Tíminn - 17.06.1958, Síða 8

8
TÍMINN, þriðjudagiim 17. júní 1958.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINk
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur 1 Edduhúsinu við Llndargðt*
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn;
Auglýsingasiml 19 523. Afgreiðslan 12321
Prentsmiðjan Edda bf.
Seytjándi júní
í DAG minnist íslenzka nauðsynlegt. Eftir sem áður,
þjóðin sjálfstæðis sín.s og myndi þjóðin samt geta búið
þeirra sigra, sem bún vhefir við betri kjör en flestar þjóð
unnið i baráttu smni fyrir ir aðrar. Sú örfun, sem þetta
þvl. Hún minríist einnig ó- myndi hafa á framleiðsluna,
sigranna,' sem hún hefir beð myndi líka brátt auka svo
ið, þvi af þeim má líka margt þjóðartekjurnar að þetta ynn
læra um framtíðina. ist upp og meira til.
Það má t. d. ekki gleym-
ast fslendingum, að frelsi SEINASTA Alþingi setti
sínu glötuðu þeir á 13. öld nýja löggjöf um efnahags-
vegna sundurlynctis og málin. Að dómi óhlutdrægra
deilna ættarhöfðingjanna í og dómbærra hagfræðinga
landinu. Hins vegar endur- bæta þær efnahagskerfi
heimtu íslendingar frelsi þjóðarinnar verulega frá
sitt á 19. og 20. öld vegna því, sem áður var. Fullum
þess, að þeir stóðu þá vel árangri ná þær þó ekki,
saman um að sækja réttinn í nema stéttirnar stilli kröf-
hendur erlends valds. um sínum í hóf og spilli því
Af þessari reynslu þjóð- ekki framkvæmd þeirra.
arinnar má vissulega mikið Þessvegna er ástæða til að
læra. Hún er sönnun þess, að harma það og fordæma þaö í
bezt verður frelsið varið af senn, að vissir aðilar skuli
samhentri þjóð, en sundur- nú vinna að því eftir megni
lynd þjóð er líklegust til að að reyna að æsa fólk gegn
glatá þvi. þessum ráðstöfunum, án
Þetta er ekki sízt ástæða þess að benda á nokkuð ann
til að hafa vel í minni vegna að betra sjálfir og vel vit-
átaka, sem kunna að vera andi þess, að yrði farið eftir
framundan vegna ákvarð- áróðri þeirra, myndi þjóðin
anna íslenzkra stjórnar- halda áfram að lifa um efni
vaida um útfærslu fiskveiði fram og setja fjárhagslegt
landihelginnar. frelsi sitt í stórfellda hættu.
SIGURINN í sjálfstæðis-
baráttunni hefir vissulega
fært þjóðinni mikinn og
glæsilegan árangur. Fram-
farirnar hafa orðið hlutfalls
lega meiri hér seinustu ára-
tugina en í nokkru landi
öðru. í dag býr þjóðin við
betrj og jafnari lífskjör en
flestar aðrar þjóðir í heim
inum. Vissulega er mikil á-
stæffa til að gleðjast yfir
þessu.
Þetta er hins vegar ekki
öll sagan. Því er ekkj að
leyna, að dökk ský grúfa
nú yfir efnahagslegu sjálf-
stæöi þjóðarinnar. Þjóðin
hefir lifað um efni fram um
skeið og ráðist í meirj fram-
kvæmdir en fjárhagur henn
ar hefir leyft með góðu móti.
Ef þessu verður haldið á-
fram, er mikil hætta á ferð-
um..
í raun og veru, ættj ekki
að vera erfitt að stíga það
skref til baka, sem hér er
EINS og áður segir, geta
verið framundan stór átök í
landhelgismálinu. Öflugt
stórveldi hefir hótað að beita
þjóðina hervaldi, nema hún
bregðist rétti sínum. Jafnvel
þótt þessar' hótanir yrðu
ekki framkvæmdar, geta
hörð átök verið framundan.
Það yrði ekki aðeins illt til
afspurnar, heldur gæti leitt
til ósigurs og uppgjafar, ef
á sama tíma og þjóðin á í
þessari örlagaríku deilu út
á við, væri hér allt meira og
minna logandi í kaupdeil-
um og verkföllum.
Þjóð, sem heldur þann-
ig á málum sínum, er ekki
vænleg til sigurs. Þessvegna
má þeim öflum, sem nú
hvetj a til kaupdeilna og verk
falla, ekki heppnast fyrirætl
anir sínar. Það mvncli jöfn-
um höndum veikja efnalegt
sjálfstæði þióðarinnar og
sigurmöguieika hennar í
landhelgismálinu.
