Tíminn - 12.06.1957, Blaðsíða 4

4
T í M I N N, miðvikudaginn 12. júní 1957.

<>_ J ' , |||| fc-
,^^,'vv^ ; ^ «PP
:J

Fréttir frá íþróttasambandi Islands
■
Séð inn eftir Bessastaðakirkju.
Það er margt í trúarlífi sem betur
næst í ljóði, litum og helgum táknum
r r r
Ræða forseta Islands, hr. Asgeirs Asgeirs-
sonar, á hvítasunnudag í Bessasiaðakirkju,
en gagngerðri viðgerð er nýlokið á kirkjunni
Á hvítasunnudag, 9. júní 1957. ið á síðasta sumri og altari þessa
Það er rétt og tilhlýðilegt, að dagana.
ég geri, nú áður en fyrsta há-
messa hefst í Bessastaðakirkju, að
FYRRVERANDI ríkisstjórn á-
lokinni viðgerð, nokkra grein fyr-1 nafnaði mér fyrir 3 árum á sextugs
ir endurbótum, til frásagnar og
6kýringa.
Bessastaðir hafa vafalaust
byggzt skömmu eftir landnám Ing-
ólfs í Reykjavík, og kirkja verið
reist, á þessu höfuðbóli, á fyrstu
öld eftir Kristnitöku. Kirkjan var
í katólskum sið eignuð heilögum
Nikulási. Lengst af voru hér ým-
ist torf- eða timburkirkjur, en ár-
ið 1773 heimilaði konungur, að
reist yrði steinkirkja. Gekk á
ýmsu um kirkjusmíðina, en var
þó lokið 50 árum síðar, og njót-
um vér þann dag í dag hinna
traustu veggja og hins uppruna-
lega byggingarstíls í ytra útliti.
Bessastaðastofu getum vér þakkað
Magnúsi Gíslasyni, hinum fyrsta
íslenzka amtmanni, og Bessastaða-
kirkju tengdasyni hans Ólafi Steph
ensen, stiftamtmanni. Má fara
fljótt yfir sögu, því mest segir í
vizitasíum af dragsúg, leka og
fúa. Það er fyrst, þegar Skúli Thor
oddsen sest hér að, um aldamótin
síðustu, að gerðar eru endurbæt-
ur með ærnum kostnaði, þó ekki
komi að fullu liði. Kirkjan var of-
viða jörð og ábúanda. Alþingi hafn
aði þó í lok fyrri heimsstyrjald-
ar að taka við staðnum. En þá íek-
ur Matthías Þórðarson, fornminja-
vörður, sig til, og safnaði allmiklu
gjafafé til endurbóta, og var kirkj-
an talin í góðu lagi síðan. Sigurð-
ur Jónasson átti Bessastaði í eitt
ár og sýndi kirkjunni sóma, en
eftir að Bessastaðir urðu forseta-
bústaður fyrir hans örlæti var
afmæli, 50 þúsund krónum til
kirkjunnar, og gat hún ekki betur
valið, og forsetar Alþingis á síð-
asta kjörtímabili gáfu aðrar 50
þúsund krónur í minningu Kristni-
tökunnar á Alþingi, árið 1000. Þá ; laugi Halldórssyni, yfirlitsstarf,
hafa mér borizt 25 þúsund krón-1 elju hans og áhuga, en hann ber
ur frá Frímúrurum til minningar . mestan veg og vanda af hinu nýja
Mun þaðan síðar fleiri gripa að
vænta. Einnig má nefna krossmark
á altari og Kristshöfuð yfir út-
göngudyrum frá því um 13 hundr-
uð úr Dómkirkjunni í Niðarósi,
sem kirkjunni hefir áskotnazt. Áð-
ur formanni Menntamálaráðs, Val-
tý Stefánssyni og öðrum ráðs-
mönnum, þakka ég þá miklu vel-
vild, að lána kirkjunni hina miklu
og ágætu altaristöflu Guðmundar
heitins Thorsteinsson. Hún er okk
ur ómetanleg. En það er öllum til
sóma og sálubót, þegar safngripir
hverfa aftur til þjónustu við líf
hinnar líðandi stundar.
ea»
Þá þakka ég síðast en ekki sízt
húsameistara kirkjunnar Gunn-
um Herra Svein Björnsson forseta j altari,
íslands, 5 þús. krónur frá Þjóð- mundi
Finni Jónssyni og Guð-
Einarssyni, sem teiknuðu

Forseti íslands flytur ræðu sína í BessastaSakirkju.
