Tíminn - 09.01.1957, Síða 8

3 «
Eihn á lerð um öræfi
i
T f MIN N, miðvikudaginn 9. janúar 1957.
Brúin yfir Hvítá hjá Iðu
(Framhald a£ 7. síðu.)
!að gera rannsóknir og athuganir
hægt að -fara, nema fót fyrir fót. i í grennd, komst ég yfir skurðinn,
Þegár eg kóm að norðaustur j með því að láta hestana stökkva
horni Kjalfells, var stórum áfanga ; fram af háum bakka einn og
náð. Þar opnaðist útsýn til suð-;einn.
urs, sem ég háfði beðið með eftir-!
væntingu og ’ þáðan drógu vBtn Gæfar álftir og ellidauðar
t'l suðurs. Bláfell hinn mikli ijall | Ég hafði vonað, að þegar ég
Itonúngur, með hvítan skalla, reis | kæmi suður af Kili, fengi ég mikla
í bláma nokkurrar fjarlægðar. ;iuð | út3ýn til austurs. Ég vildi sjá allt
ur með Kjalfelli að austan, renn-1 til Vatnajökuls og suður til Heklu,
ur lítil kvísl, sem kemur þar j en þag Var nú öðru nær. Landið j
undan hrauninu. Það er ein upp- j hækkaði til austurs og ása og’:
takakvísl Svartár, Sem fellur í j bungur bar við loft. Meira að
Hvítárvatn. Hinn gamli Kjajvég- segja var Hofsjökull fyrirferðar- •
ur lítil kvísl, sem kemur þar . lítill, sá rétt á kollinn á honum t
sá vörðurnar norður hraunið og | En það var eitt og annað sem
stóðu þær allvel. Sunnan og aust-
an í fellinu er dálítið graslendi,
sem heitir ’ Kjalfellsver, að ég
hygg. Ég áði þarna og þegar ég
bætti þetta upp. Ég sá mikinn
fjölda af álftum. Ein þeirra lá
dauð í lyngmó. Ég sveigði þang-
ð til þess að sjá banamein henn-
fór áð litast um, sá ég grónar göt I ar 0g komst að þeirri niðurstöðu, |
ur Samliggjandi: Það var gamli ! að hún hefði dáið úr elli. Það
Kjalvegur. í suðaustri frá Kjal-
fellf sá ég á graslendi og var það
Gráhunes. Þar rennur ein kvísl
Svartár.
Slóðir eftir þúsundir hófa
Fyrir sunnan Kjalfell 'er Kjal-
hraun tiltölulega greiðfært og
víða mikið gróið. Ég hélt suður
frá ‘ Kjalfelli og hafði stefnu
laust fyrir austan Bláfell. Það var
komið logn og hiti. Mér þótti það
skrítið, að ég virtist þræða hinn
ganila Kjalveg, án þeáþ að ég
vissi nákvæmlega, hvár hann
væri. Hér og þar var ég að rek-
ast á vörðubrot og víða í lægðum
og lyngmóum, sá ég samliggj-
andi götur, víða 6 eða ~8 og í ein-
um 'stað 12. Þúsund hófaför höfðu
markað þessar götur um ald.araðir.
Ég ‘hefði viljað sjá éitth.vað af
þeim hestum, þó ekki væri nema
vakti undrun mína, hvað álftirnar
voru gæfar. Á því fyrirbæri fann
ég aðeins eina skýringu og hún
var sú, að Hreppamenn hefðu
ekki borið byssu á fjall alla
nítjándu öldina, hvað þá hina tutt-
ugustu.
„Þá giaddist mitt auga"
Það var komið kvöld og ég var
kominn að lítilli_ bergvatnsá, í
nánd við Hvítá og Bláfell. Ég
hafði farið hægt og fengið vondan
veg alla leið frá Hveravöllum, og
þó skárstan suður frá Kjalfelli.
Ég áttaði mig á því að þéssi á
mundi heita Grjótá. Ég , s.á- ekki
betur en þarna væri lireint og
beint vað á ánni og vörðubrot var
á melnum fyrir austan. iÉg . fór
austur yfir ána og hjá vörðunni
yíir melinn. Skömmu síðar kom
ég að iðgrænu starengi og þá
í fyrrasumar var unnið að byggingu nýrrar brúar yfir Hvífá hjá Iðu i Biskupstungum. Verkinu miðaði vel
áfram og smíði stöpla og ankera er lokið. Næsta sumrr verður smíði brúarinnar haldið áfram. Myndin að of-
an var tekin síðastliðið sumar er enn þá var ekki bú ið að taka mótin utan af stöplunum. Ljósm.: Sn. Sn,
sviþi þeirra og þá höfðingja og; gladdist mitt auga. Suður með
fylgdarsveina, sem á þeim sátu, j því að vestan lágu ágætar reið-
en ég sá ekki „reika svipi forn- götur og fór ég þá að spretta
aldár“ og heyrði ekkert, nema < úr spori. Ég fór nokkra síund
hófatak hestanna, sem ég var með þessu mýrarsundi, sem var
ekki breitt, unz það tók enda við
allstóra á. Á bakkanum austan
árinnar sá ég kofa og þá vissi
ég, að þetta hlaut að vera Sandá
og Svínárnes austan hennar. Þar
hafði ég komið endur fyrir löngu.
