boði
Ríkisleikfélaganna þar. — Sbj.
f iiiSveldisfagEsSur
img.
'sins
Rangæingafélagið heldur Full-
veldisfagnað í Tjarnarkaffi í kvöld
og hefst samkoman klukkan 8,30.
Þar verður margt til skemmtunar.
Helgi Sæmundsson flytur ræðu.
Baldur Georgs og fleiri flytja gam
anþætti og aö lokum verður dans-
að. Ilaukur Morthens syngur með
hljómsveitinni.