Tíminn - 12.07.1957, Blaðsíða 6

6
T í MIN N, föstudaginn 12. jfOí 1951.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haxrkur Snorrason, Þórarinn I>órarinsson (áb)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304,
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasímn 19523, afgreiðslusími 12323
Prentsmiðjan EÐDA hf.
Snara í hengds manns húsi
FÁTT ER orðið um góða
drætti hjá stjórnarandstöð-
unni hörðu þegar tilvitnun
í „Wall Street Journal“ þyk-
ir brúkleg sem refsivöndur á
kommúnista. En samkvæmt
tilvitnun Morgunblaösins
eiga þeir að hafa lofað að
standa gegn kauphækkunum
sem eru utan og ofan við
getu framleiðslunnar og at-
vinnulífsins í landinu. Er að
furða þótt „verkalýðsblaði"
auðkónganna blöskri? Þarna
Þykist aðalritstjóri Morgun-
blaðsins hafa fengið enn eina
stoð undir fullyrðingu sína
frá I vetur er leið, um að
aldrei mundi hafa komið til
uppsagna á kaupskipaflotan-
um ef stjórnarliðar hefðu
haft ráð í stéttarfélögum
þeim, sem nú eiga í verkfalli.
Til þess að hagræða málum
með þeim hætti, þurfti aðra
forustu, sagði Mbl., og benti
á þetta fordæmi til eftir-
breytni fyrir önnur stéttar-
félög. En það kallar Morgun-
blaðið nú „lærdómsríkt fyr-
ir íslenzkan verkalýð“, að
hann skuli ekki geta sótt al-
mennar kauphækkanir í
hendur vinstri stjórnarinn-
ar, og gefur enn í skyn, að
öðru vísi mundi fara, ef aðr-
ir hefðu gömul völd í hönd-
um. Þarna er Morgunblaðiö
enn við sama heygarðshorn-
ið. Þarna er sú stjórnarand-
staða, sem íhaldið leggur nú
mest kapp á. Nú eru gleymd
stóru orðin um „bölvun“
kauphækkana, sem ekki eiga
sér neina raunverulega stoð
í getu atvinnuveganna. Nú er
allt gleymt nema hatrið á
þeim, sem stjökuðu peninga-
kóngunum úr valdastöðum.
Með þessu athæfi er Morg-
unblaðsliðið beinlínis að
reyna að grafa undan efna-
hag og áliti þjóðarinnar. Eng
um er það ljósara en þeim,
sem að þessum áróðri standa,
að almennar kauphækkanir
nú eru fjörráð við atvinnu-
vegina og mundu í rauninni
alls ekki verða nein kiarabót
heldur aðeins meiri xitbvnn-
ing á verðgildi peninganna,
enn ein trappa í óheillabró-
un dýrtfðarinnar, sem er öll-
um til tjóns nema e. t. v.
nokkrum bröskurum og
skuldakóngum í innsta hring
Sjálfstæðisflokksins.
EN ÚR þvi Mbl. er að vitna í
„Wall Street, Journal“ er rétt
að minna á fleira, sem það
blað hafði að segja um ís-
lenzk málefni en viðhorf
kommúnista til kaupgjalds-
mála um þessar mundir. í
grein þeirri, sem Mbl. hamp-
ar nú, voru nefnilega mjög
glöggar upplýsingar um það,
hverjir hefðu verið heimild-
armenn þess hér á landi, og
um viðhorf stjórnarandstöð-
unnar til hinna mest aðakall
andi nauðsynjamála þjóðfé-
lagsins. „Wall Street Journ-
al“ hafði það eftir háttsett-
um Sjálfstæðisforingja, að
ef Bandaríkj amenn veittu ís
lendingum lán meðan þessi
ríkisstjórn sæti að völdum,
mundi slíkt lán ekkert vera
nema „aðgöngumiði komm-
únista að ráðherrastólunum“
Með lánveitingu mundu þeir
og „hrinda frá sér vinum
sínum“ hér á landi. Hvaða
lán var það einkum, sem hér
var um að ræða? Það var
lánið til Sogsvirkjunarinnar,
sem fékkst þrátt fyrir þessa
skemmdarstarfsemi og þessa
tilburði til að sá rógi í veg
þeirra, sem að málinu unnu.
Það var öllum ljóst, að síð-
ustu forvöð til að fvrirbyggia
rafmagnsskort hér og stór-
felld vandræði innan tveggia
ára, voru nú í vor. Þá varð
að hefja Sogsvirkjunarfram-
kvæmdirnar. En bessi vitn-
eskja hindraði ekki foringja
Sjálfstæðisflokksins í að
senda þetta ófræeingarskeyti
vestur um haf: Ef bið lánið
peningana. eruð þið að borga
aðeöngumiða kommúnista að
ráðherrastólunum.
