Tíminn - 01.05.1958, Síða 1

Tíminn - 01.05.1958, Síða 1
Ilmar TÍMANS eru Ritstjórn og skrifstofur 1 83 00 BlaSamenn eftir kl. Í9: 18301 — 18302 — 18303 — 18304 12. árgangur. Réykjavík, fiinmtudaginn 1. maí 1958. í blaðinu í dag: Knattspyrnuleikir í sumar, bls. 4. Vettvangur æskunnar, bls. 6. Um Skálaholt, bls. 7. 1. maí ávarið, bls. 6. 96. blað. Sprenging í kjarnorkustöðvum Rússa hefði getað orsakað kjarnorkustríð Undanfarið hafa erlencl blöð af og til flutt fregnir um, að meiriháttar slys hafi átt sér stað, er Rússar gerðu hinar miklu tilraunir sínar með vetnis- og kjarnorkuvopn fyrir nokkrum vikum. Nýjar fréttastofufregnir í gær greina miklu nánar frá þessum atburðum og afleiðingum þeirra. Samkvæmt þassum heimildum á að hafa orðið gífurleg sprenging í kjarnorkustöðvum Rússa á Kamt sjakaskaga í Síberíu. Eigi vetnis- vopn þau, sem þarna sprungu, m. a.. að hafa orsakað þá gífurlegu aukningu á geislavirku efni, sem vtsindamenn í mörgum löndum, fundu eftir tilraunir Rússa. Kjarnorkustyrjöld skollin á. Þe--ar gífurl'egu sprengingar komu fram á ratsjám bandarí-kra eftirl'.isstöðva. Hafi mönnum við stöðvarnar orðið felmt við og ekki vitað hvað halda skyldi og talið allt eins líklegt. að Rússar væru að hefja kjarnorkustyrjöld. Var brugðið við og sprengjuflugvélar hlaðnar vetnissprengjum sendar til heimsskautsins og þeim skipað að bíða þar frekari fyrirmæla. Það voru þessar ferðir flugvélanna sem urðu orsökin til þess að Rúss- ar komu fram með kæru sína í Örygaisráðinu um ferðir banda- riskra flugvéia í áttina að landa- mærum Itússlands. Þetta atvik, ef satt er, sýnir glöggt. hversu óskapleg hætta vofir stöðugt yfir mannkyninu. Missýning á ratsjám eða misskiln- ingur af einhveriu tagi gæti fyrir- varalaúst og án þess að til væri ætlazt, steypl heiminum út í hörm ungar kjarnorkustyrjaldar. Malta lýst í neyðarástandi Lundúnum, 30. apríl. Brezki land stjórinn á Möltu, Sir Robert Lay cock. hefir lýst yfir neyðarástandi á eynni. Þetta merkir þó ekki að stjómarskráin sé numin úr gildi heldur fær landstjórinn aðeins aukið vald. I-Iann getur nú kvatt út herlið, fangelsað menn án hand tökuheimildar og gert aðrar ráð- stafanir, sem hann telur nauðsyn legar til að halda uppi reglu. All- mörg börn hafa verið dregin fyrir rétt á.eynni sökum árásar á lög reglu og brezka hermenn. Hlutlausir í Indónesíu Lundúnum, 30. apríl. Eisenhower forseti ítrekaði enn í dag fyrri yfirlýsingar Bandaríkjastjórnar um algert hlutleysi í borgarastyrj öldinni á Indónesíu. Sagði hann, að ef einhverjir Bandaríkjamenn, hermenn eða óbreyttir borgarar berðust þar, væri um ævintýra menn ag æða, sem síður en svo nytu stuðnings eða samúðar Banda ríkjastjórnar. Tilefni ummæla hans var ásökun fiá forsætisráð herra Indónesíu um stuning Bandarikjamanna við uppreisnar menn. Lýst eftir vespuhjóli í fyrrinótt var stolið bifhjóli hér í bænum. Er þetta vespuhjól grátt að lit og ber einkennisstaf ina R-3907. Hjólið stóð við húsið Suðurgata 2. Rannsóknarlögreglan óskar eftir því, að þeir sem kynnu að verða hjólsins varir láti hana vita. Egyptar fá aftur inn- stæður sínar vestra Lundúnum 30. apríl. Bandaríkja stjórn