Tíminn - 14.10.1958, Blaðsíða 8

8
T í M I N N, þriðjudagiim 14. október 1958.
Minning: Halldóra Magnúsdóttir
Deildará
„Sumarið líður. Sumarið líður.
Það kólnar og kemur haust.
Bylgjurnar byrja að ólga
og brotna við naust.
Af liminu fýkur laufið.
Bðrnin breyta um svip.
Fuglarnir kveðja. í festar toga
hin friðiausu skip.
Eg iýt hinum mikla mætti.
Það leiðir mig hulin hönd,
og hafið — haíið kallar.
Það halda mér engin bönd.
Eg er fuglinn, sem flýgur,
skipið, sem bylgjan ber.
Kvæði mín eru kveðjur
ég kem og ég fer.“
Kynslóðir koma, kynsióðir fara
allar sömu ævigöng. Hlátur æsk-
unnar, þróttur fullorðinsáranna
h.faðnar brott, fölnar og visnar,
eins og blómin, sean brostu bjart-
ast í vor. Ilmur hins horfna berst
að vitum og lögin frá liðnu vori
Iíða um hugann hreimmjúk og
niðandi eins og lind, sem liður
framhjá, og þau skilja eftir ang-
uiblíða mildi í vitundinni og
vitna með hljóðu hvísli um allt,
sero ekki getur dáið við komu
hausts og vetrar.
Og við sem eftir stöndum á
ströndinni við Ihið yzta haf lítum
þögul um öxl og minnumst alls,
sem var en aldrei kemur til baka.
Og hér er svo margs að minnast
frá samfylgd hennar, sem hér er
kvödd í dag, kvödd svo fljótt, að
við samferðafólkið verðum lengi,
lengi að átta okkur á því, að
hún Dóra sé dáin. Hún, sem átti
kanske mestan Mfsþrótt, bjartasta
lífsgleði af okkur öllum og eld-
huga til þess að vinna og vera
sem mest. Við munum sæla, langa
3. síðan
hreyfast. Síðar — þegar myndin
af kjarnorkusprengingunni birtist
— fyUir þrumugnýr salinn. Þama
eru um 420 hátairaar, og þegar
gnýrhm fró þeim öllum nálgast
hið óbærilega, hefir áheyrandinn
á tilfinningunni,. að hann sé raun
verulega í miðri atburðarósinni
og andrúmsloftið virðist skjálfa.
Hljóðin breytast stöðugt eins og
myndirnar og gefa áhorfandanum
varla íhugunartímai. Mannseyrað
er þreytt vegna hinna mörgu ó-
venjulegu áhrifa, sem það verð-
ur að svara.
Vi® myndir og tóna hætast ljós
og litir. Mynda- og hljóðaatburða
rásinni fylgja lýsingaráhrif, sem
eru töfruð fram af nokkrum
íhundruðum .rauðra, blárra,
graenna, fjólublárra og gulra flú-
orsentlampa. Með speglalkerfum,
sem snúast á ásum, hreyfast ab-
straktar samsetningar umi vegg-
ina,
Frábær nákvæmni
Til þess að þetta flókna sam-
spil rúms, mynda, hljóða, ljóss
og lita veki ekki aðeins furðu á-
heyrandans, heldur flytji honum
einnig boðskap, hefir verið nauð-
synlegt, að hvert atriðið ræki
annað af frábærri nákvæmni. Á
ákveðinni sekúndu verða vissay
myndir að sjást, viss hljóð að
heyrast og ékveðið ljós og litir
fylgja. Andartaki síðar hefir at-
riðið breytzt, en allir sýningar-
þættirnir falla samt saman. Og
svona gengur það frá upphafi til
enda. Boðskapur Le Corbusiers,
samanþjappaður á þennan hátt,
krefst mikillar athygM og einbeit-
ingar af áheyrandanum. Hinar
skjótu atriðabreytingar virðast
nauðsynlegar til þess að hafa á-
hrif á áheyrendur, sem koma
þreyttir af göngu sinni um heims
sýninguna með höfuðin full af
Atóníumturninum, spútnikum,
ciroorama og þúsundum annarra
furðuverka. Áhrifin ,sem maður
sér á andlitunum, eru margvísleg,
allt frá hálfgerðu taugaáfalli til
ofsagleði, fró aðdáun til vafa-
hyggju. En allia- e^u sammála
um, að rafeindaljóðið sé stórkost-
lega furðulegt.
sumardaga undir björtu fjalli og
grœnni hlíð við söng og bylgju-
nið, lækjahjal og lóukvak. Við
munum ferðalög á hestum um
grýtta slóð í tunglsljósi á síð-
sumarkvöldum, þar sem fjarðar-
bárur titruðu í blikinu eins og
silfurstrengir, og fótatak hestanna
blandaðist við fjálgan óm ugnra
radda.
