Tíminn - 17.01.1958, Blaðsíða 8

«
B
T f MIN N, föstudagÍBDi 17. janúar 1S5&
70 ára: Elínus Jóhannesson í Heydal
Hafirð'j liiið Heydal vinur,
hjartans játa muntu i inni
sannir vist, að sæludalir,
Béu til á ættjörð þir.ni.
ViJjirðu íslands sveitasaslu
Bjá, er sfcáldin iýsa og hrósa
tomdu þá um fcvödd í Heydal,
komdu í sæiudalinn ijósa.
Svo kvað Guð’tr.tmdtir síkóJaskáld
intn dalinn, ,s>ein íóstrað befir hiiui
sjiötu'ga hal frá IfæSingu.
Heydalur liggur ínn frá botni
Mjóafjarðar í ísafjarðardjúpi. í
Mjóafirði er rJáJttúnufegurð mikii.
Hiltíðarnar eru víðast fclæddar há-
vöxnum skógi- upp á brúnir. -Þar
er skjólsamit og veðursæld mikil.
í Heydal er iþó skógurinn mestur
og liggur fast áð túnimu. Munn-
mæJi herma að ttriif býli hafi verið
í idadnum. Litta nöfn þeirra enn, og
viffa sjást tóftabrot. Skráðar heian-
ildir eru þó aðeins til um tvö bæi,
Heydál og Gaitarhrygg, sem liggja
Binn hvoru megin árinnar.
EUnus fæddist í Heydal 12. jan-
úar 1888. í föðuræitt er hann fjórði
ætttdiður frá Jóni Arnórasyni sýslu
mainnj í Reykjarfirði, þeim er
stjórnaði saltvinnslu í Reykjanesi
v«6 Djúp 1773—-’96.
Elínus ól'st 'upp hjá frænku sinni
c(g frænda, þeim Guðrúnu Guð-
mundsdóttur og Runólfi Jónssyni
Aiuðunssonar prests á Stóruvöll-
u5n í RangárvaOJasý-.?!iu. Hann var
ftonmaðuT í Bolungavik á yngri ár-
tvm og hóf ’búskap með fóstru sinni
sean þá var orðin ekkja, árið 1912,
gitftiist svo Þóru dóttur hennar
1918 og hjó til áreins 1952. Þóra
dó 1944. Þau eignuðust þrjá syni,
RunóiM og Guðmimd, sem búa í
ReyGrjavík og Einar, sem dó ung-
uf. Einniig ólu þau upp Sverri
GSslason frá átta ára aldri.
Árið 1935 byggði Elínus íbúðar-
húis úr steini, og skömmu síðar
keypti hann alla jörðina, en lengi
hafði verið þar tvibýli. 1952 leigði
EMjwís jörðina og hugðist fara að
tovMa sig eftir langan og enfiðan
vánmidag. Það fór þá ó annan veg.
Vinnan hefir aSDtaf verið ein af un-
affsðemdum li'fs ihaiis, svo að hann
fcuTini illa iðjuieysinu. Keypti hann
þé Skömmu síðar eyðibýlið Galtar-
torygg hinum megin ár og varð þá
eágandi allls daJsins. Hóf hann nú
að byggja hús á jörðinni og hefir
þegar lokið því. íbúðarhúsið hitar
hann upp með hveravatni. Að
þessiu nýja landnámi hefir faann.
imDið aleinn. Síðastliðið sumar lét
hann jarðýtu bilta stórri spildu af
gam'la túninu. Þarna hefir hann
stórt fjárbú, sem vex árl'ega og
verður ef að liikum lætur, jafinstórt
því, sem hann hafði í Heydal, en
það var með stærri búum við
Djúp.
Síðustu órin, sem Elínus bjó í
Heydal varð hann oft að vera al-
einn í dalnum á vetrum, jafnvel
áður en sveitasimi kom þangað.
Sýnir það eindæma andlegt þrek
og þrautseigju, auk þess afreks
að hirða uim stórt bú, sem hann
hafði.
Á sumrin var alltaf margt fólk
í kring um Elínus, ekki síst börn
af mölinni. Sóttust þau eftir að
vera hjá honum siuímar eftir sumar.
ÖHium vffl Elínus gott gera, og öll-
um er hann kær, en þó tekur hann
'börnin fram yfir allt. Börn hænast
að honum við fyrstu sýn svo
fágæít er, og sýnir það bezt hans
góða innræiti. Glaðlegt viðmót
hans og hjartahlýja vinnur allra
hugi.
