Tíminn - 18.01.1957, Síða 4

Ór sjéprófum vegna sfrands GoKaness:
Fiesjmr ekki merktar á sjókortiö í Goöa-
— Skipið sprakk og liðaðist sunóor
Skýrsíur hásetans, sem stóíJ vi(J stýrií, og loft-
skeytamannsins, sem var einn þeirra, er fóru í
J1 sjóinn, er skipitS sökk
Tíminn birti í fyrradag kafla úr sjóprófum, sem fram fóru
í Neskaupstað vegna strands Goðaness, og var þá birtur fram-
burður Halldórs Halldórssonar, stýrimanns. Hér kemur ann-
ar kafli sjóprófanna, og er næst kafli úr framburði Högna
Jónassonar, háseta, sem stóð við stýri, er skipið strandaði:
„Vitnið skýrir svo frá, að hann
var háseti á b. v. Goðanes í síðustu
ferð skipsins. Hann var ásamt Sig-
urríki Ormssyni á stýrisvakt frá
Jcl. 18,30 þ. 2. s. 1. Um það leyti
sem þeir komu á vakt var nýbú-
ið að taka land og siglt eftir rad-
ar breytilega stefnu inn Djúpin.
Stýrðu þeir til skiptis og kl. 20.30
tók vitnið við stýrinu af Sigurríki,
var þá búið að beygja fyrir Aust-
urnes í átt til Skálafjarðar, og
örstuttu síðar fór Sigurríkur að
hjálpa til við enda, vegna þess að
taka átti höfn fljótlega. Skipstjóri
var á stjórnpalli þegar vakt þeirra
hófst og stjórnaði siglingu skips-
ins alla vaktina, nema 1—2 mín-
útur um klukkutíma áður en
strandið varð, að skipstjóri brá
sér frá og var þá 1. stýrimaður á
stjórnpalli á meðan og enda bæði
fyrir og eftir. Eftir að Sigurríkur
fór af stjórnpalli var skipstjóri
einn ásamt vitninu á stjórnpallin-
um. Radarinn var í gangi og not-
aður við siglinguna. Af radarnum
var lesið í kortaklefa og fór skip-
stjóri þangað til að lesa af honum.
Um leið og skipstjóri gekk inn í
klefann gaf hann fyrirmæli um
að beygja rólega í bakborða. Frá
kortaklefanum gaf skipstjóri síð-
an skipun um að rétta hann af og
halda því striki sem skipið var
komið á. Var þetta um 1—2 mínút
um eftir að byrjað var að beygja
í bakborða og telur vitnið, að
hann hafi beygt á að gizka tvö
Strik í bakborða. 1—2 mín. síðar
kallaði skipstjóri úr kortaklefa að
beygja á stjórnborða og beygði
vitnið hart í stjórnborða, en ör-
skömmu síðar sagði skipstjóri
„þetta beint“ og kom síðan fram
í brúna. Vitnið hlýddi fyrirmælun
um. Aðspurður kveðst vitnið hafa
séð vita framan til við þvert á
stjórnborða, sem sýndi grænt Jjós.
Vitnið telur að búið hafi verið að
sigla örskamma stund þessa stefnu
þegar matsveinninn Anton Peter-
sen kom hlaupandi upp í brúna og
kallaði „land framundan". Skip-
stjóri var að koma út úr korta-
klefanum, er þetta varð. Sá vitnið
§ð skipstjóri leit snöggt á dýptar-
mælinn og vatt sér síðan að bak-
borðsvélsíma og hringdi á stöðv-
jin og strax á eftir fulla ferð aft-
i&r á bak. Strax þegar skipstjóri
|afði sleppt hendinni af vélsíman
fm fann vitnið að skipið tók snöggt
fiiðri, síðan hoppaði skipið tvisv-
á skerinu áður en það stöðvað-
íst. Vitnið fann það á titring á
skipinu að vélin var látin vinna
aftur á í þann mund er skipið
ftrandaði. Skipstjóri gaf vitninu
Strax fyrirmæli um að sækja flug
«lda og stengur í kortaklefa og
skjóta þeim. Fór vitnið aftur á
á vélareisn og skaut öllu flugeld-
um sem í dunknum voru nema
einum sem var ónýtur, ennfremur
brenndi hann 2 blysum. Áður en
vitnið gerði þetta sá hann loft-
skeytamanninn koma úr klefa sín-
um og spyrja skipstjóra hvort
ekki ætti að senda út neyðarkall.
