Tíminn - 14.10.1958, Síða 6

6
T í M I N N, þriðjudaginn 14. október 19J)V
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Fjárlagaínsmvarpið lagt fram
FJÁRLAGAFRUMVARPIÐ
fyrir árið 1959 var lagt fram
á Alþingi í gær. Eysteinn
Jónsson, fjármálaráðherra,
hefir haft það að fastri venju
alimörg undanfarin ár, að
leggja fjárlagafrumvarpið
jafnan fram þegar í þing-
byrjun, og er svo enn. Af-
greiðsla fjárlaga er um-
fangsmesta. þingmálið og
þarf langan aðdraganda, og
afgreiðsla fjörmargra ann-
arra þingmála hlýtur að
vera í beinum og óbeinum
tengslum við fjárlagaaf-
greíðslu.
I»að skapar þinginu því
mjög bætta aðstööu til starfa
ef fjárlagafrumvarp liggur
fyrir þegar frá þingbyrjun.
Þetta er því mikilsverð regla.
Þingm. gefst í senn færi á að
hafa- frumvarpið til hliðsjón
ar, er þeir fjalla um önnur
mál, og einnig hafa þeir næg
an tíma til að athuga ein-
staka liði þess. Er þetta
fyrsta og mesta forsenda
vandaðrar fjárlagaaf-
greiðslu.
Morgunblaðið var svo bráð
látt, að það gat ekki beðiö
þess, að frumvarpið vteri
lagt fram á Alþingi. Það ger-
ir frumvarpið aö umræðu-
efni á sunnudaginn og hugð-
ist nota það með hæfilegum
afflutningi sér til framdrátt-
ar í kosningahríð þeirri, sem
þá stóðu yfir í verkalýðsfé-
lögunum. Virðast ritstjörarn
ir hafa lagt á sig ærið erfiöi
til að ná frumvarpinu með
forgangshraði og lagt síðan
mikia vinnu í að finna þar
eittfhvað, sem snúa mætti út
úr og gera tortryggiiegt fyrir
verkamenn. Heldur er eftir-
tekjan rýr, en einkum er það
tvennt, sem Mbl. telur sig
hafa upp úr krafsinu, og er
það þetta:
Af því að frumvarpið vár
ekki lagt fram á þingsetning
arfundinum á föstudaginn,
var sjálfsagt að leggja það
svo út, að í því væri eitthvað
sem gera m^etti svo tortryggi
legt, að hægt væri að segja:
Lítið á, þetta átti að fela
fram yfir helgina. Já, það
er mikið, hve langt má kom-
ast, ef viljinn er góöur, og
Mbl.-ritstjórarnir ákváðu eft
ir langa leit, að það, sem
hefði átt að fela, skyldi vera
það, að frumvarpið er miðað
við kaupvísitöluna 183, eða
eins og hún er nú, en ekki
við það, að almenn vísitala
hefir hækkað síðustu vikur
eða við það, sem búizt er við
að hún muni hækka á næstu
vikum. Með hæfilegum útúr-
snúningi er því svo slegið
fram, að ríkisstjórnin hafi
ákveðið að „skerða kaup-
gjaldsvísitöluna um 19 stig
fyrir 1. des.“ eins og segir
í fyrirsögn Mbl. Þetta átti að
hræða verkamenn til að láta
fallast í náðarfaðm íhalds-
ins. Og til þess að nota eínið
sem bezt, er svo i greinarlok
dregin af öllu saman þessi
snjalla lokaniðurstaða:
„Fjárlagafrv. er þvi enn
ein sönnun fyrir þeim upp-
lýsingum, sem Mbl. hefir
skýrt frá undanfarna daga
um ákvörðun Framsóknar-
broddanna að ná með pen-
ingavaldi SÍS úrslitaráðum í
Alþýðusambandi íslands“.
ÞÓ MENN velti þessu
fyrir sér á alla vegu, er hætt
við að það standi í mönnum
að skilja þetta samhengi,
hvernig fjárlagafrumvarpið
getur verið „sönnun“ fyrir
þessu áminnsta ódæðisverki.
Það þarf meira en venjulega
píramídaspámenn til þess —
það þarf hálærða prófessora
í hringavitleysu.
Að hinu er rétt að spyrja
þá Mbl. við hvaða kaup-
gjaldsvísitölu það telur að
átt hefði að miða útreikn-
inga fjárlagafrumvarpsms,
ef ekki þá visitölu, sem í gildi
er, þegar frumvarpið er sam-
ið? Ætlast það kannske til
þess, að það sé byggt á laus-
legum áætlunum og spádóm
um um ákvarðanir þings,
stjórnar og stéttarsamtaka í
framtíðinni?
Eins og alkunnugt er var
það ákveðið á s.l. vori að taka
þessi mál til nýrrar yfirveg-
unar i sami’áði við stéttar-
samtökin. Þing þeirra standa
nú fyrir dyrum.