Oft var gestkvæmt í Heydal á
sunnudögum í júM og ágúst. Sá
siður hélst fram á sáðustu ár, að
fólk úr þremur innstu hreppum
Djúpsins fcom saman í Heydals-
sfcógi einhvern góðviðrisdag. Slapp
þá enginn við að koma heim og
þiggja góffgerðir. Oft mun hafa
loomið þangað á einum degi langt
á anmað hundrað manns.
Þá er EMnus bóndi glaðastur,
þegar bann hefir hvert sæti skip-
að og ber mönnum góðgerðir. —
Margir eiga hugltjúfar minningar
frá þeim dögum þegar þeyst var
um dalinn hans á mörgum tugum
hesta. Undir kv'öld var haldið
heim. Fylgdi hinn ókrýndi konung-
ur dal'sins gestum til sjávar, á-
samt sveinum sínum. Var þar stig
ið af baki, tekið lagið og kvaðst
innilega. Var oft liðáð á nóttu, þeg
ar Skötfirðingar, Vigurmienn og
Ármúiafólk hafði náð heim. Um
slákar ferðir dreymdi svo fólkið til
næsta sumars.
Nú er öldin önnur. Fólkinu hef-
ir fækikað í sveiíunum, hestunum
þó öllu meir. Samt sækir fólk 1
Heydai, en nú fremur á bátum og
bifreiðum. Vonandi tekst ekki ill-
um öflum að fcoma í veg fyrir, að
góður akvekur komizt í Heydal
snemma næsta spmar, svo að fjar-
lægir vinir geti beimsótt afmælis-
barnið og glaðzt með honum enn
á ný.
Þrátt fyrir árin, sjást ekki elli-
mörk á Elinusi. Andi hans er sí-
ungur. Dásemdir lifsins eru svo
miklar, að hann gefur sér engan
tíma til að fyligjast með árunum.
Svo margt er ógert ennþá, þótt
hann 'hafi þegar lokið mifcliu tneira
en meðal dagsverki. Nú eru barna
börnin farin að dvedja hjá honum
á sumrin. Þóra litla og Elli litli
hlaupa meðfram ánni og huga að
silungi, og þá er þetta aftur eins
og á liðnum dögum.
Þar ríkir lifsfjörið, gleðin og
góðvildin í fögru umhverfi.
H. Þ.
Minning: Jón Kjartansson, Asparvík
JÓN KJARTANSSON var fædd-
ur að Skarði í Kaldrananeshreppi
22. j'úlí 1873. Var því á 85. aldurs-
ári, er hann lézt 28. nóvemher f. a.
Foreldrar hans voru Guðrún Sig-
fúsdóttir og Kjartan Guðmundsson.
Hann óls't upp hjá þeim, en umgur
að árum fór hann að heiman til
Lofts bónda Bjarnasonar á Eyjum
í sömu sveit, sem þar bjó rausnar
búi. Dvaldi hann þar um nokkurra
ára skeið. Árið 1895 giftist hann
Guðrúnu Guðmundsdóttur Jónsson
ar, sem lengi bjó á Skarði og Sig-
ríðar dóttur Lofts bónda á Eyjum.
Þau Jón og Guðrún eignuðusit tvö
börn, dreng, sem Iéat á 1. ári og
Guðrúnu, sem gift er Pálí Guðjóns-
syni frá Kaldhak. Þau bjuggu lengi
á Eyjum. Sambúð þeirra Jóns og
Guðrúnar varð stsutt, því að hún
lézt 8. október 1899 aðeáns 21 árs
að aldri.
Árið 1902 giftiist Jón í annað
sinn, Guðrúnu Guðmundsdóttur
Pálssonar frá Kjós í Árneáhreppi.
Hún andaðist 23. núvember 1956.
Höfðu þau þá verið í hjónahandi
54 ár og átt saman 15 börn. Af
þeím komust 12 til fu!ldorði.nis éra,
en 10 eru á llffi, tvær dætur og étta
synir.
Árið 1900 hóff Jón búskap á
hluta úr Svanshóli, og bjó þar til
1915 að þau hjón flúttust að Aspar
vík, og bjuiggu þar um tuttugu
ára skeið. Tók þá Bjarni sonur
þeirra við búskap. Eftár það
d'völdu þau þaæ í húismenns'ku, þar
til 1915 að þau fiuttu með Bjarna
syni sínum að Bjarnarhöfn á Snæ
felisnesi og dvöMust þar tid ævi-
loka.
Það var þröngt um jarðnæði
meðan þau bjuggu að SvanshóJi.
