Tíminn - 01.11.1957, Blaðsíða 7

f"

a
JP í H '• --------
mannafæri mátti sjá auglýsinga-
spjöld frá öllum línum með átak-
anlegum lýsingum á því hvern
voða andstæðingarnir byggju fólk
inu og hverja sæld hin rétta lína
hefði í för með sér — ef hún bara
fengi nógu rnörg atkvæði. Síðustu
vikuna fyrir kosningar færðist bar
áttan í algleyming, fundir voru
haldnir, flugritum dreift og kosn-
ingabaráttan fékk allmikið rúm 1
útvarps- og sjónvarpsdagskrá.
Hætt er við að einhverjum kjós-
anda hafi reynzt erfitt að átta sig
í allri þessari áróðursþoku, enda
komu fram ýmsar raddir, er slíkt
létu í Ijós, og skoðanakannanir er
ýmis blöð efndu til, bentu í þá átt
að margir ættu erfitt með að taka
ákvörðun um hverjum þeir skyldu
úthluta atkvæði sínu.
Þó var gefinn út sérstakur hlut
laus upplýsingapési um deiluatrið-
in og honum dreift ókeypis til
kjósenda með ærnum tilkostnaði.
Ekki gaf hann samt sérlega góða
raun. Eitt kvöldblaðanna spurði
nokkra tugi kjósenda af handahófi
um pésann — og niðurstaðan var
sú, að einn einasti maður a£ öll-
í Svíþjóð hafa veriö miklar deilor og flokkadrættir meoai stiórnmálamanna, um mál þau sem um getur í grein- um hópnum, hafði lesið hann. Mað
inní. Ailir aðilar þóttust hafa unniö sigur, enda er sigurbros á helztu forsprökkunum á myndinni. Talið frá ur sá hafði hvorki skilið upp né
vinstri: Hjalmarson, Hedlund, Erlander og Ohiin. ofan í lesilingunni. Öllum Öðrum
hafði sýnzt umræddur pési alltof
óaðgengilegur eða leiðinlegur til
að lesa hann eða þá hreinlega ekki
nennt því.
LÝÐRAÍÐIÐ SIGUAÐI.
Og nú er allt iþe'tta stríð sem
sagt yfirstaðið, kosningunni lokið,
og allir 'hafa sigrað ef mark er á
fullyrðingum leiðtoganna. Hverj-
ar afleiðingar allur þessi sigur hef
ir, kemur væntanlega í Ijós á
,, . . . , þingi í vetur, hvort sem sá spá-
m o ars yr umn dómur reynist réttur að þingið
leysist upp fyrir vikið eður ei. En
ýfnsir hafa Iátið í ljós efa um það,
hvort allt þetta kosningabrambolt
hafi svarað kostnaði. Tilkostnað-
urinn er að sjálfsögðu mikill og
niðurstaðan nokkuð þokukennd,
enda virðast flokkssjónarmið hafa
mjög verið ráðandi er menn
greiddu atkvæði sitt.
Þessi gagnrýni var rædd í for-
ustugrein eins morgunblaðsins í
dag. Þar segir eitthvað á þá leið,
að atkvæðagreiðslan hafi snúist.
um tvennt: í fyrsta lagi liv.ert form
menn kysu að ellilaununum væri
sniðið, í öðru lagi hvort menn
teldu þjóðaratkvæðagreiðslu æski
lega sem slíka. Úr fyrra atriðinu
fékkst ekki skorið. En þátttaka í
kosningunum fór yfir 70%, og það
er órieitanlcga hreinn meirihluti í
vil atkvæðagreiðslunni, segir blað-
ið að lokum. Þannig hefir lýðræð-
ið sigrað í þessu sti’íði. Og þá er
væntanlega aílt gott og blessað
— Jó.
Fréttabréf til Tímans frá Stokkhólmi:
I þjóðaratkvæðagreiðslum riðl-
ast iðulega fylkingar flokkanna
Urslitin í ellilífeyrismálinu voru nokkuS þoku-
kenndl, en IýíSræðitS sigratii samt
í október 1957.
í þá átt að þeir búi
Stokkhólmi,
Nbrðurlandabúar láta oft orð falla
við lýðræðislegra þjóðskipulag en margar þióðir aðrar —
eða jafnvel flestar — og eru að vonum hreýknir af/ Sjálf-
sagt má um þetta deila þótt ekki skuli út í þá sálma farið
hér. En hér í Svíþjóð er einn siður viðtekinn sem virðist
horfa mjög í lýðræðisátt: Þegar efst á baugi eru ýmis hita- íngu á grundvelli línu 1. Nú virð-
mál sem ekki eru beinlínis þpælpólitísks eðlis er þeim iðu- yfj/og^súrTera0 5ð'fyrí^að
lega skotið undir þjóðaratkvæði og riðlast þá á stundum reynt verði að& finna einhverja
allar flokkafylkingar. málamiðlun er sem flestir geti
marki viðbótarellilaun og ríkið á- sætt sig við.
