Tíminn - 22.09.1957, Blaðsíða 1

41. árgangur.
Kcykjavík, sunnuclaginn 22. september 1957.
211. bJað.
Imar TÍMANS eru:
Rltstjórn og skrlfstofur
1 83 00
BUðamenn eftlr kl. 1S:
18301 — 18302 — 18303 — 18304
I blaðinu í ðag m. a.:
Lífið í kringum okkur, bls. 5.
Listahátíðin í Edinborg, bls. 6.
Skrifað og skrafað, bls. 7.
Samúðarskevti frá
w
r
forseta Isíands
Forseta íslands barst í gær-
morgun svohljóðandi símskeyíi
frá Óiaí'i V. Noregskonungi:
„í djúpri sorg tilkynni ég yð-
ur að minn ástkæri faðir, hans
liátign Hákon konungur sjöundi,
andaðist í morgun.
Ólafur R.“
Forseti Islands sendi þá Olafi
Noregskonungi svohljóðandi sím-
skeytí:
„Hans hátign Ólafur V. Kon-
ungur Noregs, Oslo.
f tilefni af andiáii hans há-
tignar Hákonar konungs sjöunda, ^
föður yðar, sendi ég yðar hátign
innilegar samúðarltve'fljur mín-
ar og klenzku þjóðarínnar. Með
einiægum óskum um bjarta
og hamingjuríka framtíð fvrir
kónung. Noregs og þjóð. |
Ásgeir Ásgeirsson,
Forseti ísland. ‘
Ragnhildur prinsessa
ætlar aí komast til Osló
íyrir jaríarförina
Hio De Janeiro—NTB. 21. sept:
Ragnhildur prinsessa Lorentzen
liggur en veik í Asíuinflúenzunni,
en hyggst samt komast til Osló
áður en jarðarför afa hennar fer
fram. Áður hafði hún sagt, að
hún kæmist ekki til Noregs vegna
.veikinda í fjölskyldu hennar. I
Vm ástsæll koniingur og frelsistákn þjóðar
únear íanga og giíturíka stjórnartíð
OSLÓ—NTB, 21, september. — Hókon VII. Noregskonungur
lézt í morgun eftir langvarandi vanheilsu. Hann hafði legið
rúmfastur hættulega veikur undanfarið, en í gærkveldi var
hann að mestu hitalaus, en mjög máttfarinn. Einkasonur hans,
Ólafur krónprins, stóð ásamt konungsf jölskyldunni við sjúkra-
beð konungs í alla nótt. Hákon VII. ríkti yfir Noregi í rúma
hálfa öld og með honum er horfinn á braut einn af ástsælustu
þjóðhöfðingjum á þessari öld.
Tilkynnt var opinberlega í rnorr
un að jarðarför hans hátignar fær
fram þriðjudag'inn 1. október. -
Brezki flotinn mun senda flota
deild hinum látna konungi til heig
urs og virðingar, en hann var heif
ursflotaforingi í flota Elísabetar
drottningar.
Hákon VII. Noregskonungur
Fjögurra mánaða hirðsörg
Tilkynnt var um haaegi i dag
.'rá konungshöllinni, að fjögurrs
n'ánaða hirðsorg hæfist frá og
.neð deginum í dag. Samúðarskeyti
:il ólafs konungs, ýmissa rúciherrr,
3g norsku þjóðarinnar hafa borizt
i stríðum straumum í allan morg-
un frá þjóðhöfðingjum og stjórn-
rnálam'önnum um heim allan. Frétt
'n um lát konungs var lesin þegar
i upphafi fyrstu útvarpssendingar
í morgun af norska útvarpsstjór-
anum.... ....
Dagskrá útvarpsins hefir ver-
ið breytt að mun vegna látsins,
verða sorgarlög leikin í allan dag.
