Tíminn - 30.10.1957, Qupperneq 5

Tíminn - 30.10.1957, Qupperneq 5
TÍMINN, miðvikudaginn 30. október 1957. 5 Héraðsýningin á Egilsstöðum merkur viðburður í búnaðarsögu Áusturlands /VtA Á hératSssýningunni voru sýndir 93 beztu hrútarnir aí svætSimi írá VopnafirtJi sutSur í Álftafjörð Tíðindamaður Tímans hefir nýlega náð tali af dr. Hall- dóri Pálssvni, en hann hefir undanfarið feroazt um Þing- eyjasýslur, Múlasýslur og A-Skaftafellssýslu og hafði um- sjón með hrútasýningum á þessum svæðum. laun fyrir þá og ver'ður nánar iSkýrt frá því síðar. Dagskrá sýningarinnar Sýningin fór þannig fram: Fyrra sýningardaginn, þann 19. ltomu Jirúíarnir á sýningarstaðinn árla dags og dómneínd vann að dómum og rö'ðun, án þess þó að nokkur úrslit væru kveðín uþp. Þá voru mættir flestir eigendur hrútanna og allmargt annarra manna. Hrútarnir voru al'lir bundnir í röð og hrútar úr hverjum hreppi látnir standa saman, þar sem auð- velt var fyrir sýningargesti að ,ganga um og skoða þá. Sunnudag- inn 20. sem var aðalsýningardag- urinn, lauk dómnefnd störfum -sínum fyrir hádegi. Kl. 1 síðdegis var sýningin opnuð formlega fyrir almenning, með ræðu Þorsteins Jónssonar, kaupfélagsstjóra, for- manns búnaðarsambandsins, í for- föllum Páls Hermannssonar fyrrv. ,alþingismanns. Þá flutti búnaðar- málastjóri, Steingrímur Steinþói-s- son, ræðu. í henni þakkaði hann Austfirðingum fyrir hið myndar lega átak, er þeir hefðu gert með sýningu þessari, er sýndi í senn 'mikinn áhuga og félagsþroska. Ennfremur ræddi hann um sauð- fjárræktina og gildi hennar fyrir ííslenzkan landbúnað fyrr og nú \og dáðist mjög að, hve glæsilegar kindur Austfirðingar ættu á sýn- ingunni. Gat hann þess, að hann ,hefði sjálfur ætíð haft mesta á- nægju af sauðfé allra búfjárteg- unda og ætti margar og ánægju- legar endurmiuningar frá fjár- ',m'annsstarfi sínu á yngri árum. i Að lokinni ræðu búnaðarmála- stjóra tók Páll Sigurbjörnsson hér- Búnaðarsamband Austurlands efndi til héraðssýningar á hrútum á öllu héraðssambandssvæðinu dagana 19. og 20. október s.l., en þá höfðu hinar venjulegu hrúta- sýningar í einstökum hreppum á sambandssvæðinu farið frarn. Þetta er í fyrsta sinn, sem slík héraðssýning er haldin samkvæmt ákvæðum húfjárræktarlaga, þar scm verðlaun eru veitt fyrir sýnda gripi, er ríkissjóður greiðir að % hlutum, en % hluti er greiddur af félagssamtökum heima fyrir, að þessu sinni af búnaðarsambandinu sjálfu. Að vísu hafa áður verið haldn- ar héraðssýningar á hrútum, einu sinni í S-Þingeyjarsýslu og tvisv- ar á Snæfellsnesi, á vegum við- komandi búnðaarsambands, án þess að verðlaun væru þar greidd. Mikil þáfffaka í sýningunni Sýning þessi fór ágætlega fram; hún var vel undirbúin af hálfu búnaðarsambandsins og bændur á búnaðarsambandssvæðinu sýndu frábæran áhuga með því að senda á sýninguna yfir torfæra fjallvegi þvínær alla þá hrúta, sem þeim var gefinn kostur á að sýna, frá Vopnafirði suður í Álftafjörð. Vel skipulögð sýning Sýningunni var hagað þannig, að Úr hverjum hreppi kom ákveðin tala hrúta, er miðaðist við fjár- fjölda sveitarinnar, þ. e. 1 hrútur fyrir hverja 1100 kindur framtald ar. Alls voru sýndir 93 hrútar úr 18 hrepptim. Á hreppasýningum var ákveðið af