Tíminn - 30.10.1957, Qupperneq 7

IÍMI&JN, miðvikudaginn 30. október I9S7.
2
Tannlækningar eru mikilsverður
þáttur í heiisugæzlu fólks
Rætt við stjórn TannlæknaféSagsins s tií-
efni 30 ára afmælis þess um þessar mundir
Tannlíeknafélag íslands er þrítugt um þessar mundir. Eru
þá einiiig liðin um 50 ár síðan fyrsti Iærði tannlæknirinn setti
upp tannlækningastofu í Reykjavík. Var það Brynjúlfur
Björnsson, sem jafnframt varð fyrsti formaður Tannlækna-
félagsins. Stjórn félagsins átti viðræðufund með blaðamönn-
um á laugardaginn, þar sem rædd var starfscmi félagsins
og störf tanr.lækna yfirleitt.
yrðingar um það, hvernig verjast
megi tannskemmdum og virðist
margt koma þar til greina, jafn-
vel erfðir og skilyrði til sýkla-
gróðnrs í munni einstaklingsins,
Hins vegar þykir fullsannað að
sætindi öll auka mjög líkurnar
fyrir tannskemmdum, cn einfald-
ur og grófur náttúrumatur helzta
vörnin, ásamt góðri hirðingu
[ tanna, einkanlega eftir máltíðir,
þegar hreinsaðar eru burt matar-
leyfar, sem valda sýklagróðrinum.
Koivetnin mynda sýrurnar, sem
vaida tannskemmdunum, eða eru
veigamikill þáttur í því að leiða
til tannskemmda og verkja.
Það er algengur misskilningur
fólks, segja tannlæknarnir, að
ekki sé tímabært að leita tann-
Iæknis fyrr en tannverkurinn er
farinn að láta til sín taka. Góð
regla er að fara til tannlæknis
tvisvar á ári, enda þótt menn hafi
ekki orðið varir við tannverk.
Væri þá hægt að bjarga mörg-
um tönnum og forða fólki frá
óþægindiun og kvölum, þegar
tannverkurinn kemur.
Stofíléndur Tannlæknafélags ís-
áður er nefndur, þau Thyra Lofts-
lands, sem stofnað var 30. okt.
1927, voru, auk Brynjúlfs, sem
son og Hallur L. Hallsson. Hafa
þau Thyra og Hallur verið gerðir
heiðursfélagar, en þriðji stofnand-
inn er látinn.
Löggjöf um tannlækrungu
kom 1930
Eitt af fyrstu verkefnum félags
iins var að vinna að því að fá
löggjöf tim tannlækningar hér á
landi, og su löggjöf kom árið 1930.
Starfsemi félagsins hefir alla jafn-
en veriö mikil. Kaupir það bækur
og tímarlt um sérgreinina til sam-
eiginlegra afnota fyrir félags-
menn. Félagið hefir ennfremur
oft íengio faingað erlenda sérfræð
inga ,sem haldið hafa fýrirlestra
og kynnt nýjungar.
Lengi frarnan af árum voru
tannlæknar fáir starfandi hér á
landi, en nú munu þeir vera um
45; í Reykjavík, 36 og 9 úti á
landi. Stjórn félagsins skipa nú:
Rafn Jónsson formaður, Skúli
Hansen, Jóhann Finnsson, Geir
Tómasson og Pálmi Möller. Áj
laugardaginn kemur minnist fé-
lagið afmælisins með hófi í
Tjarnarkaffi.
Lengi var lítið um
tanniækningar
Á viðræðufundinum á Iaugar-
daginn bar margt á góma um
starfseini tannlækna hér og þá
breytingu, sem almennt er orðin
á umhyggju fólks fyrir því ao
hafa þriflegar og heilbrigðar tenn
ur. Á fyrstu árum tannlækninga
hér þótti mönnum það ekki sér-
lega mikill ljóður á ráði sínu að
ganga með svartar og illa hirt.ar
tennur og vöknuðu aldrei til hugs
unar um aðgerðir varðandi tann-
hirðingu, fyrr en tannverktir var
farinn að segja svo til sín að til
selunnar var ekki lengur búið.