Samþykkti skipstjóri það og mun
jíoftskeytamaður hafa gert það.“
Skýrsla loftskeytamannsins
Þá kemur næst meginkafli fram
burðar Axels Sigurðssonar loft-
skeytamanns, en hann var einn
þeirra fimm, sem fóru í sjóinn,
þegar skipið sökk og var bjarg-
;: að upp í trillubát
■f„Vitnið skýrir svo frá, að hann
Var í loftskeytaklefa skipsins, þeg
ar það strandaði, ásamt Jónasi
Hólm. Klukka skipsins var þá 20,
46 ísl ttferi. Vitijið hafði stuttu áð
ur haft samband við Hafnarskrif-
stofuna í Þórshöfn og skýrt frá
því, eftir umsögn skipstjóra, að
skipið myndi verða eftir hálftíma
í Runavik í Skálafirði. Hafði vitn
i ið setið í klefanum frá því hann
■ kom úr mat um kl. 19,00 og ekki
i fylgzt með stjórn skipsins að neinu
leyti. Þegar strandið varð fór
!vitnið þegar fram á stjórnpall og
spurði skipstjóra, sem þar var,
hvort ekki ætti að senda út neyðar
kall þegar í stað.
Neyðarskeyti sent
j Játaði skipstjóri því, og
' er vitnið bað um staðar-
ákvörðun var honum sagt, að hún
væri á skerjunum út af Toftum.
Skipstjóri bað jafnframt um, að
beðið væri um skjóta aðstoð. Sendi
vitnið neyðarkall og neyðarskeyti
þegar í stað og Þórshafnarradio
kvittaði fyrir neyðarskeyti en bað
jafnframt um nánari staðarákvörð
un og spurði, hvort það væri á
Flesjunum út af Toftum. Vitnið
spurði skipstjóra hverju ætti að
>vara þessu, og gaf hann það
svar, að þeir væru í grænu af
Toftavitanum í ákveðinni stefnu,
sem vitnið man ekki lengur hver
var. Vitnið sendi Þórshafnarradio
þetta svar, en þaðan var enn spurt,
hvort þetta væri ekki á Flesjun
um. Vitnið gáði sjálfur á kort, en
fann ekki staðinn, spurði hann enn
skipstjóra, hverju svara skyldi
Þórshafnarradio, og svaraði hann
þá, að það væri á Flesjunum. Vitn
inu er sýnt sjókort á dskj. nr. 1,
en á því eru merkt blindsker með
orðinu „Flesene“. Vitnið segir, að
sjókortið, sem var í Goðanesinu,
hafi verið í mun stærri mæli-
kverða, en á flóanum milli Straum
eyjar og Austureyjar hafi hann
ekki fundið neitt örnefni. Vitnið
: man eftir, að á svæðinu var all-
mikið af dýptartölum, og hann
minntist þess, að á einum stað var
' talan 3 í hálfum sporbaug. Vitnið
skoðaði kortið síðar um kvöldið
og komst þá að sömu niðurstöðu.
Báfar og skip koma
j Vitnið heyrði að b.v.Austfirðingur
kvittaði fyrir neyðarskeyti frá
Þórshafnarradio, sem móttekið var
þangað kl. 21,48 G. m. t. Rétt á
eftir bað skipstjóri vitnið að kalla
í b. v. Austfirðing og spyrja, hvar
hann sé staddur. Kallaði vitnið
þegar í Austfirðing og fékk það
svar, að þeir væru við Mjóanes
og væru snúnir við og myndu verða
hjá Goðanesi eftir hálftíma. Vitnið
telur þá að klukkan hafi verið
20,55. Um sama leyti fékk hann
tilkynningu frá Þórshafnarradio
um að tveir bátar væru lagðir af
stað frá Ströndum og Skálafirði.
