Tíminn - 10.08.1958, Page 5

n MIN N, sunnudaginn 10. ágúst 1958.
E
RÖGNVALDUR
— ýmislegt frábrugðið vestra.
að hiusta á úfcvarp fyrir STEF.
— Já, það er rétt, við vor-
um tveir sem hlustuðum á
Keffliai\4kursto8ina og tófcum
nohkurs konar „stik'kprufur“ af
tónlis'tinni, sem stóðin leikur,
til að ganga úr skugga um,
hvort eitthvað af henni væri
verndað. Við gerum plagg um
hvað flutt væri og hvenær, og
skriíuðuim undir staðfestingu
um að hafa hiustað á hm og
þessi verk. Ameríska músíkin
er að vísu ekiki vernduð, tón-
skáldaielagið ameríska hefir
gefið hernum leyfi tii að flytja
hana endurgjaldslaust að vild,
en við lieituoum að ýmsu öðru.
Þetta var prýöilegasta jobb fyrir
75 kall á tímann — Jón Leifs'
var rausnarlegur við okkur ...
Já, við leitúöum að öðxu, ég
man eftir, að okkur l'ék hu'gur
á að vita, hvort Kefiaví'kurstöð-
in myndi í'lytja Jal'ousy. eftir
Jákob Gade; tangóinn danska,
sem ailir þekkijá og er líka
verndaður — við bjuggumst
háift í hvoru við að standa þá
að verki, en urðum fyrir von-
brigðum — tangóinn var ekki
leikinn meðan við hlustuðum.
Við vildium auðvitað geta sýnt
fram á eiuhTCr afköst fyrir 75
kaliinn, og tókum þá það ráð,
að hringja til Keflavíkur —
tvisvar, meira að segja — og
biðja um Jaiousy í óskalaga-
tímanum, en alit kom fyrir
ekki, við fengum ekki lagið,
gátum ekki sett það á svarta
listaan.
Hús til söiu —
útborgun: 100 daiir
Á labbi niður hjá Lands-
banka rekumst vér á gamlan
kunningja, Rögnvald Johnsen,
sem hefir dvalizt í Los Angeles
í Kalilorniu undanfarin sjö ár
og stundað arkitektúr — teikn
að Mbýli, sem hann kveður um
margt ólík þeim, sem við eig-
um að venjast, og þó aðal'lega
hvað verðið snertir.
— Það er hægt að kaupa
hús vestra með 100 dollara út-
borgun og 100 dollara á mán-
uði í 19 til 20 ár. Annars
kosta góð hús um 30 þúsund
dollara og arkitektinn fær allt
að því 10 af hundraði heildar-
kostnaðar í sinu hiut — agæt-
lega borgað,
Hvað er fleira frábrugðið en
verðið, l'eikur oss hugur að
frétta.
— Húsunum er yfirleitt skipt
í þrjá aðaihluta, í eimim eru
sveínherbergin, lögð áherzla á
að hafa þau afsíðis, í öðrum
eldhús, þvottahús og þvíiikt, en
hinum þriðja setustofur og dag
stofur. Öilum húsiuim fyigir tvö-
faldiur biiskúr og ekki er flutt
í eitt einasta hús' fvrr en búið
er að ganga fylMega frá göt-
unni, sem það stendur við.
Byggingaféiagið sér um að
géra götuna og legigur xostnað-
inn á húsverðið, en bæjar-
félagið sér svo um viðhald.
Það fæ&t ekki leyfi til að selja
húsin fyrr en gatan er tilhúin.
Fyrirkoimúlagið vestra virðist
um margt vera frábrugðið því,
sem hér tíðkast.
Beimieikar í HveragsrSi
Starfsmaður í prentsmiðjxinni
sagði oss eftirfarandi drauga-
sögu:
Ung hjón úr Reykjavik ieigðu
sér suimarbústað aus'tur í Hvera
gerði. Þegar loks var komið að
sumarlleyfi miannsins, héldu þau
austur í áæthinarbíi'num og
hugð'u gott til glóðarinnar að
dvelja á þeim heilnæma stað
leirbaðanna og hveragufunnar
í nokkrar vikur. Fyrsta kvöldið
lcgðust þau til svefns á dívan,
sem komið var fvrir í rykfölinu
skoti og hafði sýnilega ekki
verið hrevfður lir stað uan ára-
bil. Sem þau eru afklædd og
komin undir sæng sígur svefn
á bónda, en konan, sem hefir
orð fyrir að merkja ýmsa yfir-
skil'vitlega hluti í daglega líf-
inu, tókur að heyra barið f vegg
herbergisins, og þar sem ekk-
ert lát verður á barsmíðinni,
stendur konunni ekki á sarna,
en þorir þó ekki að ganga úr
skugga um hvað valdi högg-
unmm ein sína liðs. Ekki vilt
hún heldur vekja bónda sinn,
sem hrýtur ánægjulega. En
svefnsamt verður ungu konunni
ekki þá nóttina.