Meðan tannlækninga naut ekki
almennt við, var oftast gripið til
þeiirrar hálfgerðu hrossalækning
ar að rífa tennurnar, sem tann-
verkurinn stafaði af, burtu, jafn-
vel þó þær annars væru lítið
skemmdar.
Tannvíðgerðir voru líka dýrar
hér eins og crlendis fyn- á ár-
um, mfðað við kaupgetu almenn
ings og almenn Iaun. Nú hafa
taimlæknar látið fara fram at-
hugun á því, að kostnaður við
tannviðgerðir og störf tann-
lækna er lægri hér á Iandi en
víðast hvar annars staðar í lönd-
um, en þá kemur það aftnr á
móti, að nijög víða taka sjúkra-
samlög verulegan þátt í tanu-
lækningum, enda eru tann-
skemmdir meðal algengustu sjúk
dóma. Hér hafa sjúkrasamlög
ckki tekið neinn þátt í tann-
lækningum.
Reynt að koma í veg
fyrir tannskemmdir
Á undanförnum árum hefir orð-
ið mikil breyting á tannlækning-
um, einkum eru viðgerður og lækn
ingarnar nú orðnar mun sársauka
minni, en áður var.
Viða um lönd hefir tann-
skemmdunum verið gefinn mik-
ill gaumur, og lagt í mikinn
kostnað af hálfu hins opinbera
til að f.vrirbyggja tannskennndir,
eða öHu heldur að reyna það.
Þannig er víða flúrefni blandað
í neyzluvatn og þykir það gefast
vel sem vörn við tannskemmd-
um. Annars er ákaflega erfitt að
koma fram með ákveðnar fuU-
Stofnað Austfirð-
ingafél. Suðurnesja
Sunnudaginn 27. október var
Austfirðingafélag Suðurnesja
stofnað í Keflavík og er lögheim-
ili þess þar. Þrátt fyrir leiðin-
legt veður mættu fjörutíu og tveir
Austfirðingar á stofnfundinum. —
Gengið var frá lögum fyrir félagið
og stjórn kjörin, en hana skipa:
Georg Helgason, formaður; Frið-
jón Þorieifsson, gjaldkeri; Hilm-
ar Jónsson, ritari; Guðný Ásberg
og Jóna Guðlaugsdóttir meðstjórn
endur. Varamenn í stjórn: Skúli
Sighvatsson og Guðrún Ármanns-
dóttir. Tilgangur félagsins er fyrst
og fremst sá, að halda uppi göml-
um og nýjum kynnum meðal
þeirra félagsmanna, sem ílutzt
hafa á félagssvæðið. Þessum til-
gangi hyggst félagið ná með
fundarhöldum, skemmtiferðum,
fræðandi erindum og sérstakri
hátíð ár hvert.
Þróun áfengismálanna í Svíþjóð
eftir breytinguna
Elfíiaunfjegar tíðir gestir í kjallara íögregl-
URfiar eftir útborgunardag
Forstjóri sæn-Vn nínnaisQirika
sölunnar Harry Almeby, sagði ný
lega í ræðu, sem hann flutti í
Karlstad, að stöðnun væri nú kom
in í áfengisneyzluna þar í Jandi.
Fyrsta árið eftir að áfengis-
skömmtunin hefði verið afnumin,
það var 1. okt. 1955, hefði neyzlan
auki um 33 af hundraði. Eftir
verðhækkunina í fyrra haust, varð
reyndin sú, að neyzlan fór minnk
andi, þanig að aukningin hefir
numið 16— 17%, og staðið þann
icf
■*ö*
Almeby forstjóri benti sérstak
lega áþað, að tekjuaukning manna
á árinu hefði ekki orðið til þess
að auka áfengisneyzluna, eins og
varð árið áður, þegar um þriðj
ungur tekjuaukningarinnar — eða
rúmlega 250 milljónir s. kr. var
varið til áfengiskaupa.