Það er gersamlega fráleitt,
að í fjárlagafrumvarpinu sé
nokkuð, sem leyna þarf fyrir
verkamönnum eða nokkrum
öðrum. Frumvarpið er ein-
mitt við það sniðið að gefa
sem fylistar og réttastar upp
lýsingar og halda opinni leið
stéttarsamtakanna til þess
að eiga sinn fullkomna hlut
að því að leysa þetta mál, og
aöra þætti efnahagsmál-
anria, farsællega í samstarfi
við stjórnarvöld landsins. Til
þess að þessi leið væri opin,
svo sem ákveðið var í vor,
varð auðvitað að miða út-
reikninga frumvarpsins við
þá kaupgjaldsvísitölu, sem í
gildi er þegar það er samió-
Annar grundvöllur er ekki
til eins og nú horfir. Það hlýt
ur öllum skyni bomum mönn
um að vera Ijóst.
HITT er sVo jafnljóst, að
frumvarpið verður í meðför-
um þingsins að taka breyt-
ingum í samræmi viö þær
ákvarðanir, sem teknar
kunna að verða í efnahags-
málunum að loknum þingum
stéttarsamtakanna í land-
inu. Það er því alveg von-
laust fyrir Morgunblaðið að
finna sér árásartilefni í fjár
lagafrumvarpinu með þeim
hætti sem reynt var s. 1.
sunnudag.
Þrátt fyrir allar „grunsemd
ir“ Morgunblaðsins — sem
ekki er neinn hörgull á frem
ur en fyrri daginn — er þsð
vonlaust verk aö réyna að
telja fólki trú um, að í fjár-
lagafrumvárpinu sé eitthvað,
sem ekki er sama, hvort opin
berast fyrir eða eftir þessa
helgi. En nánari skýringu á
„sönnun“ fj árlagafrumvarps
Tækniháskólinn í Tarrgona séSur úr lofti.
Tækniháskólinn í Tarragona
Á strönd Miðjarðarhafs-
ins, um það bil hundrað
kílómetra suður af Barcel-;
óna, liggur fögur borg, í
senn forn og nýtízkuleg.
Borgin er byggð á hæð og
: því er þaðan mikil útsýn, i
i bæði til lands og hafs. Borg
þessi heitir Tarragona og
hana byggja um 45 þúsund
manns. En frægð Tarragona
! er af fornum toga, því að á
yfirráðatímum Rómverja
var hún höfuðborg Spánar
og keisararnir höfðu þar
viðdvöl. Mun það hafa verið
j vegna þess hve veðrátta er
þar blíö og vínin ljúffeng.
Enn þann dag í dag ber þarna
fyrir augu margar menjar um
þessa fornaldarfrægð, svo sem
múra, vatnsleiðslu, höll Ágústin-
usar keisara, útileikhús, hringleik
hús, grafreiti o. m. fl. í fornminja-'
‘safni borgarinnar er dýrmætt safn
höggmynda, leirmuna Og ýmissa
annarra muna. Þó mun hið merk-
asta safn enn falið og óþekkt, graf-
ið í sand á hafsbotni. Því þarf eng
an að undra þólt fiskimenn sem
eru að starfi fái alloft í net sín,;
auk fiskanna, fom leirker, sem al-
sett eru kalkhrúðri úr sjónum. I
En þrátt fyrir forna hefð, hefir
Tarragona ekki staðnað, heldur er
hún nútíma borg með ágætum
gistihúsum, breiðgötum og bað-
jströndum. Samt er þar mörgu
gömlu til haga haldið af þjóðleg-
um fræðum og þar dansa mcnn
hringdansinn ,,Sardana“ við sér-
•kennilega hljómlist. Á mannfund
um og stórhátíðum mynda piltar
og drengir turaa á götum og torg-
um með því að standa hverir á
annars öxlum.
í matargerö er sérkennilegasti
rétturinn „Rumesco", en það er
kryddaður fiskiréttur, og fer ár-
lega fram keppni um það hver
skuli teljast mestur meistari i
þeirri matargerð.
Tvær stórframkvæmdir
Mestur ráðamaður í borginni og
héraðinu er fyl'kissljórinn José
Öonzales Sama, og hefir hann beitt
sór fyrir þeim tveimur stjórfram-
kvæmdum, sem lyft hafa Tarra-
gona til vegs og virðingar. Eru
þessar tvær framkvæmdir bygging
frístundaheimilis fyrir iðnverka-
menn og stofnun og bygging tækni
háskóla Tarragona, þar sem synir
spænskra verkamanna menntast.
Einnig er fyrirhugað að þetta verði
Eftir Antonio Adserá MartoreH, sem stundaði
íslenzkunám vií Háskóla Islands fyrir tveim-
ur arum
Höfundur greinar þessar-
ar stundaði íslenzkunám við
Háskóla íslands fyrir tveim-
ur árum. Hann hefir oft-
sinnis flutt erindi með
skuggamyndum um ísland,
sögu þess og menningu,
bæði í Madrid, Barcelóna og
heimaborginni. Tarragona.
