Tíminn - 26.03.1957, Side 4

TÍMINN, þriðjudaginn 26. marz 1957.
Friðrik Ólafsson skrifar um fimmtu
einvígisskákina við Hermann Pilnik
4
3
PROLOGUS A» SKÁK NR. 5.
Vinningar standa nú 3—2
Pilnik í hag, og nú er annað
fivort að duga eða drepast, því
.að aðeins ein skák er eftir.
(Síðan er 6. skákinni lokið með
sigri Fr. Ól. svo að staðan er
3—3).
Fimmta skákin þarfnast í
•raun og veru ekki mikilla út-
skýringa, því að línurnar í
henni eru ákaflega hreinar og
Ueinar. Hér koma helztu punkt-
arnir: a) Byrjunin er Sikileyj-
arvðrn, Drekaafbrigðið svo-
nefnda. b) Hvítur fær þægi-
dogri stöðu og rýmri út úr byrj-
•aminni. c) Eftir nokkur upp-
skipti á mönnum fær hann
fiterka aðstöðu á miðborðinu, en
■tiotar sér það ekki sem skyldi.
d) Um það bil, sem svartur
hefir jafnað taflið, leikur hann
af sér skiptamun. e) Svartur
reynir nú að skapa sér eitthvað
-mótvægi fyrir skiptamunstapið.
Ilonum tekst að mynda sér frí-
peð og festa stöðuna svo, að
vinningur verður torsóttur fyrir
hvítan. f) Eftir biðina leikur
svartur ónákvæmum leik og
lendir þegar í töpuðu hróks-
endatafli. Hefði hann leikið
réttum leik, mundi vinningur-
inn hafa verið mun langsóttari
fyrir hvítan, ef hann er þá fyr-
ir hendi. Samt er eins og ein-
iiver innri rödd hvisli að manni,
að við nákvæma taflmennsku
Wjóti hvítur að sigra.
Hár er svo skákin með nokkr
um skýringum.
Hv: H. Pilnik
Sv: F. Ölafsson
Sikileyjarvörn.
1, e4—c5 2. Rf3—Rc6 3. d4—
cxd 4. Rxd4—Rf6 5. Rc3—d6 6.
Be2 (Pilnik virðist ekki hafa
mikið dálæti á Richter-árás-
inni, 6. Bg5, í þessu einvígi).
C. —g6 (Drekaafbrigðið svo-
■noíuda. í þriðju skákinni tefldi
ég Boleslafsky-afbrigðið, 6. —e5
sem þarfnast mjög nákvæmrar
taflmennsku. Drekaafbrigðið er
öruggara í meðförum, en gefur
hins vegar lítið svigrúm til at-
hafna) 7. Be3—Bg7 8. Dd2—0-0
9. Hdl—Bd7 (Nauðsynlegt til
að undirbúa mótaðgerðir á
drottningarvæng (a7—a6 og b7
—b5)) 10. 0-0—a6 11. f4—Hc8
(Leikurinn, —Rg4, kemur til
greina, bæði hér og síðar. Gall-
inn er bara sá, að drottningar-
biskup svarts lendir yfirleitt á
hrakhólum, og kemur svörtum
að litlu haldi í sóknaraðgerð-
um hans á drottningarvæng síð-
ar msir, t. d. 11. —Rg4 12. Bxg4
—Bxg4 13. Hdel—Bd7 (Ann-
ars 'leikur hvítur f4—í5 og
bkkupinn lokast inni). 14. f5
og hvítur hefir góða sóknar-
stöðu). 12. Rb3—b5 13. a3—
Bg4 (Fremur yfirborðskenndur
leikur, sem hefir ýmsa erfið-
•leika í för með sér fyrir svart-
an. 13. —Be6 er greinilega að-
gangilegri leikur). 14. Khl—
BxB (Enn var mögulegt að
snúa við og leika Be6). 15.
Dxe2—Dc7 (Drottningin verð-
ur að forða sér úr skotlínu
hvíta hróksins. Þó gat svartur
raynt 15. —Rd7 t.d. 16. e5?—
dxe 17. Rc5—Rd4! Svo hvítur
reynir þá helzt sókn með 16.
f5) 16. Rd5 (Þannig tryggir
hvícur sér langvarandi stöðuyf-
irburði) 16. —Rxd5 17. exd5—
Ra5 18. RxR—DxR 19. c3(?)
