Tíminn - 23.01.1958, Blaðsíða 5

TÍMINN, fimmtudaginn 23. janúar 1958.
5
Bömin, sem fæðast til f átækra kjara,
eru erfingjar bæjarins eins og hin
RæSa frú Vaibargar Bentsáóitir í út-
varpsomræSum um bæjarmál
iKiiri
Ég mjnnist þess, a8 á vrum-
býiirígsárum mínum hér í
höfuðstaðnum, fiaug fyrir
fregn, sem vakti íöluverSa
afhygii og fékk á sig mynd
faiaðs orðs. Þeífa var á ár-
ursum, sem kreppan var !and-
fösf eins ©g hafís, verkamenn
og miliistétt föpfu dauðann
Úr skei, þeir ríku töídust rétt
bjargáfna, en miftjónerar
höfðu enn ekki numið land
í háu hh'ðunum.
Lítið var byggt í borginni og
frú siiæ ð iss kor t u r tilíinnanlegur,
feénstaklega. hjá þeim, sem verst
vonu.stæðir, eins og oít vill verða.
Minnihiutaílokkarnir í bæjarstjórn
Reykjavíkur höíðu oft ymprað á
þvi, að bærinn þyrfti að leysa
vandamál þeirra, sem illa vænu
settir með húsnæði. En þeir íengu
að jafnaði li.tla áheyrn hjá þeim,
sem völdin höfðu. Þá var það ein-
hv-erju sitnni, eftir að mál þessi
höíðu verið á dagskrá, að blöð
andstöðuflokka bæjarstjórnar-
meirihlutans fullyrtu það, að þá-
vefandi borgarstjóri í Reykjavík
heíði sagt á bæjarstjórnarfundi, að
hann og hans liokkur teidi það
ekki í verkahring bæjai’yfirvald-
anna að sjá fyrir þessum þörfum
.bbrgaranna. Nú má vera, að blöð
andstæðinganna hafi eitthvað úr
lagi fært orðrétta • ræðu borgar-
stjörans, en hann vill nú gjarnan
-;giérá's(öfgúna áð þjóðsöjgiu. En fratfh
hjá því kemst hann ekki, að það
var a.m.k. þá, skoðun bæjarstjórn-
armeirihiutans, að hverjum, sem
e'kki væri beinlinis á opinberu
framfæri, bæri skylda til að vera
sjáiíum sér nógur um þessi efni.
Enda stangast það illa á við
stefnuskrá flokks, sem vill gefa
einstaklin.gsframtakinu alla dýrð-
ina, að bæjarfélagið sé að byggja
yfir’ ibúana.
Gömul misfök
• Én þó ífiór svo eftir Ianga bar-
álttu andstöðuflokka bæjarstjórnar-
meirihlutans, að, stefnubreyting
vár knúih fram. En það var ekki
fyrr en seint og síðarmeir, sem
að því kom að hafizt væri handa
um framkvæmdir. Þegar offram-
boð á vinnuafli hafði um árabii
verið notað í snjómokstur og ýmis-
Jiegit dútl, til atvinnubóta, var um
síðir — þegar verðbólga var í upp-
si.gflingu :— haliz.t handa um byigg-
ingu hinr.ar svokölluðu Höfða-
borgar, óvandaðra timburhúsa, sem
þó enn geta lafað um árabil til
minningar um borgarstjóra, sem
seinna ýiomst í ráðherrastól.
En hví að vera að hrella menn
með því að vera að rifja upp
gömul mistök? Eins og það sé
• ekki- af nógu- að taka, sem nær er?
En það er bara það, að afglöpin
eru þráfalidlega endurtekin og
íyrir mistök, sem fortíðin drýgði
verðúr •núfcíðin oftast áð gjalda.
Þegar minnihlutaflokkarnir í
bæjarstjórn höfðu talað fyrir dauf
um eyrum árum saman og höfðu
magnað almenningsálitið til liðs
við sig, en fjöldi fólks var farinn
að búa í óbyggilegum lierskálum
’ var loks farið að láta undan síga,
en hægt og hitandi og aldrei lirað-
ar en naumast var hægt að kom-
ast af með. Og enn vantar stórt
átak til að koma þeim til hjálpar,
sem verst eru settir með húsnæði.