Einnig hefir hann útbúið út-
varsdagskrá með íslenzkri
tónlist fyrir útvarpið í
Barcelóna. í grein þessari
segir hann frá merkum
stofnunum í Tarragona.
alþjóðlegur tækniháskóli þegar
byggingum er fullkomlega lokið.
Frístundaheimilið stendur rótt
við fagra strönd. Þar eru um fimm
tíu hús, hvert fyrir eina fjölskyldu,
stór sameiginlegur borðsalur, bóka
safn, sundlaug og aðstaða til í-
þróttaiðkana. Þarna dveljast allt
sumarið verkamannafjölskyldur,
tuttugu daga í senn hver fjölskylda
og njóta hvíldar.
Enn meiri framkvæmd er þó
tækniháskólinn, sem er fyrirmynd
þeirra fjögurra tækniháskóla, sem
reistir hafa verið á Spáni. Lítur
út fyrir, að fleiri muni taka sér
stofnunina til fyrirmyndar, . ef
marka má orð ítalskra embættis-
manna, sem komu t.il að kynna.sér
fyrirkomulag skólans, með það fyr-
ir augum, að koma sams konar
stofnunum á fól á Ítalíu.
Þessir &kóli er stofnaður með
það fyrir augum fyrst og fremst
að mennta syni verkamanna og
opna þeim aðgang að æðri mejint-
un.
FramkvæmAd.-fjóri tækniháskól-
ans er Francisco Aulilar Paz. —
Kennslugreinar eru hinar ''msu
tæknigreinar, svo sem vélfræði,
bifvélavirkjun, .raffræó., pru.itið-n,
klæðagerð, eínafræði og lyfjafræði
allskonar landhúnaðarnám og nám
varðandi útgerð og fiskiðnað. Einn
ig eru þar kennda." bóklégar grein-
ar, sem lúta að almennri menntun.
Yfir 3000 nemendur
í tækniháskóianum i Tarragona
eru 1500 heimavistarnemendur, en
nemendatala a!ls er yfir þrjú þús-
und. Nem-endur innritast 12 sára
gamlir, að undangegnu hæfniprófi,
en standist þeir það, kostar há-
skólinn þá að öllu leyti, bæöi hvað
snertir fæði, Jfatnað og bókákost,
á meðan þeir stunda nám í skóian-
um. Þeir, sem mestar námsgáfúr
sýna, eru kostaðir áfram og greidd
ur aðgangur að verkfræðiháskól-
um. Tækniháskólinn heldur.einn-
ig námskeið fyrir fullor.ðna, sem
^’mmhald s a .Iðu
'ÐSTOFAN
ins á tilraunum SÍ8 iil að ná
völduni innan Alþýðusam-
bandsins væri gaman að fá
hjá Mbl.-mönnum.
Guðm. Sveinsson skrifar:
„í Tímanum, 7. okt., er grein um veg-
inn um Þrengslin. Það Vekur at-
hygli okkar hér fyrir vestan, að
milljónum skuli varið til þessarar
vegarlagningar, sem mun vera
fjórði vegurinn austur yfir fjall.
Á sama tíma fást ekki peningar
til þess að koma Vestfjörðum i
vegasamband, er nú eftir urn 13
km. kafli af góðu landi til vegar-
lagningar. 1 sumar unnu þar tvær
jarðýtur um mánaðartima, ef þær
hefðu fengið að halda ál'ram,
væri nú ísafjörður, Flateyri, Suð-
ureyri og Þingeyri í vegásam-
bandi við aðalvegi landsins.
Hvers á þessi landshluti að gjalda,
að hann skuli árlega vera hunds-
aður um jaí'n sjálfsagðan hlut
eins og veg?
Við vitum að hér er ekki um
peningaleysi að ræða, þvi árlega
er hent stórfé í vegi þar sem þeir
, eru góðir fyrir, sbr. veginn um
' Þrengslin.
Sennilega verður búið að leggja
fjórða vegin.n austur yfir fjall,
þegar Ves-tifirðir fá vegasamb.and.
Þetta mi.-rræmi milli landshluta
er orðið gcrsamlega óþolandi, og
gegnir það furðu, að það skuli
viðhaldast enn í dag, jafnmikið
og reynt Iiefir verið að fá' því
breytt.
Guðm. Sveinsson."
Þá er hér aCbugasemd frá Eimskipa-
félagi íslamls:
„Varðamii bréf .jrerðamanns",
sem birtist i þættinum ,3aðstof-
an“ í Tímanum, 9. október, vill
Eimskipafélag íslands taka I'ram,
að fvrir skömmu fóru útgeféndur
Morgunblaðsins þess á leit við fé-
lagið, að blaðið væri til sölu fyrir
farþega skipsins. Varð úr. að
nokkur tölublöð Morgunblaðsins
eru jafnan til sölu í skipinu við
brottför frá Kaupmannahöfn. TJt-
i gefendur annarra blaða hafa ekki
I boriö fram. slikar óskir, og er
gagnrýni ,J'erðalangs“ á félagið
í því ástæðulaus.“