Tíminn - 25.10.1957, Blaðsíða 4

TÍMINN, föstudaginn 25. október 1957«
:Hún heitir Bat Yosef Hell-
erman, þýzkur gyðingur, al-
in upp í ísrael. Leiðir hennar
lágu hingað til lands með
manni hennar, Guðmundi
Guðmundssyni, Ferró. Hún
er listmálari eins og Guð-
mundur og hefir málað mik-
ið síðan hún kom hingað til
lands. Sérstaklega hafa and-
lifsmyndir hennar vakið at-
hygli fyrir að vera mjög sér-
stakar.
Undirritaður átti erindi til lista-
konunnar fyrir nokkru, í því skyni
að fá h3na til að mála mvnd af
drengnum sínum, og taka samtal
það, sem hér fer á eftir. Ferró
þekkti ég frá gamalli tíð, og með
það sem skálkaskjól, barði ég að
dyrum.
—■' Nei, Guðmundur er ekki
heima- núna, en viltu ekki gjöra
svo vel og koma inn. í dyrunum
stóð svarthærð, brúneygð, hörunds
dökk og brosandi ung kona, sem
mælti þessi íslenzku orð án nokk
urra sérstakra erfiðleika, þótt
heyra maetti erlendan hreim í mál
rómi hennar.
— Takk fyrir, kærlega, þú ert
kona hans, er það ekki?
— Jú, ég er það.
— Ég kem nú eiginlega til að
hitta þig, mig langar til að fá
málaða mynd af stráknum mínum.
Þarna kom ég beint að efninu,
og hitti á bezta umræðuefnið, sem
ég hefði getað valið. Frúin er ein-
iægur aðdáandi íslenzku barnanna,
og við höfum svo mikið að tala
um eftir þetta, að henni fannst
enskan betri til að geta talað hrað-
ara. Annars leggur hún sig fram
til að læra íslenzkuna. Að góðum
íslenzkum hætti, bauð hún mér
upp á kaffi, sem ég þáði með þökk
um. Yfir kaffinu ræddum við svo
á tvíS og dreif um hana sjálfa,
málaralistina, kaffibrauðið, ís-
lenzku börnin og þau ísraelsku,
biblíuna, handritin, ísland óg
ísrael.
— Finnst þér ekki salatið gott?
Ég bý það til úr skyri, það er.svo
góður matur.
— Ágætt, Ert þú fædd í ísraeU
HUN YRKIR I LITUM
Samtal við ísraelsku listak >nuna Bat Yosef Hellerman
— Nei, í Þýzkalandi, en fluttist
til ísrael eins árs. Afi minn og
OT.ma voru frá Lettlandi, en lang
aftur í ættum er mikið af spönsku
blóði. Viltu ekki annars meirs
kaffi?
— Takk fyrir. Segðu mér frá
námsferli þír.um og starfi.
— Ég ólst upp í Tel-Aviv og
gekk þar í gagnfræðaskóla og list-
skóla fyrir kennara í barnaskólum.
10 ára gömul hóf ég nám í málara
list í listaskóla, sem er eign verkf
lýðsfélaganna, og stundaði þar
nám í 8 ar. Þar vorum við aðallega
látin mála andlitsmyndir fyrstu ár-
in, meðan við vorum börn. En síð-
aii fékk maður að spreyta sig i
ýmsum öðrum viðfangsefnum, þeg
ar aldur var orðinn nógur.
Innflytjendabúðir og
herþjónusta
— Þegar ég hafði lokið námi 18
ára gömul, bauð ég mig fram til
starfs í innflytjendabúðum. Ég var
þar eitt ár, og það var hörmulegt
ástand þar, fátækt og þrengsli. Síð-
an var ég kölluð í herinn næstu
tvö árin. Sökum náms míns, var
ég sett í deild, sem vann að undir-
búningi og framkvæmd ýmisskon-
ar sýninga fyrir herinn, bæði á
vopnum, uppdráttum, og þesshátt-
ar. Seinna árið var ég einkaritari
hjá hershöfðingja.
— Hvernig féll þér herþjónust-
an?
— Það er ekki spurt um slíkt,
skyldan býður okkur þetta heima.
;— Hvað tók svo við að lokinni
herþjónustu?
— Þá tók ég mig til og sýndi
nokkur af verkum mínum í lista-
og menntamálaráðuneytinu. Þeir
tóku mér hið bezta og veittu mér
námsstyrk í París í eitt ár. Styrk-
urinn var svo framlengdur um tvö
ár. Námið stundaði ég i National
Academy Art. Aðalkennarí minn
var nrófessor ^T->-honne. 1 iokin
Bat Yosef Hetlerman.
;ýndi ég verk mín í París og það
vem mér áskotnaðist fyrir sýning-
una notaði ég til að fara til Ítalíu.