Kona, sem býr í fjölmennu bragga
hverfi, sagði mér á dögunum, að
nágrannar sínir hefðu margir
hverjir orðið. að standa við vatns
austur í íbúðum sinum á aðfanga-
dag jóla. Trúi ég að sumum þeim,
sem bolskrokkast hafa gegn því,
að þessu fólki væri hjálpað til að
koniast í betra húsnæði, hefðu
þótt kaldsöm jól ættu þeii í þau
spor að iara.
Undanhald íhaldsins
Að vísu er undanhaldi íhaldsins
svo langt komið nú, að ýmislegt
hefír verið gert af bæjarins hálfu
og er á döfinni, til að ge-ra þeim
kleift að fá íbúð, sem að ein-
hverju ieyti eru bjargálna sjálfir.
— En hvað með hina? Þeir sem
þunga ómegð hafa, eða hafa strítt
við vanheilsu, eru þess yfirleitt
ekki megnugir, þótt spart sé á
haldið og hver vinnustund nýtf,
að festa nokkurt fé í byggingu.
Fyrir fólk, sem þannig er ástatt
um, þa-rf bærinn að byggja íbúðir,
sem leigðar væru á kostnaðarverði.
Ef til viil mætti hafa einhvers
konar erfðafestuskilmála á Jeig-
unni og láta íbúana sjá um við-
h-ald sjálfra íbúðanna. — Þau
börn, sem fæðst hafa til fátækra
kjara eru erfingjar þessa bæjar
alveg eins og hin, sem betur búa.
Og þótt maður kistuleggi allt kær-
leiksþel og láti mannúðarhjal
liggja á milli hluta, þá höfum við,
manníátæk þjóð, heinlínis ekki
efni á bví að hætita framtíð æsku-
manna okkar á þann hátt að láta
stóran hluta þeirra alast upp í
húsnæði, sem er hættuliegt heiisu
þeirra. — Það er af mörgu að
taka, ef telja ætti til það, sem
aflaga fer um stjórn þessa bæjar,
og benda á það, sem betur mætti
gera, en ég hygg, að húsnæðis-
vandamál þeirra, sem í herskálum
búa, sé það, sem þoJir minnsta
bið. Hyað er það að vaða aurinn
í ökla á götunni, ef maður á það
þó víst' að geta gengið þurrum
fótum innan liúss.
En þeim, sem trúa því, að
minnihlutaflokkarnir, sem verið
hafa í bæjarstjórninni, geti ekki
komið sér saman um Jausn slíkra
mála, má benda á, að það er
■fyrst og fremst þeirra verk að
knýja íhaldið til að kasta fyrir
borð, — a.m.k. á yfirborðinu —
steinru nn inni e inst akl i ngshy g'gj u
afturhajdssjónarmiðanna og koma
að nokkru til móts við kröfur tím-
anis. — Hversu nfiklu meiru fengju
þessir flbkkar ekki áorkað, ef
þeim væri gefinn kostur á þvi að
stjórna bænum sameiginlega? Ein-
mitt vegna þess, að þeir eru ekki
aliir sammála um ailt, kæmu fram
miklu fjöibreyttari tillögur en
þar sem einn flokkur ræður, og
aliir eru jákoppar forustuliðsins.
Börnin og bærrnn
Morgunblaðið, aðalmálgagn bæj-
arstjórnarmeirihlutans, er nú dag
hvern stútfullt af lofgjörð um- allt
það ágæti, sem þessi meirihluti
hefir gert og ætlar að gera í. bæn-
um. Maður á sjálfsagt að vera yfir-
tak þakkl’átur, að eitthvað skuli
vera g;ert, 'þegar farið er að telja
útsvarskróhurnar í hundi-uðum
milljóna.