Klukkan var 12 á miðnætti og
sólin var að hníga bak við Hrúta-
fellið. Sólarlagið var dásamlega
fagurt. Aldrei áður hafði ég séð
sól setjast á bak við jökul. Ég á-
kvað að setjast að og vera þarna
fjóra klukkutíma. Hesíarnir
mundu una þarna og bíta störina.
Ég spretti af hestunum tpg, hefti
þá, settist svo niður hjá farangr-
inum og borðaði. Að því loknu
datt mér í hug að líta á kortið
og sjá hvað væri framúndan í
suðri.
með.
Komið í Hreppana
Þégar ,ég kom nokkuð suður
með Svartá, fór ég austur yfir
hana, því ferðinni var heitið ofan
í Hreppa. Á milli Svartár og jök-
ulfalls, er melalda, ekki breið.
Þar liggur bílvegúrinn norður á
Hvéravelli. Á þessari öldu eru tvö
fell, hið norðara eigi langt til suð
vesturs frá Kjalfelli. Það heitir
Innri-Skúti. Hitt er allmiklu sunn-
ar óg ‘heitir Fremri-Skúti.' Skammt
norðan við Fremri-Skúta fór ég
yfir Jökulfallið í nokkrum þrengsl
um.. Það var. að þessu sinni kol-
mórautt og áreiðanlega helmingi
vatnsmeira en Blanda. Það tók
neð&n á síðu. Sunnan við Jökul-
fallið kom ég að gírðingu og sá
ekkert hlið í nánd. Ég gat tekið Bjargast vi5 brjósfvifiS
upp tvo staura á hæð'og komst eitf saman
þar yfir við illan leik, því tveir j gg hafði kort af Mið-íslandi og
hestarnir voru mjög hræddir yið £jehti því í sundur. Jú! þarna var
vir. Siðan let eg staurana a smn ^ svínarnes 0g kofi ,og fallega starar
. , I sundið hét Sauðamannsölduver, en
Þa var eg kominn a Hreppa-; kortið náði ekki lengra suður. Það
mannaafrett og hafð. stefnu aust: var ekkj um það að deila ag hér
an við Blafell eins og aður. Leið-, eftir var3 é a3 bjargast vi3 brjóst
:n la fyrst eftir groonrlausum og e-tt
grýttum melum, en svo fór ég að i É la gist w syefns hafgi mjúka
sja hylla undir groðurlendi, hér i ,fu . kodda og breiddi
og Þar og hallaði mer að þvi, ul „ °.
* J ulpuna ofan a mig. Svo vaknaði eg
þess að fa betn veg, en varð íynr ö
Bllíg!
vonbrigðum. Þar sem graslendi
var, var það allt sundurskorið af
skurðum, sem víða voru illfærir
og hvarvetna sáust merki um gíf-
urlégan uppblástur. Það voru
bakkar og börð, sem blásið hafði
ur.:
Á Marz e5a íslandi?
Víðast með þessum bökkum
voru leirflög. Ég reyndi að fara
eftír þeim, en þau voru svo-blaut,
að hestarinr óðu í hné. Skársta
leiðin var að þræða hina grýttu
mela. Á einum stað kom ég að
mýrarsundi og hugðist mundi
komast yfir það, þar sem það var
mjóst, en það mátti þó.ekki tæp-
ara standa, þvi það var svo rót-
vont, að ég varð að teyma hest-
ana einn og einn. Ög svo þegar
aftur og leit upp, en mér til mikill-
ar skelfingar sá ég engan hest
svo langt sem augað eygði. Ég leit
á klukkuna og var búinn að sofa
í 45 mínútur. Sannast að segja leizt
mér ekki á blikuna. Ég gæti nátt-
úrlega gengið til byggða, en það
væri svo mikil skömm, að skilja
eftir hnakkinn og klyftöskuna. Ég
fór ofan í tösku, tók þar upp fleyg
með koníaki og saup þrjá væna
sopa. Síðan fór ég að leita og labb-
aði upp á vörðumel vestan við mýr
ina, en sá ekki neitt. Svo fór ég
að leita að slóðunum, og fann þær
þar sunnar, með stefnu í norðvest-
ur. Þegar ég kom á næsta leiti, sá
ég þá hoppandi í norðurátt, með
varðgirðingu, sem liggur með
Hvítá. Ekki skal þeim verða kápan
úr því klæðinu, hugsaði ég. Fyrst
ég hélt að ég væri kominn yfir I Þeir vildu ekki una við grængresið
C1/11 1:1 hoir t o o A Vi nl d n n+t»n*vi
torfæruna, kora ég að skurði, svo
ferlegum, að mér datt ekki í hug
að svoleiðis skucður væri tií nema
á Marz. Góður. hagi var við .skurð
inrr og lofaði ég bestunura að
bíta, raéð.an ég var að .sækja í
mig veðrið. Þegar ég var búinn
skulu þeir fá að halda áfram.