Meðan á Frakklandsdvölinni stóð,
fór ég víða um Evrópu. Ég veifaði
bílum og fékk mér ætíð ókeypis
far. Þannig ferðaðist ég einnig
fyrst um ítaliu og hafnaði að lok-
um í Florence. Þar stundaði ég
svo nám.
Pólarnir mætast
— Já, ég hitti Guðmund fyrst
þar. Það var rétt hjá. þér. Nei, ég
/erö að viðurkenna það, að ég
hafði aldrei heyrt íslands getið.
Þegar hann sagðist vera frá ís-
landi, þá hélt ég að hann meinti
írland. Annars fannst mér hann
líkastur Skota. Strax og ég sá
hann, varð ég þess vör, að hann
hefði mjög m'kla hæfiíeika. Hann
var fvrsti ungi iistan aðu" im. soin
— Hefir þú farið víða um land-
ið?
— Já, og það sem ég hef séð,
finnst mér óviðjafnanlega fagurt.
Landslagið er hrikalegt og lit-
brigðaríkt, og kallar hástöfum á
mann.
— Hvað segir þú um íslenzku
listmálarana?
— Mér finnst t.d. að þeir ungu
séu ekki nógu íslenzkir í verkum
sínum. Þeir hanga of mikið í er-
lendum, gömlum ismum. Því
sækja þeir ekki meiri innblást-
ur í landið og söguna. Þá vantar
hörðu, íslenzku skerpuna og lit-
brigðin. Kjarval er stórkostlegur
málari, þjóðlegur málari.
— Við stöndum ekki á gömlum
merg, hvað þetta snertir. Hér er
fátt um gömul verk, og skqía.
— Þeir eiga að sækja námið
í sjálfa sig, náttúruna og söguna.
Það er þeirra að tengja fólkið enn
fastari böndum við þetta tvennt.
ísland má ekki glata tengslunum
við fortíð sína og gamla menningu.
Vitur maður sagði: Þjóð er hópur
fólks, sem hefir sömu tungu, menn
ingu og land. Þú getur glatað land
inu og varðveitt tunguna og menn
inguna, en glatir þú menningunni,
glatar þú tungu og landi. Sigurður
Nordal sagði við mig niður í
ítaiíu, að þjóðir okkar ættu báð-
ar merkilegar bókmenntir. Sögurn-
ar og biblíuna. Það er rétt, og í
þessar bækur hafa þjóðir okkar
sótt um aldaraðir þrótt sinn og
kjark.
— Hefur þú samband við ætt-
land þitt héðan?
— Ég sendi oft kort og bréf
heim. Annars verð ég ætíð að leita
lengi áður en ég finn kort, sem
hægt er að senda. Ljósmyndararn-
ir reyna alltaf að hafa tré og skóg
á öllum landlagsmyndum, þótt hér
sé ekkert um skóg. Þeir eiga að
mynda landið eins og það er.
Landið er enn fegurra sökum þess
að hér er lítið um skóg.
— Löngunin er ætíð mest eftir
því, sem okkur vanhagar um. Það
er kannske skýringin á þessu með
kortin. Enn hefi ég ekkert séð af
verkum þínum, nema eina stúlku-
mynd. Aðhyllist þú natúralism-
i ann?
— Nei, hann tilheyrir ekki okk-
ar dögum. í dag gildir hin per-
í sónulega list, ihugmyndalist, list
tilfinninganna.
— Gæti ekki margt heyrt þar
undir, t.d. ameríski slettuisminn?
— Æi nei, það er eiginlega til-
viljunarlist. Litunum er slett á
strigann einhvernveginn. Það er
hreyfingin, sem skapar verkið, en
þó er það nú svo, að einstaka
þeirra er persónulegur.
— Jæja, ég botna ekkert í öll-
um þessum ismum. Segðu mér
heldur hvernig þú myndir mál»
Esjuna.
— Esjan er sérstök í sinni rö8,
hún er svo litbrigðarik. Ég myndi
mála litina í henni. r*
— En formið? **
— Það kemur í gegnum litina,
Heldur sýningu í Tel-Aviv ^
— Hvað hyggst þú taka fyrif
hendur að sýningu lokinni hér?
— Ég skrepp heim í nóvember.
Mér heíur verið boðið að halda
þar sýningu í The Muncipial'
Museum. Það verður gaman að
koma heim og hitta fólkið mitt.
Ég hlakka til að sjá sum af gömlu
verkunum mínum, sem eru {
ísrael.
— Eru verk þín ekki víða urd
heim?
— Jú, þau eru það. Mér finnst
alltaf erfitt að verða að selja burt
það, sem ég hefi skapað. Fái ég
tækifæri til, leita ég verkin ætí5
uppi, éf ég kem á þær slóðir, senji
þau eru. Mér finnst þau vera eina
og börnin mín.
— Eigið þið Guðmundur börn?