Vesturbæingar eru himinlifandi
yfir því að evgja nú loks von um
að losna við öskuhaugana. Sannir
Vesturbæingar eru. yitanlega svo
kurteisir að nefna það ekki, að
fyrr hefði þessi ilmsterki kaleik-
ur mátt frá þéim víkja, Og auk
þess gleðjast þeir innilega í hjarta
sínu yfir því að mega nú í nokk-
ur ár hlakka til þess að eignast
sundlaug, sem þeir hafa splæst í
sjálfir með samskotum. Heimdell-
ingar eru svo sigurglaðir að þeir
sjá allt tvöfalt eða vel það. í
biaði þeirra er talað um dagvöggu-
stofurnar. Það haggar þó ekki
þeirri staðreynd, að í Reykjavík-
urbæ fyrirfinnst ekki nema ein
dagvöggustofa. Ein mæt Sjálfstæð-
iskona, sem auk þess er varabæj-
arfulltrúi, og ætti því ekki að
vera neitt blávatn í bæjarmálum,
Vaiborg Bentsdóftir
.segir í k'fgrein um stjórn Rsykja-
víkurbæjar, að stórt dagheimiii
íyrir börn sé í Drafnarborg. Því
miffur er þeíta stóra dagheimili
aðeins lítill leikskóli.' Smáhýsi úr
timbri, sem byggt var á sínum
tíma með hraði fyrir kosningar.
En það er ekki von að vel sé á
máium mæðra og barna haldið, í
bæjarstjórninni, ef konur, sem
njófia þess trúnaðar að mæta þar
sem fulltrúar eru svo trúgjarnar
á ágæía stiórn flokks síns að þær
gera s’ér ekki far um að kynn-
ast af eigin raun hvernig málum
er ‘háttað. Og ef það eru fleiri
en þessi ágæta frú, sem ekki
kunna skil á þeim reginmun, sem
er á dagheimili og leikskóla er
.rétt að geta þess, að í leikskól-
um eru börn í gæzlu nokkrar
klukkustundir dag hvern, en verða
að fá mat á heimilum sínum. Á
dagheimilum eru börnin aftur á
móti meðan venjulegur vinnudag-
ur varir og þar fá þau mat. Mæð-
ur, sem stunda vinnu fjarri heim-
ilum sínum geta ekki haft full
•not af leikskólum til gæzlu barna
sinna. Leibskólarnir eru hins
vegar igóð hjálp þeim konum, sem
þurfa að koma börnum sínum til
gæzlu um stundarsakir daglega.
En það er bæði að dagheimilin
eru færri og þörfin fyrir þau
meiri, að brýnni þörí er að fjölga
þeim.
Það eru margar einstæðar mæð-
ur í bænum auk þess sem þeim
konum fer fjölgandi, sem stunda
vinnu utan heimilis. — í Reykja-
vikurbæ eru nú starfrækt, á veg-
um Barnavinafélaigsins Sumargjaf-
ar fjögur dagh'eimili og hefir þeim
ekkert fjölgað síffasta kjörtímabil.
Aðeins eitt þessara dagheimila er
í hús'næði, sem Reykjavfkurbær á,
þ.e. Laufásborg, en hún var látin
í té í staðinn fyrir Suðurborg, sem
þá var tekin til annarra nota.. Hin
þrjú dagheimili eru í húsnæði,
sem er eien Sumargjafer. Var ekki
einhvers staðar verið að státa af
stórframkvæmdum í þessum mál-
um. Já, stækkunargler geta verið
nytsamleg, þegar bera skal saman
.loforð og efndir.
Gam!a !agiS á
framkvæmdynum
1 Ýmsar tájm'anir verða á vegi
. manna, ef koaiast barf um bæinn,
• seœ Virðist alltaf og alls Staðar
j vera í smíðum. Fyrir einu sumri
urffú strætisvagnar míns bæjar-
- hverfis víkum saman að fara ýms-
(ar hliðárgatoir, vegna þess að verið
j var að malbika aðalumferðargöt-
una, unniff var með gamla laginu,
! fjallháir moldarhaugar hlóðust
! upp og allt var upp á seinagang-
1 inn. Þegar svo loks þeirri við'gerð
j var lokið, bjóst maður við, að
búið væri að ganga þanig frá göt-
uhni, að ekki þyrfti að hefta um-
j férff um hana á næstunni. En
1 núna fyrir (ac&krum dögum var
j koœið 'raútt li6s á miffja götu, og
j vagninn verður að aka utan við
, hana á kaíla, vegna þess að hún
| er þverskarin. Og hinn óverkfróði
'j vegfarandi spyr: Hvers konar
j vinnubrögð eru þetta? Veit hægri
hönd þessa bæjar aidrei hvað hin
vinstri gerir? Hvað myndi vera
(Framhaló á 8. sióuj.
