Tíminn - 23.01.1958, Blaðsíða 4

4
T í M I N N, fimmtudaginn 23. janúar 1958,
Ógild, ensk gullmyot, slegin í stórum
stíl - Fyrirtæki, sem velti milijórmm
- Myntsláttumaðuriroi þurfti ekki að
óttast afleiðingarnar - Lögin náðu
ekki til hans
Keilbrigðismál Esra Pétursson, læknir
Heilbrigðismál
Er það mögulegt að falsa
enslca mynt í stórum stí! og
græða miiljónir á siíku fyrir-
tæki, án þess að kaiia yfir
sig refsivönd laganna. Skyn-
semin segir manni, að þetta
sé ekki hægt, en staðreynd-
irnar aru á öðru rraáli.
Nýlega hefir bandaritíkur biaða-
maður, Murray Teigh Blooui að
inafni, g&fið út bólk um rannsóknir
sínar á peningaföilsun og mynt-
sl'áttu. Bókina ikal'lar hann ,,Money
of Their Own“ og hefir hún verið
gefin út í London. Aíthygllisverð-
asti ikaílli bókarinnar fjallar um
heimagerða tuttuigu srlílinjga m.ynt
og hefir (fráööignin valkið mitela
athygli í Englandi, þar eð mönn-
um hefir ekki verið fyfllilega ljós,
hverniig álíkt gat átt sér 'Stað.
Ógild, en eftirsótt mynt
Til þess að segja þesisa öögu,
er nauðsynli&gt að rifja nokíkuð
upp scigu ituttugu silHinga guli-
myntarinnar, ©n hún var um
bundrað ára skeið silíagin fajlá fainni
konunglegu myntal'áttu brezku
krúnunnar. Síöasta ■stónsiiá'ttan var
gerð 1917 og 1931; var myatin
fallin í giidi aem iö'gllegur gjaid-
miðiil í heimaiiandinu. En eftir
þetta voru tuttugu sii'lingamir í
stöðugri umferð annars staðar í
heiminum, og þóitt þeir væru faiMn
ir úr gildi ssan iöglegir paningar,
varð ekkert lát á eftinspurninni.
Tilkymning til guHlsötfnunar h'Kfir
jafnan ilátið ;á sér bæra, einkuim
í Mið-Asiu cg á Inciandi. Sagt er
að meira gull sé nú í geyrrasiu í
Indlandi en nokkurssitaðar annars-
•staðar í heiminuoi. Oft hafir ver-
ið gripið til þess ráSs að steypa
'gu’.l í stykki og varðveita það þann
ig, en sú aðferð hefir þó aðeins
reynst hentug, þar sem uim
©eymisilu miktlia byrgða er að
ræða. Það hsfir líka reynzt iEIa
að iflyitja guil í stytekjuim. Guffil-
myntin var því sérstaiklega eftir-
sótt af ,,hömstrurum“. Þeir vissu
að gull'magnið hafði aidrei verið
isvikið við sláttuna cg sópuðu því
'snil'lingunum til sín hvar seni þeir
gátu því við komið. Sérstaklega
þótti þeim fengur í þeim pening-
'U'm, sem ibáru mynd Georgs V.
■öðru megin og sánkti Georgs hin-
um megin. Indverskir guilsaínar-
ar höfðu minna dálæti á mynd
Victoríu droitítningar, en hún var
fyrsta keiisaraynja íandlsins, og
lc'gðu ekki mikið upp úr kven-
manni í svoileiðis stöðu.
Hugmynd verður til
Bftirspurnin var svo milkil, að
hægðariejkur var að seij-a si'l'linig-
ana á 20% hærra verði en guM-
innihaild þeirra var iruetið áður.
Eftirspurnin maignaðist, þegar
I'bn Saud, Arabíukonungur, heimit-
aði að clíutfélag nokkurt greiddi
honum með guilsillingum og
breiddiist 'leitim að þeim þá út um
aiilan heiim. Þá var það að maður
ncfckur, Júgóslavi af spænskum
gyðingaættuim, Jcsé Beraha að
nafni, fór að leggja heilann í
bleyiti. Beraha fiut.fi til Mílanó á
stríðsárunum og hafði þá með sér
slsitta af guMsilUingum.. Þankagang
ur Beraha snerist aM'ur um sill-
in'gana og teomst hann að þeirri
niðurstöðu, að ekki gæti talizt
röísivert að slá þesisa mynt, þar
sem hún væri úr gildi falilin í
Eniglandi. Áiit ncltokurra 'lögfræð-
inga varð einnig tif að styrkja
hann í þesisari áikvörðun.