Vitnisburður hagfræðinganna
Á FUNDI, sem haldinn var
í Stúdentafélagi Reykjavík-
ur i seinustu viku, fluttu
þeir hagfræðingarnir Jónas
Haralz og Jóhannes Nordal
eri»di um hina nýju efna-
hagsmálalöggjöf. Báðum
kom þeim saman um, að
hún væri hiklaust til bóta
á margan hátt, én því hafði
Jóhannes líka áður haldið
fram í Fjármálatíðindum.
Á aðalfundi S.Í.S., þar sem
Jónas hélt erindi um þessi
mál, fórust honum svo orð
um lögin, aö þau „væru hik
laust spor í rétta átt.“
Það, sem hagfræðingarnir
eiga hér einkum við, er
þetta: Jafnframt þvi, sem
lögín stuðla að því aö
að tryggja rekstur útflutn-
ingsframleiðslunnar, jafna
þau annarsvegar þann
mikla mun, sem orðin var
á uppbótum til einstakra
greina útflutningsins, og
svo hins vegar þann mikla
mun, sem var oröinn á verð-
lagj einstakra innflutnings-
vara og hafði óeðlilega gjald
eyriseyðsiu og margskonar
misræmi í för með sér. Lög
in skapa þannig stóraukið
samræmi og jafnvægi í
efnahagskerfinu.
Þessi vitnisburður hag-
fræðinganna hnekkir vel
rógi þeirra, sem mest reyna
að ófrægja hinar nýju ráð-
stafanir, án þess að benda
þó sjálfir á neitt annað.
Fulikomið frelsi og ábyrgðartilfinning leið-
in til að skapa þjóðholla blaðamennsku
Hermanns Jénassonar forsætisráSherra
víð setningu blaðamétsins í gær
Herra forseti
áheyrendur.
Islands. Góðir
FYRIR NOKKRU HEYRÐI ég
ræðumann á ráðstefnu erlendis
segja af miklum móði, að blöð
ættu að vera frjáls, — en auðvit-
að undir svo miklu eftirliti stjórn-
arvalda, að þau gerðu þjóðarheild-
inni ekki ógagn. Ræ'ffumaðurinn sá
ekkert athugavert við ummæli
þessi og fannst þau bera vott um
frjálsiyndi og víffsýni, — og máttu
þau e. t. v. teljast það, miðað við
þáverandi stjórnarhætti í heima-
landi hans. En í eyrum Norður-
landabúa láta slík ummæli annar-
lega, svo fast sem sú skoðun hefir
mótazl, að prentfrelsið sé einn
af hyrningarsteinum lýðræðisins,
enda alkunna, að fyrstu skref ein-
ræðisins eru jafnan í þá átt að
hefta frelsi hins ritaða og talaða
orðs, til þess að það „geri þjóðar-
heildinni ekki ógagn“.
Nú er það engan veginn svo, að
blöð og blaðamenn geti ekki gert
þjóðarheildinni ógagn. Blöðin eru
móttug og það vel'tur á þeim, sem
skrifa þau og ráða þeim, hvort
þau starfa til góðs eða ills. En í
hinum lýðfriálsu löndum höfum
vér ekki þá trú, að eftirlit af
stjórnarvaldanna hendi sé ráðið til
þess að skapa þjóðholla blaða-
mennsku, heldnr sú ábyrgðartil-'
finning, sem fullkomið frelsi í
hlaðamennsku færir hverjum
sómakærum iblaðamanni og það
aðhald, sem blöðin veita
hvert öðru í deilum sínum um
þau mál, sem til umræðu eru á
hverjum tíma og réttlætistilfinn-
ing borgararufa, sem blöðin verða
að beygj-a sig fyrir. Blöðin aga
hvert annað og ala hvert annað
upp, ef svo má segja, eins og stór
systkinahópur. — Þótt samlyndið
sé ekki alltaf gott, þá eru í heiðri
haldnar vissar 'leikreglur, sem eng-
um Jýðst að brjóta, án þess að
hefnast fyrir. Megintryggingin fyr-
ir réttlæti og öryggi einstaklings-
ins í þjóðféiaginu og þjóðanna á
alþjóðavettvangi er einmitt það, að
geta látið heyrast til sín opinber-
lega, borið mál sitt fram í áheyrn
almennings, ef ranglega á að
þröngva kosti manna eða misbeita
aðstöðu á eihn eða annan hátt.