dómnefnd livaða hrútar mættu koma á hrútasýn- jnguna, og voru það að sjálfsögðu beztu hrútarnir úr hverjum hreppi og höfðu allir hlotið I. verðlaun á hreppasýningum. í dómnefnd voru dr. Halldór Pálsson, sauðfjárræktarráðunaut- ur og héraðsráðunautarnir Bjarni Arason og Leifur Jóhannesson. Verðlaunaveifingar Verðlaunaveitingum var liagað þannig, að hrútunum var skipt í þrjá flokka eftir gæðum. Þeir beztu, 22 að tölu, hlutu heiöurs- verðlaun, og þeir næstbeztu, 32 falsins, hlutu I. verðlaun A, og þeir 39, er þá voru eftir, lilutu I. verðiaun B. Fyrir heiðursverðlaun voru greiddar kr. 200, I. verðlaun A kr. 100, I. verðlaun B kr. 75. Þá var einnig veitt heiðursskjal fyrir 3 beztu hrúta sýningarinnar, en þeir voru: Sá bezti, Norðri 4 velra, eign Sigurðar Lárussonar á Gilsá í Breiðdal, keyptur lamb frá Holti í Þistilfirði. Næstbeztur Var Fífill, 4 vetra, eign Gunnars Guðlaugssonar, Hnaukum í Geit- hellnahreppi, keyptur lamb frá Hofi í sömu sveit. Sá þriðji va Valur, 1 vetra, eign Páls Guð- jnundssonar, Gilsárstekk í Breið- idal, keyptur lamb frá Jóhanni Björnssyni, Eiríksstöðum á Jök- uld'aL Síðar verður gerð nánari grein fyrir úrslitum dóma á sýningunni, og birt skrá um hrúta þá, er sýndir voru og getið uppruna þeirra og eigenda. Þá voru veitt I., II. og III. verðlaun kr. 1000, kr. 500 og kr. 250 til þeirra hreppa, er sýndu fceztu hrútana. í þeirri keppni var Breiðdalur hlutskarpastur, annar -Hjaltastaðaþinghá og þriðji Hlíð- arhreppur. Ennfremur voru sýndir nokkrir eystrahópar af ám og veitt verð- aðsráðunautur til máls, og ræddi um búnaðarhagi á Austurlandi. Gat hann um það átak, sem gert hefði verið í jarðrækt á Austur- landi, og þær framfarir, sem henni eru samfara í betra búfé, betri fóðrun og meiri afurðum. Að því búnu tók Halldór Pálsson til máls og gerði grein fyrir úr- ,sliíum dóma. Leiddir voru fram beztu hrútarnir í hverjum aldurs- flokki og beztu hrútar sýningarinn ■ar. Þá lýsti hann nokkrum orð- iitm þeim miklu framförum á ihrútastofni á búnaðarsambands- svæðinu síðustu 20 árin, en Hall- dór fór fyrst um Austurland liaust jð 1937. Eftir ?.ð dómum hafði verið lýst, flutti Sveinn Jónsson, bóndi á Eg- ilsstöðum Iokaræðuna, þar sem hann þak'kaði öllum, er hlut áttu að rýningunni. Á meðan á ræðuhöldum stóð, var til glöggvunar fyrir sýningar- gesti hengt upp spjald hjá hverj- um hrút, er sýndi nafn hans, ætt og eiganda, ásamt þunga og mál- um og hvaða viourkenningu hrút- urinn hlaut. Fjölmenni mikið var á sýning- unni og gafst bændum og öðrum áhugamönnum þar tækifæri til þess að sjá beztu hrútana á Bún- aðarsambandssvæðinu. Hrútarnir voru yfirleitt framúrskarandi ursverðlaun hlutu, voru metfé að glæsilegir, og allir þeir, sem heið gerð og vænleika. f lok sýningarinnar voru sýnd dilkaföll og lýsti Halldór Pálsson fyrir áhorfendum áhrifum vaxtar lags á kjötgæðin, með að bera sam an jafnþung föll, er voru af liá- jfættum og grófbyggðum dilkum j.annars vegar og lágfættum, liold- þéttum lömbum hins vegar. j Stefán Aðalsteinsson, ullarsér- i fræSingur Atvinnudeildar háskól- j ans tók ullarsýnishorn af öllum , hrútum á héraðssýningunni og er \gert ráð fyrir, að niðurslöður þeirra rannsókna verði birtar í