Ennfremur skýrði Þórshafnarrad-
io frá því, að læknabáturinn Thors
havn væri lagður af stað frá Þórs
höfn. Aðspurður kveðst. vitnið
sjálfur hafa séð vita, sem hann
áleit vera á Toftum, og sýna grænt
Ijós. Ennfremur sá hann fjölda
ljósa í landi á bapði borð. Upp frá
þessu var vitnið stanzlaut við fjar-
skiptatæki skipsins og vék ekki
lengra frá þeim en fram að dyrum
klefans til að lita út og fá fyrir-
mæli, unz skipið sökk. Allan tím-
ann voru viðskipti, ýmist milli
Goðaness og annarra skipa eða
annarra skipa innbyrðis, sem Goða
nes varðaði, enginn tími gafst til
að skrifa þessi viðskipti niður,
enda aðstaða til þess mjög erfið,
| vegna þesá hve skipið lét illa. á
skerinu. Vitnið man það, að raf-
magn frá ljósavél skipsins fór
skömmu eftir kl. 22,00 ,og fór vitn
ið þá að máli við skipstjóra og
spurði hvað væri að. 1. vélstjóri
fór niður til að athuga þetta, en
komst ekki fram að rafmagnstöfl
unni, leit vitnið þá út um dyrnar
á stýrishúsinu og sá, að skipið
var farið að síga mjóg að aftan og
að bakborðshluti sendiloftnets var
slitið niður. Ennfremur heyrði
hann að engin Ijósavél var í gangi.
Vitnið hafði þegar er ljósin fóru,
skipt yfir á neyðarrafgeyma. Af
framangreindum ástæðum verður
áframhaldandi skýrsla vitnisins
ekki algjörlega nákvæm um tíma.
Senditækið var opið allan tímann
þangað til skipið sökk og nothæft,
enda þótt að öll útiloftnet hafi
verið slitin úr sambandi og aðeins
notazt við leiðslur að útiloftneti.
Fyrsti maSur í björgunarstól
kl, 4,22
Vitnið hafði mest viðskipti við
Austfirðing, sem kominn var á
strandstaðinn um kl. 21,30. Að-
spurður telur vitnið að klukkan
hafi verið 22,15 til 30 er allir voru
komnir miðskips. Voru venjuleg-
ast 10—12 manns í loftskeytaklefan
um, en þar var oftast 14 gróðu
hiti á C, og ljós var þar líka frá
neyðarrafgeymi. Skiptust menn
nokkuð á að vera þar og hlýja sér.
Gekk það á þennan hátt þar til
björgun gat hafizt, en fyrsti mað-
ur fór í björgunarstólinn kl. 4,22.
Áður en þetta tókst, höfðu verið
gerðar nokkrar tilraunir til að
að koma línu á milli, en eftir því
sem vitnið gat fylgzt með gegnum
fjarskiptatækin voru þær þessar:
Menn af b. v. Austfirðing undir
stjórn 1. stýrimanns fóru yfir á
færeyska skipið Suðurey með línu
byssu og línu og skutu ca. þrem
skotum að Goðanesinu. Mun eitt
skotið hafa hitt skipið framan til,
en ómögulegt var að ná í línuna.
Því næst mun hafa verið skotið af
línubyssu frá færeyska skipinu
Hrókur, en þau skot mistókust.
Um klukkan 23,00 er spurt frá
Þórshafnarradio, hvort Goðanes
þurfi meiri hjálp. Eftir fyrirmæl-
um skipstjóra svaraði vitnið þvi, að
þeir þyrftu alla þá hjálp, sem hægt
væri að veita. Þegar skotfæri
voru búin fór læknabáturinn Thors
havn inn á Skálafjörð, en þar lá
þýzki togarinn „Jens Christian“
og sennilega annar þýzkur togari.
Voru fengin björgunartæki frá
öðrum þessara togara, og farið með
þau yfir í Hrók. Klukkan 1,40
heyrði vitnið að Thorshavn til-
kynnti að hann myndi verða á
strandstaðnum eftir 20 mínútur.