Milljónirnar streyma inn
í þeirri góðu trú, að fyrirtækið
væri pottþétit frá lagalegu sjónar-
miði, byrjaði hann skömmu eftir
stríð að slíá igulMisfflín'ga í líitilli,
viátarveru við Andrea Doria í
Milanó. Beraha var enginn falsari
í venjulieguim sfeaíningi cig hann
ætlaði sér alliis ektei að „snuða“
r.einn.
— Ég kæri imig í raun og veru
•eikkert um, að nnienn færu að
skipía á siMingum mínum cig hin-
um frá konungiegu myntal'áttunni,
sagði Beráha. — Ég ieit á þetta
seen isérstalka mynitsl'áttu, enda ætl-
aði ég _ að auka guHlmtátt silling-
anna. Ég viídi að viðskiptamiemn
miinir gæitu sagt með sanni: Þetta
er imynit Bieraha og það er meira
gitHl í hanni en þeirri gömllu.
Hann var orðimn miMjíónamær-
irngur 'löngu fyrir 1951 og fór þá
að hugsa sum að draga sig itiíl baka.
Hann haifði eignast keppinauta,
sem 'sfeirruðuist akki við að slá
siíiliinga 'ffiieð rýrara guiMimagni. —'
Saudi-Arahía hafði fengið nóg í
I billi, «n það seim reið baggamuninn :
var, að Engii'endingar höifðu kom-;
izt á smoðir um þessa framl'eiðslu 1
j og létu nú 'hemdur standa fram úr {
ermum við að uppræita hana. |
Beraha hætti myntsláttunni og
eftirmáium.
Nýsteyptar gullstengur vegnar í Bandaríkjunum, þær hafa siðan verið
geymdar í Fort Knox.
Þegar Englendingar hættu við gull-
myntina 1931, voru stórir siattar gull
shiliinga bræddir upp í Bandaríkjun-
um, en jaá var myrttin frá Milanó
ekki komin íii sögunnar.
Eftirleikurinn
Málið var þó ékfei úr Sögunni.
Engjendimgar ihófðu uppigcitvað
sckudclgana og lögðu mú faiiit að
ítcilum, að þ'eir fraimt-ie'idu þá og
létu þá standa fyrir orjálli sínu.
MMið kcim fyrir hæctaréíit í Lau-
sanme 1952 cg srterust öll vopr.in
upp í henciurnar á sökudóiganum.
16. júM ’sama ár voru þeir biátt
áfr'am sýknaðir cg það á nsjög ein-
faldan hátt.
„Spurningin er eteki sú, favort
Beraha cg felagar ifaams bguggu till
þetsuta mynt og höldur o'ktei 'hve
mikið af guil'li þeir létu í hvern
paairjg, heidur fafliátit áfram, hvort
brezka gulúniyntin er l'ögiegur
'gjaidimiðjíl eða eklú, segir í réttar-
ekjOIuE'Uim. Einat-'ta leiðin til að
fcomaot að raun um þetta er að
ranmsafea, hvort umrædd inynit er
enn þann dag í dag Icigfl'egur gjaiid
miðiitl í þvi landi, þar sam hún var
upp'haáu&ga elegin; nefntii'ega í
Stóra-Bretllandi, cg sarrJ'.cvæmt
þeiim uppiiýsingum, sem fyrir
hendi eru, þá er þedsi mynií ekfei
gjaldgeng I Stóra-BreKandi. í því
landi er efeki hæigt að feaupa nein
verðmæti fyrir umrædda mynt.
Við teljóitum því að líta á yÆidlýts-
ingu Engilandizhanlka ,um að mynt
in sé ennþá í fu'IIu gildi, S'em yifir-
lýsir.'gu igefna í 'eiginhagsmuna-
skini. Við ■höifum fuGlar sanninir
fyrir að myntin sé óg;td.“
■Og þar með gelkk Bsraha út úr
réititarsalr.ium eem frjúils maður
og sýtkn saka. Það var engin leið
að refsia honum fyrir að silá ógilda
mynt.