Men« munu minnast slíkra at- byrgist að þau haldi verðgildi verður kemur
kvæðagreiðslna á undanförnum
árum, svo sem um áfengislög og
bifreiðaakstur. Og síðastliðinn
sunnudag fór fram ein slík at-
kvæðagreiðsla eins og kunnugt er
af fréttam. í þetta skipti var fjall-
að um nýskipan á fyrirkomulagi
ellistyrkja.
Ellistyrkirnir hafa iðulega ver-
ið á dagskrá með Svíum á síðustu
árum. Síðasta nefndin, sem um
inálið fjallaði, skilaði áliti sínu
snemma á þessu ári, og niður-
staða nefndarinnar liggur til
grundvallar því ao ákveðið var að
' efna til þj’óðaratkvæðagreiðslu um
niálið. Þess ber að geta, að at-
kvæðagreiðslan er aðeins ráðgef-
andi.
ráð fyrir að
verði lögfestur, hinar tiliögurnar
miðuðu við að menn tryggðu sér
hann af frjálsum vilja. Og óneit-
anlega fékkst ekki meirihluti fyr-
ir lögfestingu. Sum blöð gengu
svo langt á mánudaginn, að spá
því að ríkisstjórnin klofnaði og
þingið leystist upp og efnt yrði til
nýrra kosninga ef sósíaldemékrat;
ar reyna að koma fram lagasetn-
Hver niðurstaðan
síðar í ijós.
sinu.
Tillaga nr. 3: Launþegar, at-
vinnurekendur og aðrir fái tæki-
færi til að tryggja sér viðbótar-
ellilaun, og gerðar verði breyting-
ar á gildandi lögum til að tryggja
að þau haldi verðgildi sínu án
þess að ríkisábyrgð komi til.
Menn geti tryggt sér viðbótarstyrk
inn með heildarsamningum eða á |
annan hátt, hver fyrir sig eða í
hópum.
Að sjálfsögðu voru svo færð
fram feiknmikil rök fyrir öilum
þremur tillögunum, deiit og pexað
um málið aftur á bak og áfram,
cn 'ekki er unnt að fara út í þá
sálma hér.
Tillaga nr. 1 var borin fram af
meirihluta nefndarinnar, sem um
ÞR.JÁR LÍNUR. málið fjallaði og að henni stóðu
Hér skal þess ekki freistað að verkalýðssamtökin, sósíaldemó-
gera ftilikomna grein fyrir ágrein- kratar og kommúnistar. Að línu 2
ingnunt um lausn þessa máls, enda stóð bondeförhundet og línu 3 at-
er það alli harla flókið og áhorf- vinnurekendasambandið, folkparti-
anda virðist reyndar sem Svíum et og hægri menn.
sjálfum hafi veitzt erfitt að átta
sig á því, sumum hverjum.. Öll-
um ber jþó saman iun að nauðsyn
bæri til að bæta og auka ellistyrki
sem allir sænskir borgarar eiga
rétt tii við 67 ára aldur. svo sem
staðfest er í lögum. Um hitt kom
mönnum éngan veginn saman,
hvernig þessar endurbætur skyldu
fara fram, og þar strandaði nefnd
in sem um málið fjailaði. Þrjár
íillögur komu fram — eða línur,
eins og þær voru nefndar í dag-
legu tali.
f að'alatriðum voru tillögurnar
þrjár, sem hér segir:
Tillaga nr. 1: Launþegar fái
lagfestan rétt tii viðbótarelli-
launa, sem miðist við fyrri laun
og haldi verðgildi sínu. Aðrir at-
vinnurekendur o. s. frv. — fái
tækifæri tii að tryggja sér að vissu
marki viðbótarellilaun og ríkið á-
byrgist að þau haldi verðgildi
sínu.
Tillaga nr. 2: Launþegar, at-
vinnurekendur2 og aðrir fái tæki-
færi til að tryggjy sér að vissu
KOSNINGABARATTAN.
Að þessu sinni varð kosninga-
baráttan í illvígasta lagi, og svo
sem siður er í slíkum baráttum,
var þyrlað upp heilmiklu mold-
viðri af áróðri og gagnáróðri, full
yrðingum og gagnfullyrðingu í
það endalausa. Hvarvetna á al-
ÁA-kabarettinn
URSLITIN.
Og á sunnudaginn var fóru svo
kosningarnar fram, og um mið-
næturskeið voru úrslitin kunn:
Lína 1 hlaut flest atkvæði, 1602.
516 eða 46,4%, lína 2 523.947 at-
kvæði eða 15,2% og lína 3 1196.
295 atkvæði eða 34.6%. Ekki stóð
á fyrirsvarsmönnum allra fylk-
inga að stíga fram og láta ljós sitt
skína eftir að orrustunni var lok-
ið. Þeir börðu sér á brjóst hver af
öðrum og tilkynntu umheimi að
þeirra málstaður hefði sigrað
glæsilega, vilji þjóðarinnar hefði
komið í ljós, og þjóðarviljinn —
það væri þeirra vilji. Síðan
gengu menn til náða.
Daginn eftir nvátti lesa í blöð-
um margvíslegar bolialeggingar
um kosningarnar og úrslit þeirra.