Þegar hveragoluna loggur
inn um gluggann um morgun-
inn, víkur vá næturinnar úrhug
anurn — nóg annað að hugsa.
Næstu nótt endurtekur sig
sama sagan, og þegar allt útlit
er fvrir, að þriðja nóttin muni
fara eins og konan orðin úr-
vinda af svefnleysi, ákveður
hún að taka á sig rögg og gora
í því að upplýsa málið. Hún
vekur bónda, sem lilær í fyrstu,
en telur sig samt geta merkt
einhver högg í þann mund, sem
þau eru um það bil að æra:
konu hans. Ekki reynist hann
áfjáður í að rísa úr rekkju til
að upplýsa draugaganginn, en
þó l'ætur hann til leiðast ifyrir
fortölrur konunnar. í ljós kem-
ur, að höggin virðast koma ein-
einmitt úr skotinu sem dívan-
inn stendur í, svo bóndi fcakur
í sig kjark og þrífur fletið
frarn á gólf. 1 skotinu rykfallna
hefir veggíóðrið sli-tnað og
karl rííur það frá á nokkrum
bi'etti. Þá kcma í Ijós dagbiaða-
slitrur, limdar á vegginn, en
á einu blaðinu er minningar-
grein um hjón, sem l'átizt hafa
fyrir mörgu/m áruim. Þykir
karli nú auigiljós ás'tæðan fyrir
draugaganginum, rifur minn-
ingargreinina af veggnum og
brennir mieð viðhöfn.
Sögumaðiur vor hel'dur því
fra-m, að framliðnu hjónin haf'i
líklega eklkert k-ært sig um að
horfa upp á hjónarúmið’ sitt í
nötfkiiin o-g kúldrast sjálf un-dir
því á meðan, og því gert vart
við sig á þennan hátt. En frá
því að minningargreinin var
fjarlægð hafa ekki farið sögur
af frekari draugagangi á þeirn
stað.
Frá höfninnl í Seattle
Skemmtileg samkoma með fslending-
um búsettum í Seattle við Mörtuvatn
Guíbrandur Magnússon segir frá
Sunnudag 20. júlí efndu
íslendingar búsettir í Seattle
til fagnaSar f/undir berum
himni", hér utan við borg-
ina að stað, sem á íslenzku
mundi kallaður að Mörtu-
vatni. ASmenninqur tekur
með sér hádeqisverðinn, og
ýmsir ketilinn einnig. Að
Mörtuvatni er vel búið í hag-
inn fyrir svona samkomur,
bílastæði rúrrs«i~3, en þau eru
hér eins nauðsvnleg eins og
réttirnar, haonrnir ot? höftin
á hestana heima forðum.
Fjöldinn allur er þarna af
borðum með á^östum set-
bekkium, svo ekki er annað
en að dúka bo-ðin og fram-
reiða málsverðinn.
Þarna eru vell'r til almennra
leika, og þá einkum gleðileika
fremur en íþrótta Loks er við
vatnið fjölði smábáta til frjálsra af
nota, flotbretti, sem fljóta vel með
tvo u-nglinga, og ýmist eru látin
reka, eða róið með höndum og
fótum. Loks var þa na sundskáli
við góða bryggju, sem menn
steyptu sér af til sunds, en liti fyr-
ir bryggjuendanum hár stökkpall-
ur fyrir þá, er áræði höfðu til að
nota hann. Var öll þessi aðstaða
notuð, og ekki sízt af yngri kyn-
slóðinni!
- M *
Undir veggfóðrinu kom í ljós minningargrein ásamt með mynd. —
Vatnið sjálft er ekki ýkjastórt,
skóguri'.m drotnandi í umhverfi
þess, en þó er sögð orðin allþctt
byggðin þarna í rjóðrum, sem
menn ryðja í skógarþykknið. Aðr
.eins -einn léttibátur var á vatninu
þennan dag. En hér er ekki óal-
gengt að slíkar skemmtisnekkjur
séu á heimilunum, og eru þær
fluttar á þar til gerðum þr-íhjóla-
vagni, sem krækt er aftan í heim-
ilisbilinn. Eru . menn síðan eini-
hvers staðar við vatn eða sjó um
helgar, en þó einkum í sumarleyf
um. Er órð á gjörandi^ hversu all-
ur viðleguúlóúnaður hér er orðinn
haganlegur, og það þótt fremur
ótrúlegt sé, að bifreiðin með inn-
byggðan allan viðleguútbúnaðinn,
og það að meðtöldu tjaldi og bát,
verði almenningseign, en umrædd
völundarsmíð var sýnd hér í sjón-
varpi eitt kvöldið!
Sjálf samkoman
Stjórnandi hennar var síra
Guðm. P. Johnson. Söngstjóri og
einsöngvari Tani Björnsson, frá-
bæ: raddmaður, enda söngmennt-
aður, en undirleik annaðist frú
Erika Easlvold, dóttir síra Stein-
gríms Þorlákssonar frá Stóru
Tjörnum. Aðalræðu flutti síra N.