Virtist rætast ncikkuð úr, er þau
fluttu að Asparvik. Hver sem þanig
að kemur og virðír fyrir sér um-
hverfið, mun þó sýnast mjög tak-
mörkuð skilyrði fyrir stóra ffjöl-
skyildu um góða afkomu. Umhverf-
ið eitit hið hrjóstrugasta, seim um
getur norður þar. En jörðin ligig-
ur vel við sjávargangi einkum báta
filski, er fi'skur gengur á grunnmið.
Mun það lika drjúigt hafa dregið
um afkomu heimilisins. — Fórst
bóndanum vel úr hendi hvens kon-
ar vinnubrögð til sjós og lands. En
gildasti þá'tturinn hversu vel skip-
aðist, var hið innilega samstarf
hjónanna um alit, er verða mátti
heimilinu tiil fra'mdráttar. Sama
gidti um börnin, er þau komust til
þroska. Konan var ung að áxum,
þegar hún tóik við heimiliss'tjórn.
Börnum fjölgaði ört. Það voru því
mörg sporin og mifclar áhyggjur,
að sjá ödlú farborða án annarra
hjálpar. Það kom sér vel, að bónd
inn var fjölliæfur og liðtækur til
addra starfa. Verk'askýpting fcom
emgin til greina, heldur tekið þar
til hendi, er þörfin var brýnust í
bvert sfcipti. Gilti hið sama um
börnin, er þau fóru að taka þátt í
heimiTisstörfunum. Þeir voru efcki
háir í lofti sumir sdáttumennirnir
er þeir fynst fóru að bera ijá í
gras, en vel var þeiim í hendur bú-
ið. Saima gidti um sjósóknina. Það
voru smáar hendur, sem héldu um
árahlumminn. En þetta þróaðist tll
hinar farsæluisitu trillubátaútgerð-
ar þar í nágrenni.
Jón var, sem fyrr segir, hagileáks
maður á allt, sem hann tók hönd-
um til, því efcki langt að seidast
til þess að fá viðgerð á því, sem af
laga fór. Þcss varð hann líka að
niofcikiru leyti að gjálda, því að oft
var Oeitað tiil hans um viðgerðir og
smíði á ýmisu, sem sízt mátfi án
vera og Ðjótt þurfti að bæta. Hag-
leiik'ux Jóns sýnilst ætlá að ganga
tid niðja hanis. Börn hans öll eru
hög á hendur og sumir synir hains
Itetasmiðir.
Efftir að þa'U hjón fluttu að
Bjarnarhöfn, littðu þau áhyggju-
lifiu Mfi. Börnin voru ÖTI komin til
þroska og barnabörnin að vaxa
upp. Þau voru nú komin þarna í
umhverfi, sem að fiestu leyti var
glæsilegra en við harðbalakoitið,
sem þau höfðu faáð sína Tífsharáítu.
Miiklir voru þarna möguleikar til
stórra afihafna, og þegar komið
mót á það hjá hinni yngri kynslóð.
Mætti þar því imikiTs af vænta. Eigi
að síður mun hugur þessara öddr-
uðu hjóna hafa dvadið við önm
hinnar erfiðu lífsharáttu, með
þeim sófckinsjtunduni, er fylgdu
farsædiu starfi, sem si'grað hafði
svo manga erfiðleika.
M. H.
Eitt af eftirsóknarverð-
ustu úrum heims
ROAMER úrin eru ein af hinni
nákvæmu og vandvirku fram-
leiðslu Svisslands. í verk-
smiðju, sem stofnsett var 1888
eru 1200 fyrsta flokks fag-
menn, sem framleiða og setja
saman sérhvern hlut, sem
ROAMER sigurverkið saman
stendur af.
Fást hjá flestum úrsmiðum.
100% vatnsþétt. — Höggþétt

Á víðavangi
(Framhald af 7. síðuj.
Reykjavífcur fyrir a® kaupa eití
skrifs'tofuhús fyrir hluta af
hinni íaargþættu starfsemi
sinni".
Það, sem Bjarni á hér við, er
það, að Tímian hefur deilt á
þá ráðstöíun að verja gróða hita
veitunnar til kaupa á skrifstofu
húsi í s’íað þess að nota haun
til að auka hitaveituk-'rfið. Eft-
ir þessari kenningu Bjarna er
það nú orðinn fjandskapur við
Reykjavík að vilja auka hita-
veituna!