Brezkir banka-
menn sýknaðir
NTB—London, 21. ja;n. — Hi.n op
inbera rannscknarneí'nd, sem sett
var í Bretlandi til þesis að athuga
hvort opinberir star&menn hefðu
gert sig seka um lausmædgi í sam
bandi við vaxtahækteunina í sept
ember s. 1., kvað í dag upp þann
úrekurð, að ekki fyrirfyndist
neitt því til sönnunar, að þær
ásakanir væru réttar. Netfndin hef
ir einróma kcmizit að þeirri niður
'sWöðu, að ákærurnar um að upp-
i 'lýsingar um hætekunina hefðu ver
I i gefnar einsitökum mönnujm fyrii
j fram, væru byggðar á neinum
I sönnunum. Tveir af forstjórum
Englandsbanika hcifðu legið undir
grun um að hafa veibt fyririfram
upplýsingar, en þeir eru nú sýkn
aðir af öilum sakargiftum.
AÐUR FYRR var oft talað
um cif lágan bióðþrýsting í kring- ^
um 50; - 85—100 mrn. kvikasilfurs. |
Þóttí þettá einhverra hluta vegna
skaðlegt, cg var áliitið að fólk með
sivo iágan blóðþiýsting Myti að
þjój.t alf; imiáttiileysi'skennd, sleni
og aumri vanMðan sem af þessu
stafaði. 'Nú á dögum álíta flestir
ilæknar þetta vera alveg mieMaust
cg geri hvorki frá né til, jafnvel
að það 'geti verið ásamt öðru
'ábending um langlífi. Off lágur
blóSþrý itmgur er raunar einnig
eitt einikenni sjaldgæfra sjúkdóma
■sem nefnas't Addisons veiki, og
þarfnast þá 'sérstakrar hormóna-
meðferðar.
HÆKKAÐUR b'óðþrýstingur
er cijlu allgengari, cg er jaífnvel
tíðari hér á landi en annarsstaðar,
saimkvæmit rannsóknum Þórarins
Sveinssonar læknis er hann fram-
k'væimdi hér fyrir nokkrum árum.
Ta.lað er um tvennsfeonar blóð-
þrýsting: systoliskan sem mældur
er og heyrist þegar hjartað dregst
saman. c'g diaRioliskan, sem heyr-
ist þegar hjartað þennst út, og er
hann 30—50 mm. kvilkasitlfurs
læigri en hinn systoliski að jafn-
aði.
Sá lægri skiptir otft jatfnmiikllu
■og stundum meiru máli en sá
etfri.
Óttinn við hæfckaðan b'lóðþrýst-
ing 'er ©kki mleð öllu ástæðulaus,
þó fuMmiikil áherzla hatfi verið l'ögð
á skaðsemi hans áður fyrr. Oflt
gekk fólk með mifcið hækkaðan
bióðþrýsting árum saman, án þe.ss
að vita áf því oig þegar loks var
farið að athuga það voru efeki tid
nein verulóga haldgóð ráð 'gegn
faonum.
LÆKNA greinir ennþá á um
orsakir haekkaðs blóðþrýstings,
eins og uan Svo marga aðra Muta.
Ein kenningin er sú, að mikil
saltnotkun ha'fi þau áhritf sem
m'estu máli skiptir, þó að aðrar
orsakir eigi þar hlut að mláli. í
fyrra birti lœknir niðurstöður
rannsókna sinna á þessu sviði, og
báru þær það með sér, að hjá
fólki, sem nieytti miikls salitmetis,
c.g saltaði rækiilega út á matinn, úr
Á
saltstaukum, bæði svo mikið meira
á hæfckuðum bióðþrýstingi að utu
verufegt staðticiluleigt gildi væri
að ræða. Hjlá þeim, 'sem neyittu
lítils saltmetis, en notuðu himsveg
ar saltstaukinn alilmiikið. bar lílka
tcluvert mikið á blóðþrý fings-
hækkun, en þó minna heldur en
í fyrsta fflclkiknum. í þriðja lagi
voru þeir mienn siem s'ctttuð'U
alldrei út á matinn hjá sér og
Ijgðu sér sjaldan eða aldrei
sal'taða fæðu till mtmns, en hjá
þe:tm fann-t varla n'sikikur eirrtalkl
ingur með hækkaðan bló5'þrýs.t>
ing. Hctfundur þessi beldur því
enifremur fram að iblóðþrýstvnigs-
hækkun sú sem er mun alger.gari
hjú þrekvöxnu og feitlagnu fólliki,
stafi eklki fyrst og fremst af líkams
þunganum, heldur atf því, að 'í því
a'Cimvikla aukna fæðumagni sem
þetta fólk neýtir, sé einnig að
sjáltfsiagðu líka meira. sal.tmagn.