Fyrir árið 1954 drukku Svíar
1 I. veikra vína á móti hverjum
4 1. sterkra drykkja. Eftir afnárn
skömmtunarinnar, nam þetta 1
I. á móti 4,5 I. sterkra drykkja.
En á, þessu ári hefir vínneyzla aulc
izt mjög. Þannig, að nú eru hlut
föllin 1 I. vín á móti 7 1. brenndra
drykkja. En á þessu ári hefir vín
neyzlan aukist mjög. Þannig að
nú eru hlutfollin 1 1. vín á móíi
3 1. brendra drykkja. Hins vegar
bennti ræðumaður á þá staðreynd
að þrátt fyrir þessa breytingu
hefði ölæðisglæpum þó ekki fæklc
, að til samræmis við minnkandi
; neyzlu hiiina sterku drykkja.
1 í framhaldi af þessu, segir svo
Nils Ryden lögreglufulltrúi í Stokk
hólnii í viðtali við Stockholm Tidn
ingen, að engin batamerki væri
hægt að sjá í sambandi við ástand
ið í þessum málum. „Fastagest
um“ lögreglunnar hefði eklci fækk
að, síður en svo. Aðstaðan til
þess að hlinna að eða veita ölium
þeim, sídrekkendum eða öðnim,
sem hættulegir eru sjálfum sér eða
umhverfi sínu í ölæði, þá hjúkrun
sem nauðsynleg er, væri alls ófull
nægjandi.
Einhver versti dagur í sambandi
við drykkjuskapinn er 15. hvers
mánaðar bætti lögreglufulltrúinn
við, en þá er ellilaunþegum greidd
ur styrkur sinn., Og segja má ao
þann dag allt frá því fyrir hádegi
og til kl. 11 að kvöldi sé látlaus
straumur í „kjallara“ Iögreglunn
ar af drukknum mönnum. Það sé
engu bet.ra en á laugardagskvöld
tim. (Áfgengisv. n. Reykjavíkur).
Leikvellir barna
JAFNFRAMT hinni öll út-
víkkun bæjarins, hefir skapast
mikið vandamál, sem verður að
leysa þegar í stað. Það er þörf-
in á fleiri og fullkomnari barna
leikvöllum og barnaheimilum. í
nýútkominni bók sem heitir
Reikningar Reykjavíkurkaup-
stað 1956 stendur skrifað að
það ár hafi 38 leikvellir verið
starfræktir fyrir 1 milljón og
374 þús. kr. það árið. Tala þessi
gefur lítið til kynna um það
hve margir séu í því ásigkomu
lagi að leikvellir geti heitið.
Viðhald minstu vallanna hef-
ir ýerið innan við 1000 kr. og
má á því sjá hve vel hefir verið
búið að því hverfimi, en um
upptalningu þeirra skal eklci
Var þetfa kennt á bændaráðstefnunni
Afurðasölulögin voru sett
fyrir forgöngu Framsóknar-
manna 1934, og á þeirri skip
an hvfldi framförin í land-
- búnaSmum og skipulag af-
urðasölunnar allt til ársins
1947, er lögin um fram-
leiosSuráð voru sett, og Stétt
arsamband bænda var full-
mótað.
Afurðasölulögin voru stórmál
á sinni tíð og hafa orðið land-
búnaðinum til Ómetanlegs gagns.
Þau voru sett þrátt fyrir fullkom-
inn fjandskap Sjálfstæðisflokksins,
sem hamaðist gegn þeim, rægði
Framsóknarmenn fyrir forust-
una, og espaði til mjólkurverk-
fallsins fræga.
Var þetta kennt á bænda-
ráðstefnu Sjálfstæðisflokks-
ins á dögunum? Þetta mál
vantaði aigerlega í afreka-
skrá Ólafs Thors, er hann
las yfir ungum bændum fyr-
ir helgina.