Búnaðarritinu. Héraðssýningu þessa má telja einn merkasta viðburð í búnaðar- sögu Austurlands. SkáldiS á Þrömog bóodinná Hesti FIngYÖÍkrmn fundinn HÉR í BLAÐINU hefir lítil- lega verið rætt um „tillögur skipulagsnefndar Varðar", fé- lags liinna þroskaðri Heimdell- inga. Nú hafa borizt itarlegri fregnir af hi-nu stórmerka starfi skipulagsnefndarinnar. í Mbl. birtust á fimmtudag allar tillögurnar, alls 8 talsins. Allar tillögurnar hinar merkustu, enda segir í leiðara Mbl. m. a.: Vörður hefir nú haldið tvo fundi um framtíð Reykjavíkur. Þar hafa komið frain margar nýjai' racldir sem sýna, að um mál þessi er liugsað af áhuga og vilja til að gera bæjarfélag- inu gagn. 1. liður í „tillögunum er vís- að var til bæjarstjórnarflokks Sjálfstæðismanna“ er svohljóð- andi: f skipulagi Reykjavíkur verði Miðbænum skapaðir eðli- legir möguleikar til útþenslu í framtíðinni, þar sem nú er flugvöllurinn. MIKIL ER fundvísi hinna vísu manna. Þeir hafa fundið autt landsvæði, sem engir liafa vit- að lun, en sem öllu á að bjarga. Hlið himinsins hafa opnast, framtíðar útþenslu miðbæjar- ins er borgið. „VERÐI“ sé lof og dýrð. Svo undarlega brsgð- ur þó við, að allir virðast ekki á einu máli um snilld þeirra í- haldsbræðra. í AlþýðublaðTnu í gær segir t. d.: Sjálfstæðisflokk urinn er um þessar niundir í óða önn að reisa Pof.emkintjöld til að reyna að telja Reykvík- ingum trú um, að þeim sé eiii- staklega vel stjórnað. Og enn- fremur: Það er engu líkara en Sjálfstæðisflokkurinn sé búinn að fá sting í hjarlað fyrst hann gælir svo við annan eins brjóst- j mylking sinn og Varðarfélagið. j Hvernig stendur á slíkum skrif' um, að maður nefni nú ekki klausu eins og þessa, sem einn-i ig var í sama blaði: „Reykja-j vík þenzt út um alla mela og hóla. Hún er komin inn fyrir Elliðaár og teygist í allar áttir. En á sama tíma eru timburhús, sem komin eru að falli, látin kúra áratug efíir áratug' á beztu lóðunuin í miðbænum og ná- grenni lians“. Og að lokum: „Sjálfstæðisflokkurinn hefir ekki einu sinni áorkað því að koma „hjarta bæjarins“ al- mennilega fyrir í því brjóstholi, sem heitir Reykjavík". JA, ÞAÐ ER rétt, að Hugvall- arsvæðið er enn ónotað, hvað byggingar snertir. Enn hefir engum húsum verið hent þar niður af handahófi, eins og alls staðar annars staðar í Reykja- vík. En er það að þakka „hin- um áhugasömu og velviljuðu“ Varðarfélögum? Nei, síður en svo. Hvert mannsbarn veit sem er, að þetta landsvæði er enn varðveitt fyrir aðrar sakir. Það var slyrjöldin síðasta, sem tók fram fyrir hendur íhaldsins. Herinn erlendi kom sér þarna upp flugvelli, annars væri á- standið þar suður frá annað en nú er .. Ráðsmennska íhalds- ins hefir einkennst af fumi og handahófskenndum tiLburðum. „Þannig mun líka verða haldið áfram, meðan Sjálfstæðisnienn liafa stjórn bæjarins í sínum höndum“, eins og Bjarni segir í Mbl.