Og svo munum við gestrisni
hennar og gáska, dug hennar og
dáð, vonir hennar og bjartsýni,
sem engin þjáning, enginn sjúk-
dómur gat sigrazt ó. Þannig leið
ævi hennar Mkt og sumar, sum-
ar, sem var auðugast af sólskini
frá hennar eigin sál, hjartslætti
lifsgleðinnar frá hennar eigin
barmi.
Hver átti meira af leikandi létt
leika, hver átti snjallara og snið-
ugra tungutak. Orðin fæddust
eins og hrynjandi silfurtærrar
lindir, fersk og markviss, hnytt-
in, sniðug og fyndin, en svo
græskulaus og laus við kulda og
ásökun. Mér fannst alltaf söngur
og vor í orðum hennar og frá-
sögn, sem var í senn lipur, létt
og smellin, blönduð björtum hlátr
um ungrar stúlku, sem eltist ekki,
iþótt árin liðu. Alla leið á hinzta
beðinn varðveitti hún þennan létt
leika, þessa sólhlýju lipurð og
samræðuleikni, sem hreif alla, er
á fhlýddu, svo að ekki gleymist.
Og alltaf var hros hennar auð-
ugt af vonum, ástúð og góðvild,
blandið leikandi glettni og hýrrf
aðdáun þeirrar sálar, sem elskaði
Mf og Ijóð, ljósið frelsið vorið.
Hún unni heitt þessari sveit,
ekki sízt auðvitað heimili sínu og
öllu þar. Allt átti áhuga hennar
og alúð, ekki aðeius fólkið og
börnin, heldur líka hlóm og dýr,
hver hálfur, hvert lamb og fyrsta
sóley vorsins vakti henni unað
og sælu, og allt átti það um-
hyggju hennar og ástúð, nærgætni
og fórnarlund. Og um þetta gat
íhún rætt svo lipurt og létt að
'hrynjandi orðanna nálgaðist áhrif
hins’ tæra ljóðs og þó datt henni
tæpast í hug að frásögn hennar
ætti slíka töfra. Það var ósjálf-
og í auðmýkt og látleysi þess,
sem er aðeins það bezta, sem
Guð hafði gefið.
Hún unni manni sínum, börn-
um og iheimili af fölskvalausu
hispursleysi, var þeim allt án nokk
urrar kröfu, Mkt og ekkert væri
sjálfsagðara og gat tekið af5 sér
störf bæði utan húss og innan
aneð sama 'áhuga, dugnaði og fum-
lausu handbragði.
Hún fagnaði hverjum degi,
hvort sem vorgolan strauk ungan
puntinn á túninu eða norðanrok-
urnar þyrluðu bylgusum inn um
gætir og ljóra, þegar opnuð voru
hús að morgni. Ljóð og lög voru
henni gáfur frá hjarta Guðs og
veittu henni unað og yl heilli sem
sjúkri. Og hún hafði vakandi á-
huga á andlegum málum,
þrátt fyrir öll sín margvislegu
slörf. Mun ég aldrei gleyma
þeirri vináttu og viðurkenningu,
sem í því fólst, þegar hún not-
aði einasta tækifærið til að koma
í kirkju til mín 1 vor, þá helsjúk
að fara á sjúkrahús. En þannig
var hún vakandi og full áhuga
og hrifningar á öllu, sem hún
áleit gott og fagurt. Og engum,
sem á hlýddi munu gleymast lýs-
ingar hennar á fegurð og dásemd-
um alls heima í sveitinni, eða
hve innilega harnsleg angurblíða
fólst í frásögn hennar af því, er
hún kvaddi allt í hinzta sinni í
dýrð vorsins, þegar hún sá allan
unað lifsins og ástúð fólksins gegn
um geislaglit táranna og tvísýn-
unnar og fann sig gagntekna heim
þrá, sem var sterkari en dauð-
inn.
Svona var hún og svona mun-
um við hana í blíðö og stríðu,
hrifnæma, ljóselska sál umvafða
lífi, sólskini og þrá.
