Tíminn - 08.02.1957, Blaðsíða 7

TÍMINN, föstudaginn 8. febrúar 1957.
■IllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIlllIllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllIllllllllllllllli
I BÆKUR OG HÖFUNDAR
-
„MeSan þín náð“ - nýjasía bók
próf. Signrbjörns Einarssonar
Bændaskólinn a5 Tune liggur á Sjálandi um 29 km frí Kaucmannahöfn. Hér hafa nokkrir Islendingar stund-
að nám í gó3u yfirlæti.
Búfræðimenntun er undirstaða
framfara
í
andhúnaði
Sérstök ákerzSa er nú löglS á a<5 kynna m©íknn
og kenna viíhald vé!a og verkfæra
Einar Þorsteinssen
seg
skólann er krafist hálfs árs starfs
, »18 iandbúnaðarstörf í Danmörku
! auk bústarfa í heimalandi þeirra.
jAuk þess, ef umsækjandi hefir
ekki stúdentspróf, þá er krafist
þátltöku í nokkrum greinum níu
mánaðadeildar bændaskóla, er það
i einkum stærðfræði og tungumál.
j Auk þess er krafist bændaskóla-
. , náms frá heimalandi umsækjanda
Danraörk hefir unnið sér sess sem ein af ondyegtshjóð- eða frá dönskum bændaskóla. Tek-
um heimsins á landbúnaðarsviðinu. Ekki er þetta að þakka
því að loftslag og jarðvegur sé þar betra en víða annars
staðar, heldur mun orsökin vera bætt og aukin búnaðar-
menntun. dugnaður og hagsýni þjóðarinnar, samfara mark-
vissri þróun íilraunastarfseminnar og leiðbeiningarstarfsemi
ráðunautahna úti á meðal bændanna. Samvinnumjólkurbúin
og samvinnusláturhúsin hafa þar sem hér á landi verið íand-
búnaðinum ómetanleg lyftistöng.
.. .... ... „ iþessi söfn. Bókasafn á
‘nn unna snxu - iv “ u e ‘ • mjög gott og er það safn laadbún- ntla undirbúningsmenntun en
aðarbókmennfa víðs vegar að úr mii’.inn dugnað og áhuga og, sem
heiminum, Er það notað af nem-jgjörþek-kja lífsviðhorf og aðstæð-
endum skólans og ýmsum af vís- ur í sveitunum. Fjölmargir ,nem-
,, TfirW* os! iúúamönnum á búnaðarsviði. Þar endur hafa þó ýmist gagnfræða-
•Y. kl ?lUg._bk:l fL í gefs1 tækifæri til að fylgjast með eða stúdcntsmenntun áður en þeir
öllu því markverðasta, sem skeð- úefja námið.
ur í hverri grein landbúnaðarvís-
indanna. Skóíinn hefir margar til-
rauna og æfingastofur þar sem
nemendur hafa tækifæri til æf-
inga, t. d. í efnafræði og eðlis-
fræði og fleiri fögum. ICennsla í
ingar landbúnaðiaum í Danmörku
'er búfræðimenntunln. Um langan
aldur hafa íslendlngar farið t:!
búfræðináms í Danmörku bæði,:
svo verði framvegis og vil ég seg
lesendum Tímans í stuttu máli frá
tilhögun búfræðináms þar í landi.
Stofnanir búna’ðarins
Aðalstofnanir búfræðimenntun-
in eru gild próf frá íslenzku bænda
skólunum til inntöku í Landbún-
aðarháskólann. Við búnaðarháskóla
margra þjóða er krafist stúdents-
prófs til inntöku. Mikið hefir ver-
ið rætt um það atriði í Danmörku.