ræknisfélagi Vestur-íslendinga, 20
þús. krónur frá Gretti Jóhanns-
syni, ræðismanni íslands í Winni-
peg, 20 þús. krónur frá. Bessastaða-
sókn, 2 þúsund krónur frá frú Bod-
, , , x., , il Koeh. kirkjumálaráðherra Dana
stofnað t.l gagngerðra breyt.nga 12 þús krónur frá ónefndum
sem lokið var við ar.ð 1948. Þá
var gerbreytt öllum stíl kirkjunn-
gefanda. Nemur þetta samtals 184
þús. kr. og er mér kunnugt um
ar innanhúss, og orkaði tvímælis, fleiri áhejt sem enn eru ógreidd.
en þak, mnv.ð.r og bekk.r var Kostnaður, sem umfram verður>
allt traust og til frambúðar. A
þessum grundvelli er því skylt að
en það er ekki gert upp að fullu,
og verður síðar gerð grein fyrir,
° a' j greiðist úr ríkissjóði og flyt ég
Það var almannarómur, að end- hæstvirtum fyrrverandi og núver-
urreist Bessastaðakirkju væri ekki andi ríkisstjórnum fvrrv. forset-
lokið, og var okkur hjónunum það um Alþingis og öl'um góðum gef-
áhugamál frá upphafi, að koma endum innilegar þakkir fyrir skiln
þessum málum nokkuð áleiðis með ing og stuðning.
hjálp áhugamanna og ríkisstjórna. I
Hófst undirbúningur fyrir fjórum ! ÞÁ ÞAKKA ég þjóðminja-
árum og var þá ákveðið, að snúa verði þá gripi, sem kirkjan hefir
sér fyrst að gluggum og altari, er endurheimt eða fengið að láni, en
hyort tveggja setur höfuðsvip á það eru tveir vængir af gamalli alt
kirkjuhús og guðsþjónustu. Og get' aristöflu á vesturvegg, tvær skirn-
um vér í dag fagnað því, að báð-1 arskálar af eir, skírnarvatnskanna,
um þessum verkefnum er lokið í! og minningartafla um Grím Thom-
höfuðdráttum. Var gluggagerð lok-1 sen, sem fyrst var á leiði hans.
hinar steindu rúður og grátur, og
mr. Frederic Cole, sem sá um
gluggagerðina. Ég þakka og öllum
trésmiðum, múrurum og járnsmið-
um, og saum á altarisklæðum. Það
býr traust og fegurð í öllum frá-
gangi likt og unnið hafi verið fyrir
sálu sinni eins og kirkjusmiðir
fyrri alda gerðu.
Ég þakka öllum, og fleirum en
nefndir hafa verið, gott samstarf
við mig og sín á milli, því hér
hafa margir borið saman ráð sín,
og þó náðst heildarblær í sam-
ræmi við það sem fyrir var, og á
var að byggja.
ALTARIÐ stendur nú frjálst
frá vegg og fyllir vel út í hið
mikla kórrúm. Altaristaflan og
hinn ungi, hvíti Kristur, sem lækn
ar og opnar augu mannanna, er
nútímaverk og þó með kirkjuleg-
um erfðablæ. Mér hefir fallið hún
því betur, þessi tafla, sem ég hefi
séð hana oftar, og vona, að svo
verði fleirum. Ilér nýtur hún sín
fyrst til fulls. Milli spala í grát-
Ný sambandsfélög. — íþrótta-
bandalag Vestmannaeyja (ÍBV)
hefir tilkynnt inngöngu nýs félags
í bandalagið, er það íþróttafélag
Vestmannaeyja. Eru þá fimm félög
innan ÍBV.
Handknattleiksdómarar: -— Þess-
ir fimm menn hafá verið viður-
kennd.r landsdómarar í handknatt-
leik: Valur Benediktsson, Kjartan
Jóhannsson, Ólafur Örn Arnarson,
Gunnar Björnsson og Hörður Jóns-
son. Allir búsettir í Reykjavik.
Handknattleikssamband íslands
(HSÍ), er boðað til stofnfundar,
þriðjudaginn 11. júní n. k. kl. 8,30
síðdegis á skrifstofu ÍSÍ, Grundar-
stíg 2 í Reykjavík.