-leiðaranum. Á SÍÐAST’LIÐNUM vetri kom út bók, sem telja verður heimildarrit um vestfirzka m'enningarsögu um síðustu aldamót, þar sem er Skáld iö á Þröm eftir Gunnar M. Magn-; úss, ævisaga Magnúsar Hjaltason-j ar. Það er ástæða til að athuga þetta rit dálítið á þeim grundvelli. ÞAÐ ER EKKI ætlunin að skrifa hér ritdóm um Sbáldið á Þröm, en bókin er skrifuð eftir dagbókum Magnúsar Hjaltasonar, en þær eru orðnar þjóðfrægar vegna þess, að Halldór Kiljan Laxness skrifaði skáldsögu sína um Ólaf Ljósvíking eftir þeim. Aðrar heimildir hafa lítt verið kannaðar en frásögn Magnúsar rakin í blindni. Það er mdn skoðun að Magnús Iljaltason hafi viljað segja satt og rétt írá í dagbókum sínum. Hins vegar er það augljóst að lionum hefir verið næsta ríkt í huga eigið, gæfuleysi og mótlæti og basl hans | og mæða hefir stundum valdið honum ærinni beiskju. Hitt skalj ekki eltast við hér, sem sagt er umj einstaka nienn, en oft verður sú, mynd, sem af þeim er gefin, allt annað en rétt. En það er nú einu sinni svo með okkur flest, að hægt er að tilgreina orð og atvik, sem sýna okkur miklu verri en við raunar erum yfirleitt. Éf mcnn' vilja draga fram hið lakasta en þegja um hið betra, verður mynd- in ekki rétt, jafnvel þó að engu sé logið. Hið betra er undandreg- ið, sagan verður hálfsögð, mynd- in afskræmd. EKKI VERÐUR nú úr því skorið, hvað hefði getað orðið úr Magnúsi Hjaltasyni og rækt hefði verið lögð við 'hneigð hans til ritstarfa og bókmennta. Þó er ekki hægt að loka augunum fyrir því, að skáld var hann ekki, þó að honum væri létt um að yrkja og listaskrifari. Hagmælskuna fór hann þannig með samkvæmt eigin sögn, að hann virðist hafa verið reiðubúinn til að yrkja lof eða last eftir pönt- un, e£ hann var beðinn. Slíkt er ekki til þess fallið að ofla mönn- um virðingar. Enda þótt sitthvað megi segja um ístöðuleysi og henti semi manna hér vestra eins og víðar, mun það þó ekki ofmælt að tryggð og staðfesta, sjálfstæð lífs- skoðun og vakandi dómgreind séu eiginleikar, sem menn meta og virða. í sambandi við fjármál sveitar- sjoða um síðustu aldamót er vanda lítið að finna dæmi, sem okkur virðast í fljótú bragði bera vitni um smásálarskap og jafnvel nirf- ilshátt. Þau eru svo ólík okkar tímúm. Hitt er þó skylt að muna, að allur þorri þeirra manna, sem Voru sjálfbjarga og greiddu til sveitar, gátu það vegna mikillar iðjusemi og sparsemi. Afkoma manna byggðist á þessum eigin- leikum, vegna þeirra gat þjóðin rétt úr sér. Og auðvitað varð að gæla sömu ráðdeildar um meðferð almannafjár í sveilum. UM MAGNÚS Hjaltason er svo það að segja, að hann var frá unga aldri andlega veiklaður. Það er eft irtektarvert, að Davíð Seheving Thorsteinsson hressir af honum lasleikann með þ\d að láta hann ganga að vinnu meö fólkinu og vera í ferðalögum með sér. Lækn- irinn hefir talið sjúkleikann and- legan eða þsð sem almennt var nefnt imyndunarveiki. Menn máttu illa við þvi að dekra við slíkt á þeim tímum. Sveitungi Magnúsar og jafnaldri sagði löngu síðar, þegar sonur hans leitaði til læknis vegna þrauta í baki: „Það hefir margur orðið að vinna fyrir sér þó að hann fyndi til í baki“. Menn voru almennt harðir við sjálfa sig. Annað dugði ekki. Og þá voru nienn lika stundum nokk- uð harðir við aðra. TÆPLEGA MUN hægt að segja að við séum nú svo víðsýnir, mild ir og umburðarlyndir gagnvart þeim, sem hafa aðrar skoðanir en við eða binda bagga sina ekki sömu linútum, að okkur sæmi að fyllast vandlætingu gagnvart þessu fólki, þótt spart væri haldið á fé og ætlast til nokkurrar sjálfs- afneitunar þegar um þurfamenn var að