(Eftir þennan leik tekst svört-
um að trufla allar sóknarað-
gerðir hvíts. 19. Bd4! sýnir það
■svart á hvítu að meðhöndlun
svarts á byrjuninni er eitthvað
göiluð) 19. —Hc4 20. f5—Be5
(Þarna stendur biskupinn vel
allt til loka taflsins) 21. Hf3—
Hít4 (Til að hindra Hh3) 22.
g3 —He4 23. Dc2—Hg4 24. Bh6
—Hb8 (Hc8 virðist eðlilegur
leikur, en hugmyndin að baki
þessa leiks er sú, að fari fram
uppskipti á c4, drepur svartur
með b-peði sínu og fær þannig
öflugan þrýsting á b-peðið
hvíta) 25. De2—Da4 (Nú má
heita svo, að svartur hafi fylli-
lega jafnað taflið. En þá skeð-
ur slysið) 26. Bf4!—Dc4? (Svart
ur fylgir hugmynd sinni svo
stíft eftir, að hann sér ekki
skiptamunstapið. Bæði 26. —
gxf5 og —BxB hefði haldið
stöðunni í jafnvægi. Það sem
eftir er skákarinnar er lítt til
fróðleiks, því að yfirleitt missa
skákir gildi sitt, þegar annar
keppenda leikur illilega af sér.
Sú staðreynd, að svartur skap-
ar sér mikla möguleika til jafn-
teflis, er einungis vegna þess,
að hvítur teflir áframhaldið
kæruleysislega) 27. DxD—bxD.
28. h3—BxB (ég vildi halda e5-
reitnum fyrir biskup minn.
Dræpi ég með hrók væri það
ekki mögulegt) 29. hxg4—Be5
30. Hd2—gxf5 31. gxf5—Kg7
(Kóngurinn ræðst á hin veiku
peð hvíts og þannig fæst nokk-|
uð mótvægi) 32. g4? (Ekki]
styrkist peðakeðjan á þennan
hátt) 32. —h6 33. Kg2—Kf6 34.
Hfl—Hg8 35. Kf3—h5 36. Hgl
—Hg5 37. Hf2—h4 (Svartur á-
kveður að loka stöðunni og
virðist sú ákvörðun vera rétt)
38. Hhl—Bg3 39. He2—Hg8 40.
Hdl—Be5 41. He4—Hc8 42.
Hlil—Kg5 43. Hhel—f6 (Vegna
mátnetsins, sem svartur lendir
nú í, hefði —Kf6 verið örugg-
ara) 44. Hedl—Hc5 45. a4—a5
(Baráttan um ,,tempo“) 46.
Kg2 (Hvítur leikur biðleik til
að átta sig betur á hlutunum)
46. —Hc8 47. Kf3—Hc7? (Yfir-
sjón, sem auðveldar sigur hvíts
til muna. Nauðsynlegt var 47.
—Hc5. 48. Hdd4 ber þá ekki
neinn árangur vegna 48. —h3
(Ekki 48. —Bxd4 49. Hxe7!—
Kh6 (Annars kemur H—h7—
h5 mát) 50. cxd4 og vinnur).
49. Hxc4—h2 50. Kg2—Hxd5
51. Hel—Hd2f 52. Khl—Hxb2-
og þessari stöðu getur hvítur
jafnvel tapað. Til að knýja
fram vinning verður hvítur að
leita annarra ráða, en það yrði
of langt mál að rekja hér) 48.
Heel—h3 (Eini leikurinn. 48.
—Hc5 er tilgangslaust nú vegna
49. Hhl og svartur fær ekkert
.i
Bœkur oq höfunbar
Þrjú skáld, er til greina koma
um Nóbelsverðlaun — Blixen,
Pound og Kasantsakis
í NÓVEMBER ár hvert er Nó- Meðan Pound var í varðhaldi í
belsverðlaununum fyrir bókmennt- Pisa 1945 orti hann ljóðasafn, sem
ir úthlutað og í nokkra daga bein- út kom 1948 undir nafninu Pisan
ast augu áhugamanna um bók- Cantos; fyrir þessa bók hlaut hann
menntir um allan heim að sænsku virðulegustu ljóðlistarverðlaun
akademíunni. Við munum enn úr- Bandaríkjanna vorið 1949, en í
slit nokkurra síðustu ára, Heming- dómnefndinni sem verðlaunin
way, Laxness, Jimenez; sumir veitti, voru góðkunn skáld, svo
menn nenna enn að karpa um það sem T. S. Eliot og W. H. Auden.
hversu réttlátar þessar verðlauna- Sumir hneyksluðust á því, að „föð-
veitingar hafi verið. En athyglin urlandssvikari“ skyldi hljóta slíka
beinist einnig og ekki síður að viðurkenningu, en ýmsir urðu líka
framtíðinni, menn eru þegar tekn- til þess að taka svari Pounds og
ir að bollaleggja um hver hreppa töldu svívirðu að hann skyldi
-*•« u TTUiximuni hnossið að ari- Einkanlega dæmdur til ævilangrar vistar í
ra U u® hotunma llxhl, Hhl, , eru |)ag gvíar. sem hafa þessar hug dárakistu fyrir það eitt að halda
og Hh5f mát. T. d. 49. —Bg3
þá 50. Hh3 með hótuninni Hxg3
og Hhl) 49. Hhl—li2 (Eða 49.
