Tíminn - 21.05.1957, Blaðsíða 7

TÍMINN, þriðjudaginn 21. maí 1957.
Háttvirta samkoma.
Þegar við nú komum saman til
skólaslita vil ég minnast nokk-
urra manna sem merkisafmæli
eiga við þessi skólaslit. Ólafur
Sveinsson frv. skipaskoðunar-
stjóri á 41 árs afmæli sem próf
nefndarmaður og oddviti hennar
hefur hann verið um alllangt
skeið. Ólafur er brautryðjandi í
okkar þjóðfélagi. Hann stofnsetti
og skipulagði skipaskoðunina og
6tarf hennar og veitti henni for-
stöðu þar til fyrir ári, að hann lét
af starfi fyrir aldurs sakir. Hann
var einn af þeim sem undirbjuggu
og skipulögðu starf þessa skóla
í upphafi. Reglugerð skólans og
lög um þessi efni eru m. a. frá
hans rótum runnin. Ólafur hefur
alla tíð sýnt skólanum og öllu sem
að honum snýr mikla alúð og vin
eemd. Skólanum hefir verið það
mikið happ að njóta starfskrafta
þessa ágæta manns og vona ég að
svo verði enn í framtíðinni. Ég
þakka Ólafi samstarfið og fyrir
skólans hönd fyrir allt það marga
sem hann hefur gott til hans lagt.
40 ÁRA NEMENDUR
Fyrir 40 árum, nánar tiltekið
27. apríl 1917, útskrifaðist annar
árgangur frá þessum skóla. Þá
voru gefin út skírteini nr. 4—
12 eða alls 9. 4 af þessum 9 eru
enn á lífi, Jón Aðalsteinn Sveins
son, er 1. vélstjóri á Lagarfossi.
Einar Jóhannesson er hættur eftir
langa veru sem yfirvélstjóri á tog
urum. — Meðal þeirra 9 voru a.
m. k. 2 menn, sem þjóðkunnir eru
fyrir störf sín í þágu vélmennt
unar og vélstjórastéttarinnar. Á
ég þar við þá Þorstein Loftsson
og Þorstein Árnason. Þorsteinn
Árnason hefur nýlega látið af
störfum sem framkvæmdastjóri
Vélstjórafélagsins, en það starf
annaðist hann um 25 ára skeið.
Hann sigldi fyrst sem vélstjóri
og yfirvélstjóri um allmörg ár,
en fór svo í land og tók þetta
starf að sér fyrir Vélstjórafélagið.
Hann er einn þeirra manna, sem
mest hefur unnið að félagsmál
um vélstjórastéttarinnar og er ég
þess fullviss, að það var mikið
happ henni í upphafi, því lengi
býr að fyrstu gerð og víst er um
það, að Þorsteins Árnasonar mun
minnst með viðurkenningu og
þakklæti svo lengi, sem þessi
stétt er til.
MERKIR BRAUTRYÐJENDUR
Þorsteinn Loftsson er einnig
einn af brautryðjendum vélatækni
í þessu iandi. Hann kom á fót
mótornámskeiðunum og starfræk
jr þau enn og hefur auk þess
verið ráðunautur Fiskifélagsins
um vélatæknileg atriði. Fyrsta
skipulagning slíkra framkvæmda
er jafnan vandasömust, en hún
hefur tekizt þannig hjá Þorsteini
Loftssyni, að viðurkennt er af
öllum. Þótt ég sé þeirrar skoðun
ar, að eins og aðstæður eru nú
þeri að sameina námskeiðin skól
anum, er ekki þar með kastað
neinni rýrð á brautryðjendastarf
Þorsteins. Mér er miklu nær að
halda, að eins og allar aðstæður
voru um þessi atriði fyrir 25-
30 árum hafi verið eðlilegt og
jafnvel miklu heppilegra að 2
stofnanir sæu um hvora sína grein
þessarar menntunar. Menn hug
leiði t. d. þann regin mun á að
Stöðu til undirbúnings undir vél
fræðinám þá og nú. Nú eru tæki
færin mýmörg til að fá þjálfun
undir handleiðslu reyndra kunn
áttumanna hvort sem er á sjó
eða landi. Fyrir 30 árum var þetta
öðruvísi — ég tala nú ekki um
fyrir 40 árum; þá voru ekki til á
öllu landinu nema 3 vélstjórar, er
lært höfðu í Vélskólanum. Það
var því að mínu áliti bæði heppi-
legt og æskilegt að mótornámskeið
Óvenju góður
Vélskólanum
námsárangur náðist
á síðastliðnum vetri
í
54 nemendur itiku burtfararpróii —
Skólasiitaræða Gmmars Biamasonar
skólastj. Vélskólans hinn 15. maí si.
