Tíminn - 12.01.1958, Blaðsíða 7

TÍMINN, siumudaginn 12. janúar 1958.
2
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
ÚrsKt seimistu bæjar- og sveitarstjómarkosnkga - Þau sýuclu vaxandi fylgi Framsóknar-
flokksins í kaupstöSum og kauptiínum - ÖIl rök mæla með fiví að Framsóknarflokkurmn hafi
mjög bætt þar fylgi sitt síðan - Reynslan hefir nó afsannað glundroðakenningu Sjálfstæðis
manna - Löng yfirráð eins flokks eru hættuleg - Stjórnarkosningar í verkalýðsfélögunum -
ÞaS; er vissulega ekki úr vegi,
þar sem bæjar- og sveitarstjórnar-
Ikosningair fara fram eftir háifan
má'nuð, að ri'fja upp í stórum dr’átt
'Um úrátit í þessum kosningum, þeg
ar þær f'úru seinast fram, en það
var í janúarimiánuði 1954.
í Reykj'avík urðu þá úrslitin
þau, að Sjál'fstæðisfl okk urin n fékk
um 15,600 íttkv., Sósíalistaflokkui'-
inn lun 6.100 atkv., Alþýðuflokk-
urinn «1*1:4.200, Þjóðvarnarflokk-
urinn wai 3.200 og Framsóknar-
flókkuráu*. um 2.300. Framsóknar-
fíokkuri*i* átti þá að ýmsu leyti
mjög erfið'a aðstöðu í Reykjavik,
þar sem Þjóðvarnarflokkurinn var
þá í mestium uppgangi og flokkur-
inn hafði nýlega þurft að endtir-
nýja évBisæla stjórnarsamvinnu
við Sjáífstæðisflokkinn. Hvorugu
þessu er aú til að dreifa, enda
er það atmennt viðurkennt af and-
stæðingHia Framsóknarflokksins,
að hatm imini auka verulega fylgi
sitt í kosarngumun, sem nú fara í
hönd. Kf nægilega vel verður
unnið, l*efir flokkurinn vafa-
lítið iraögaleika til þess að fá tvo
menn Iqörna að þessu sinni.
Úrsiit Alþingiskosninganna 1956
er erfltt að nota nokkuð til sam
anburðar, þar sem þá var sam-
eiginlegt framboð Alþýðuflokks-
ins og Framsóknarflokksins. Úr-
slit Atþinigiiskosininganna eru þó
að því f-eyti atliyglisverð vísbend-
ing, a8 Þjóðvtarnarflokkurinn tap-
aði svo iMÍklu fylgi, að ltann hefði
engan bæjarfulltrúa fengið kos-
inn, ef: ut« bæj-ars tj órn a rk os n i n ga r
hefði verifi að ræða.
Urslit bæjarstjórnar-
kosnínganna 1954..
í öðran*, kaupstöðum urðu ur-
slitin á þessa leið 1954:
Á Alu-anesi var sameiginlegur
listi Franasók narflokksins, Alþýðu-
flokksins og Sósíalistaflokksins,
sem fékk 760 atkv. Listi Sjálf-
stæðisflokksin.s fékk 612 atkv.
Vinstri Kienn fengu því meirihluta
fullbúa og hefir «etjórn þeirra
heppnazt mjög vel á kjörtímabil-
inu u ndir hinni ötulu forustu Daní-
els_ Ágústiuussonar.
Á ísaiflrði gerðust þau tíðindi,
lað Frawisóknarflo'kkurinn vann
sæti i bæjarstjórninni í fyrsta
sinn og féJck 155 atkv. Allir aðrir
flokkar töpuðu miðað við úrslit
næstu kesninga á undan, er fóru
fram 1950.
Á SauÖárkróki jók Framsóknar-
flo'kkurjaa fylgi sitt einn þein-a
flokka, sem höfðu boðið þar fram
áður. Iíaan fékk tvo fulltrúa í
b æ j a r stj óm in n i.
Á Siglufirði jók Framsóknar-
flokkuriflM einnig fylgi sitt og
fékk tv« bæjarfuMtrúa kjörna í
stað eins áður. Bæði Alþýðuflokk-
tu’imi pg Sósíalistaflokkurinn töp-
uðu, en SiáJiistæðisflokkurinn bætti
litið eitt við sig.