Danir hafa samt ekki enn gjört
það að skilyrði til inntöku. Þeir
. óttast, að þá fái þeir ekki í slcól-
I ann þann hóp af duglegum ungum
skóiinn mönnum úr sveitunum, sem hefir
undirbúningsmenntun
arinnar í Danmörku e-ru Landbún-j skólanum fel- mest ' fram í fyrir-
artui'híiclmlinn í *rmir»'nnnna nnfn 1 - . .. . /.
aðarháskólinn í Kaupmannahöfn
bændaskólarnir og lýðháskólarnir
víðsvegar um svelt-.rnar og kvöld-j hefir oftast
skólarnir á vegum búnaðarfélag-. endUr"bæði
anna.
mjólkurfræði c
inn stendur inni x miðri Kaup- La’.idbunáðarnániið er tæp þrjú
mannnhöfn en upphaflaga lá skól- ár. Inntökuskilyrði til landbúaað-
inn utan ,ýið b ;rg;n?. en borgin arnámsins er níu mánaða deild á
hefir vaxtð 'svo síðan, að nú stend- búnaðarskóla og þriggja ára verk-
ur hann inni í miðr't borg'mni. nám og viiina við landbúnað.
Skólinn stendur á g'.imlum merg
og á mörg söfn, meðal annars mjög A *«*•-,*!„ líthndlnom
fullkomið steinasafn og dýrafræði- UtleilClinga
safn. Kennslan styðst mikið við Fyrir útlendinga, sem sækja
Störf kandídatanna
Búfræðikandidatarnir verða,
þegar út í lífið kemur, ráðunaut-
ar, búfræðikennarar, tilraunamenn
og alls konar forustumenn í bún-
| lesírum og æf ingum á tdraunastof aðarmálum. Sumir haida áfram
um. Skólinn starfar í sex deildum námi eftir kandidatspróf og gerast
á aðra þúsuud nem sígar vísindamenn í þágu landbún-
menn og konur. Frá aðarins. Margir útlendingar hafa
hinum sex deildum útskrifast ár- lokið nami frá Landbúnaðarháskól
Landbúnaðarhásk jl:av. í Kaup- lega kandidatar í dýralækningum, | anum [ Kaupmannahöfn, þar á
mannahöfn var stofnaður ár ð landbúnaði, garðyrkju, skógrækt,; megai ailstór hópur íslendinga.
1858 sem sjátfstæð stofnun. Skól- mjólkurfræði cg landsSkiptum. í Margir þessara manna hafa mjög
komið við sögu íslenzkra búnaðar-
mála.
í Danmörku eru 22 bændaskól-
ar, auk fimm smábændaslcóla. Þeir
eru að einum undanskildum eins
árs skólar, og starfa í þrem deild-
um. Starfstíminn er fimm, sex og
níu mánuðir, mest bóklegt nám.
Þeir eru margir nokkuð stórir,
hafa sumir á annað hundrað nem-
endur. Þeim lýkur ekki með prófi,
eins og hér tíðkast, en kennslan
fer fram í fyrirlestrum og yfir-
heyrslum. Þeir hafa margir allgóð-
an húsakost og flestir nemendur
Húa á eins og tveggja manna her-
bsrgjum.
Sú nýiung hefir verið tekin
upp á síðustu árum, að verk-
'egri kennslu í meðferð og hirð-
ingu véla hefir verið aukið við
lámið. Búnaðarskólarnir fengu
tjárhæð af Marshallfjárveitingu
landsins til að byggja sérstök verk
stosðishús við skólana, þar sem
verkleg kennsla fer fram á minni
viðgerðum á dráttarvólum og hirð-
ingu þeiri’a. Þar eru hinir einstöku
vélarhlutar uppstilltir, þannig, að
nemendur geta athugað og lært
hvernig hver einstakur vélarhluti
vinnur. Þar má sjá uppstillt mis-
munadrií, gírkassa og mótora, sem
má snúa áfram og athuga nákvæm
;ga og í rólegiieitum og smám
aman fá skilning á gangi og stöi-f
Kristur sagði við lærisveina
sína, að þeir skyldu vera vitni
hans.
Það sem fyrst og fremst verður
með sanni sagt um prédikanasafn
Sigurbjörns Einarssonar prófess-
ors, er þetta: Þar vitnar hann, af
mikilli drenglund, trúarstyrkleika,
hinni dýpstu alvöru, mildri við-
kvæmni og hárbeittri djörfung,
um Krist sem frelsara manna. Þar
eru engar gælur gerðar við það
í fari syndugra manna, sem gerir
lausnarþörí þeirra mjög brýna.