—Kh4 50. Hdgl (Hótar 51. g5
—fxg 52. Hg4f—Kh5 53. Hxh3
mát) 50. —h2 51. Hg2—Kh3 52.
g5—fxg 53. Hxg5—Bf6 54. Hh5f
—Bh4 55. Hxh4—Kxh4 56.
Hxh2f og hvítur vinnur enda-
taflið) 50. Hd2—Kh6 51. He2—
Kg7 52. HxB—fxe5 (dxe5 tap-
ast einnig. Hvítur stillir kóngi
sínum upp á e4 og sprengir síð-
an upp miðborðið með g4—g5)
53. Hxh2—Hc8 54. g5—Hg8
55. Hh6—Kf8 56. Kg4—Kf7 57.
f6—exf 58. Hxf6—Ke7 59. HeCt
—Kd7 60. g6—Hb8 61. Kg5—
Hxb2 62. g7—Hg2t 63. Kh6 og
nú gafst svartur upp saddur
lífdaga.
íslenzkir farfuglar ferðast víða og
veita erlendum félögum gistingu hér
AÖalfundur Farfugladeildar Reykjavíkur var haldinn 4.
marz s. 1. að Kaffi Höll. Starfsemi félagsins var með miklum
blóma eins og undanfarin ár. Á þingi Alþjóðabandalags far-
fugla, sem haldið var í Skotlandi i ágúst s. 1. var Bandalag
íslenzkra farfugla gert að aðalmeðlim samtakanna, en undan-
farin ár hefir það verið aukameðhmur.
Farnar voru tvær hópferðir íil
Skotlands á vegum íélagsins og
ferðazt þar á hjólum. Þátttakend-
ur í ferðum þessum tóku þátt í
alþjóðamóti farfugla, sem haldið
var í Edinborg dagana 10.—12.
Félagsstarf á veturna.
Skemmtifundir voru haldnir og
sáu félagsmenn um skemmtiatrið-
in. Einnig voru haldin reglulega
tómstundakvöld og voru þau til
húsa í Golfskálanum. Þar hittast
ágúst s. 1. Næsta alþjóðamót og félagsmenn og ræða sín áhugamál
og stytta sér stundir við tafl, spil,
handavinnu o. fl. Þessi þáttur í
félagsstarfinu hefir tekizt mjög vel
og verið milcið sóttur.
Eitt mesta velferðarmál félags-
ins er að koma upp gisti- og fé-
félagsheimili en það hefir ekki
enn verið hægt að hefjast handa
um byggingu, vegna þess að fjár-
festingarleyfi hefir ekki fengizt.
þing farfugla verður haldið í Hol-
landi í ágúst n. k.
íslenzkir farfug'lar víðförlir.
Undanfarin ár hefir þeim stöð-
ugt f jölgað, sem ferðazt hafa er- .........._ _ _
lendis og notið gistingar á far- Hgsheimili hér í Reykjavík. Á síð-
fuglaheimilum. Árið 1955 gistu ís-
lenzkir farfuglar í 9 löndum sam-
tals 1928 nætur, en árið áður voru
gistinætur erlendis 435. Undanfar-
in sumur hafa farfuglar haft skóla-
stofu í Austurbæjarbarnaskólanum
til gistinga fyrir erlenda farfugla.
Einnig hafa farfuglar haft aðgang
að gistingu að Reynihlíð við Mý-
vatn og í Hreðavatnsskála. Síðast-
liðið sumar gistu erlendir farfuglar
hér á landi í samtals 637 nætur,
en árið áður í 420 nætur. Fyrir-
komulag gistinga fyrir erlenda far-
fugla verður með svipuðu sniði og
verið hefir undanfarin ár. Reynt
verður að fjölga gististöðum úti á
landi eins og auðið er.
Farnar voru helgar- og sumar-
leyfisferðir hér innanlands á veg-
um félagsins. Meðal sumarleyfis-
ferða voru tvær ferðir í Þórsmörk
og dvalið þar í tjöldum vikutíma í
senn. Þátttaka í öllum þessum ferð
um var mjög góð.