Á Ólafsfirði vann Framsóknar-
flokkurinn á og fékk tvo fulltrúa
eins og áður. Alþýðuflokkurinn og
S ósí a 1 i stafWkk u r i n n töpuðu, en
Sjálfstæðisfiokkurinn bætti við
íig;
Á Akureyri hélt Framsóknar-
flokkurin'a vel hlut sínum, fékk
þrjá 'bæjarfulitrúa sem áður, þrátt
fyrir tilkomu Þjóðvarnarflokksins.
ÁlþýðufloMcurinrf stóð í stað, Sós-
falistaflokkurinn tapaði, en Sjálf-
stæðisflo'kkurimi bætti aðeins að-
stöðu sína.
Á llúsavík bættu allir listar held
lU' við sig. Framsóknarmenn og
Sjáifstæðismenn höfðu þar sam-
eiginlegt framboð, en tókst ekki
að fá meirlhluta.
Á Seyðisfirði vann Frainsóknar-
flokkurinn mikið á og féklc tvo
íulltrúa Jqörna í stað eins áður.
Alþýðuílofckurinn vann einnig

MeSan íhaldsmeirihlutinn í Reykiavík gerði ekki annaS i hafnarmálum höfuðborgarinnar á kiörtimabilinu,
sem nú er að enda, en að bera fram yfirborðstillögur, þagar tveir mánuðir voru eftir af því, hefir samstjórn
þriggja vinstri fiokkanna á Akranesi komið þar upp á k'örtímabiiinu mesta hafnarmannvirki sem byggt hef-
ir verið hér á landi um langt skeið. — Myndin er af Akraneshöfn.
nokkuð á, en hinir flokkarnir stóðu
í stað.
í Neskaupstað fékk Framsóknar-
fldkkurinn tvo fulltrúa í stað eins
áður. Árið 1950 var þar sameigm-
legt framboð allra andstæðinga
kommúnista.
Vestmannaeyjar vom eini kaup-
staðurinn, þar sem Framsóknar-
flokkurinn niissti n'okkuð fylgi og
vann Þjóðvarnarflokkurinn þar
annað sætið af honum. Alþýðu-
flo'kkurinn tapaði þar einnig, en
aðrir flokkar unnu á.
í Keflavík vann Framsóknar-
flokkurinn mikið á. Alþýðuflokk-
urinn og Sósíalistaflokkurinn töp-
uðu, en Sjúlfstæðisflokkurinn bætti
við sig. |
í Hafnarfirði bauð Framsóknar-
flolckurinn fram í fyrsta sinn og
fékk 143 atkv., en það nægði ekki
til að fá bæjarfulltrúa kjörinn.
Sjálfstæðisflokkiirinn bætti þar við
sig, en aðrir flokkar stóðu í stað.
Sigur Framsóknarflokks-
ins í kosninganum 1954
Eins og yfirlit þeitta ber
nteð sér, var Framsóknarflokkur-
inn sá flokkur, sem vann hlut-
fallslega mest á í bæjarstjórnar-
’SOisningunum' 1954. Hann fékk
fjóra nýja bæjarfulltrúa, á ísaf-
firði, Siglufirðij Seyðisfirði og í
Neskaupstað. Á öðrum stöðum
bætti hann verulega atkvæðatölu
sína, þótt það nægði honurn ekki
til að bæta við sig fulltrúum.
í kauptúnunum urðu úrslitin
yfirl'eitt á sömu leið. Samanburður
er þar hinsvegar erfiður af 'því
að víða voru listar studdir af tveim
ur eða fleiri flokkum og sumstað-
ar á annan veg en i næstu kosn-
ingum á undan. Heildarniðurstað-
an var hinsvegar sú, að fulltrúum
Framsóknarflokksins í sveitar-
stjórnum fjölgaði verulega.