ÞAÐ verður að finna önnur
ráð til að koma rikisstjórn-
inni frá en að hún fái hverei
lán, saeði Ineólfur Jónsson í
þingræðu. Skemmdarstarf-
semin á lánamarkaðinum
var þrautreynd, en dugði
ekki.
Nú er komið í ljós, hver
þau voru hin „önnur ráð“,
sem upnhuesuð voru í vetur
er herferðin geen Soesláninu
mistókst. Þau eru kufl verka-
lýðsvináttnnnar á herðum
Sjálfstæðisforinejanna. Þau
eru skemmdarstarf í verka-
lýðshrevfingunni. Það eru
þessi ráð, sem hvetja Mbl.
allt í einu til að nefna snöru
í hengds manns húsi og fara
að vitna í „Wall Street Jonr-
nal“ og no+a jafnvel shkt
blað sem sviou í þeirri fölsku
og ábyrgðarlausu kaupgjalds
baráttu, sem daglega er háð
í Mbl. Þannig er upplitið á
stjórnarandstöðunni „hörðu“
þessa stundina.
Nafnabrey tingar heima og erlendis
í ÚTlendum fregnum er frá
þvi skýrt, að Eystrasaltsfarið
Molotov hafi verið skýrt upp
og heiti eftirleiðis Balticum.
Þykir sjálfsagt móðgun, að
bendla það góða skip við hið
fyrra nafn, því að þeir, sem
áður lofuðu Molotov hástöf-
um, vilja nú hvorki heyra
hann né sjá.
NAFNBREYTING er auðveld,
sögufölsun torleystara verk-
efni. Á sunnudaginn var það
nefnt hér i blaðinu, að kom-
múnistar utan Rússlands
hefðu löngum fylgt Molotov
fast að málum og þótt hann
túlka málstað friðar-og rétt-
lætis betur en talsmenn lýð-
ræðisþjóðanna á mikilvæg-
Ferð rússnesku leiðtoganna til Prag
Stalínisminn hefir verií lífseigur í Tékkóslóva-
kíu' en nú mun halla undan fæti
j ná þeim árangri þarf hann að
I vinna að því að óvinsælustu stal-
ínistarnir, sem enn sitja að völd-
I um, verði látnir víkja, til þess að
Þessa dagana eru þeir miklu ferðamenn, B & K staddir friða andstæðinga þeirra, án þess
í Prag í opinberri heimsókn. í upphafi var ráðgert að þeir þó að þeim sé gefið of mikið undir
kæmu a. m. k. viku fyrr. í höfuðborg Tékkanna var alltifótinr^ Astæðulaust er að efast
til reiðu, oll borgm skreytt með fanum og veifum og hin
um risastóru myndum af leiðtogunum, sem eru tízka í ein
ræðisríkjum.
Ekki er ljóst, hvort í myndasafn-
inu voru myndir af þeim Molotov
og Malenkov, en ekki er það samt
ósennilegt. Hefir þá þurft að hafa
hraðann á að skipta um, eftir að
kunngert var um flokkssvik þeirra
félaga í Moskvu.
En B & K og föruneyti kom ekki
enn sitja í stjórninni stalínistar
eins og Kopeeky varaforsætisráð-
herra. Út í frá er Tékkóslóvakía
stundum nefnt „óasi stalínismans“
því að þar hafa þeir enzt lengur
eftir andlát Stalíns en annars stað-
ar. Einn helzti valdamaður lands-
ins er Novotny, framkvæmdastjóri
flokksins, gamalreyndur stalínisti.
til Fragar a tilsettum tíma. Ferð- jjins vegar virðist það álit þeirra,
xnm var frestað meðan þeir gerðu
hreint heima í Kreml. Að því
loknu var þráðurinn tekinn upp að
nýju, en skreytingarnar í Prag
sem um þessi mál rita nú í er-
lend blöð, að þótt stalínistarnir
séu enn við líði þýði það alls ekki
að engin andspyrna sé gegn þeim
eða að ekki bóli á frelsishræring-
um í landinu. En engin átök hafa
náð upp á yfirborðið, svo að heitíð
geti. Það er því álit margra áhoi’f-
enda, að erindi Khruschefs til Prag
nú sé að hafa hönd í bagga með
, * •« . , Þessu uppgjöri og treysta svo
segja skilxð vxð fortiðxna og stal- böndin> að ekki geti komið UI
imsmann. Þexr hafa enn eklu veitt neinna stórtíðinda í Prag eins og
Slansky upprexsn æru, en hann var j Varsjá og Búdapest. Til þess að
hengdur fyrir titovillu fyrir all-i
mörgum árum.
munu sumar hverjar hafa verið
farnar að láta á sjá, eftir meira en
viku úthald í vindum og veðrum.