Allir skólar og opinberar bygging-
ar, leikhús og kvikmynda'hús verða
Vegur kommgsins fór sifeffi vaxandi,
og hann varS aS lokrnn þjoSartákn »
Tíminn sneri sér til forseta fs-
lands í gær og ba'S hann að segja
nokkur or'ð í tilefni af andláti
Ilákonar VII. Noregskonungs, og
fórust honum orð á þessa leið: j
„Mér hefir í dag harizt sú;
fregn, að Hákon sjöundi, kon-
ungnr Noregs sé látinn. í því til.
efni sendi ég hjartanlegar sam-;
úðarkveðjur frá oss íslendingum ;
til Norðmanna.
Við hittum Hákon konung síð
ast fyrir tveim árum. Hann var
aldurhniginnn hljóp þó upp stiga
og vildi enga hjálp, þegar liann
gekk ni'ður. Hann var af okk-
ar dansk-íslenzku konungsætt,
og hafði verið sjóliði á var'ðskip
um hér við land um síðustu alda
mót. Um það var honum ljúft að
tala, og vissi meira en ég um
Akureyri um aldamótin. Þá var
liann prins og hét Karl, og engan
óraði fyrir því að hann yrði kon-
ungur. En þær spurnir, sem ég
hefi haft af honum sem sjóliða,
koma heim við viðkvnningu sið
ar. Hann var háreistur og höfð-
inglegur. Og þegar honum var
boðið konungsdæmi í Noreg'
vildi liann eki þiggja það, ncma
þjóðaratkvæði kæmi til.
Þa'ð mun hafa verið erfitt að
taka við konungsdæmi í Norcgi
í þann tíð, þegar forseta- og kon-
ungssinnar deildu. Það voru sej.
aldir síðan Noregur hafði haft
innlendan konung, og ýmis veður
í lofti. En sífellt óx vegur hins
unga konungs, unz hann varð aff
lokum þjóðartákn í síðustu styrj
öld. Hann varð tákn og oddviti
þeirra afla, ’sem vildu varðveita
norræna erfð. Hann var oft í lífs-
hættu og tregur fór liann • ur
landi, þó þar bæri nauösyn til
um endurheimt Noregs. Við eig-
urn hér Iicima mynd eftir pró-
fessor Revold frá því cr Ilákon
konungur steig á land eftir litlegff
ina, með Gerhardsen og Ólaf
krónprins sinn til livorar hand-
ar. Það var ein mesta iiál/ða-
stund í Norðurlandasögu síðari
tíma.
(Framhald á 2. síðu)
Stjóroandi á ssgnrsælli göngu
í sambandi við fráfall hans
hátignar, Hákonar Noregskon-
ungs, lét Hermann Jónasson,
forsætisráðherra svo ummælt
við fréttamann Norsk Tele-
grambyrá í gær:
„Af lestri íslenzkra fornsaga
finnst hverjum íslendingi liann
kunnugur í Norgi, þótt hann
liafi þangað aldrei komið. Og i
þótt meir en þúsund ár séu li'ð-
in síðan vér fórum að „heiman“,
eru örlög norsku þjóðarinnar,
sorg hennar og gleði, íslending
um jafnan hugstæð.
Við andlát Hákonar konungs
VII. hvarflar hugur vcr til norslui
konungsfjölskyldunnar og norsku
þjóðarinnar með djúpri samúð
og virðingu fyrir liinum látna
þjóðhöfðingja, sem stýrt hefur
þjóð sinni um hálfrar aldar skeið
á sigursælli göngu liennar til
aukinnar velmegunar og virðing
ar meðal þjóða heimsins.
Einkasomir Hákonar, Ólaínr V. ték
w<
nr
mmm
mi i gær
Norska ríkisrá'ðið kom saman í
dag í fyrsta sinn undir forsæti
Ólafs konungs V. Hinn nýi konung
ur sór embættiseið sinn í samræmi
í nafni íslenzku ríkisstjórnar- j við stjórnarskrá landsins.
innar sendi ég norslcu þjóðinni j Ólafur konungur flutti ávarp
innilegar samúðarkveðjur.“ til norsku þjóðarinnar og liét
hann í því að hann myndi ríkja
í anda föður síns. Hann hefði á-
kveðið að taka sér sem konung-
ur Noregs einkunnarorð föður
síns ,,Alt for Norge“ — „Noreg'i
ailt“.