Eftir þessar kosningar átti Fram
sóknarflokkurinn því orðið traust-
ar rætur í kaupstöðum og kaup-
túnum, þar sem hann hafði át't
heldur erfitt uppdráttar á fyrstu
'starfsárunum, enda stimplaður sem
einhliða sveitaflokkur af andstæð-
ingunum. Viissulega hefir Fram-
'sóknarflokkurinn látið sig meira
skipta mál sveitanna en aðrir
flokkar, en það hefur hann talið
nauðsynlegan þátt í hinni alhliða
framfaraistefnu, sem hann hefir
fylgt. í kaupstöðum og kauptún-
um hefir sá skilningur vaxið, að
sveitafólkið væri ekki neinir óvin-
ir kaups'taðabúa og því ekki and-
stætt hagsmunum þeirra að gæta
réttar þess. Mönnum hefur rétti-
lega skilizt, að framfarir í kaup-
stöðum og sveitum þyrftu að hald
ast í hendur og fylgi Framsóknar-
ílokksins hefir eflst vegna þess, að
mönnum hefur orðið ljóst, að hann
var bezti fulltrúi víðsýnnar og þjóð
legrar framfarastefinu, sem ekki
léti neitt svið þjóðfélagsmálanna
sér óviðkomandi.
Samvinna í bæjar-
stjórnum síían 1954.
í þeim 13 kaupstöðum, sem hafa
sérstaklega verið néfndir hér að
framan (Kópavogur var ekki orð-
in kaupstaður 1954), urðu megin-
úrslitin þau, að einn flokkur fé'kk
meirihluta í þremur þeirra (Sjálf-
stæðismenn í Reykjavík og í Ólafs-
firði og kommúnistar í Neskaup-
stað), en í 10 þeirra fékk enginn
einn flokkur hreinan meirihluta.
Ef nok'kuð væri að byggja á hirnii
svokölluðu glundroðakenningu, er
Sjiá'Ifsitæð'irfliokkurinn bampar í
Reýkjavík, hefði átt að ríkja mesta
ringu'lreið í stjórn þessara bæjar-
félaga á því kjörtímabili, sem nú
er að ljúka. Reynslan sýnir hins-
vegar allt annað. í öllum þessum
bæjarfélögum, hefir náðst' sam-
starf milli tveggja eða fleiri flokka
og hefir stjórnin þar verið, án
undanteknúigar, betri en þar sem
einn flokkur hefur ráðið. Betur
verður glundroðakenningu Sjálf-
stæðismanna ekki hnekkt.
Athyglisvert er það, að í 5 af
þessum 10 bæjarfélögum, hefur
bæjarstjórinn verið valinn úr hópi
Framsóknarmanna (í Keflavík, á
Akranesi, á Sauðárkróki, á Siglu-
firði og á Seyðisfirði), en auk þess
hefir Framisóknarflokkurinii tekið
þátt í stjórn þriggja bæjarfélaga
annarra (á ísafirði, á Akureyri og
í Vestmannaeyjum). Það kemur
hér í ljós eins og á landsmála-
sviðinu, að hin raunhæfa framfara
stefna Framsóknarflokksins skap-
ar honum betri aðstöðu en öðrum
flokkum til að sameina andstæð
öfl um jákvætt stjórnarstarf.
Sigurvissa Fram-
sóknarmanna.
Úrslit seinustu bæjar- og sveit-
arstjórnarkosninga sýndu yfirleitt
vaxandi fylgi Framsóknarflokksins
í kaupstöðum og kauptúnum lands-
ins. Að sjálísögðu á það sinn
þátt í því, að Framsóknarmenn
horfa nú sigurvissir til framtíðar-
innar. Sigui-vissa Framsóknar-
manna stafar þó enn meira af því,
að stefna og starf hans og full-
■trúa hans á undanförnum fjórum
árum mun gefa honum aukin byr
í seglin. Fulltrúar flokksins í bæj-
ar- og sveitarstjórnum hafa víða
haft forustuna í þeim bæjar- og
sveitarfélögum, þar sem bezt hefir
verið unnið. Það hefur að sjálf-
sögðu sitt að segja, er það kemu'
þannig í ljós, að flokkurinn hefur
traust og ötult foruskilið, er fylgir
fram raunhæfri framfarastefnu. —
Við þetta hefir svo bætzt að flokk-
urinn hefur á landsmálasviðinu
haft forustu uni ýms helztu um-
bótamál kaupstaða og kauptúna.
Þannig hefur aðstoð við íbúða-
byggingar á þessum stöðum verið
stóraukin að undanförnu undir for
ustu Steingríms Steinþórssonar,
sem var félagsmálaráðherra á ár-
unum 1950—56. Undir forustu
Steingríms sem félagsmálaráðherra
var einnig stóraukin aðstoð við
■kaupstaði og lvauptún, þar sem
skortur var á atvinnutækjum. —
Núv. rikisstjórn hefur svo hald:?*
áfram að byggja á þessum grund-
velli, sem hér var lagður undir
forustu Steingríms og Framsóknar
flokksins.