Vitnið er ekki viss um tímann, en
telur að það hafi verið milli 2,30
og 3,00 að línusamband fékkst við
Hrók. Var ætlunin að nota 2 björg
unarstóla til að flýta björguninni,
en önnur línan festist þegar ann
ar stóllinn var kominn í blökk
við Goðanesið. Var þessi stóll þá
tekinn um borð í Goðanes og önn-
ur björgunartæki dregin á hinni
línunni. Vitnið sá þetta ekki sjálfur
en skýrslan er byggð á skilaboðum
sem vitnið tók við og sendi um
fjarskiptatækin. Þegar björgunar
stóll var tilbúinn til notkunar við
Goðanesið, spurði skipstjórinn á
Hrók, hvort Goðanesmenn óskuðu
björgunar strax, eða vildu bíða
birtingar. Skipstjórinn á Goðanesi
lét svara því, að björgun yrði að
hefjast strax og yrði að draga hratt
á milli.
Skipið springur
og iiðast sundur
Eftir að fyrsti maður fór í björg
unarstólinn kl. 4,22, fylgdist vitn
ið með því, hvenær hver einstakur
fór af stað frá skipshl., að og með
16. mannþen kl. var 6,25 er 16. mað
ur fór í stólinn. Þá sá vitnið sjálf
ur að skipið var farið að springa
framan við hádekkið og að liðast
í sundur bakborðsmegin og jafn-
framt að síga meira að aftan. Eft
ir fyrimælum kallaði vitnið í tal-
stöðina til björgunarskipanna að
það yrði að hafa hraðan á;að hífa,
T í MIN N, föstudaginn 18. janúar 1957.
„íþróttamene ársins^ í ffcregi,
SvíþjóS og Fmnlandi
Félög íþróttafréttaritara á Norðurlöndum hafa að undan-
förnu kosið „íþróttamann ársins 1956“, en þessari útnefn-
ingu blaðamannanna er alltaf veitt mikil athvgli og þykir
mikill heiður fyrir viðkomandi íþróttamann að vera kjörinn
„íþróttamaður ársins“.
í Noregi kaus Félag íþróttafrétta
ritara þar í landi spiótkastarann
Egil Danielsen sem þann mann,
sem náð hafði beztum árangri á s.
l. ári. Sigur Danielssen í spjótkasts
keppninni í Melbourne, þar sem
hann setti nýtt glæsilegt heims-
met, þótti bera af öllu því, sem
norskir íþróttamenn unnu á árinu,
þótt margir aðrir næðu góðum
árangri. í öðru sæti varð Hallgeir
Brenden, sem sigraði í annað
skipti í 15. km. skíðagöngu á Vetr-
ar-Ólympíuleikunum í Cortína í
Ítalíu. Næstir í röðinni urðu Au-
dun Boysen og Ernst Larsen en
þeir unnu bronzverðlaun í Mel-
bourne í 800 m. hlaupi og 3000
m. hindrunarhlaupi, auk þess,
sem Boysen átti bezta heimstím-
ann í 800 m. hlaupi s. 1. ár.
Finnland.
í Finnlandi var hinn frábær'
skíðamaður Antti Hyvarinen kjör-
inn „íþróttamaður ársins", en
hann sigraði með yfirburðum í
stökkkeppninni í Cortína. í öðru
sæti var K. Lehtonen, sigurvegari
í glímu á Ólympíuleikunum í Mel-
bourne. í þriðja sæti var göngu-
garpurinn mikli Hakulinen, sem
áður hefir náð fyrsta sæti í þess-
ari skemmtilegu keppni, og fjórði
var hlauparinn Voitto Hellsten,
en hann var 3.—4. í 400 m.
hlaupinu í Melborune. Meðal 10
beztu manna í Finnlandi voru fjór
ir skíðamenn, þrír frjálsíþrótta-
menn og tveir glímumenn.
Svíþjóð.