voru 1. og 2. bekkur tvískiptir
en ein rafmagnsdeild. Alls sóttu
skólann 100 nemendur, 18 raf-
virkjar, 23 vélstjórar í rafmagns
deild og 59 vélstjóraefni.
í janúar s. 1. var rannsóknar
stofa skólans tilbúin til notkunar.
Var þá þegar hafizt handa um
kennslu í reyk- og vatnsgreiningu.
Dálítið hafði verið keypt af tækj
um og efnum fyrir þessa starf
semi, en dýrasta tækið fengum
við endurgjaldslaust frá Slál-
smiðjunni h. f. Það er rannsókn
arstofuvigt svo nákvæm, að hún
getur vegið 1 tíuþúsundasta úr
grammi. Slík vog kostar nokkur
þúsund krónur og varð það okkur
mikið happ að komast yfir hana.
Rétt til að gefa hugmynd um til
hvers við notum svona nákvæmt
tæki, skal ég skjóta hér inni smá
skýringu. Sum þeirra efna, sem
við mælum með að nota í ketil
vatn, eru notuð á þann hátt, að
bætt er í hverja smálest af ketil
vatni frá 30 g. upp í 200 g. í stofn
uninni blöndum við ekki nema 1
til 2 lítra og þurfum því að vega
1000 sinnum minna eða 30—200
mg. Þetta væri alls ekki fram
kvæmanlegt á venjulega vog.
Þegar við vorum að hefja þetta
starf nutum við ómetanlegs stuðn-
ings og uppörfunar frá hendi for
stöðumanns rannsóknarstofu Há-
skólans herra Jóhanns Jakobsson-
ar. Leiðbeindi hann okkur um
margt og lét okkur í té ýmis efni
og blöndur endurgjaldslaust. Var
ánægjulegt að taka við þessu,
skyldum við ekki geta það, ef við
vitum hvernig það er framkvæmt?
Tveir vélstjórar á togurum eru
lítillega byrjaðir á þessu. Annar
er gamali nemandi minn, en hinn
mun eiga 25 ára vélstjóraafmæli
á næsta ári. Báðir hafa þeir gefið
okkur kost á að fylgjast með fram
kvæmdum. Sá síðarnefndi hefir
sent okkur skýrslu og sýnishorn
í hvert sinn er hann kemur í
höfn. Við höfum þá farið um borð
og rætl við há'nn. Það er von á
honum í höfrt rtú á næstunni og
er þá fyrirhugað að blása út. Verð
ur fróðlegt að skoða þann ketil
þá. Allt hefur þetta samstarf ver
ið með ágætum. Um olíusparnað
er ekki hægt að fullyrða enn,
enda feriþað nokkuð eftir ástandi
ketilsins í upphafi o. fl.
Reykgfeiningin á áreiðanlega
eftir að spara útgérðinni og þar
með þjóðinni rnikið fé í framtíð
inni. Við'eigum nú í pöntun hand
hæg tæki, seni • ég ætla að auð
velt vertði við-koföið t. d. í kyndi
rúmi togara.
VÉLAR — GJAFIR
í vélasal skólans liöfum við kom
Gunnar Bjarnason
nokkru
izt I framkvæmd svo í
lagi sé á 2 árum.
í rafmangssal er ætlunin að
reyna að ganga betur frá þeim
tækjum sem við þegar eigum og
auka eitthvað við. Þegar þetta er
komið í viðunanlegt horf er hug
myndin.að afla sér lítils tveggja
þrepa ammoníaks frystikerfis eins
og frystihúsin nota og freonkerf
is líkt og er í skipum.