En það er þung ábyrgð, sem
hvílir á herðum manna, sem rita
blöðin. Þeir hafa aðstöðu til að
láta margt gott af sér leiða, — og
einnig margt illt, ef viðhorf þeirra
og skaplyndi er á þann veg. Það er
ekki nægilegt að blaðamenn geti
fimlega beitt penuanum, þeir þurfa
að beita honum af óbilandi heiðar-
leika og drengskap. Misbrestur á
því getur verið þjóðarvoði.
ÞEGAR ERFIÐLEIKA OG
VANDA ber að höndum í lýðfrjáls-
um þjóðfólögum, eru málin rædd
fýrir opnum tjöldum. Þess vegna
virðist anönnum oft, er erjux
stjórnmálablaðanna ganga úr hófi
og beinast einkum að því að bera
andstæðingana sökum og sýkna
sína liðsmenn, án tillits til mál-
efna, að lýðræðisskipulagið sé svo
rotið, að eigi verði við unað, en
grípa beri til þess að fela einum
eða örfáum öll völd. Um þetta
vitnar sagan gegnum aldirnar. Á
hinu virðast menn þá stundum síð-
ur átt.a sig. að galiar lýðræðisskipu
lagsins og þau mistök, sem þar
verða, eru j.afrean rædd fyrir
(ipnum tjöMum og þvílýðumljós
og stundum gcrt niiklu meira úr í
póiitískum tilgangi en ástæða er
til, — en þar sem einræðið ríkir
cg fréttastarfsemi og umræður eru
'heftar, er allls ekki minnzt á það,
sem miður fer. Þess vegna er allur
almenningur dulinn galla einræðis-
skipulagsins, nema þeirra, er hver
einstaklingur verður sjálfur var
við, en gallar lýðræðisins eru mikl-
. aðir fyrir mönnum úr hófi. Fyrir
j þessari háskalegu blekkingu ein-
; ræðissinna í lýðræðisþjóðfélögum
verða menn að vera sérstaklega
HERMANN JÓNASSON
forsætisráðherra.
vel á verði. Það hefir ávallt sýnt
sig, að einræðisfyrirkomulag hefir
enga kosti umfram lýðræðisskipu-
lag, en tekst stundum að dylja
mcin sín um sinn með því að banna
umræður um ágalla sína.
Á herðum stjórnmálamanna og
blaðamanna sérstaklega, hvílir
mikil ábyrgð í því efni að efla
trú manna á lýðræði og frelsi, —
ekki með kröfum til annarra í því
efni, heldur sjálfra sín, — með því
að rækja af alúð frumskyldu hvers
blaða- og fréttamanns: að þjóna
sannleikanum án undanhragða og
inna starf sitt af hendi af góðvild
og sanngirni.
ÞAÐ ER OKKUR ÍSLENDING-
UM alveg sérstök ánægja, að svo
margir blaðamenn frá nágranha-
þjóðunum skuli nú sækja íslaiid
! heim. Persónuleg kynni milli
starfsbræðxa eru mikils virði og
við vonum að þeir, sem gista land
; okkar, skilji hetur eftir en áður
; þá sérstöðu, sem við eigum í mörg-
I um efnum við að búa, og 'heimur-
j inn er mi-sfús á að viðurkonna.
| Við íslendingar fögnum komu
ykkar, norrænir blaðamenn, sem
j eruð meðal forvígismanna hins rit-
j aða, frjálsa orðs. Þið eruð góðir
Igestir. í öllum þeim ógrynnum,
sem nútíma blaðamaður þarf að
vita og muna, getum við ekki með
neinum rétti gert kröfu til þess, að
þið hafið margir haft tækifæri íil
að kynna ykkur sögu íslands og ég
vona, að þið hafið ánægju af þess-
ari ferð og að ykkar glögga gests-
auga kynnist sem bezt Landinu,
þjóðinni og málefnum hennar.
„Sjón er sögu ríkari“, segir ís-
lenzkt orðtak.
Ég býð ykkur öll velkomin til
þessa þinghalds og vænti að þ'að
megi verða öllum aðilum til gagns
og sóma.
Með þeim orðum segi ég 11. hiót
norrænna blaðamanna sett.
1 ' '1 =vrJ*p,_;r i ’- = - Jfí'-,rr- -i
Mttur kirkjunnar
17.
jum
' ' ' §
artaksglaum méð andalegri'jl
synd og ófarsæld.