Halldóra Magnúsdóttir var fædd
12. maí 1906 norður í ísafjarðar-
sýslu og voru foreldrar hennar
Ingibjörg Sigurðardóttir og Magn
ús Guðm., hjón, sem fluttu í Múla
' sveit með börn sín, er hún var
j 10 ára gömul og dvaldist hún þá
|á Deildará hjá Jóni Jónssyni og
Tækniháskóli
0’ramhald af 6. síðu).
vilja fullnuma sig í iðngrcin sinni.
Tækniháskólinn í Tarragona hef
ir yfir að ráða 60 byggingum,
skemmtigörðum, tilraunasvæði fyr-
ir landbúnað og kvikfjárrækt, sér-
stakri höfn og íþróUasvæði. Bygg-
ingastíllinn er spænskur og bygg-
ingarefnið rauðsteinn úr sömu
námum og Rómverjar notuðu. Slær
á hann gullnum roða, þegar sól
hnígur. Sumar byggingarnar eru
mjög stórar, svo sem borðsalurinn,
sem tekur fimmtán hundruð menn
í sæti og bygging þungaiðnaðar-
ins, sem er 15 þúsund fermetrar
að stærð. Neðanjarðargöng eru
milli sumra bygginganna. íþrótta-
svæði tekur 10 þúsund manns.
Þar eru ellefu tennisvellir, sjö fót-
boltavellir, tvær sundlaugar og í-
þrótlahús.
Þannig hafa stórframkvæmdir
breytt ásýnd þessarar gömlu borg-
ar, svo að einnig í nútímanum er
hún merkur staður.
Antonio Adserá Martorell.
Ástríði Ásbjörnsd. fram yfir
fermingu. Síðan íór hún norður
aftiu' og var bæði í Bolungavík
og ís'afirði hjá mesta myndarfólki,
t.d. Jóni Ej'fjörð og Helga Guð-
bjartssyni bíóstjóra á ísafirði og
konu hans, sem hún mat bæði
mjög mikils.
En árið 1934 fór hún aftur að
Deildará, þá sem ráðskona hjá Jóni
yngra og giftust þau síðar og
eignuðust þrjú mannvænleg börn,
Ástu, Helgu og Jón Trausta. Hall-
dóra skipaði húsfreyjusæti sitt
á Deildará með miklum myndar-
brag, enda var hún útskrifuð úr
Húsmæðraskóla ísafjarðar og
hafði þaðan rneira en prófið eitt.
Frábær dugnaður við öll störf,
útsjónarsemi, gestrisni og lipurð
einkenndu starf hennar og hún
■var innilega samhent eiginmauni
sínum við framfarir og ræktun,
sem hefir verið aðall þessa mynd
anheimilis é öllum sviðum.
Mun hún okkur unga fólkinu
þá æ í minni, hvort sem hún síóð
við rakstur eða rifjingu, fáklædd
í sólskininu, sólbrún og brosandi,
eða þegar ihún bar á borð rjúkandi
sælgæti og talað’i hljómþýðum
rómi um allt á himni og jörð,
andi lí frásögn og Ijúf í framkomu
greind og hnyttin í tilsvörum, geisl
með léttum hlátri lífsgleðinnar. En
slundmn varð alvara hennar djúp
og mild, og skuggum biturrar Mfs-
reynslu frá örbirgð æskuáranna,
brá fyrir í svipnum, því að Mfsgleði
hennar var ekkert gróm, heldur
geislaglit yfir djúpi þeirrar sálar,
sem „þekkir lífið og lífsins sorgir,
en minnast sjaldan á brunnar
borgir“.
Enda var trú hennar á lífið,
traust hennar á sigri hins góða
ekkert augnabliksföndur, heldur
skrautklæði göfugrar sálar ofið
og lielgað í eldi harðrar lífsreynslu
einkum fyrri ihluta ævinnar, og all
ir vita, sem til þekkja, að stund-
um er erfitt í þernulausum bæ í
stóru búi. Samt kom þessi lífstrú
oliennar bezt og skýrast fram í bar-
áttunni við sjúkdóminn banvæna,
sem lagði ‘hana í gröiina á blóma-
skeiði ævinnar, þessa stcrku,
hraustu konu. Það var líkt og sjúk
leikinn gæti ekki sigrað hana, allt-
af sama æskan yfir hörundi henn-
ar, roði í vöngum, birta um brár,
alltaf sama brosið og lctt um tungu
tak, sama lífsfjörið, áhuginn, þrá-
in eftir starfinu iog öllu heima, en
umfram allt tolikandi Ijóórunn í
brúnu augunum. Allt þetta til-
heyrði toinu eilífa sem ekki getur
dáið, og þar hélt faún velli. Og
í þessari birtu eilífðarljóssins lifir
hún í minningu ókkar, glöð og góð-
Okkur þótti öllum úr litlu sveitinni
vænt um Dóru á Deildará. Nú til-
heyrir hún eingöngu eilífu ljósi
yfir liðnum æskudögum, og minn-
ingarnar tolandast vonunum um
eilífðardrauminn fagra um nýja
veröld, nýjan himinn og nýja jörð,
þar seim aftur verður vor þess
sumars, sem nú er liðið. „Eg kem
og ég fer“ er yfirskrift þessara
ævistunda. Með angurblíðum sökn-
uði kveðjum við þig nú og biðjum
þér og ástvinum þínum allrar bless
unar á himni og jörð.