Um hvítasunnuna var að venju
farin skógræktarferð í Sleppugil í
Þórsmörk, en það hafa farfuglar
fengið til umráða og hefir verið
unnið þar mikið að skógrækt. Þetta
var í sjötta skiptið, sem farin var
skógræktarferð í Þórsmörk og eru
þessar ferðir orðnar fastur liður 1
starfi félagsins. Unnið var jöfnum
höndum að gróðursetningu, grisjun
og við að hefta uppblástur.
uðina, nóvember til janúar, ræða
menn fram og til baka um síðustu
verðlaunaveitingu.
UM þessar mundir beinast ræð-
urnar enn að því hver muni lík-
legastur Nóbelsverðlaunakandidat
að hausti. f nýlegu hefti bók-
menntaritsins BLM ræðir ritstjór-
inn, Áke Runnquist, málið og bend
ir á skáld, sem hann telur eiga
verðlaunin vel skilið: dönsku skáld-
konuna Karen Blixen. Hún hefir
reyndar áður komið til tals í sam-
bandi við Nóbelsverðlaun; enginn
minni maður en Ernest Heming-
way benti á hana, þegar hann hlaut
verðlaunin sjálfur. Blixen er sér-
stæður höfundur og líkist engum
öðrum; hún verður ekki flokkuð
undir neinn skóla eða stefnu held-
ur er hún ein og óháð. Hún vann
sér heimsfrægð á þriðja tugi aldar-
innar með bókinni Syv fantastiske
Fortællinger, sem hún gaf út und-
ir dulnefninu Isak Dinesen. Síðan
hefir hún ritað fleiri smásögur og
ennfremur æviminningar sínar,
Jörð í Afríku, og hefir sú bók ver-
ið gefin út á íslenzku. I viðtali við
Karen Blixen, sem tímaritið Paris
Review birti fyrir skömmu, kveðst
hún ætla að gefa út þrjár bækur
árið 1957. Bækurnar eru skáldsag-
an Albondocani (en einn þáttur
þeirrar bókar, Kardinalens tredje
historie, birtist á dönsku 1952),
smásagnasafn sem nefnist Sidste
Fortællinger og safn af frásögnum,
er heitir Skæbne-Anekdoter. Hér
skal engum getum að því leitt,
astliðnu ári var félaginu úthlutuð hvort Karen Blixen hlýtur Nóbels-
lóð við Rauðalæk fyrir væntanlegt verðlaun nú í haust eða nokkurn
leiðingar í frammi, enda eðlilegt, fast við skoðanir sínar. En nú ber-
verðlaunaveitingin má heita heim- ast nýjar fregnir af Pound. Fullyrt
ilismál þeirra. Á bókmenntasíðum er, að hann hafi haft mikil áhrif
dagblaðanna og í tímaritum þeim, á John Kasper, sem alræmdur er í
er helga sig menningarmálum, Bandaríkjunum fyrir negraofsókn-
stinga Nóbelsverðlaunin stöðugt ir; hann er leiðtogi „Ráðs hvítra
upp kollinum; níu mánuði ársins,, borgara" og sagður versti fantur f
frá febrúar til október, fjalla menn alla staði. Kasper á að hafa numit)
um það, hverjir séu hæfastir til að fræði sín af vörum Pounds sjálfs.
hljóta verðlaunin, hina þrjá mán- Ekki verður þetta til að bæta mál-
tíma. En skáldskapur hennar geym
ir mikilla töfra, margar sögur henn
ar eru hrífandi lesning og minni-
leg. Og efunarlaust verðskuldar
I undirbúningi er að hef ja út-1 hún þennan heiður ekkert síður
gáfu á félagsblaði er flytji innlend j en ýmsir þeir, sem verðlaunin hafa
ar og erlendar fréttir af félags- hlotið — Selma Lagerlöf, svo að
starfseminni ásamt ferðasögum og
fleiru.
í fundarlok var lesin upp ferða-
áætlun sumarsins og er hún mjög
fjölbreytt að vanda.
I stjórn félagsins voru kosnir:
Ari Jóhannesson, formaður; Ragn-
ar Guðmundsson, varaform.; Helga
Kristinsdóttir, gjaldkeri; Helga
Þórarinsdóttir, sp j aldskrárritari;
Þorsteinn Magnússon, ritari; Þórð-
ur Jónsson og Svavar Björnsson,
meðstjórnendur. Varamenn: Óíafur
Björn Guðmundsson og Haukur
Helgason.
Kaupendur
Vinsamlegast tilkynnið af*
greiðslu blaðsins strax, ef van
skil verða á blaðinu.