Hjá auvirðilegri sprænu
Klukkan var tvö þegar ég lagði
af stað aftur, og stanzinn varð því
ekki nema tveir tímar. Ég reið
austur yfir Sandá, sem er all mikið
vatnsfall, en þar hafa Hreppamenn
stundum komizt í hann krappgnn,
að koma fé yfir. Ég fór heim að
kofanum, til þess að skoða hann.
Kofinn er heldur lítill, með járn-
þaki og veggirnir hlaðnir úr sniddu
eins og flóðgarður. Svona veggi
hafði ég aldrei séð, en það var auð
vitað fyrir þetta mikla sandfok.
Yfir Svíná fór ég, og suður grýtta
mela. Við sjóndeildarhring í suðri;
bar hæð nokkra rauðleita. Síðar
fékk ég að vita, að hún heitir Þor
steinshöfði. Ekki hafði ég lengi
farið, er ég kom að lítilli kvísl.Mig
minnti að næsta vatnsfall héti
Stangará og reyndist það rétt. Ég
hélt, að þessi auvirðilega spræna
ætlaði að hefta för mína, því hvað
eftir annað sneri ég frá, vegna þess
að hestarnir lágu á kviði í sand-
bleytu. Stangará tók þarna stóran}
sveig til vesturs og vildi ég ekki |
fara'þann krók. Þegar kom á mel-
öldur fyrir sunnan Stangará, sá ég
yfir graslendi, sem náði langt suð
ur og hallaði til vesturs. í nokkrum
fjarska var hópur af hrossum og
hafði ég ekki aðrar skepnur séð
sunnan jökla, utan tvær geldkind-
ur, sem voru að rölta norður með
Sandá fyrir sunnan Svínárnes.
Hátt á annan sólarhring
a3 gaufa milii byggSa ____________
Og sagan endurtók sig. Þetta
grasland, sem lofaði góðu til að
sjá, reyndist, þegar til kom mjög
torfarið. Allt sundur skorið af
skurðum og blásnum bökkum. Ferð
in gekk því seint og nóttin leið.
Ég fór oft af baki og lofaði hesL
unum að bíta, því hagi var víða
góður og oft varð stanzinn lengri
en ég ætlaði, því oftast sofnaði óg
10 til 11 mínútur. Ég hafði farið
yfir æði marga skurði, þegar ég
kom að kofa við Stangará, skammt
frá, þar sem hún fellur í Hvítá.
Hér eftir lá leiðin nálægt Hvítá.
Eigi langt fyrir sunnan kofann,
fór ég yfir Búðará og niður með
Þorsteinshöfða, sem mér fannst
nú heldur lágkúrulegur. Þá kom
ég að afréttargirðingu, sem stóð
á örfoka landi, en fyrir 33 árum
stóð þessi sama girðing á samfelldu
graslendi. Síðan kom ég að eyði
býlinu Hamarsholti og um þær
mundir sá ég rjúka upp af Gull
fossi, en þar vestan árinnar var
stórhýsi, sem ég ímyndaði mér, að
væri veitingaskáli. Framundan var
rismikil bunga, vaxin skógarkjarri
svipuðu því, sem ég hef séð í Borg
arfirði. Ég fór yfir þessa bungu
og var það seinfarið. Þaðan sá ég
bæ vestan Hvítár, fast við ána.
Þar var fallegt íbúðarhús og slétt
tún með halla, móti suðri. Þetta
var Brattholt. Ég fór ofan af bung
unni, sem var talsvert brött, og
nú vissi ég að skammt mundi til
bæja. Þegar ég var kominn ofan
undir Ilvítá, var einveran rofin.