Til þessara framkvæmda þarf
talsvert fé. í því sambandi ber
að geta þess að bæði fjárveit’54 LUKU PRÓFI
ingarvaldið og aðrir aðiljar, sem
um þessi mál hafa fjallað, hafa
algjörlega óframkvæmanlegar að
óbreyttum aðstæðum. Sótt hefur
verið um fjárfestingarleyfi fyrir
viðbyggingu, en það er ekki fengið
ennþá. -Vonir standa til að úr
rætist, enda er ekki seinna vænna,
ef þetta á að vera komið vel áleiðis
fyrir næsta haust.
KENNARAR I FRAM-
HALDSNÁMI
Allar þessar framkvæmdir
krefjast auk fjárframlags, mikils
starfs ekki sízt af hendi kennar-
anna. Er þá happ, að beir eruL
undantekningarlaust ötulir og vak
andi í starfi sínu og fær oft mikl
ar fórnir til að fullkomna sig. —
T. d. má geta þess, að Ingvar Ingv
arsson aðalkennari við rafmagns-
deildina er á förum til Vestur
heims til rúmlega árs framhalds-
náms við þarlendan háskóla. Fer
hann þessa ferð á eigin spýtur, en
heldur sennilega hluta af launum
sínum. Óskum við honum góðrar
ferðar og góðs árangurs. í fyrra-
sumar tókst mér að koma Andrési
Guðjónssyni kennara til mánaðar-
dvalar á vatnsgreiningarstofu í
Englandi Var það til mikils gagns
í sambandi við þá kennslu nú I
vetur. Eg hef nú verið að reyna
að koma honum 1 ferð með Hamra
felli til að kynnast meðferð mjög
stórra véla í praksis. Ætti það, ef
fæst, að verða bæði honum og
vélstjórunum á Hamrafelli til hag
ræðis. Yfirleitt reynum við að
koma tæknikennurum skólans í
sem nánast samband við starf
þeirra manna, sem þeir undirbúa
og væntum við stuðnings þeirra
aðilja, sem njóta þjónustu skóL
ans, svo það megi takast.
ið upp katli þeim,. sem Alliance sýnt mikinn skilning á þessum
h. f. gaf skólanum í fyrra. Þetta ; málum. Til véla- og áhaldakaupa
er gamallt áhald og ofan á honum voru skólanum veittar kr. 175.000
liggjandi gufuvél.-Við létum skipta J á þessu ári og er það fyrri
um rör í honum og var það fram i greiðsla — það þýðir að á næstu
kvæmt í Stálsmiðjunni og kostaði! 2 árum höfum við fengið til ráð
um 33.000.00. — Aðra vinnu alla stöfunar kr. 350.000,00. Er vissu
hafa nemendúr í 1. bekk fram lega ástæða til að fagna þessu og
kvæmt. Þá unnu nemendur 1. * þakka þann skilning á þörfum
bekkjar einnig að því að stand-
svo ljúflega var það veitt. Baga setja 4-strokka iniðþrýstivél, sem
legt var að stofan var ekki til-
búin fyrr en þetta sérstaklega
vegna þeirra nemenda, sem voru
í rafmagnsdeild, því stuttur tími
var til stefnu fyrir þá. Það ráð
var því tekið að skipta þeim I
5-6 manna hópa og láta þá fá auka
tíma í þessum fræðum, eftir venju
legan skólatíma. Allir tóku þeir
þátt í þessum námskeiðum, þótt
ekki væri það skylda og var sönn
ánægja að kenna þeim, svo áhuga
samir voru þeir.
MERK NÝJUNG
Fyrir því gerizt ég svo margorð
ur um þetta atriði, að ég lít svo á
að hér sé um verulega merka nýj
ung að ræða. Það mun ekki ó
algengt að togari láti hreinsa ket
il 7 sinnum á ári og kostar hver
hreinsun allt af 10 þúsund krónur
og tefur skipið um eina 5 daga
Haf narsj óður Reyk j avíkurbæj ar
gaf skólanum. Sú vél var einnig
nokkuð illa farin, bafði staðið ó-
notuð um alUángan tíma í gamla
hafnarbátnum. Á því leikur eng
inn vafi, að neméndur læra mik-
ið á að framkvæma slík verk, en
til stórbaga er að skólinn á eng
in verkfæri - merna handverkfæri
— enga borvél — engan renni
bekk. Er því oft ekki hægt að
ganga svq frá og lagfæra sem
skyldi, nema að fara í smiðjurnar
en það er bæði dýrt og tímafrekt.