í Svíþjóð var skíðamaður einnig
efstur á blaði. Þar var Sixten
Jernberg kjörinn „íþróttamaður
ársins“, fyrir frábær afrek í skíða
göngu. Hann sigraði í Cortína í 50
km. göngu og var í öðru sæti í 15
km. göngu. Annar var Frederik-
son fyrir árangur sinn í kajak-
róðri, en hann hlaut tvenn guli-
verðlaun í Melbourne, auk þess,
sem hann hafði einnig sigrað í
London 1948 og Helsinki 1952. í
þriðja sæti var Lasse Hall fyrir
afrek sín í nútíma fimmtarþrau:.
Danmörk.
í Danmörku fer slík samkeppni
ekki fram, heldur eru það einstöku
Egil Danielsen
dagblöð, sem veita iþróttamönn-
um þessa viðurkenningu, en það
er einnig gert á hinum Norður-
löndunum að auki. Þá hefir Poli-
tiken samkeppni hjá lesendum
sínum, sem vekur mikla athygli,
en það er, að kiósa þann íþróttá-
manninn meðal hinna yngri, sem
mesta getu hefír sýnt á árinu.
því útlitið væri að versna, og vitn i
ið bætti við að skipið væri að liðast1
í sundur og síga meir að aftan. i
Nokkru eftir þetta, eða um það j
leyti sem 18. maður var að fara
í björgunarstólinn, kallaði vitnið;
beiðni um það, að sendir yrðu J
eins margir smábátar og hægt væri
eins nálægt og þeir kæmust, til
þess að björgunarstóllinn þyrfti
ekki að vera dreginn eins langt,
enda yrðu tveir í stólnum næstu
ferð. Nokkru síðar voru skipstjór
inn og 1. stýrimaður að hjálpa
tveimur mönnum (19. og 20.) í
stólinn, var framskipið þá brotnað
frá og lá í stefnu 90 gráður við
stefnu afturhlutans. Þá kom ólag
og sýndist vitninu brúarvængurinn
fara í kaf að aftanverðu og hann
sá þessa fjóra menn í sjónum fyr-
ir utan brúarvænginn. Illjóp þá
vitnið að talstöðinni og kallaði út,
að þeir skyldu vera klárir að taka
þá upp, sem eftir væru í skipinu,
því þeir væru að henda sér í sjó-
inn og skipið alveg að sökkva.
Það síðasta sem vitnið sá til 'skip-
stjórans var þarna í sjónum, en
skömmu áður hafði vitnið heyrt
hann biðja um hníf, sem var und-
ir skápnum undir dýptarmælinum
og sá hann vera að skera frá belg,
sem bundinn var við blökkina frá
björgunarstólnpm. Sá vitnið að
hann fékk belginn lausan. I belgn-
um voru fjórir endar af sísallínu
ea. 50—60 cm. Björgun hinna
fyrstu 18 gekk betur er á leið,
enda munu þá hafa verið sendir
menn til aðstoðar um borð í Hrók
frá Austfirðingi, en í uphafi voru
þeir full liðfáir á Ilrók. Uin það
hvernig vitnið bjargaðist skýrir
hann svo frá.
Mennirnir sfeypa sér
í sjóinn
Þegar hann hafði lokið síðasta
kallinu, fór hann úr loftskeyta-
klefanum fram á stjórnpallinn og
sá þá Guðmund Sigurðsson standa
bakborðsmegin við dyrnar út á
brúarvænginn. Sá hann þá að Guð-
mundur stakk sér út um dyrnar
og yfir brúarvænginn og í sjóinn.
Hann var með bjarghring yfir um
sig. Þegar vitnið kom að bakborðs
dyrunum, stóð straumurinn inn í
stýrishúsið og sjór upp í mitti á
vitninu. Hafði hann ekki handfestu
og kastaði straumurinn honum aft-
ur á bak og lenti hann á dýptar-
mælisskápnum, sem festur er á
framhlið brúarinnar milli 3. og4.
glugga* og. stöðvaðist þar. Gerði
vitnið sér nú grein fyrir, að heppi
legra myndi að reyna að kom-
i (Framhald á 8.,síðu.)