Málið er gott og sérlega þrótt-
mikið, hugsunin rökföst, útlegg-
ingarnar frábærlega snjallar á
mörgum stöðum, boðunin nærgöng
ul, vekjandi og smýgur, eins og
guðsorð á að gera, „inn í innstu
fylgsni sálar, anda, lioamóta og
mergjar“, vel fallin til að „dæma
hugsanir og hugrenningar hjart-
ans.“
RÆÐUR PRÓFESSORSINS
eru enginn orðaleikur út í bláinn.
Þær stefna hárvissar að háu
marki. Þær eru nútímaprédikun,
sniðnar eftir sálarþörf manna, en
ekki kenjum aldarandans. Það
er glæsilfegt kennimannsmark á
bókinni. Leiðsögnin er í bezta lagi,
ádeilan á hrekkvísi, hræsni, hálf-
velgu og allt nútímasinnuleysið,
vægðarlaus, en borin fram af bróð
urhug og myndugleik þess, er veit
köllun sína og að hann er í þjón-
ustu hins hæsta. Þarf höfundur
bókarinnar því vart að óttast þá
refsíhótun hins hæsta, er hann orð
aði við spámanninn forðum þann-
ig, að ef hann aðvaraði ekki synd-
arann, myndi hann krefjast blóðs
hans af hendi spámannsins.
Ógjarnan vildi ég verða til þess,
að spilla fyrir bókinni með þessu
spjalli mínu og þeirri mynd strang
leikans, er ég bregð hér upp af
henni, því að auk þess að vera
þrungin andagift, er bókin mjög
læsileg og laus við allt, er hót-
fyndnin getur grett sig yfir. Hún
þolir vel endurtekinn lestur, er
vel fallin til þess að vera húslestr
arbók og lesin hvað eftir annað.
MÉR VARÐ að hugsa, hvað
eftir; annað, er ég var að lesa bók-
ina, hvílíkt vísdómsráð það væri,
Lii (ÍUmIuL
rnargir Íálandíngxr læ í húf
um þessara hluta. Einnig er þar
kennt um aðrar landbúnaðarvélar,
meðferð þeirra og hirðingu. Mikil
áherzla er Iögð á að kenna um
hirðingu vélanna og varnir gegn
ryði. Bændaskólarnir hafa mjög
mikla þýðingu fyrir landbúnaðinn
í Danmörku. Fjöldi ungra manna
tekur árlega við búum og bústórn.
Mjög er talið æskilegt að þeir hafi
áður notið undirstöðumenntunar
á bændaskóla. Þar læra nemend-
urnir um reynslu feðranna. Það er
of dýrt að hver kynslóð og ein-
staklingar afli sér reynslunnar.
Þess vegna fara ungir menn í skóla
og læra þar um réttar aðferðir við
hlutina, þær aðferðir, sem lífs-
reynsla liðinna kynslóða, tilraunir
og rannsóknir hafa leitt í Ijós að
eru réttastar. Ungir menn, sem
lokið hafa búfræðinámi verða oft
ráðsmenn á stórbýlum áður en
þeir fara að búa sjálfir. Mikið er
gert í Danmörku til að stuðla að
því að ungir menn fari á bænda-
skóla.
Onnur fræSsIumál
Lýðháskólarnir hafa margir dá-
litla búnaðarfræðslu til að vekja
áhuga unglinganna fyrir sveit-
inni, síðar koma oft nemendur
háskólanna á bændaskólana.
Á vegum búnaðarfélaganna eru
víða starfræktir kvöldskólar.
Kennd eru þar undirstöðuatriði í
fóðurfræði ög jarðræktarfræði og
annað þar að lútandi, auk ýmis-
legs annars. Ráðunautar búnaðar-
félaganna eru kennarar á þessum
kvöldskólum. Hægt er með þessu
að njálpa fólki, sem ekki hefir
komist að heiman á skóla en get-
ur sótt kvöldnámskeið samhlið;
störfum sínum heima.
ef heimilisfeður vildu taka sig til,
og velja svo sem 6—10 bækur, er
út hafa komið síðustu árin, eða
fyrr, og bezt eru fallnar til upp-
eldisáhrifa og ræktun skapgerðar-
þroska, koma þeim fyrir í sérstakt
heimilisbókasafn, frátekið úrval,
og leitazt svo við með föðurlegri
og móðui-legri umhyggju, að fá
æskumenn, sveina og meyjar til
að ganga á þenna akur og tina þar
lífgrös til að bæta sér upp and-
lega fjörefnaskortinn frá þeirri
andlegu fæðu, sem kvikmyndahús,
danssalir, reyfarar og annað fá-
nýti elur sálir þeirra á.