Óneitanlega hafði engin línan hlot
ið hreinan meirihluta, en óneitan-
lega hafði lína 1 hlotið meiri-
hluta. Hvað var nú til bragðs að
taka? Meginmunurinn á tillögun-
um virði^t verða að lína 1 geriri
Hér á myndinni sjást þrfr vinsælir tónlistarmenn frá Lundúnum, sem
hvarvetna hafa aflaö sér vinsæidar og frægar fyrir frábæran skopleik.
Heilir áhorfendasalir veltast um af hlátri hvar sem þessir þrír skrítnu
fuglar koma fram. Reykvíkingum gefst nú kostur á að sjá þá og heyra,
þar sem Reykjavikurdeild AA hefir fengið þá til að skemmta á hinum
fjölbreytta kabarett í Austurbæjarbíói.
Á víðavangi
Peningar, frekja
Dg kosningar
Þegar dregur að bæjarstjórnar
kosningunum, rifjast upp aðfar*
ir ílialdsins í Reykjavík á kosn-
iugadaginn síðasta, og þó eink-
um um nóttina, löngu eftir að
kosningum hefði raunverulega
átt að vera lokið. Alþýðublaðið
ræðir þessar minningar í for-
ustugrein nú í vikunni ,og miim-
ir á, að til þess eru vítin að var«
ast þau.
Blaðið segir m.a. svo frá:
„Kosningum í Reykjavík er
lialdið áfram langt fram á nótt.
Bílar þjóta et'tir götunum, kapps
fullir mannaveiöarar ryðjast inu
í híbýli fólks á náttarþeli til að
fá það á kjörstað og láta það
kjósa, og þessi hvimleiðu Iætl
halda áfram, nieðau flokkarnir
hafa nokkra von um atkvæði.
Þetta sctur ómenningarsvip á
kosninguna og er hneylcsli, sera
ekki má líðast. Yfirleitt cr smaia
mennska flokkanna fjarri Iagi.
Vissulega væri tímabært að setja
einhverjar reglur um bílanotkun
og fjáraustur í sambandi við
fjáraustur í sambandi við kosn-
ingar, og lixngu tímabært að
krefjast slíks, enda oft á þaí
rninnzt opinberlega í ræðu og
riti. Hitt er lágmarkskrafa, að'
nætursmöliminni sé hætt og fólk
fái að ráða því hvort það kemur
á kjörstað eða ekki“.
Ofríki eða lýðræði
„Ofríkið, sem nú er í framml
haft, minnir alit of inikið á'ein*
ræðisríkin, þar sem höfuðálierzla
er lögð á að ná sömu eða helzfc
hærri þátttökutölu og síðast, svp
að valdhafarnir geti vel við unað.
Vinnubrögðin eiga liarla Iítið
skylt við anda og hugsjón lýð-
ræðisins. Smöluninni er heldur
ekki ætlað það lilutverk að þjóna
því. Tilgangurinn er fyrst ög
fremst barátta Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík við að halda völd
unum. Og liún skal háð með þeira
hætti að draga fólk nauðugt vilj-
ugt að kjörborðinu á náttarþeli.
ef það fæst ekki til að koma á
réttum tíma og greiða atkvæði.
Slíkt og þvílíkt nær engri átt,
og stjórnarvöldin eiga skilyrðis-
laust að afnema þennan ósóma
í eitt skipti fyrir öll“.
Byggium út ómenningunni
„Þessum málum á að koma i
það liorf, að kosningar liefjist
og hætti á tilskildum tíma. Þeir,
sein ekki mæta á kjörstað fyrir
lokunartíina, verða að sætta sig
við að bíða fram að næstu kosn-
ingum, enda munu þeir þá vafa-
laust mæta réttstundis, ef áliugi
er fyrir liendi. Þar með myndi
þessi ómenningarbragur úr sög-
unni. íslendingar gengju þá.til
kosninga af sama virðuleik ng
sömu alvöru og þjóðir annarra
Vesturlanda, sem ráðstafa at-
kvæðuin sínum frjálsar og meta
kosningaréttinn mikils. Og því
fyrr, sem þetta verður, því betra.
Ómeunmgin hefur liðizt allt of
lengi.“
Burt með mannaveiðarnar
„Reykvíkiiigar myndu áreiðan
lega fagna þeirri breytingu, sera
hér er bent á og mælzt til. Og
að stuttum tíma liðnum myndt
engiim vilja taka upp gamla fyrii’
komulagið. Þetta eiga stjórnar*
völdin að gcra sér ljóst og cr
til þess ætlazt af þcim, að kosn*
ingar á íslandi fari fram af al-
vöru og virðuleik, en séu ekki
gerðar að skrípalcik Iineykslan-
legra mannaveiða á náttarþeli.
Ilér þarf að setja reglur og fram
fylgja þeim undantekningalaust.
Og af því á sldlyrðislaust að
verða fyrir bæjarstjórnarkosn-
ingamar í vetur“.
Lýkur Alþýðublaðið þar með
þessurn liugleiöingum uin mál*
efni, sem lengi hefur verið á-
stæða til að taka til meðferðar,
Verða þær varla látnar niður
falla Iiéðau af, fyrr en yiðunandt
lírbætur eru fengnar.