Kemur raunar *fekki til mála, nema
í ýtrustu neyð.
Nú standa vonir til að úr rætist
í sumar. Fe “R'é'ftlr verið veitt og
gjaldeyrisleyfi, fengið fyrir vinnu
vélum. Stendúr nú aðeins á
greiðsluheimild frá bankans hálfu.
Þegar þessar vinnuvélar eru
komnar ér ætlunin að koma „Sig
í hvert skipti. Ef hægt væri að > ríðar-vélinni“ en það er nokkuð
komast alveg hjá þessum ketil
hreinsunum myndu sparast allt að
70 þús. kr. árlega í beinum út
gjöldum og úthaldstíminn myndi
lengjast um 1 mánuð. Er þá ekki
talinn með sparnaður á eldsneyti
og viðhaldi, sem áreiðanlega myndi
nema hærri, mér er nær að halda
margfalt hærri, upphæð heldur
en ég nefndi. Því miður hygg ég
það of mikla bjartsýni að gera
ráð fyrir að þetta verði komið í
öldruð eimvél í gott lag og tengja
hana síðan við ketilinn.
Eins og'ég gát um eru þetta
nokkuð gamlamvélar, satt að segja
enginn nýt-ízkubragur á þeim. En
til þeirra þarfa,. sem notum þær,
eru þelta e. t. v. fullt eins heppi
leg tæki-eins'óg ef um nýjustu
gerð væri að ræða. Vinnslulög
málin eru þau sömu og oft auð
veldara að kénna þau með því
að nota gamlar vélar, þar sem gerð
skólans, sem þetta ber vitni um.
Okkur sem að framkvæmdum skól
ans stöndum, er ljóst að þetta
leggur okkur á herðar mikla á
byrgð að nota þetta mikla fé skyn
samlega og þannig að sem heilla
ríkast verði fyrir þjóðarheildina.
En þrátt fyrir þessa miklu fjár
festingu er enn ekki leystur allur
vandinn. Húsnæði vélasalarins er
þegar orðið svo lítið að þessar
framkvæmdir, sem ég hefi nefnt
eru illframkvæmanlegar og sumar
Að þessu sinni mun ég afhenda
54 prófskírteini, 29 vélstjóra, 21
vélstjóra úr rafmagnsdeild og 4
rafvirkjum.
Af rafvirkjunum 48 hlutu 2 ágæt-
iseinkunn og einn fyrstu einkunn.
Hæstur var Magnús Oddsson með
209 stig en næstur Þórhallur Ein-
arsson með 205 stig af 224 mögu-
legum. Ég óska þeim til hamingju
með þennan glæsil^ga árangur.
Af 21 rafmagnsdeildarvélstjór-
um hlutu 2 ágætiseinkunn, þeir
Árni Reynir Hálfdánsson með 100
stig og Hörður Guðmundsson me3
98 stig af 112 mögulegum. Þetta
er glæsilegur árangur sem ég
óska þeim til hamingju með. 1.
einkunn hlutu 8 nemendur.
Af 29 vélstjórum hlutu þessir
sex ágætiseinkunn: Sveinn G.
Scheving 194,2 stig; Arinbjöm
Kristjánsson 191,1 stig; Sigurður
(Framhald á 8. síðu).
fullkomið horf á næstunni. Nær er þeirra er eirifaldari, pípulagnir
að ætla að nokkur ár þurfi til, því
við ýmsa erfiðleika er að stríða.
Ekki er ósennilegt að mistök eigi
eftir að tefja framgang þessa máls
og auka á tortryggni og vantrú á
að þetta sé hægt. Til þess að
reyna að girða fyrir mistök höf FRAMTÍÐARFYRIRÆTLANIR
liggja utan á o. s. frv. I nýjum
vélum er “þetta allt meira sam
byggt og stundum flóknara. Olíu
eyðslan er lítið atriði í þessu sam
bandi.
Lélegri vetrarvertíS í Grafarnesi
lokið, bátar búast á síldveiðar
Aílveruleg fjárhæcS veitt í fyrsta sinn í Eyrar-
sveitarveg — lokitJ vi(S verbúcfabyggingu
Grafarnesi, 16. maí. — Vetrarvertíð er nú lokið í Grafar-
nesi, sem varð með því lélegasta, sem verið hefir um mörg
ár. Aflahæstur varð mb. Páll Þorleifsson með 553,337 kg.