ræða. Gunnar M. Magnúss á geðþekk- ar minningar um Magnús Hjalta- son. Hann hefir fundið til þess, að ýmsir höfðu takmarkaðan skiln- ing á því, sem jákvætt var í fari Magnúsar og mátu það lítils og honum hefir runnið eymd hans og auðnuleysi til rifja. Hann hefir því skiljanlega langað til að veita Magnúsi nokkra úppreisn og varpa Ijóma á hann ef hægt væri með bók sinni. Þetta er allt virðingar- vert og samboðið góðum dreng. En samt er það svo margt, sem kem- ur í hugann i sambandi við þessa sögu alla, og ýmist er undan dreg ið eða jafnvel hálffaliö, að illt er um það að þegja. Hér var það ætl- unin að fylla frásögnina með því að minna á eitthvað af því tagi. EINN ÞEIRRA manna, sem getið er í sögu Magnúsar hét Guðmund- ur Bjarnason og bjó síðast á Hssti í Önundarfirði. Á unglingsárum er hann sagður hafa haft orð á ein liverju, sem Magnús skrifaði í bréf til Ástríðar, sem var á Hóli hinum innra í Önundarfirði. Er sagt,_ að Guðmundur hafi stolizt í bréf Ást- ríðar. Hins getur söguritari ekki, að Áslríður þessi var móðir Guð- mundar og þar sem þau voru sam- an á heimiíi verður næsta líklegt, að hún hafi sýnt honum bréfið. Síðar er þess getið að Magnús réri hjá fornianni, sem Guðmund- ur 'hét, og er sagður hafa verið „svívirðilegur hrotti". Hins er hvergi getið í sögunni, að það sé sami Guðmundur, og vel trúlegt, að sögumaður gangi þess dulinn að svo var. Annar maður, litlu yngri en þeir Magnús og Guð- mundur, reri tvær vertíair hjá Guðmundi og segist ekki hafa þekkt hann að öðru en góðu. Þau orð eru mjög í samræmi við þann vitnisburð, sem aðrir gefa Guð- mundi. ÞAÐ MUN sízt ofmælt að Guð- mundur Bjarnason hafi engu sið- ur verið skáld en Magnús Hjalta- son. Mcr er það í barnsminni að mér fundust umræðuefni hans með nokkuð öðrum hætti en al- mennast var, þegar hann kom á heimili foreldra minna. Hann átti það til að íara að tala um þau lífssannindi, sem spegluðust í gömlum þjóðsögum og ýmislegt um önnur skáldleg fræði. Þar hef- ir hugur hans eflaust oft dvalið og átt sér yndisstundir. En þetta var venjulegur bóndi, sem átti 11 börn og kom þeim öllum á legg. Þau eru öll atgjörvisfólk og verð- ur löngum erfitt að meta uppeld- isstarf þeirra heimila, sem skila slíkum systkinahóp. íslenzkar bókmenntir og skáld- skapur segja víða frá mönnum, sem er lineigð til bókmennta, skáldskapar og ritstarfa borin í blóðið þó að misjöfn verði upp- skera og eftirtekja. Stephan G. sagði, að það væri annars „auma mæðan að hafa fæðst með mörg- um kenjum snillinganna, ef mað- ur á aldrei að bera hamingju til að bæta fyrir þá með einhverju afreksverki eins og þeir“. En það mætti líka skrifa sögu af þeim, sem fæddir voru bókelskir og skaldhneigðir, létu það þó aldrei aftra sér frá því að gegna þegn- skyldu lífsins en áttu sér au3 og fegurð í skáldheimi og nutu þar yndis og hvíldar á strjálum og stopulum næðisstundum. IIÉR SKAL EKKI efnt til neins mannjafnaðar og sízt af nokkurri dómsýki. Það er ekki heppilegt að allir séu eins. Um örlagaþræði manna er það að segja, að atvik rekja þá ýmislega. Einum verður það lil góðs sem öðrum verður til falls og ógæfu og fer stundum (Framhald á 8. *íðu.)

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.