íþróttaþing ÍSÍ verður háð norð
ur á Akureyri, og hefst föstudag-
inn 26. júlí n. k. — Allar skýrslur
og kjörbréf sendist á skrifstofu ÍSI
Reykjavík, pósthólf 864.
Utanfarir: — íþróttabandalag
Keflavíkur og knattspyrnufélagið
Reynir í Sandgerði, efir verið leyft
að fara til Færeyja og keppa þar
í knattspyrnu. Þá hefir íþrótta-
bandlagi ísfirðinga verið leyft aC
fara til Norðurlanda í sumar til
knattspyrnukeppni.
Þingvallamót: — Framkvæmda-
stjórn ÍSÍ hefir leyft Sambandsfé-
lögum ÍSÍ að taka þátt í landsmóti
UMFÍ á Þingvöllum, sem hefst 29.
júní n. k. og keppa við félög, sem
eru utan ISÍ.
Dóms- og refsiákvæði ÍSÍ: —
Þann 4. apríl sl. voru þessir fimm
menn skipaðir til að endurskoða
Dóms- og refsiákvæði ÍSÍ: Sveinn
Snorrason, Brynjólfur Ingólfsson,
Þórður Guðmundsson, Logi Einars-
son og Hermann Guðmundsson.
Nefndin skal afa lokið störfum
fyrir 1. október n. k.
Fimleikaboð og námskeið: — ÍSI
hafa borizt nokkur boð á fimleika-
mót og fimleikanámskeið, sem
haldin verða á Norðurlöndum. All-
ar upplýsingar um þessi fimleika-
boð og námskeið fást á skrifstofu
sambandsins, Grundarstög 2.
Heiðursviðurkenningar ÍSÍ: —
f tilefni af fimmtugsafmæli þelrra
Óðins Geirdal, Akranesi, og Þórar-
ins Sveinssonar, Eiðum, voru beir
sæmdir þjónustumerki ISI fvrir
langa og góða þjónustu og störf í
þágu ÍSÍ bæði fyrr og síðar.
Staðfestir íþráttabúningar: —
Þessir sambandsaðilar hafa nýlega
fengið staðfesta íþróttabún>nga
sína, íþróttabandalag Vestmanna-
eyja, Knattspyrnufélag Akureyrar,
íþróttafélag ísfirðinga, Ungmenna-
félag Borgafjarðar og Ungmenna-
félagið Breiðablik í Kópavogi.
Til athugunar: — Að gefnu til-
efni eru sambandsaðilar ÍSÍ beðnir
að láta skrifstofu Sambandsins vita
í tæka tíð, ef þeir óska_ að f á að-
stoð eða fyrirgreiðslu ÍSÍ á ein-
hvern hátt, t. d. með útvegun á
verðlanuapeningum eða verðlauna-
gripum og skjöldum. Ennfremur ef
þeir óska að forseti ÍSÍ sitji ís-
landsmót eða afhenti verðlaun. —
Skrifstofan er opin á venjulegum
skrifstofutíma og er framkvæmda
stjóri þar jafnan til viðtals, en for-
seti ÍSf frá kl. 1,30 til 3 daglega,
og oftar eftir samkomulagi. (Sími
4955).
unum er fangamark Jesú Krists í
umgerð sólarinnar og tólf geislar
postulanna út í frá. Til beggja
handa eru hin fjögur sögulegu
tákn guðspjallamannanna, engill-
inn, ljónið, nautið og örninn, sem
í flestu svara til vorra eigin land-
vætta. Á altarisklæði er Krists-
táknið, endurtekið, og á hliðar-
skápum tákn kvöldmáltíðarinnar
annars vegar og hins vegar tákn
ríkis, máttar og dýrðar.
Af hinum átta steindu rúðum, þá
eru tvær í kór úr guðspjallasög-
unni, María Guðsmóðir og Fjall-
ræðan. En efni hinna sex er úr
Kristnisögu vors eigin lands, þrjár
úr kaþólskum sið, landsýn hinna
írsku munka, papanna, Þorgeir
Ljósvetningagoði við Kristnitök-
una, og Jón Arason, píslarvottur
þjóðar sinnar og trúar. Úr lúthersk
um sið Guðbrandur Hólabiskup,
hinn mikli atorku og siðbótamað-
ur, með biblíu sína, síra Hallgrím-
ur, eitt mesta sálmaskáld kristn-
innar, þótt fáir viti né skilji, sem |
ekki kunna íslenzku, og meistari
Jón með postillu sína, sem lesin
var á flestum heimilum í tvær ald-
ir, en nú er niður lögð vegna stór-
yrða, sem ekki viðgangast lengur
í trúarefnum, þó nothæf þyki á
sumum öðrum sviðum.
