Tíminn - 01.05.1958, Side 5

3'ÍMINN, fimmtudaginn 1. mai 1958.
TTVAN
ÆSKUNNAR
MÁLGAGN SAMBANDS UNGRA FRAMSÓKNARMANNA RITSTJÓRAR: SIGURÐUR PÉTURSSON OG VOLTER ANTONSSON
Laun eftir
afköstum
Ræða eftir Tómas Karlsson fSutt
íenntaskólanunt í Reykjavík
undanfarin ár. Menntamenn eru
því þegar órðnir of margir og eng-
g|| 11 $n||fÍ|lf IHP S| in verkefni til handa fieirum í okk-
ar fámenna þjóðfélagi. Og það mun
reynast þjóðinni dýrkeypt og hættu
legt, að kosta syni sína og dætur
sne'rtir. Svo er farið um okkar fil náms, ef það á að hlotnast öðr-
aidna, virðulega skóla. Þeir, sem um þjóðum að njóta starfskrafta
voru nemendur þessa skóla fyrir 30 sþeirra að námi loknu.
—40 árum, töluðu þá um breyt- Þeir, sem þannig mæla hafa
inífar á kennsiuháttum og náms- vissulega sitthvað tii síns máls, þó
greinum, sein þeini fannst þá brýn að vera megi, að þeir taki fuiidjúpt verkamanna. Það sem mér finnst
nauðsyn að gera. Um þessa sömu í árinni á stundum. En flest okkar vanta í samningana er texti fyrir
Kæru félagar!
í tilefni hátíðardags verkalýðs-
ins langar mig til þess að láta »
ljós álit mitt á því sem mér finntst
ábótavant í kjarasamningum okkar
Þegar 6.-bekkingar í Mennta-
skólanum í Iteykjavík kveðja
skóla sinn, er siður að inspector
scholae tali fyrir þeirra hönd.
Vettvangur æskunnar hefur feng-
ið gó'öfúídegt leyfi Tómasar Karls-
sonar, fráfarandi inspectors tií að
birta ræðu þá, sem hann flutti á
dimniission síðasta vetrardag.
Herra rektor
systkin.
bennarar, skóla-
kunna að vera næsta óíík, en munu
öll einkennast áf þakklæti og hlý-
hug til skólans.
Við skiljum í dag hverrar gæfu
við höfum orðið aðnjótandi, áff hafa
mátt nema hér innan veggja þs-ss.a
aldna, sögufræga skóla, að við hof
úm mátt dafna og vaxa að þroska
og vizku.
Við finnum einnig nú, hve mikil
ítök skólinn á í hugum okkar, hve
snaran þátt hann hefur átt í em-
í dag er dimission. 6.-bekkingar staklingsmótun og jífssköffun hvers
eru á förum úr skólanum enn einu og eins okkar. Þegar við komum
sinni. Hin stóra stund okkar dim- í þennan skóla, var hugur okkar ,rnarSL sem æskilegt
sjálfsagt er að vita,
breytingu höfum við talað og töl- munum við þó gera okkur Ijóst, að
um um, þvi að sára lítið hefur verið þessu er nokkuð á þennan veg far
hróflað við kennsluháttum og náms ið.
greinum frá -því, sem þá var. Um- Það heíur verið þjóðarorðtak, a?
Hverfið og lífíð umhverfis þetta hús íslendingar séu fáir, fátækir, smá
hefur þólekið miklum stakkaskipt- ir. Rétt er það. En þetta eiga ekk
um á þessum tírna, en sérhver ný ag vera æðruorð til uppgjafar
aida hefur brotnað á klettinum. Við heldur eggjunarorð til brýningar
munum flcst samdóma um það, að Og við dimittendar vitum, að ef
breytinga sé þörf til samræmis við.við höfum trúna á landið og þjóð
nýjar kröfur nýs tíma og breyttra ina að leiðarstjörnu og sé það ein-
aðstæðna. Þó mun okkur greina læg ósk O'kkar og vilji að viðhalda
nokkuð á um það, í hverju þessar og treysta menningartegt og efna-
hreytingar skyldu helzt fólgnar. hagslegt sjáifstæði hinnar íslenzku
Hvað skyldi niður fellt, og hvað í þjóðar, þá munu okkar biða næg
stað upp tekið? Það er svo æði verkefni. Og verið þess minnug, að
og jafnvel-við erum þegnar smáþjóðar, sem
og víst vit- krefst og kallar á þjóhollustu okk
um við sitt a£ hverju. Og eftir 4.ar, þegnskap og þrek. Og „Hver
hörð ár vitum við dimittendar þó þjóð, sem í gæfu og gengi vill búa
allir eitt: Við vitura, hvað við vit-; á guð sinn og land sitt skal trúa.“
um litið. Kannski hefur sólin þar Á morgun heilsum við fyrsta
með náð takmarkinu sínu, en býsna sumardegi, og enda þótt að það
margt af þ\d, sem við höfum aflað hafi gengið á með hryðjum í morg
okkur hér af bóklegu viti mun fá Un, þá er vor í lofti, og það er
vængi gleymskunnar fyrr eða síðar. einnig vor og heiðríkja í hugum
Kjarninn mun þó sitja eftir, og um okkar dimittenda í dag, því að við
þennan kjarna mun svo andlegt lif finnum og yitum, að okkar er beð-
okkar snúast. ið.