Annars gætu Tékkar líka hafa
haldið í sínar Molotov-myndir, því
að af öllum kommúnistaríkjunum
hafa þeir verið tregastir til að
einkum þegar þess er þá líka
minnzt, aö nú eru ekki lengur í
Moskvu menn, sem vilja fara aðr-
ar götur í Austur-Evrópulöndunum
en Khruschev. Malenkov er á leið-
inni til Sibiríu og af Molotov fara
ekki aðrar sögur en þær, að hann
situr ekki á valdastóli í Kreml
lengui*.
Hræringar fara um löndin
Að hinu verður hann þó að
hyggja, að það eru hræringar um
allt austursvæðið, fólkið stynúr
undir ófrelsinu og einræðinu. Stal
ín notaði þrælabúðir og aftökur til
að halda fólkinu í skefjum. Ef
Khruschev ætlar að fai-a mannleg-
ar og skynsamlegar að, sem líkur
benda til, verður hann að fara var
lcga. Þessar hræringar verða ekki
stöðvaðar með því að blása upp á-
sakanir á hendur manni eins og
Malenkov fyrir þátttöku í Lenin-
gradsamsærinu svonefnda. Fólkið
hlýtur að muna, að Malenkov er
mh •; . iðu.*
Erindrekstur í Prag
Um erindi þeirra ferðalanganna
til Prag eru uppi ýmsar getgátur.
Helzt virðast menn hallast að því,
að þeir séu þar til að styrkja tengsl
in við Tékka eftir síðustu atburði
í Rússlandi, og þó einkum til að
tryggja, að ef breytt verður til þar
í landi til meira frjálsræðis en
ríkt hefir, þá verði það með kyrrð
og spekt, en ekki með átökum eins [ einræðlslandi eru menn annað tveggja hvítir eða svartir, englar eða
og þeim, er urðu í Póllandi, svo '
að ekki sé nú talað um Ungverja-
land, þar sem allt féll í hálfu
verra far en fyrr eftir uppreisn- léít- Undírskriftln var: „Breytlngar — fyrir þlnohaldið------eftir þlng-
‘ haldið.'' Nú er spurningin: Hverjir verða svertir og -hverjir hvitir þegar
Bulganin og Krúsjeff kveðja Prag eftir nokkra daga?
djöflar. Þessi teikning birtist í tékknesku bókmenntarlti um það leyti, sem
rithöfundaþing var háð þar i landi á sl. ári. í fyrsta sinn síðan Stalín
ína.
Hægfara þróun
Þróunin frá stalinismanum hefir
farið hægt í Tékkóslóvakíu. Þó
hafa nokkrir leiðtogar orðið að
víkja. Tveimur mánuðum eftir
ræðu Khruschefs á 20. flokksþing-
inu var einn af kunnustu komm-
únistaforingjunum í Prag, Aleksei
Cepika, látinn víkja. Hann var
fyrsti varaforsætisráðherra, land-
varnaráðherra og tengdasonur Gott
walds heitins forseta. Myndir af
honum hengu uppi á öilum veggj-
um. Hann var látinn víkja vegna
„persónudýrkunar". Um svipað
leyti réðust rithöfundar í landinu
fram á móti stalínistunum, en í
fyrra var fyrsta þing þeirra síðan
1949. Þeir réðust á menntamála-
ráðherrann, Ladislaw Stoll, sem er
fyrrv. ritstjóri Rude Pravo, aðal
málgagns flokksins, auk þess for-
stöðumaður helztu menntastofnun-
ar flokksins, er kennir „æðri póli-
tísk vísindi". Hann var einn af
helztu fræðaþulum kommúnista.
Hann var látinn víkja fyrir stalín-
isma. Með honum féllu ýmsir aðr-
ir stalínistar, en samt var þetta
mjög hægfara hreingerning, og
um alþjóðafundum. Út af
þessu hefir Þjóðviljinn stokk
ið hastarlega upp á nef sér
og finnst hart að vera þann
ig minntur á fortíðina. Það
er víst ótvírætt, að gengi
Molotovs hefir hríðfallið á
blaðsiðum Þjóðviljans upp á
síðkastað. Sú var hins vegar
tíðin, að málgagn íslenzkra
kommúnista sigldi með þetta
nafn málað rauðum stöfum
á kinnunginn. Frá þeirri ferð
hleypur Þjóðviljinn ekki nú,
hversu feginn sem hann
vildi. Hitt er svo sjálfsagt, að
virða nafnbreytinguna og
minnast þess eftirleiðis, að
búið er að mála nafnið Balti-
cum ofan í stafi Molotovs.