Hofn í Höraafir&i
(Framhald af 7. síðu).
há útsvörin væru í Hafnarhreppi,
en þvi er til að svara, að á árinu
1956 námu þau 670 þús. krónum,.
sem skiptust á 182 gjaldendur.
Fjárhagsáætlun síðasta árs nam
800 þús. krónum. Lán hefir hrepp-
urinn femgið og greitt af þeim
vexti og afbor-ganir skilvíslega og.
er það meira en hægt er að segja
■um ýms önnur byggðariög, þar sem
minna er haft fyrir stafni. .
— Við hér -tökum ekki lán til
þess að þau séu vanskilalán, sagða!
Sigurjón aff lokum. - •
Geta má þess að Sigurjón er
nú í þann veginn að láta af cdd-
vitaistörfum og flytjast búferium'
til Reykjaviikur. Hefir hann Teyst
af hendi mifcið starf í þágu hrepps-
ins eins og hinar margvislegu fram
kvæmdir sýna ljóslega. Munu
Hafnarbúar þakka Sigurjóni for-
ustuna af aThug.
Landbúnaðarmál
(Framhald af 4. síðu).
um 1,5 mildj. M'tra. Það er skrrð é
skú'tunni þeirri, þær eru sitór'stig-
ar framkvæmdirnar þæir!!
Það er ekkert undariegt, þó að
hér k'orai ffram svipaðair etefnur og
hjá Grjnnari Bjarnasyni, ,þóít ndkfc
uð séu þær óljósari. Guðmundur
oighann eru samikennarar, og.ræða
vafalaust oft sdn í miiíli og við nem
endur sina, 'áhiugamátt sín. Árni hef
ir oftar en Gunnar verið í íram-
boði fyrir sjádfstæðisfliokfcinn cg
veit oig þekfcir sjónarmið ídokk’siftor
úsitunnar. Gg hann er off tryggur
flc&ksmaður til að bregðaist íTokfcn
um. Lofcs er bændaráffabefnan hald
in að fyririagi fé.Tags ungra sjádtf- .
stæðisnianna, og má af öilu þ œsu
Tjóst vera að síefna Gunars, sú,
er lýisti sér í útvarpserindinu og
síðan er að no'kkru tekin upp í
samþyikfciir bændaráðbtefnunnar,
er fraaDtíðar-stefna Sj'álfetæðis-
fl'ofckism's í daig, að minnsta kosti
hjá þeim yngri.
X. Tvískinnungsháttur
— eða hva8?
Með þessan grein, hef ég viOjað
be.ruia bændum landsins o’g ra'unar
öfflúm dandsmönnum á þa-isiar tvær'
lólífcu steínur.Þeirri sem fýlgt hefir
verið og stefnir að þvi að bæfia
jarðirnar í landinu, gera lífvæn-
Tegt á þeim öKiuim, aútoa fram-,
'leiðsTu hændanina og gera hana
sem ódýnasta. Treyista þvi að íjár-
hagsgrandvellli framlBiðslunnar
verði breýtit, og þá muni sú fraim-
leiðsla ofckar ,sem við ekki þunf-
uim að nýta í landiinu, verða seM
í samkeppni við samafconár vörur,
frá öðrum Jöndum, og vera vel þeg
in td að hjálpa til að fæða þann
mikla fjöida jarðaríbúanna seœá
nú er vannærður.
Og hiaa sem nú er boðuð, að
fækka bý&unum fuMnægja affeins
innanl'andfiþarfin ni fyrir Tand.bún-
aðarvörur cig gera það a. m. k.
hvað mjcCík cg mjúTkurvctnur
snertir með sfórbúum að rússn-
esfcri fyrixmynd. Láte framleiffálu
aufcningu’na efcíki vera meiri en
þörf ef fyrír áriega tii þe.sis að tuld
nægja innanlandsmarkaðmum.
Hver stefnan ar betri? Hvorri
þeirra á >að fylgja? Og sé það rnein
ing Sjádffstæðismanna ‘að taka nú
upp þeslsa istefnu, sem „forvíigiis-
menn“ þeimra í landbúnaðartmáTutai
boða nú, því flyíur þá ekfci Sj'ádf-
•stæðisfTofcikiuri'nn henni tiil fram-
gangs frumvarp á Alþingi? Eða er
hér um sarr.a tvískinn'U'nginni að
ræða og oft verður vart við hj'á
fl'okknúm þeim? Eða oru „forvágfe
mennirnir“ á annari línu en þing-
meinnirnir? Um það þurfa bændur
landsins að ffá að vite sem fyret.
1. d’esember 19571