ÞAÐ VAR afráðið að ein per-
sóna skyldi vera höfuðatriði hvers
glugga, og láta mikilmenni íslands
sögu ganga fyrir Gamla testament-
inu. Táknmál myndanna er ekki
tími til að rekja, en andlit eru
mjög vel gerð, bæði þau sem
byggð eru á söguheimild, og hin
sem getið er til um. Litir eru
sterkir og lýsandi, og fara vel í
djúpum gluggakistum, svo mér
finnst nú þegar, að þessir gluggar
hljóti alltaf að hafa verið í kirkj-
unni. En svo er og um altaristöfl-
una. Að það er líkt og örlög, að
eiga völ á mynd, þar sem öll hlut
föll falla svo vel við stóran, og
erfiðan bakgrunn.
Ég ætla mér ekki að kveða upp
neinn allsherjardóm, en vil aðeins
láta í ljósi þakklæti og fögnuð
yfir því, að framkvæmd er öll eins
og vonir stóðu bezt til. Breyting
á altari fylgir það, að hið ágæta
krossmark og Kristslíkan Ríkarð-
ar Jónssonar hefir verið flutt á
miðjan langvegg kirkjunnar, og
á, eins og áður, ríkan þátt í að
setja svip á þetta guðshús. Og það
er ekki óheppileg röð, að byrja á
suðurvegg, þar sem hin unga móð-
ir María hampar barni sínu, og
láta sjónina svífa til altarisins, þar
sem Kristur læknar, — og hin illu
öfl, til beggja handa, eru nánast
á leið út úr rammanum, þarnæst
til Fjallræðunnar, og síðast til
Krossins á Golgata. Síra Hallgrím
ur sómir sér þar vel milli krossins
og kenningarinnar.
OG AÐ LOKUM nokkur orð.
Kirkjur virðast hafa verið vel bún-
ar og skreyttar hér á landi fram
á 16. öld, enda vegnaði þjóðinni
þá betur en síðar varð. Góðir
gripir entust illa í raka og kulda,
og kirkjur voru rúnar, sumpart
undir því yfirskyni að skurðgoða-
dýrkun bæri að forðast. Margt
góðra gripa mun hafa verið reitt
hingað til Bessastaða, sem var
kóngsgarður frá klaustrum og víð-
ar að, en nú sér þess engan stað.
Og skurðgoðahætta stafar jafnvel
síður frá góðum listaverkum en
skrælnuðum kennisetningum, sem
ekki ná lengur til þess, sem þær
áttu að tjá. Það er margt í trúar-
efnum sem betur næst í ljóði. lit-
um og helgum táknum. Vér höf-
um verið orðsins menn, Islending-
ar, og heimafenginn fjöðurstafur
og kálfskinn beint gáfum og hæfi-
leikum í eina átt. Kjörviður var
hér fágætur. steinn ýmist of gljúp
ur eða harður og litir fágætir nema
í landslagi. En nú eru nýir tímar
mikilla möguleika, og varanlegt
bvggingarefni leyfir góða geymd.
Minnumst þess, að Kristnin hefir
verið þess umkomin á undanförn-
um öldum, að skapa göfuga list £
litum, tónum og föstu efni. Vér
erum arfsmáir í þessu tilliti, en
nú er komið að oss, og efnamenn
og ,,hið opinbera“, sem kallað er,
á að siá fyrir stórum viðfangsefn-
um í húsasmíð, höggmyndum. Iit-
myndum og hverskonar menning,
sem hæfileikar eru til að skapa.
Mér þykir vænt um að við get-
um nú opnað kirkjuna áftur á sum
arhátíð Kristninnar, og hún mun
standa öllum opin, sem hingað
leggja leið sína — ekki sízt á
messutíma. Vér höfum náð áfanga,
sem við gleðiumst yfir — en verk
inu mun haldið áfram, — þð
minnugir þess sem Salomon sagði
(Framhald á 8. siðu.)