Þegar æskilegar breytingar hafa Og væri mér að lokum unnt að
farið fram á námsháttum og náms- sameina kveðjur okkar dimittenda
efni, er ekki ólikiegt, að skólinn til ykkar, remanentar, þá vil ég
g«ti búið nemendur sína út með taka mér í munn orð skáldsins frá
kjarnbetra nesti og nýrri skó, en Fagraskógi, er hann segir:
við dimittendar leggjum upp með
^ ^ '*ö,rn
Tómas Karlsson flyfur ræðu sfna á sal síðasta vetrardaa.
ittenda er upp runnin. Óskyldar til- sem gljúpur teir, og í hann hafa
I djúpi andans dafnar eilíf þrá.
Allt dauðlegt kyn vill æðri þorska
ná.
Þeir skynja fyrstir lífsins leyndu
mál,
'sem læra að skilja sína eigin sál.
Jóhannes Christensen
vilja vinna í ákvæðisvinnu geti það.
Ég hef rætt þetta við marga af
mínum starfsféiögum og er mikill
meirihluti þeirra fylgjandi þvi aS
þetta verði tekið upp. Ég veit einn-
ig að þar sem þetta hefur verið
reynt hefur það gefist vel. Hjá
flestum nágrannnaþjóðum voruan
þekkist varla að öðruvísi sé irnnið,
t. d. í Danmörku er tímavinna tai-
(Framhaid á 8. síðu)
n,
nú. Við unum þó hag okkar vel og
þökkum af hjarta fyrir allt hið
góða og fagra, er við höfum mátt.
nema hér, en segjium hug okkár
alian, þegar við réttum holivini okk
finningar eiga í baráttu innra með svo .félagsandi, kennarar og mátefhi ar fóstra, skólanum, hönd til
okfcur, og við erum gagntekin af mótað myndir sínar. Þessar myndir kveðju, Ög það er von okkar og trú, sú þöhf, sém menn til meiri
liá'tíðleik stundarinnar. Hátíðlaik- eru ærið misjafnar; misformfastar, að við munum fá þlásandi byr í fræðslu knýr, skólanum í Rcykjavík.
inn mun fiéttaður þreim meginþátt- misskírar og næsta ólíkar að lögun, þau þekkingarsegl, sem skólinn ier meiiki þess, hvað inni fyrir býr. Megi ísland standa, meðan. ver-
um, þó að vera megi, að hinir þrír þó allar séu þær steyptar í sama hefur ofið okkur, þegar við leggj- sá vitkast mest, sem vinnur öld varir.
Vinna er máttur, þekking
sigurla
Megi guðs forsjón fylgja Mennta-
þættir hans séu misgildir hjá mótið.
hverju einu okkar, en þeir eru. Félagsiífið og félagsandinn eiga
Gleði, söknuður og kvíði. sínar skíru línur í huga okkar
Gleði yfir að hafa náð goðum f[es-jra 0g Uklega miinum við sakna
áfanga á þroskabrautinni, yfir að þessa þáttar skólalifsins. Sérhver
hafa náð heilu og^ höldnu til síff- 0jc|tar geymir ótal, ijúfar endur-
asta áningástaðar á þeirri ferð, er mjnnrrlgar fpa félagsiífinu, minn-
við hófum fyrir fjorum arum siðan. jngari sem clga eftir að orna Við stígum stórt, afdrifaríkt og á-
Söknuður yfir að þurfa nú að oft’ og vel og a]c]rci munu fynlast. hyrgðarmikið spor, þegar við veíj-
kveðja skólasystkin, kennara og 0g sko]jnn og félagslífið hafa tengt om obkur fræði tii að gnmdvalla
skólalífið, sem svo mjög hefur o]í]iur dimittenda saman traustum ‘lifsstarf okkar á, og því mun nokk-
um á haf lífsbaráttunnar,
Flest okkar munum við hyggja
á frekara nám. Við munum ætla
okkur að reisa eina eða aðra þekk-
ingarmynd ofan á þá almennu
fræðslu, er við nú höfum hl'otið. —
En sá á kvölina, sem á völina. —
þyngsta raun.