Sáltmagnið telur hann meðai
annars hafa þau áhritf að auka
vökvamagn 'M'óðsinis, og gerir msS
því staiifs'enti hjartans mun örð-
utgri, og hatfi það því mi'kil áhríf
í þá átít að 'hæklka blóðþrýstimg-
inn.
Eleiri ors'akir eru kunnar. svo
sem Ofiþreyta, taugaveitelun, nýrna
sjúkdómur og ffeira.
AÐGERÐ sú, sem kennd er
við Smithwick, þar sem skorið er
á stóra þræði í ósjláltfráða tauga-
kebfinu var mikið notað um tíma.
Það er mjlötg sfcór aðgerð, nokkuð
hættuleg og giafst mjög misjalfn-
lega, enda (lítið notuð nú orðið.
í hennar stað er nú Völ á rnörgum
nýjum tegundum af töflum, gem
haldgóð halfa reynzt, séu þau not-
uð eins og vera ber undir læknis-
hendi og etftMiti. Þar er Serpasil
ennþá fremist í fipteki, en oft þartf
að nota önnur sterkari lylf tii við-
bótar.
Horfurnar hjá sjúfelimgum með
hækkaðan fbióðþrýsting hafa sfcór
batnað á síðuistu 5 árum, cig er
nú efcki lengur nein ástæða til
þess að óttast þann siúfedóm að
neinu ráði í flfestum tilfeMiuim, ef
rétt er á haldið.
E.P.
Hátt á annað þús. manns í Sjómanna-
félagi Reykjavíkur um sl. áramót
SjálfkjöriíS í stjórn félagsins, þar sem aðeins
einn listi kom fram
Aðalfundur Sjómannafélags Reykjavíkur var haldinn s.l.
sunnudag 18. þ.m. Á fundinum var lýst stjórnarkjöri en
stjórnarkosning fór ekki fram að þessu sinni, eins og undan-
farin ár, þar sem ekki kom fram nema einn listi, borinn
fram af trúnaðarmannaráði félagsins og voru því allir sjálf-
kjörnir, sem á þeim lista voru.
Síjórn féLagsins fyrir yfirstand-
andi ár, er þannig skipuð:
Formaður: Garðar Jónsson, vara
formaður, Hlmar Jónlsson, ritfari
Jón Siigurðsson, gj.alidke.ri, Sigfús
Bjiarnavson, varagjaldfeeri Si'gurður
Baokmann. Meðiitj órnendur: Stein-
grímiur Einarsáon og Ólafur S-ig-
uirðsson. Varaatjórn: Jón Júníus-
Mikil snjóþyngsli
í Svartárdal
Bergsistöðuan í gær. — Hér í
Svartárdal hefir verið mikil s,njó
koma að undanförnu. Hríðarveð-
ur hefir verið í fimm sólarhringa,
en í dag er sæmiiegt veður. Snjó
þyngsii eru mikil og vegurinn hing
að fram dalinn ótfær bitfreiðum.
Mjóilkurbifreið heldur þó uppi
ferðum frá Blönduósi að Bólstaðar
hlíð. Sauðlfé hetfir verið getfið inni
síðan fyrir jól, en hrosts ganga
víðaat hvar ennþá. G.H.
son, Kari E. Karllssan, Þomteinn
Ragnareson.
Bóiktfærða'r evgnir fe/lagsim; voru
í árslok kr. 710.713,66 og reyndist
elgnaaiulkning á árinu vera kr.
91.9966,18. Um áraimótin voru fé-
lagsmenn 1760.
Fjórar tillögur samþykktar.
Á fundinuim voru ýmls mál til
uimræðu og samiþykktar fjórar tii-
lögur. Samþýkkt var tiilttaga þess
efnis að skora á rfkisvaldið að sj&
um, að í sitarf hjá skipaeftirliiti rík-
isirvs verði sefctur maður úr hópi
óbreyttra sjóm'anna, sem hafi einllc
um á hendi athugun á öryggifeúit-
búnaði ski'pa. Þá var samþyiklkt til-
laga um að vinna þyrftti að því a3
gera kjör fiskimanna það góð, að
'aftirsófemarvebt ve.rði að situnda
sjóinn. Samþýkfct var tittllaga um a'ð
Lífeyriissjófflur verði iláti ná til alira
sjómanna og afgreifflslu þess máls
verði flýfct sem auðið er og að lok
um samþykfct tiilaga _um eflingu
Sjómanna'saimibands íslands og
jafnfram't að endursfcoðu'ð verði
sjómanna- og siglingalög og iag-
færð til samræmiB við breyttar
aðstæður og tækni.