StoSmúr ihaHsins
'PRÆGT ER, að forsjár-
menn galtnaigerðar í Reykjavík
ha'fa í huga, að reisa stoðmúr
mieð fraim einni mesiu umferða
götu bæjarins. Ástæðan mun
vera sú, að undiretaða sumra
gatnanna sé það laius í sér, að
jarðvegurinn hrindi undan
m.albikinu, þeigar búið er að
ákveða ihæðarMnur aðliggjandi
byiggingarJ'óða, sem eru lægri
en hæðariína götunnar. Verkin
taiJa,' var 'landsþekikt hei.ti á
skýrelu urn opinberar fraim-
kvæmdir á árunum 1927—1930.
Nú er fyrir skömmu kunn af
blaðaiskrifum iskýreJa bæjar-
verikfræðingis í Reykjavík, þar
sem venkin taJa á þann veg að
reisa þunfi stoðlmúr við eina
helztu götu bæjarins.
Hér hJasir við tiáknræn mynd
af igjiundroðaraum í bæjar-
stjórn íhaidsins. Það er óhætt
að fuililyrffa aff óvíða er hægt
að finna slíka Muðstæðu. AMt
t.ail íhaldisinis um glundroða er
hægt að hermia upp á það
■sjiádtft. Hinsvegar hefir eldki •
gæitt neins, glundroða í Ktjóm
þeirra bæjar- og Bveiíarfélaga,
sem andstæðingar Sjátfstæðis-
feolkksins stjórna. Þessi leið hef
ir giefið svo góða raun, að
nú við þessar ‘bæjanstjómar-
kosningar er fyrirfram ákveð
in samistaða vinsíri flokkanna
í flestum bæjarfélögum lands-
ins. Þetta sannar betur en nokk
uð annað, að vaxamdi trú er
mieðal fólksins á vinstri sam-
vinnu.
MEÐ MYNDUN vinnistri
stjórnar 1956 var brotið b'lað
í stjiórnmláílunium. Aftleiðin.gar
þess óttaisit álhiaMið mest og
reynir að vega að stjórninni
imnan friá með ílugumiennsku
í verkaJýðsfélöigtunu'm. Dags-
brúnarbröJtið er Ijósaista dæmi
þessarra vinnubragöa, senx
verkalýðurinn ibefir svarað á
ef'tinniinnilega nhátt. Hið mMa
cifions íhaldisins i bæjansltjórnar
kasnángur.um er fyrst óg
fremst stéfnt 'gegn rífeisstj-óm
inni. íhaMið veit, að ef bæjar
stjóirnarméirihilutinn í Reykja-
vík gilaitazt, er fallin stoðmúr
þiess og jarðvegurinn hruninn
undan valdi braskaranna og
annarra máttarstólpa íhaldsinis.
Það er efefei að undra þótt
iha.Idið rói nú lífróður, því að
sjáJ'ínr stoðinúrinn er í veði.
Bæjarstjómarfeosningarnar á
'sumi’daginn kemur eru örlaga
rífear' fyrir stjórnmálaþróun-
ina. Ef það tekst nú að feUa
stoðmúr ílialdsins, meirihluta-
affstöffúna í Reykjavík, þá hafa
vinstri löiflin unnið stórsigur,
som ekfei er þýðingarminni en
samstaða vinstri flofekanna
uim S'tjórn landsins. Þesisi mikii
sigur ér skammit undan og
miun þá íhaJdið hvergi hafe
misirirjlutaaff.st'öðu í neinu bæj
arfélagi landsins. Þar með er
vaJd braskaraaálainna brofið á
bak atffur í landinu.
SJÁLESTÆÐISMENN beina
mjöig sfeeytum sínum að Fram
sóknarmiönmum í kosningabar-
áttunni. Ekkert sannar betur,
hvern íhaldið ó-ttast mest og
það ekki að ástæðulausu. Fram
sióiknanmenn ganga vondjarfir
til ibæjarstj.órnarkcsninganna
nú. Tafeizt B-listanum að fá tvo
menn kjörna á sunnudaginn,
er .rasiriMútavaldj íhaldsins
hniekkt og þar mieð er stoðmúr
þess faClinn. Þaff er almenn
skoðiun í bænum, að Þórður
Bjiörnjoon, bæjarful-ltrúi Fram
sóknarmanna, hafi með glögg-
utm oig þnáftmiklum málflutn-
iragi i bæjai'stjórn, reynzt íhald
inu hæittuJegasti aiidstæðingur
inn. Sannar þetta, að Fram-
sóiknaiífliofe&num er betur treyst
en öðrum til að leggja íhaldið
að toJU.