Engin stjórn er svo vitur, að
hún geti stjórnað farsællega
Enginn dagur, engin minn- heimskum og heimtufrekum
Íing, engar vonir geta þrýst lýð. Við erum lýðveldi, sem
þjóðinni fastar saman, skapað þetur fer, og því gleðjumst við K
H einingu og samstarf en þjóð- þennan dag. Sé stjórnin ekki I
| hátíðardagurinn, 17. júní. vitur er það af þvi að við sjálf |
jg Og þjóðhetjan Jón Sigurðson erum. skammsýn og heimsk. 1
§ sýnir flestum betur, hvernig Við höfum valið hana. Hún er..|
§§ ber að vera, og hvað ber að spegilmynd þjóðarinnar, cnda I
I gera til þess að helga þessar fulltrúar hennar. Sem betur fer !
|| minningar, gjöra þessar vonir hefur það sannazt um flesta l|
i að veruleika, gefa kraft til ein- stjórnendur íslenzku þjóðar-1
É mgar, vilja til samstarfs. innar, að þeir reyndu að gera >•
p Hann var auðugur að hóg- sitt bezta og það skiptir líka I
værð, fórnarlund, frmsýni, góð- mestu máli. Hitt gerir líka
vild og festu. En kannske var miklu minna tii úr hvaða flokki
það samt óbilandi trú á þjóð eða flokkum þeir voru. Manns-
hans ættland og Guð, sem ein- gildi einstaklmgs er hveiri
|| kenndi hann og starf hans öllu þjóð mestur auður, ekki sízt
smárri þjóð, þar sem einn er
sannarlega á móti hundruðum þúsunda.
Fjarri sé mér að mæla einni
fremur.
|| Og þá þurfti
jg sterka trú á kraft og speki, sem
| þrátt fyrir allt hlyti að búa í- stjórn eða einum flokki bót
1 þessari tómlátu þjóð, sem oft öðrum fremur. Við höfum þá
1 misskildi hann, rangfærði orð stjórn, sem við eigum skilið
|| hans, lítilsvirti kenningar hans, sem heild.
| kallaði hann föðurlandssvikara En umfram allt lítum í eigin
1 og þjóðniðing í beinni mótsögn barn nú 17. júní. íslenzka þjóð
1 við skrif hans og ræður. . in hefur ræktað þar óhollar
En hógværð hans og trú á eigindir. Illgresi eigingirnir,
framtið íslands var óbifanleg flokkadráttar, óhófs og eyðzlu- |
eins og drangur í brimrót og semi, hjátrúar sviksemi meira
æsistormi. Og sama var viðhorf að segja manndýrkunar í stað ,
hans gagnvart, erlendum aðsúg, guðsdýrkunar hefur þróazt þar |
óvild og hatri. Drengskapur, og kæft nú þegax margar þeima
þolinmæði, stefnufesta, lipurð dygða, sem hver þjóð verður
| voru dyggðirnaar, sem unnu að rækta í ríkum mæli til þess
| ísiandi íslendmgum í hendur. að geta lifað frjáls og óháð
Þar rættust sannarlega orð öðrum veldum og valdhöfum.
Drottins: „Sælir eru hógværir, Við verðum sjálf að leysa
því að þeir munu landið erfa”. vandamálin frammi fyrir aim-
Skyldum við ekki þurfa að ætti réttlætisins, ef 17. júní á
íhuga þessi orð og anda þeirra, að verða annað en leiftur um
líta til brautryðjandans, for- nótt langt frammi á horfinni
ingjans mikla á þessum þjóð- öld þegar fram 5iða stundir.
hátíðardegi. Ógnir og yfirgang Hrekjum brott ómennskuna,
ur, standa öllu megin. En sérhiífnina, ágirndina og svikin
djúpir eru íslands álar, ef við sem nú hylja sól fresisins og
. stöndum öll á verði sem einn varpa skuggum á veg framtíðar jj
| maður gegn öllu því sem ógnar innar. Bíðum svo hógvær og |
frelsi og sjálfstæði okkar. hljóð, bjargföst og fraust eftir |
H En það er ekki nóg að ganga hjálp frá Drottni réttlætisins í §
i fram eins og heimskingjarnir, öllum vanda bæði frá innlend |
“j sem dönsuðu kringum gullkálf- um og erlendum ógnum og
inn og heimtuðu að hverfa ógnunum. Minnumst foringjans |
aftur til kjötkatanna, þótt þeir „forsetans” hógværa, trúaða og jj
i vissu vel, að þar biði áþján prúða. Þá blikar sólskin sólmán ;|
l!i| og kúgun, og þeir yrðu að aðar 17. júní um allar framtíð :
| 'gjalda augnabliksgleði og and- arbrautir íslenzfcu þjóðarinnar. g
fcffiffffii ■ _ : 'i' : -■ __ - l"-i. '.Iffltt