Athagasemd frá stjórnendum I'Sné:
Leikíélagi Reykjavikiar var ekki
úthýst ór IJinó
ÞatS hefir leiksýningu á sextugsaímælinu þar
Vegna greinar í blaði yðar í
gær um afmælisveizlu Leikfé-
Iags Reykjavíkur næstkomandi
laugardag, viljum vér biðja yður
að birta eftirfarandi varðandi
viðskipti formanns Leikfélagsins
og stjórnenda Iðnó.
Fyrir skömmu, þ. e. í síðastlið-
inni viku, fór formaður Leikfélags
Reykjavíkur fram á það að mega
hafa samkvæmi fyrir Leikfélagið
og gesti þess daginn eftir sextugs
afmæli félagsins.
Af framkvæmdastjóra hússins
var á það bent að hentugra væri
ef veizlan gæti farið fram á sjálf-
um afmælisdegi Leikfél. Reykja-
víkur, en leiksýning sú sem fyrir
huguð var í sambandi við afmæl-
ið væri daginn áður þ.e. á fimmtu
dag 10. janúar, en sexbugsafmæli
Leikfélags. Reykjavíkur er sem
kunnugt er 11. janúar. Þegar við
ræður þessar fóru fram var þá
haft í huga þau „sérstöku kjör“
sem Leikfélag Reykjavíkur liefir
ávallt notið er það hefir haldið
hóf í Iðnó fyrir sig og gesti sína.
Ekki þótti formanni Leikfélags
Reykjavíkur þetta aðgengilegt af
þeim ástæðum að leikrit það, er
sýna átti var ekki að fullu æft á
fimmtudag þ. e. daginn fyrir af-
mælið. Var honum þá boðið að at-
hugað skyldi hvort unnt væri að
rifta gerðum samningum um not
hússins laugardaginn 12. janúar,
en þá að því tilskildu að viður-
gjörningur yrði með sama hætti
og með svipuðu verði sem á scr
stað í öðrum samkomuhúsum. —
Ekki leizt formanninum þetta fýsi
legt, taldi það mundi verða of
dýrt. Vildi þó athuga málið nán-
ar og sjá til hvort unnt væri að
haga þessum hátíðahöldum á hag-
kvæmari hátt. Síðan hefir ekkert
til formannsins heyrzt, að því er
þetta mál snertir.
Leikfélag Reykjavíkur átti þess
því nægan kost að minnast sex-
tugsafmælis síns í Iðnó, þrátt fyr
ir það þótt fyrst viku fyrir af-
mælið væri um það talað við
stjórnendur Iðnó að til stæði að
minnast afmælisins með hófi, og
þes óskað að það færi fram þar.
f. h. stjórnenda Alþýðuhússins
íðnó.
Jón Axel Péíursson Jón Árnason
;t.
102 a vaxta-
kjörum Söfamnar-
Snemma á þinginu lagði ríkis-
stjórnin fram frumvarp til laga
um breytingu á Iögum um Söfnun
arsjóð íslands, er fjallar um vaxta-
kjör hans.
í athugasemdum við frv., segir
svo:
,,Með lögum nr. 75 frá 25. nóv.
1952 var leyfð almenn vaxtahækk-
un í 7% á ári, af skuldum, sem
tryggðar eru með veði í fasteign
eða handveði. Sú takmörkun var
þó gerð, að vextir megi ekki vera
hærri en Landsbanki íslands reikn
ar sér á hverjum tíma.
Þessi almenna heimild til vaxta-
hækkunar náði ekki til Söfnunar-
sjóðs íslands, þar sem um hann
gilda sérstök lög, nr. 2 frá 1888,
sbr. breytingu á þeim lögum, nr.
84 frá 1935, en þar er bann við því
að sjóðurinn taki hærri vexti en
5% á ári.
Þar sem bann þetta háir mjög
starfsemi sjóðsins, enda óeðlilegt
þegar almennt eru leyfðir 7% árs-
vextir af fasteignalánum, er talið
rétt að breyta lögum sjóðsins til
samræmis við hin almennu lög um
vexti. Það er hins vegar ekki talið
rétt, að láta þessa heimild til vaxta
hækkunar koma til greina á lán,
sem þegar hafa verið veitt úr sjóðn
Þar mætti ég manni, sem var að
reka kýrnar og var það stór hópur,
yfir tuttugu, að ég hygg, fallegir
gripir og flestar rauðar. Sólskin
var og hiti, og klukkan orðin hálf
(Framhald á 9. síðu.)
TRICHLORHREiNSUN
(ÞURBHREINSUN)
BJ0R6
SOI.VALLAGOTU 74 • SÍMI 3237
BARMAHLÍÐ G