Eða kannske gömul Morgunblöð
hafi verið við hendina á ráðstefn
unni, t. d. Mbl. 18. ágúst 1934:
„Með þessum bráðabirgðalöguni
(afurðasölulögunum) er þrengt
mjög tilfinnanlega að kaupinanna
stéttinni . . .“ Eða Morgunblaðið
23. ágúst sama ár: „Ekki væri ó-
líklegt að þessi kjötsölulög yrðu
óvinsæl hér í næstu sýsluiu við
lteykjavík, vegna þeirrar ásælni,
sem þeim er sérstaklega sýnd
með þeim. Það á meira að segja
leggja toll á kjötið og spilla með
því fyrir þeim markaðinum . . .
Og alit þetta er þeim ætlað að
þola fyrír bændur í öðrum lands
hlutum . . .“ Eða Mbl. 20. sept:
„Komi mjólkurlög rauðu stjórnar
innar í framkvæmd, hlýtur af-
leiðingin að verða sú, að mjólkur
framleiðsla bæjarbúa verður lögð
í rúst'*.
í marz 1935 hófst. svo mjólkur
verkfall Sjálfstæðisflokksins:
„Framvegis verða daglega birt
ar uppskriftir af alls konar spóna
mat, sem liúsmæður geta notað
meðan þær ekki kaupa mjólk“
Morgunblaðið 2 marz 1935.
Var ekkert urn þetta
rætt á bændaráðstefn-
unni?
hirt, þar sem fólkið mun kann
ast við þá án aðstoðar.
Nokkur rækt virðist þó lögð
við einstaka völl t. d. Vestur-
völl, Rauðarárstíg, Hólmgarð og
Grettisgötu, en þá er hættan á
að börn úr fjarlægari hverfum
freistist til að sækja slíka velli
og eru t. d. þá oft hætt komin.
í umferðinni af þeim sökum.
Ber því að vinna að þvi sem
skjótast að hálfkaraðir leikvell
ir verði fullgerðir og um fram
allt afgirtir. Jafnframt verði
nýjum leikvöllum bætt við í
þau hverfi sem fjölmennust
eru. Fjölga þarf leiktækjum
barna að mun og má þar nefna
í því sambandi eftirlíkingar af
þeim tækjum er þetta uppvax-
andi fólk kemur til með að
stax-fa með er á fullorðinsár
kemur, svo sem skip, bíla, flug
vélar o. fl.
RÓLAN og saltið eru að sjálf
sögðu góð leiktæki en þau gefa
litt tilefni til auðgunar ímynd-
unaraflsins. Eftirlit þarf að
auka með tækjum vallanna og
bæta samstundis úr ef minnsta
tilefni er til, svo sem slit á köðl
um og brestir í tré eða járni
til að forða slysum. Gæzla á
börnum er mikið atriði og ber
að stuðla að því að sem flestar
húsmæður í bænum geti örugg
ar stundað starf sitt innan heim
ilisins eða skroppið í verzlanir
á rneðan börnin eru á leikvöll-
unum án þess að eiga á hættu
að þau komist út af gæzlu
lausum völlum og verði hinni
ört vaxandi umferð að bráð.
Við skulum öll standa saman
í þessu máli ,því sá skaði er
kynni að orsakast af fyrir-
hyggjuleysi í máli sem þessu,
verður okkur aldrei bættur.
Á víðavangi
Ef þeir hefðu mátt ráða
í Framsóknarblaðinu í Vest-
mannaeyjum er rætt um fjár-
lagaræðuna og málflutning
stjórnarandstöðunnar við það
tækifæri. í ræðu Magnúsar Jóns-
sonar, er talaði af hálfu íhalds-
ins, kom fram óánægja yfir því.
að stjóruin skyldi ekki upp á
sitt eindæmi álcveða allar að-
gerðir í efnahagsmálunum og
lxafa frumvarpið um þær tiltæk-
ar þegar þing kom saman. Um
þetta viðhorf segir Framsóknar-
blaðið:
„Það er á ræðu lians alvog
auðsætt, hve illa lýðræði féíl-
ur í géð þeirra sjálfstaiðis-
manna, þeiin geðjast alls ekki
að því, að ráðið sé fram úr
vandamálum þjóðarinnar á
lýðx-æðislegan hátt og Alþingi
og atvinnustéttunum sé leyft
að hafa þar hönd í bagga.