(Framhald á 2. síðu).
lokuð í dag og þriðjudaginn 1. okt.
egna fráfalls og jarðarfarar kon-
ungsins.
TMeðí biéðarinnar,
gleði hans"
Oscar Torp, forseti norska stór-
þingsins flutti stutta minningar-
ræðu um Hákon konung í norska
útvarpið kl. 8 í kvöld. Forsetinn
mælti m. a. á þessa leið: „Konung
ur vor er horfinn. Hugir okkar
leita til nánustu ættingja hans, er
standa við líkbörur hans i dag og
syrgja. Öll þjóðin sameinast þeim
í minningunni um liinn gamla kon
ung. Hákon konungur VII. hefir
ríkt yfir landinu í rúana hálfa öld.
Aldrei fyrr í sögunni hafa slíkar
framfarir gerzt, aldrei fyrr hefir
norska þjóðin ólgað af slíkri gleði,
sorg og sársauka. Gleði þjóðarinn-
ar var gleði hans, sársauki hennar
var hans.“ Hákon fæddist 3. ágúst
1872 í Charlottenlund.
Bróðir Kristjáns tíunda
Fyrir 1905 hafði Carl prins aldr
ei gétað hugsað sér að hann ætti
cftir að verða konungur. Iíann var
sonur Friðriks VlII. Danakonungs,
bróðir Kristjáns tiunda, sem síðar
varð konungur Danmerkur og fs-
lands. Móðir hans var Lovísa prins
essa af Svíþjóð og Noregi. Hann
hlaut inenntun sína í danska sjó-
hernum, en þar hóf hatin nám 16
ára ganial!. 1895 fór hann í 6 mán-
aða siglingu til íslands og kom hér
oft á land. Er hann kom heim var
opinberlega lýst yfir trúlofun hans
og Maud prinsessu af Englandi og
írlandi. Þau gengu í heilagt hjóna
band í júlí 1896, og fór athafnin
fram í Buekingham Palace í Lon-
don. Eina barn þeirra, Ólafur,
fæddist 2. júlí 1903.
„Noregi allt"
24. ára að aldri var Carl prins
kallaður til að gegna konungsstörf
um í Noregi að aflokinni þjóðar-
atkvæðagreiðslu í nóvember 1905.
Fór atkvæðagreiðslan fram að
beiðni Carls prins.Að henni lokinni
var hann einróma kjörinn af stór-
þinginu og tók sér konungsnaínið
Hákon VII. Þann 25. nóvember
1905 hélt hann innreið sína í Ósló
með Maud drottningu við hlið sér
og Ólaf krónprins í fanginu.
Einkunnarorð hans var „Alt for
Norge“ og er óhætt að fullyrða,
að allur hans ferill fyrr og síðar
hafi verið í fullu samræmi við það.
Hákon konungur var fyrsli viður-
kenndi konungur Noregs síðan ár-
ið 1380 er Hákon VI. lézt. Frá 1380
til 1814 var Noregur í konungssam
bandi við Danmörk, en eftir hina
örlagaríku nfánuði. eftir 17. maí
1814 var landið í konungssambandi
við Svíþjóð fram til 7. júní 1905.
Ástsæll leiðtogi
Allt frá því að Hákon VII. var
krýndur í hinni fögru Niðaróss-
dómkirkju 22. júní 1906 hefir hann
ríkt yfir Noregi við sívaxandi vin-
sældir. Drottning hans lézt árið
1938.
(Frámhald á 2. síðu).
Hákon Noregskonungur lézt í gærmorgun 85 ára