B. Nelson nývlgður til lúterska
safnaðarins í Ballard, norskrar og
skozkrar ættar, ræddi um íslenzkt
þjóðerni og menningarerfð, landa-
fundi íslendinga og frelsisást.
Guðbrandur Magúnsson gaf með
amerískum hraða yfirlit yfir þær
framfarir, verklegar, uppeldisleg-
ar og félagslegar, sem orðið hafa
á íslandi, síðan fyrstu íslenzku
'andnemahóparnir, lögðu hingað
■estur. En vék einnig að því,
íversu þeir, sem vestur fóru, hefðu
lrengilega haldið undir sitt horn
g manndómslega hér í „hinum
nýja heimi“!
Frú Svava kona síra Eiriks Sig-
nar, en. þau hjónin voru komin
ingað frá Winnipeg þar sem þau
liga heimili og starfa. söng nokkur
>lenzk lög, en bóndi hennar, síra
liríkur flutti ræðu um virðingu
ifkomenda íslendinga hér f.vrir ís-
enzku þjóðerni.
Þá flutti pastor emeritus, Kol-
)einn Sæmundsson, hlýja og vel
lutta ræðu um íslenzka menning-
. irerfð og fór með ijóð er hann
.afði samið henni til lofs. Síra
Colbeinn er borinn og barnfæddur
Reykjavík, en fluttist vestur 12
ra ásamt fósturforeldrum sínum,
lann var um sinn prentari, en afl-
ði sér siðan guðfræðimenntunar
g hefir við lofsamlegan orðstír
erið prestur St. James safnaðar
íér í Seattle í 30 ár. Fósturforeldr-
ar síra Kolbeins voru Jóhannes og
Limborg Sæmundsson.
íslenzki konsúllinn K. F. Fred
:k
erick ávarpaði samkomuna
sagði frá islenzkum gestum, se
hingað væru væntanlegir, Jóni Þ
arinssyni tónskáldi frá Reykja:*
og prófessor Rikharð Beck.
Walter Eiselt, sem verið he:
konsúll í ameríska sendiráðinu
Reykjavík, sótti samkomu þessa
samt hérlendri konu sinni, og ur.
sér vel. Hann -hefir lært furí
mikið í íslenzku. Þau hjónin mu:
halda til Japan. Báðu þau fyr.
hlýjar kveðjur til landa heiir.
sem þau hefðu haft k-ynni af.
Var samkoma þessi öll hin
nægjulegasta og ekki sá þar vír.
nokkrum manni.
Litið í bók
Síðan hingað kom, hefir maen?
m. a. haft næði til að líta í bðte.
Fyrst var það úrval smásagna eftír
Maupassanl, síðan Reisubók Jó:3
Indíafara. Slíkt og þvílíkt frásaga*
arminni! En oft hefir Jón verið tú-
inn að segja frá þessari för sinr-i,
þegar hann á gamals aldri tekur'
til að festa á blað, þessa fræga-
frásögn.
Loks eyddi maður hálfum s'ö-
unda dal fyrir tiltölulega nýií-
komna bók: John Gunther: „Insi :3
Russia today“.
Það er mikil bók!
Og svo er hún hlutlæg, að mér
gæti komið til hugar, að „Mál og
Menning" og „Almenna bókafélag"
ið“ 'kepptust um að ná útgáfurétt-
inum!
Væri því prýðilegur meðalveg.::-
að Menningarsjóður gæfi bóki-,2;
út!
Höfundurinn er heimskunnur
fyrir 'bækur um lönd og lýði! Raun-
sær, skarpur, drengskaparmaður
með yfirlitsgáfu á hárri gráðu, sena
opnum sjónum horfist í augu vi'ð
staðreyndir, og hefir karlmennsku
til að draga sínar ályktanir, eu
varast að halla réttu máli, hvei’
sem i 'hlut á.
Ber bókin með sér, að höfunúvi
um hefir yfirleitt ekki verið
veldaður aðgangur að heimildu.a.
og er bókin því að merkari.
Eftir lestur slíkrar bókar, e:
auðveldari samanburðurinn á þeiiB
tveim megin þjóðmálastefnu’iir
sem nú eru að verki í yeröldinni.
lýðræðisskipulaginu og frjálsu vali
einstaklinga, þar sem minni hluti
beygir sig fyrir meiri hluta. Og
flokkscinræðinu, þar sem aðeinir.
lítið hlutfall þegnanna á kost á.
þátttöku, og ekki er hlífzt við ið’
láta tilganginn helga meðölin, sf
svo ber uudir.
Hitt verður ljóst af lestri u.n-
ræddrar bókar, að ,,fallhraéi‘°
framfaranna er orðinn geysilegar
á skömmnm tíma, undir síðara
skipulaginu, og einnig hitt, að hér
áttu í hlul þjóðir, sem sakir þj; 5-
skipulags m". a., voru orðnir eft .-
bátar. — En bókin er gagnmerk
G. M> j