hefir nú gefið lausar inn stæður Egypta þar í landi um 40 mi.l’; dollara, en þetta fé var „f.ys.t“. er átckin stóðu um Súez- skurðinn. Stjórnin segist gera þetta, þar eð sa.mkcmulag hafi ver ið undirritað um skaðabætur Eg- ypta tii fyrri eigenda skurðarins Innslæða, sem gamla Súez-félagið átti vesl.a og einnig var „fryst“ hefir verið látin laus. Myndin var tekin af afstöðnum fundi meö blaSamönnum í gaer, þar sem skýrt var frá möguleikum á framleiðslu þungavatns hér á landi. Mennirnir eru, talið frá vinstri: Guðmundur Böðvarsson, Georg Weiss, prófessor, Guðmundur Pálmason, dr. Hart-Jones, dr. P. Frank, dr. L. Kowarski, dr. P. T. Walker og Magnús Magnússon. Framleiðsla þungavatns við ís- lenzkan jarðhita mjög álitleg l Nefnd tæknisérfræðinga frá Efnahagssam- vinnustofnuninni í París telja þau fram- leiðsluskilyrði hvergi betri en hér í gær ræddu blaðamenn við nefnd fimm tæknisérfræð- inga, sem komnir eru til að athuga um möguleika á frarn- leiðslu þungavatns hér á landi. Tveir þessara manna, dr. L. Kowarski og dr. P. Frank eru frá Efnahagssamvinnustofnun Evrópu, tveir frá Harwell í Englandi, þeir dr. C. W. Hart- Jones og P.T. Walker og Georg Weiss prófessor frá Pintsch Bamag A.G. í Þýzkalandi. Sérfræðingarnir hafa nú samið á- litsgerð, þar sem skýrt er frá hagstæðum aðstæðum til þunga vatnsframleiðslu hér og verður álitsgerðin tekin til athug- unar hjá Efnahagssamvinnustofnuninni 1 París á næstunni. Verði af framleiðslu þungavatns hér, þýðir það mildar tekj- ur fyrir okkur í náinni framtíð, en á næstu árum fer mark- aður vaxandi fyrir þungt vatn, sem notaðer sem hægir í kjarnorkuofnum. — j um tveimur árum, verið mjög Dr. L. Kowarski hafði orð fyrir dýrt- Bretar eru því ekki í mikilíi sérfræðingunum. Sagði hann í Þö''f fvrir Þungf vatn í augnablik- uppliafi, að þungt vatn vaeri nú inu>,en forustumenn þeirra mála aðeins framleitt í Bandaríkjun- har í fandii hafa látið svo umifilMt, um. Evrópuríkin vildu gjarnan!a® kjá þeim myndi þróunin verða að framleiðsla hæfist á þungu' su> að nota Þung*- vatn sem Kægi, vatni í Evrópu, þar sem í hönd væri Það fáanlegt innan Evrópu á færi aukin notkun þess. Evrópu sæmilegu verði. Og ein leið til að skorti nú orku í’stórum stíl og‘ lækka vei-ð á þungu vatni, er að framuudan væri að leysa þá orku, nota odýra orifu eins °§ varma- þörf með rafmagni frá kjarnorku orkuna úr hveragufunni hér á Is- stöðvum er þörfnuðust þunga Hveragerði á dagskrá vegna jarðhitans. Verður framleitt þungt vatn í Hveragerði eftir nokkur ár? Serfræíingum lízt vel á staíinn og Þorláks- höfn sem útskipunarhöfn á framleiÖslunni í viðtali sem blaðamenn áttu í gær við nefnd tæknisér- fræðing'a frá Efnahag'ssamvinnustofnuninni í París, kom í ljós, að þeim þótti Hveragerði ákjósanlegur staður fyrir fram leiðslu á þungu vatni. Fóru þeir austur til að kynna sér að- stæður og fóru einnig til Þorlákshafnar, sem hefir komið til tals sem útflutningshöfn fyrir framleiðslu iðjuversins í Hveragerði. metinn til jafns á við meðal síld vatns. Dr. Kowarski sagði að hér- lendis væru ákjósanlegar aðstæð- ur til slíkrar framleiðslu. Hægir í kjarnorkuofnum Eins og fram kemur á öðrum