Tóinas Karlsson.
Baráttudagur verkalýðsins: I. maí
tilveru okkar
markað og mólað
þessi ár.
Kvíði íyrir framtíðinni. Kviði
fyrir að taka þær mikilsverðu
ákvarðanir sem við verffum að taka,
þegar við hverfum héðan, — á-
böndúm, sem seient mun-u bresta, w kviði fylgja okkur dimittendum
þó.að hópurinn tvistrist, þegar við r ^aS- ÞaS.ríður á að veija rétt'
hverfum héðan. Já, dimittendar, í samræmi við hæfileika okkar
við sjáum nú á bak hinum fjöl- sjáífra og einnig með hliðsjón af
mörgu þáttum félagsslarfsins, sem Þ’vl> hvar við gætum orðið þjóð
átt hafa ríkan þátt í þeim þroska okkar að mestu liði. Sérhvert okk-
kvarðanir, söm líiinna að varoa líTs~ Qg V)°irri niGnntun scm við nú höf~ 3.r hcfur §ti11 að ^cyrna, sgiti vcrt
hamingju okkar. 1 nTð VTð Sjmn dnnig félags- er að teita' að og finna þarf. Við
Þessar óskyldu tilfinningar berj- heiniilið með trega og minnumst: munum fara-héðan sem gullnemar
ast í brjóstum okkar dimittenda í að fláir njola ejtlanna sem fy:.stir að leita að gulli, grafa þaö upp,
dag. Og er við rif jum upp fyrir okk- kvejkja þa
ur þessi ár, sem við höfum dvalizt , ' ,
Og í dag munu kennararnnysem
leitt hafa okkur um refilstigu náms-
efnisins, sleppa hönd okkar. Kenn-
ararnir eru úrvalsiið, enda ríour á,
þar va]jnn maður í hverju
rúmi, því að sannast mun hið iorn-
kveðna: að eigi mun sikuturinneftir
* * dl verða, ef allvel er róið fram ,í.
Gagnkvæmur skilningur og vinátta
ríkir miUi kennara og nemenda
skólans sem vera ber í svo merkri
menntastofnun. En mjög mun þó
vægi kennaranna misjafnt á meta-
skálum nemienda,
staldrar við og heldur hátíð til
að g'leðjast yfir unnurn sigrum, —
og til að líta yfir farinn veg, —
láta hugann reika yfir það, sein
áunnizt hefir, — horfa fram ó við
og forma og setja frani nýjar kröf-
ur um bæltan hag, öllum þjóðum
til gæfu og framiþróunar.
í'slenzkur verkalýður er hér ekki
, „ , , , .. . . , undanskilinn. Hann staldrar við
gera það skirt og arðbært fyrrn is- f dag og gerjr ser grein fyrir því
1. maí er hátíðisdagur verka- samábyrgðar gagnvart núverandii
lýðsins um allan hinn menntaða rikisstjórn. Hann er þess metfsit-
heim. Það er á þessum degi sem
verkalýður hinna ýmsu þjóða
'hér, knýja ótai spurningar dyra.
Spurningar, sem hvert og eitt okk-
ar mun svara á sinn hátt. Svörin
Askell Einarsson, sem um langt
árabil 'hefir verið mjög virkur
félagi í samtökum ungra Fram-
sóknarmanna, bæði í F.U.F. og S.
U.F., er ó förum til Húsavikur til
að taka þar við bæjarstjórastarfi.
Áskell
stjórnar
hlut að stjórna happdrætti fyrir
samtökin á s.l. ári, sem heppnað-
ist með ágætum.
Áskell var um árabil rilstjóri
Vettvangsins.