T í M I N N
iumiuiiuuiniiuiiiiHi
dæmi sé nefnt.
ANNAÐ SKÁLD hefir ár eftir
ár verið nefnt í sambandi við Nó-
belsverðlaunin. Það er ameríska
skáldið Ezra Pound, sem nú er
sjötíu og eins árs að aldri og inni-
byrgður á geðveikrahæli í Washing
ton. En akademían hefir ævinlega
vísað Pound á bug vegna stjórn-
málaskoðana hans og virðist ólík-
legt að þetta viðhorf breytist nokk-
uð í ár, enda eru síðustu fregnir
af stiórnmálaafskiptum Pounds
ekki fagrar.
stað Pounds, þó að hitt sé annað
mál að vart er hægt að áfellast
hann fyrir hundakúnstir afvega-
leiddra nemenda hans, en öllum
ber saman um, að Kasper þessi sé
geðsjúkur maður.
Pf
EZRA Pound vinnur stöðugt að
hinum mikla ljóðabálki sínum, sem
liann nefnir cantos. Um þessar
mundir er nvútkominn í London
nýr hluti Ijóðanna, Rock-Drill,
cantos. Mönnum hefir veitzt
erfitt að átta sig á þessum ljóðum
Pounds eins og reyndar fleiru í
nútímaskáldskap. Að vísu eru ein-
stök ljóð áhrifamikill og djúpur
skáldskapur, en samhengi brestur
í verkinu, það er í molum og læt-
ur eftir sig ruglingsleg áhrif. Lík-
ast er að Pound vinni að mik-
illi styttu og lesandanum birtast
einstakir hlutar hennar skarpt og
skýrt, en ómögulegt er að sjá hana
sem heild. Þess vegna spyrja marg-
ir: Hvað er maðurinn að fara? Veit
hann það lcánnske ekki sjálfur?
Brezka skáldið Lawrence Durrell
ritar um þennan síðasta hluta Ijóða
bálksins og drenur þar á þennan
örðueleika o? fleiri, er mæta les-
andanum í Ijóðum Pounds. Hann
seeir m. a.: „Helzt virðist vaka
fyrir Pound að draga ótöluleg
menningarbrot saman í einn stað,
bar sem fornfræðingar framtíðar-
innar geti fundið eitthvað af ölln
tagi — brot allrar þeirrar menn-
inear. er þekkzt hefir. Þannig er
verkið greinilesa í ætt við The
Waste I,and eftir Eliot og Finnag-
anu Wake eftir ,Toyce“. En eins og
fleirum veitist honum erfitt að
finna meíninguna bak við allt orða-
báknið. bann veltir því fyrir sér
bvort eitthvað levnist á botninum.
eitthvað sem geri honum fært að
..fara inn í ljóðið og loka á eftir
mér. Ef mér tækist þetta væri það
dýrmætt, því að mér þykir vænt
um fvrri verk Pounds og enginn
rithöfundur af minni kynslóð get-
ur endurgoldið bakkarskuld sína
við Pound til fulls“.
_NÚ ER MARZMÁNUÐUR og f
siálfu sér er fáfengilegt að velta
vöngum yfir því, hver muni fá
Nóbelsverðlaunin f nóvember. Ekki
er ótrúlevt að það verði hvorugt
bessara ólíku skálda, sem hér hef-
ir verið rætt um. Samt má vel ræða
betta sér til dægrastvttingar; er
Karen Blixen jafnoki annarra
skáldkvenna, er verðlaunin hafa
_ , , , Lí , , hlotið eins og Sigrid Undset og
Pound var busettur 1 Itahu fyrir Gabriella Mistral? Er réttlátt að
heimsstyrjold nr. 2 og undi hag, stiórnmálnskoðnnir Pounds meini
J'num,v0 ' ® ? styrialdarárunum , honum bann heiður, sem hann
flutti hann fasistaaróður í útvarp; verðskuldar vissulega?
Mussolinis. I styrjaldarlok var
hann tekinn höndum, flúttur til
Bandaríkjanna og ákærður fyrir
föðurlandssvik. En málið kom
aldrei til dóms; að undangenginni
læknisrannsókn var Pound úrskurð
aður geðveikur og fluttur á sjúkra-
húsið, þar sem hann dvelur enn.
En hér skal lopinn ekki teygður
Iengur að sinni. Þó má nefna eitt
nafn. sem einnig hefir heyrzt f
sambandi við Nóbelsverðlaun. Það
er nafn gríska skáldsins Nikos
Kasantsakis, sem á undanförnum'
(Framhald á 5. slðu). ]