— Ekki ennþá. Málverkin verða
að koma í þeirra stað f.vrst um
sinn. Annars finnst þér það ef til
vill ótrúlegt, en hvert málverk á
sínar „fæðingar<hríðir“. Þau valda
manni oft miklum sársauk3. Og
þegar ég læt þau af hendi, þá er
ég að láta burtu hluta af sjálfrl
mér.
— Vel á minnst, það var þetta
með drengina mína. Heldurðu
ekki að þú málir fyrir mig mynd«
ina af þeim?
— Sannast sagna veit ég ekkl
hvernig ég á að komast yfir allar
myndapantanir, sem ég hefi feng«
ið, en ég má þó til með að gera
þetta fyrir þig.
— Hvernig stendur á öllum þes3
um pöntunum, hefir þú auglýst?
— Nei, nei, fólkið grefur þetta
einhvern veginn upp og kemur svo
rakleitt til mín og biður mig þes3
arar sömu bónar og þú: Viltu ekki
mála mynd af barninu mínu, kon«
unni minni eða manni? Og börnitt
t.d. eru alveg ómótstæðileg, cg get
helzt engum neitað hér á íslandi.
fOg þannig reyndist það líka
hvað myndina af drengjunutn
snerti. Hún gat ekki neitað mér
um að mála þá. Þegar ég kvaddi
og hafði drukkið nægju mína af
kaffi og borðað með því brauð,
með skyrsalati, lifrapylsu, blóð*
mör og rúllupylsu, fannst mér senf
kveddi ég íslending, en ekki konu,
komna alla leið frá ísrael. Hún
hefir tileinkað sér hætti okkar i
einu og öllu, og er full aðdáunar
á landi og þjóð. Mér gafst tæki-
færi til að sjá sum verka hennar,
áður en ég hélt leiðar minnar. Þatt
eru iitrík og minntu mig á logandi
hraunfláka, sum þeirra. Mér
fannst, sem hún hefði ort þar Ijóð
í litum og sagði það við hana.
— Já, sagði 'hún, — kannske eru
þetta ljóð. Ég orti mikið þegar ég
var barn.
Örlygur.
Fyrirmyndin og málverkið
ég hitti á ferð minni, er að mín-
um dómi var ríkulega gæddur hæfi
leikum. Kynni min af honum hafa
þroskað mig mjög mikið á sviði
listarinnar. Þeðar við giftum okk-
ur, sögðu ítölsku blöðin, að pólarn-
ir hefðu raaétzt.
— Hélztu sýningar í Ítalíu?
— Tvær, aðra í Mílanó, hina í
Róm.
— Ætlar þú að sýna hér heima?
— Ég opna sýningu í Sýningar-
skálanum 6. þ.m.
— Ilvað sýnir þú þar?
s — Aðallega olíumálverk, sem ég
her flest málað hér á íslandi.
— Hvernig líkar þér að mála
hér?
— ÁgætlegaJ þegar ekki er
dimmt yfir.
Nær þrjátíu og fimm þúsund fjár
slátrað hjá Kf. Skagfirðinga í haust
Me'ðaljiungi reyndist vera 14,6 kg
Sauðárkróki í gær. — Slátrun fjár í sláturhúsi Kaupfé-
lags Skagfirðinga er nú lokið. Slátrað var nær þrjátíu og
fimm þúsund dilkum. Fjáreign Sauðárkróksbúa hefir aukizt
töluven og til marks um það er, að um þúsund þeirra dilka,
sem slátrað var, fóru tV heimanotkunar é Sauðárkróki.
Slátrunin hófst 16. september
og lauk henni 18. október síðastl.
Slátrað var alls 34.700 dilkum.
Meðalþungi reyndist vera 14,6 kg.
Þyngsti dilkur frá
Svartárdal.
Hæsta meðalþunga höfðu dilkar
Jóns Stefánssonar frá Gauksstöð-
um á Skaga, 18,2 kg., en hann
lagði inn 105 dilka. Þyngsta dilk-
inn átti Ragr.ar Ófeigsson, Svartár
dal og vóg hann 25,5 kg. Meðal-
vigt þeirra 150 dilka, sem hann
lagði inn, nam 17,08 kg.
Vaxandi sauðfjáreign
bæjarbúa.
Margir Sauðárkróksbúar eiga nú
töluverí af kindum og i'er fjár-
eign þeirra vaxandi. Til innleggs
af því fé sem slátrað var, komu
33.644 dilkar, en mismuninn,
rúmlega þúsund dilka, áttu fjár-
eigendur á Sauðárkróki. Auk þess
voru lagðir inn dilkar frá fjár-
eigendum á staðnum.
Hrossaslátrun,
Á hverju hausti er slátrað tölu
verðu af hrossum, þótt heldur
hafi dregið úr þeirri slátrun síðan
fjáreign manna jókst upp úr fjár*
skiptunum. Hrossaslátrun stendur
nú yfir og verður fram yfir mánað<
armót. G.ó«