Hefðu þeir mátt ráða, þá
Iiefðu þeir vafalaust komið
fram með sýndarfrumvarp og
Iátið þingmenn sína samþykkja
það í snatri og látið síðan kilfu
ráða kasti, það hafa svo oft
verið þeirra vinnubrög'ð“.
Praga sig út úr ábyrgð
Framsóknarblaðið minnir á
eftirfarandi ummæli íhaldsþing-
mannsins:
„f ræðu sinni segir Magnús
Jónsson m.a.: Eðli málsins
samkvæmt, hlýtur ríkisstjórn
in að Iiafa forgöngu um að
brúa það mikla bil, sem er
miUi tekna og gjalda í frum*
varpinu. Núverandi stjórnar-
flokkar hafa Iýst Sjálfstæðis-
flokkinn ósamstarfshæfan um
Iausn efnahagsvandamálanna
og þannig útilokað allt sam-
starf við flokk, sem taldi um
síðustu kosningar innan sinna
vébanda yfir 42% þjóðarinnar.
Af þeim sökum verííur einnig
ríkisstjói’nin ein að bera a'la
ábyrgð á úrræðum í efnahags
málum þjóðarinnar meðan hún
fer með völd ‘.
Um þetta viðliorf — að draga
sig út úr ábyrgð — segir blaðið:
„Enginn mun nú efa, að
ríkisstjórnin xiiun hafa for-
göngu í efnahagsmálum þjóð-
arinnar rneða nliún fer með
völd. En þessi orð Magnúsar
lýsa einmitt hinni óábyrgu og
neikvæðu stjórnarandstöðu
sjálfstæðisinanna betur en
nokkuð annað. Hann fettir sig
og brettir og segir að þeir hafi
42% þjóðarinnar á bak við sig,
en i sömu setningu segir liann,
að þeir vilji ekkert með vanda-
mál þjóðarinnar hafa að gcra,
af því að þeir fá ekki að vera
í stjórn. Sjálfstæðisflokkurinu
skilur ekki, að ábyrg sljómar-
andstaða getur haft jákvæð á-
hrif á stjórnarfarið í lýðræðis-
Iöndum“.
Úrræðaleysið
í blaði Alþýðuflokksins á A.kui’
eyri er dregin fram skýr mýnd
af stefnuleysi Sjálfstæðisflokks-
ins. Blaðið segir:
„Sj álfstæðisfloklcurinn liefi r
deilt hlífðarlaust á núverandi
rikisstjórn, frá því að hún.tók
við völdurn. Allar hennar gerð-
ir í efnahagsmálum liafa að
dómi Sjálfstæðisforystuiiiiai’
verið óhæfar.
Þegar stjórnarandstaðan hef
ir hins vegar verið þýfguð um
það, liver úrræði liúu mundi
hafa, ef liún tæki við yi(Ida-
taunumum, Iiefir hún cngu Svar
að. Má heuni þó vera Ijóst, að
sú gagnrýni er veik, seni ékki
bendir jafnframt á úrbÓUiii'ið
að eigin dómi.
Við nýafstaðnar útvarpsnm-
ræðui’ uni fjárlagafrumvarpið
1958 kom bið sama fram .Iijá
Sjálfsiæðinu; gagnrýni eða öllu
heldur fordæming- á efnahags-
úrræSum ríkisstjórnarinnar, eu
engkr ábendingar um, hvað
það vildi gera.
Þetta getur í rauninni ékki
táknað nerna eitt: að Sjálfstæð
ið kunni engin önnur úrræði“.