Undir þetta munu þúsundir
borgarbúa sitrifea með því að
kjióisa B-Jistann á sunnudaginn,
og tryggja öðrum manni list-
ans, Kriistjiáni Thoriacíus sæti
i bætjarstjórn.
Kj'ósandi góður! Undir gengi
B Jistans er það komið, hvort
stoðcniúr íihaJdisins fellur á
sunæflidagihn. ,
A.
— Laust og fast —
Rógurinn um ,
samvinnufélögin
Mbl.menn eru sí og æ að tala |
um hættulegan auðhring, þar
sem samvinnuíélögin eru. En all-
ir vita þó, sem eitíhvað vilja
vita, að samvinnufélögin eru allí
annars eðlis heldur en auöhring
ir, sem venjulega eru viltölu-
lega fáir menn, er eiga saman
stórkapital og nota það svo í
Iokuðum hring til þess að safna
meiri auð í sina eigin pyngju.
Samvinnufélögin eru aítur á
móti opin og frjáls félagsskapur
nokkurra íuga þúsunda einstakl-
inga, seni eru í sókn og vörn
að fá réttlátt og fast vöruverð,
bæffi á því sem þeir kaupa og
framleiða. Þar fær fátækur og
ríkur vöruna með satna verði, og
ef eiíthvað er afgangs um árá-
mót í samvimiufélögunum, fá
félagsmenn það endurgreitt eða
þvi er varið í nauffsynlc-gar eign-
ir félagsins, sem félagsmeiin eiga
svo áfram, oft til Irygginga- og
menningarmáJa á félagssvæðiuu
— þ.e. „gull í lófa framtíðarinn-
ar“.
Samvinnufélögin eru byggð
þannig upp að auffugur og snauð
ur hefir þar jafnt aíkvæði. Komi
' fyrir að einhver élnsíaklingur
ráffi óheppilega miklu i félögun-
um, þá er þa® venjulega féiags-
mönntun ahnemit að kenna. Þeir!
fvlgjast há ekki nóg nieð, eða j
hafa ekki djörfung og dáð til
þess aff gagnrýna það sem aflaga
kann að fara, eða skiptfa um for-
ustumenn. En völdin eru og eiga
aff vera í höndum félagsmanna
almennt.
Hversu Mbl.mönnum er yfir-
leitt iJJa viff samvinnufélögin
og SIS, mun einkum vera af því,
hve arðugt er fyrir kaupmenn
þeirra að græða á alnienningi,
vegna starfsemi kaupfélaganna.
Samvinnuféíögili eru sverð og
sbjöláur hins vinnaudi fólks.
,Hei!indi"
í aðalleiðara Mbl. (21. þ.m.)
var efíirfarandi klausa, eftir
aðalritstjórann: „f baráttunni
gegn kommúnistum er það Sjálf
stæðisflokkurinn einn, sem hefir
sýnt heilindi og sfcefnufestu“.
Vegna þessara ummæla leyf-
ist að spyrja:
1. Hvaða flokkur var það, sem
fyrstur tólc komiminista í stjórn
með sér á íslandi?
2. Hvaða maður var það sem
rnest gerði í því að kljúfa verka
niannafylgið í Alþýðuflokknum,
kammunistum til eflingar?
3. Hverjir voru það, sem mest
réði um það að gefa kommúnist
um ,,steikíu gæsirnar ‘ um árið?
4. Er það nema á annað ár,
síðan foringjar Sjálfstæðisfl.
dekruðu við foringja kommún-
ista um að fá þá í ríkisstjórn
með sér, m.a. íil þess að útiloka
Alþý&u£Iokkinn og Framsóknar-
flolflkinn frá ríkisstjórn?
Af því að aðalritstjóri Mbl. er
talsvert greindur og klókur mað-
u:;, þá ætti hann að reyna að
gefa svör við 'þessum spurning-
um, ef einhver heilindi frá hans
sjónarmiði eru í tilgreindu klaus
unni hér í upphafi, eftir hann
sjálian.
Kári.