Vonandi kemur aldrei til
þess, að efra nafnið upplitist
svo, að undirlagið blasi við
gesti og gangandi.
Skrifin um fóbakið.
H. J.M. skrifar: „Það er ekkertj
nýtt, að vakin hefir verið atliygli j
á hættum tóbaksnautnarinnar og i
eiturnautna yfirleitt. En það i
hefir jafnan verið litið á þá menn
eins og einhverja siðapostula og
sérvitringa, sem það hafa gert.
Það þarf þó ekki nema ofuriítið
af heilbrigðri skynsemi til að
vita það, að allar eiturnautnir
eru hættulegar. En menn hafa
haldið áfram að leika sér að eld-
inum.
Nú hafa menn þó rumskast fyr-
ir alvöru við birtingu á skýrslu
brezka læknaráðsins, sem segir
það afdráttarlaust, að sígarettu-
reykingar valdi krabbameini í
hálsi og lungum. Það má segja
blöðunum það til heiðurs,- að nú
taka þau ábyrga afstöðu til þessa j
mikla alvörumáls og spyrja í al- j
vöru: Hvað á að gera? Hvað er
hægt að gera til að bægja þessari
miklu hættu frá? Það er talað um
aukna fræðslu sem eitt af helztu
ráðunum til að koma í veg fyrir '
að börn og unglingar venji sig á j
reykingar. Sú bending er ekki ný, |
en á ailtaf rétt á sér. í því sam- j
bandi er rétt að geta þess, að ný- j
lega er komið út fræðslurit um j
skaðsemi áfengis og tóbaks á veg i
um Bindindisfélags íslenzki-a 1
kennara, en áfengisvarnaráð gaf 1
út. Þessu riti hefir verið útbýtt í j
alla barnaskóla landsins til notk-1
unar í 12 ára bekkjum. í riti
þessu er mjög skýr og greinar-1
góður kafli ,um áhrif tóbaksnotk-|
unar, einkum reykingar. Hann er j
ritaður af prófessor Níels Dun- j
gal“ .
Unglirigárriir og fóbakið.
ENN SEGIR H. J. M.: „Blöðin
minna á ýmislegt annað til að
hindra tóbaksreykingar barna og
unglinga, svo sem sterkara eft-
irlit með afgreiðslu og sölubanni
á tóbaki til barna, sem mun vera
lítilsvirt með fádæmum ,svo og
ýmsar reglur, sem settar hafa
verið varðandi reykingar. En hér
eru nú blaðamennirnir komnir að
atriði, sem er skylt bönnunum,
sem þeir fordæma. Og í raun osj
veru eru þessar svokölluðu reglj
ur algjört aukaatriði í þessu máli^
þótt áliar séu til bóta, ef þeim
væri hlýtt, svo sem reykingar S
almannafæri,. tóbaksauglýsingarj
sem allt er ómenningarvottur. Ert
hér er hvergi komið að kjarna
málsins: Vilja ábyrgir menn nokk
uð leggja á sjálfa sig til þess að
skapa nýja tízku? Tóbaksreykingt
arnar eru fyrst og fremst sjiilj
tízka. Það er tómt mál að tala um
reglur á opinberum stöðum varð-
andi tóbaksreykingar til þess aci
frelsa æskuna. Það er aðeins lag-
færing til að koma á almenr.ú
velsæmi. En mér er spurn: Vilja
t. d. foreldrarnir leggja það á
sig að hætta að reykja til ad
forða börnum sínum frá hætfj
unni?“
4
Siðabófin á að hefjast heima.
AÐ LOKUM: „Á meðan reykt en
á beimilunum, þar sem börniij
alast upp, getur enginn mannleg-
ur máttur komið í veg fyrir ao
börnin og unglingarnir venjist £
að reykja. Iíér erum við komið
á fastan umræðugrundvöll. Eor}
dæmið er á öllum sviðum mátt-
ugasta uppeldisaðferðin, sem til
er. Það er skylda skólanna að
veita góða og skynsamlega
fræðslu um þessa liluti, en. heim-
ilin hafa þó miklu meira úrslita-
vald i þessum efnum. Og heilindi
almennings í þessu máli verða að
dæmast eftir því, hver viðbrögð
hans verða t. d. heimilanna og for
eldranna. Hér hafa blöðin einnig
mikilvægu hlutyerki að gegna.
Þau hafa brujjðist vel við í fyrstú
umferð, en betur má, ef dugá
skai.
Og minnist þess svo um frarp
allt, að siðbótin verður að hefjast
í heimilunum, þar sem börnin alr
ast upp. Allt hitt verða hliðarráð-
stafanir, sem sjálfsagt er að eflá
og hafa i heiðri.“