Um leið og ungir Framsóknar-
menn í Reykjavík kveðja Áskel,
óska þeir honum gengis í hinu
nýja starfi.
og engmn genr
er gjaldkeri núverandi svo öllum líki. Svo bregðast kross-
S.U.F. og kom í hans tré sem önnur tré, og líklega mun
það rétt, er spakur maður mælti:
lenzka þjóð og íslenzka menningu.
Skólmn hefur búið okkur undir
þessa gullleit, og það ér mikilsvert,
að við höfum lært að greina gulí
írá grjóti — að við höfum Iært að
þekkja okkur sjáif.
Og í dag hljótum við að spyrja:
Hví erum við hér og livert er för
okkar heitið?
Fuilyrt er, að þjóðina skorti ekki
beinlinis menntamenn til þjónustu
atvinnu- og þjóðlífi, og margir
segja einnig, að yíirbygging þjóð-
arskútunnar sé þegar orðin of viða-
mikil, og veröi hún öllu viðameiri,
muni kuggnum livolfa, og stoði þá
lítt, þótt stýrimenn séu v.eðurglöggr
ir vel og styrk sé mundin, er um
hvar hann er staddur. Undirhúin
er ný sókn til bættra lífskjara og
um leið þjóð okkar til velfarnaðar.
í dag mun íslenzk verkalýðs-
hreyfing eins og ávalt áður, bera
fram þær kröfur, sem landi okkar.
er fyrir beztu, því að meðal verka-
lýðsins þróast ávallt þau mál, sem
hafa orðið þessari þjóð til mestrar
gæfu.
Þær kröfur, sem íslenzkir laun
þegar gera í dag, verða þessar
helztar: Fiskveiðilandhelgin verði
12 mílur; allur erlendur her hverfi
af landi hrott. Jafnframt því siðar
nyfnda leiðir það af sjálfu sér að
krafizt verður að aldrei verði stað
Kennan áorkar meira með 1pv? stjórnarvöklin hcldum Meniitamenh settar á landr hér kjarnorkuvitis
hvan hann npm.nr npmin* pn nvi . . . .. , , . j:i_
hvað hann er, heldur heldur en því,
hvað hann veit.
Það mun eðliiegt öldnum, traust-
um stofnunum að vera íhaldssamar
og standa óhvikulan vörð um arf
sinn, en oft vill skörin færast of
langt upp í bekkinn, hvað þetta
og menn með sérfræðiþekkingu
eru sagðir til þjónustu og styrktar
atvinnulifinu, og- að þeir þiggi
hrauð sitt beint og óbeint fró fram-
leiðslunni, en eins og okkur er öll-
um vel kunnugt, þá hcfur mánn-
ekla ' nokkuð liáð framleiðslúnni
vélar.
íslenzkur verkalýður mun af al-
efli vinna að því að kraftar hans
verði sameinaðir, og beint í þá
átt að útiloka öll sundrungaröfl
innan samtaka hans.
íslenzkur verkalýður finntur til
andi, að rikisstjórn þessi er mynd-
uð með tilstyrk hans. Hann veit:
að með tilkomu núverandi ríkis-
stjórnar er stígið spor í rétta átt.
Þar er grundvöllurinn fyrir því
samstarfi, sem allir- frj'álsiyridir
og víðsýnir menn hafa um árabii
viljað a'ð karmiBt á. Með þessu sam
starfi núverandi ríkisstjórnar-
■flokka eru sameinuð þau öfl, sem
hafa verið og eru sverð og skjölól
ur íslenzkra launþega til sjávar og
sveita.
Tilkoma miverandi rfkisstjórnar
er því rökrétt afleiðing af unn-
um sigrum launþeganna undanfar-
in ár.
Þó að núv. ríkisstjórn hafi traust
alls þorra ísl. verkalýða,
þá mun hún í dag verðfi
hvött til að taka fastar á árinni,
til þess að róóurinn verði hraSarl
og markvissari. Hann er ávaiit ú
verði og gerir sér grein fyrir þeirríí
staðreynd að ef samstarf niiver-
andi rikisstjórnarflokka mistekst,
þá' er um leiff stigið stórt skreX
aftur á bak í islenzkri verkaiyðs-
málasögu.
íslenzkir launþegar munu í dag
sameinast í hátíðúhöldum og
kröfugöngum, og sýna það í verM
að þeir eru einhuga um að vinna
áð hinum ýrnsu vandamálum er
að steðja, með fulltrúum sír.'.'.iiB
í núverandi ríkisstjórn.
Glcðilega liátíð.
Hjörtur Hjartarson,