Fátt sýnir betur, hversu nútím-
anum, með alla sína kennslukunn-
áttu, sálfræði og séi’fræði á ýms-
um sviðum, hefir misheppnazt upp
eldi ungu kynslóðarinnar, að meg-
in hluti hennar skuli heldur kjósa
til lesturs alls konar fánýti, sem
rýrir manndóm hennar og sið-
ferðisþrek, heldur en þær skap-
andi bókmenntir, sem bezt rækta
manndóm og grandvarleik, sem til
allrar farsældar leiðir. Hér er
sannarlega þörf á afturhvarfi. Hér
þarf andi Guðs að snúa hjörtum
feðranna til barnanna og barn-
anna til feðranna. í slíku verki
getur umrædd bók komið að góð-
um notum.
FREISTANDI er að vitna í
bókina, en ekki er það vandalaust
og henni ef til vill enginn greiði
gerður með því. Samt áræði ég
að bregða hér upp ofurlitlu sýnis-
horni af niálsmeðferð bókarinnar.
í ræðunni um brúðkaupið í Kana,
er auðvitað vikið að hjúskap. Þar
segir:
„Hjónabandið er lífsfruma mann
legs samneytis, heimilið undir-
staða mannfélagsins. Kristur og
kirkja hans vita, hvað er í húfi,
ef átumein breiðist út um þenna
grunn þjóðlífs og menningar.
Nú er það skoðun og áhyggja
ýmissa mætustu manna, að hér sé
háski á ferð, einn hinn mesti, sem
steðjar að menningu hvítra þjóða.
Hvað veldur?
Spurðu kvikmyndirnar. Þær
svara ekki öllu, en svar þeirra næg
ir. Kámug myndablöð auka tals-
verðu við til skýringar. Enginn
helgidómur er svivirtur eins og
ástin og hjónabandið af þessum
aðilum. Og það eru þessir ljúg-
vottar um mannlegt líf, sem móta
öðrum framar viðhorf æskulýðs-
ins til ásta og hjúskapar, dyggi-
lega studdir af mörgum, sem vilja
kenna sig við frjálslyndi og fram-
farir, skáldsagnasmiðum og öðr-
um. Og svonefndar stjörnur á
himni listanna vísa trúlega veg út
í ógöngur endalausra tilrauna með
ástina. f Hollywood er sagt, að
allt geti komið fyrir — nema eitt:
Þar er aldrei haldið silfurbrúð-
kaup.
Ástir og hjónabönd eru ekki til-
raunasvið, ckki fremur en lífið
sjálft. Ástin er gjöf frá Guði,
hjónabandið köllun. Vér berum á-
byrgð fyrir Skapara vorum á und-
ursamlegri gjöf og háleitri köllun.
Að gleyma því hefnir sín átakan-
lega. Það hefnir sín að traðka
helgustu lögmál lífsins.
Það er ekki sök hinna ungu
hjóna einna, þótt rökkvuð svækja
danssala, glæringar kvikmynda og
ginningar illra ritskálka hafi eitr-
að fyrir þeim gæfulindii-nar.“
I RÆÐUNNI um hreinsun
hinna líkþráu eru þessi orð:
„Þegar maðurinn hrapar niður
á skör dýrsins, er hann dæmdur
til þess að hrapa dýpra. Dýrsleg-
um manni svipar ekki til nokkurs
dýrs. Dýrsleg girnd í mennsku
gerfi, mannlegt hugvit eða vald
án mennskrar ábyrgðar, birtir eitt
hvað, sem á enga hliðstæðu í ríki
náttúrunnar. Og skemmsta skref-
ið til þeirra undirdjúpa er að
hafna og traðka þá vitund, sem
er aðall mannsins, vitneskjuna urn
að vei-a Guðs verk og eign, þiggj-
andi eilífs kærleiks.“
Vandi er að gæta líðandi stund-
ar. Um hana fer prófessor Sigur-
(Framhald á 8. síðu).