Framsóknarflokkurinn hefúr á
þennan hátt afsannað eins vel i-
verki og hægt er þann áróður and-
istæðinganna, að hann sé andvígrr
hagsmunum bæjanna. Vaxandi
fylgi Framsóknarflokksins í kaup-
stöðum og kauptúnum sýnir líka,
að þessi fjarstæði áróður ber alltef
minni og minni nrangur.
Kosningabaráttan
í Reykjavík
Að sjálfsögðu beinist athygLa
mest að Reykjavík í sambantíi v:ít>
kosningabaráttuna. Vegna fjöÞ
mennis og áihrifa höfuðstaðarins, er
sögulegasta viðureignin háð þar.
Þaðan ætti líka að vera söguleg-
ustu tíðindanna að vænta.
í lýðræðislöndum þykir það yfir
leitt sjálfsögð regla, að einn fiokk
ur sé ekki látinn fara með völd-
in til langframa. Kjósendur þar
telja nauðsynlegt að skipta uru
stjórn með hæfilegum fresti, þvi
að i skjóli langvinnrar stjórnar-
setu eins flokks skapist ýmiskon-
ar spilling, kyrrstaða og óstjóra.
Öllum umskiptum á hæfilegum
fresti fylgi aldtaf einhverjar um-
bætur til böta. Slík umskipti sé»
þrf e&lileg og nauðsynleg.
Því miður hafa reykvískir .kjóö-
endur enn ekki tileinkað sér þema
an stjórnmálaþroska nógu al'niennl,..
Af þeim ástæðum hefur Sjaif'stæ&-
isfMckurinn farið hér með völi .
áratugum saman. Jafnvel margir
traustustu fylgismenn hans játa, at*
margt óhreint hafi dafnað í skjóli
hinnar löngu valdasetu hans og
fj'ármálastjórnin sé í lélegu ástandi
undir hinni duglausu og væru-
gjörnu borgarstjórn Gunnars Thor-
odd’sens. Þrátt fyrir það hafa rnarg
ir Reykvíkingar látið hræða sig til
fylgils víð Sjálfstæðisflokkinn með
þeirri Grýlu, að hér myndi skap-
ast fullkomin óstjórn og upplausn,
ef hann missti meirihlutann. —
Andstöðuflokkar hans myndu þá
ekki geta komið sér saman.
Þegar litið er á reynslu þeirra
tíu bæjarfélaga, þar sem eaginn
einn flokkur hefur meirihlutann
og ihafa þó notið betri stjórnar en
Reykjavík, þá ættu rnenn sannar-
lega ekki að láta glepjast af þeim
ái'óðri Sjálfstæðismanna, Og þá
ihljóta menn einnig að komast aS
raun um, að tími er kominn til.
þess að skipta um stjórn á Reykja-
vfkurbæ.
Seinasta hálmstrá glund-
ro^akenningarmnar.
Mbl. veit, að reynsla umræddra
10 bæjarfélaga er harla andstæð
grundroðakenningu þessari. Þess-
vegna er það nú farið að hamra
á þvi, að þessir flokkar muni ekki
geta komið sér saman eftir kosn-
ingarnar, ef þeir fá meirihlutann,
þar sem þeir hafi ekki getað Jöom-
ið sér saman um einn sameiginleg
an tista fyrir þær.
Þessi blekking er svo augljós,
að tiún æt'ti engan að villa, sem
hefur óbrjálaða dómgreind. Fyrir
því eru svo fjölmörg dæmi, bæði
hérlendis og erlendis, að flokkar
hafi komið sér saman um samstarf
eftir kosningar, þótt mjög hafi ver
ið fjarri því, að þeir gæiu verið
i bandalagi fyrir kosningar.
Það er líka alveg efalaust, að
andstöðuflokkar SjálfstæðisHokks-
ins munu geta komið sér saman
i bæjarstjórn Reykjavíkur, ef þeir
fá meirihlutann þar. Jafn efalaust
er það lika, ,að enginn þeirra mun
(Framhald á 8. síðu).