Skipstjóri á honum er Björn Ásgeirsson. En mestan afla á
hvern róðrardag hefir mb. Sæfari, skipstjóri á honum er
Kristján Kristjánsson.
fram um næstu mánaðamót,, svo
munu þeir búast á síldveiðar fyrir
Norðurlandi, sennilega 7 af þeim
bátum, sem héðan réru í vetur.
Hér hefir verið ágæt veðrátta
nú um tíma og gróður farinn að
lifna, en þó hefur verið mjög kalt
upp á síðkastið og tefur það fyrir
gróðri.
in voru stofnsett og ekki hvað um við Andrés Guðjónsson, sem | Um framtíðarfyrirætlanir er
BÍzt að slíkur ágætismaður skyldi
fást til að skipuleggja þau frá
grunni. Ég óska þessum tveim
heiðursmönnum til hamingju
með heilladrjúgt starf og óska
j?eim alls velfarnaðar.
6KÓLASTARFIÐ
Starfræktar voru í vetur 7
fcekkjardeildir í skólanum. í raf
Virkjadeild 1. og 2. bekkur, 1. bekk
þessu, til að koma til okkar á
rannsóknarstofuna með vatn svo
við getum með þeim gengið úr
skugga, að rétt sé á haldið og einn
ig til þess, að þeir geti rabbað
um þetta við okkur, báðum aðilj
um til lærdóms og stuðnings. Við
þá, sem trúa því að þetta sé ekki
hægt má segja: Það er staðreynd
lur kvöldskóli. í vélstjóradeild að aðrar þjóðir gera þetta. Því
annast þessa kennslu ásamt mér, 1 þetta að segja: A rannsóknarstof
hvatt alla vélstjóra sem sinna vilja ! unni er hugmy.ndin að taka fyrir
olíurannsóknir það er að segja
greiningu og mat á smurningsolíum
og síðar brennsluolíu. Ætlunin er
að undirbúa þetta nú í sumar og
hefjast handa á næsta hausti.
í vélasál 'ér ætlunin að afla
sér mælitækja- óg áhalda, svo
hægt verði að.nnæla afköst og
eyðslu vélanna,_ við mismunandi
skilyrði. Þéftá 'æ'fti" að geia kom
Annars varð afli bátanna sem
hér segir:
M/b Páll Þorleifsson 553,337 kg.
í 78 róðrum m. afli 7094. Grund-
firðingur II. 521,204 kg. í 78 róðr
um; m. afli 6682 kg. Sigurfari
450,738 kg. í 69 róðrum; m. afli
6532 kg. Hringur 417,132 kg. í
69 róðrum; m. afli 6046 kg. —
Grundfirðingur I. 393,760 kg. í
66 róðrum; m. afli 5966 kg. —
Sæfari 378,405 kg. í 53 róðrum;
m. afli 7140 kg. Reynir II. 304,230
kg. í 45 róðrum; m. afli 6761 kg. —
Sæbjörn 275,815 kg. í 46 róðrum;
m. afli 5966 kg. Runólfur 250,587
kg. í 52 róðrum; m. afli 4819.
Alls hefir komið hér á land á
þessari vertíð 3545,208 kg. af ó-
slægðum fiski.
Á síldveiðar.
Aðrar fréttir sem héðan má
segja, er að bátarnir búast nú sem
óðast á reknetaveiðar og munu
verða við þær ef eitthvað fæst,
Aukið framlag til vega.
Vegir eru einnig vel þurrir en
ekki farið að hefla þá, svo þeir
eru leiðinlegir yfirferðar, annars
vonumst við hér í Eyrarsveit eftir
því, að einhverjum verulegum á-
fanga verði náð í vegamálum hér
á þessu sumri, þar sem nú í fyrsta
sinn hefur verið veitt allveruleg
fjárhæð í Eyrarsveitarveg. Þá hef-
ur verið ákveðið að ljúka við ver-
búðabyggingu sem byrjað hefur
verið á hér í Grafarnesi á þessu
ári. Fyrir þessa verbúðabyggingu
er mikil þörf, þar sem stórvöntun
er á húsnæði yfir vertíðina.
P.S. j