arvertíð fyrir Norðurlandi, hvað stað hér í blaðinu. er kominn skrið i 4 'i( ting .verunæti snertir. Ef ur á þá hugmyr.d. að hefa fram i úr framkvæ ndum verður. þá er leiðslu þungavatns diérlendis | iðjuverinu ætlaður staður fyrir vegna skilyrða sem fallvötn og ofan Hveragerði, en nákvæmlega jarðhiti skapa. Talsmaður sérfræð- hvar, er blaðinu ekki kunnugt inganna sagði, að ef bygging iðju versins næði saarþykki allra aðila og peningar væru fyrir hendi, mundu þrjú til fjögur ár fara í að reisa þær byggingar. sem nauð synlegar eru, og koma öllum vél um fyrir. Ilagnýting jarðhitans. Ekkert land í Evrópit er ríkara að jarðhita en ísland. Hefir þetta „ríkidænti'1 komið all hart niður á þjóðinni á ýmsurn tínuun. þegar fjöll hafa spúð eldi og eirmyrju y.fir fólkið. En \ið hcfum stnám sanian verið að læra aó njóta góðs af jarahitanum og nu er svo kom ið, að jarðhitinn i Hveragerði er Leikfélag Akureyrar sýnir „Afbrýðisama eiginkonu” Akureyri í gær. — Leikfélag Ak- ureyrar rnun á þriðjudaginn frum sýna gamanleikinn ...Afbrýðisöm eiginkona'*. Leikstjóri er Jóhann Ögmundsson. Leikendur eru níu, þar af fjórir nýliðar á leiksviði. Þetta er fjórða viðfangsefni félags ins á þessu leik’ári. Það eru um tuttugu og fimm ár síðan þungt vatn var fyrst upp- götvað. Allt vatn, hvar sem er á jörðinni, innihelöur um það bil sama hundraðshluta af þungu' i vatni. í um það bil sjö þúsund i lítrum af vatni er einn lítri af þungu vatni. Þetta er ekki mikið rnagn og mikla orku þarf til að skilja það frá. Nota má annað livort varmaoi’ku eða raforku til þess.! Þungt vatn er því mjög dýr vara,} en þó ekki eins dýrt og gull. Sölu- verð á þungu vatni er nú sextíu og tveir dollarar hvert kíló í Banda . ríkjunum. Þungt vatn er nú notað sem hægir í kjarnorkuofnum. Ýmis önnur efni má nota sem hægir, en þungt vatn er þó lang heppilegast, svo framarlega sem hægt er að framleiða það á skikk- anlegu verði. Stórt raforkuver myndi þurfa nokkur hundruð srná- lestir af þungu vatni. Bretar hafa \ hingað til notað grafít sem hægi í sínum lvjarnorkustöðvum, en þungt vatn hefir, þar til fyrir ein- landi, til að framleiöa það. Það skal tekið hér fram, að þungt vatn er ekki notað sem eldsneyti í kjarnorkuverum. Því hlutverki gegnir úraníum. Sérfræðinganefnd skipuð í desember Þörf á auknum iðnaði í Evrópu er sæki orku sína til kjarnorku- stöðva leiddi til þess, að Efnahags- samvinnustofnunin kom á fót nefnd sérfræðinga í desember síðast liðnum, er athugaði mögu- leikana á að koma á fót verk- srniðju er framleiddi þungt vatn. sagði dr. L. Kowarski, sem cr tækni legur ráðunautur stjórnar Efna- hagssamvinnustofnunarinnar. Brezku scrfræðingarnir, þeir Ifart-Jones og "’alker voru skipað- ir í nefndina, vegna þeirrar þekk- ingar, sem þeir höfðu aflað sér við rannsóknir í Nýja Sjálandi á að stæðum þar til framleiðslu þungá- vatns. Ekki þótti ráðlegt að fram- leiða vatnið þar. Dr. iess er sérfræðingur í því cr lýtur að byggingu iðnaðarverk- bóia og dr. Frank er einkaritari Kowarski. Nefndin leitaði álits ís- lenzkra verkfræðinga og stjórnar- (Framhald á blaðs. 2).

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.