Árelíus Níclsson.
„Eg get reiknað“
eftir Jónas B. Jónsson, 3. hefti
í fyrra kom út 1. og 2. hefti
af þessari reikningsbók fyrir
byrjendur. Höfundur kallar þau
„dæmasöfn eðai æfingabækur,
nokkurs konar hjálpartækí við
reikningskennslu, bæði heima og
í skóla.“ Og nú er 3. heftið kom-
ið. Þessi hefti bæta úr brýnni
þörf, því að mjög hefir vantað
hentugar byrjendabækur við
reikningskennslu. Gerð heftanna
er að nokkru leyti nýstárleg.
Nemandinn þarf t. d. ekki að
skrifa dæmin upp, hcldur reiknar
hann þau í- heftinu sjálíu. Þetta
sparar barninu tíma og erfiði.
Þar af leiðir meiri reíkningsaf-
köst og vinnugleði. Á kápusíðu
heftanna er góð mynd eftir Þóri
Sigurðsson teiknikennara. Hann
hefir einnig teiknað margar góð-
ar myndir og skreytingar í 1.
ihefti, sem barnið getur litað.
Mun það vekja óskipta gleði. En
ég hefði kosið, að myndirnar
þjónuðu meira þvl hlutverki að
skýra gildi talnanna og aðstoða
börnin beint við að reikna. Því
miður eru engar myndir í síðari
heftunum tveimur.
í 2. hefti er mikið af ágætum
æfingum í að telja, t.d. 3—6—9
—12—15—18 o. s. frv. Samlagn-
ingartafla er í 2. hefti. Litið mun
sú tafla hafa verið kennd hér á
landi, en ég álít, að hún eigf
rétt á sér. Skemnitilegra væri þó
fyrir börnin að fá að tileinka scr
þessi lcttu talnas'ambönd með því
að handfjalla hluti og reikna með
þeim og myndum ásamt tölunum,
þar til talnasamböndin yrðu þeim
jafnan tiltæk í huganum. ÖH
margföldunartaflan er í 2. hefti.
Er álitamál hvort ekki væri bctra
að taka hana, og tilsvárandi marg-
földunardæmi, dáiítið hægara,. t.
d. að síðari hluti hennar kæmi í
3. hefti.
Af reikningsbók þessari manu
eiga að koma a.m.k. 6 hefti. Æski
legt hefði veriff, að Rikisútgáfa
námsbóka gæti látið börnunum
heftin í té án endurgjalds eins
og aðrar námsbækur. En beiida
má á það, að barnið sparar um
það bil 2 reiknángjsstílabækur,
meðan það reiknar í 1 af heítum
Jónasar, og kemur það til frá-
dráttar á verði heftanna. Börnun
um þykir gaman að reikna þess-
ar bækur. Þau reikna hratt og
hafa lokið heftinu fyrr en varir.
Ég vil hvetja kennara (og for-
eldra) til að nota heftin. Og höf-
undinum, Jónasi B. Jónssyni
íræðslustjóra, þakka óg ívrir
þetta ágæta framlag hans ; til
reiknmgskennslunnar. ,
Marinó L. Stéfánsson
„Hyggindi sem í hag koma“ nýr bæk-
lingur Neytendasamtakanna
Ut er að koma nýr bæklingur
frá Neytendas'amtökunum, hinn
13. í röðinni. Ber hann sama
nafn og erindi, sem Sveinn Ás-
geirsson, hagfræðingur flutti í
Ríkisútvarpið í sumar. í bæklingn
um er úrdráttur úr erindi Sveins
og segir þar m.a.:
„Neytendasamtökin þyrftu að
vera margfalt fjölmcnnari en
þau eru til að geta vænzt þess
að hafa áhrif á cfnahagsráðstaf-
anir stjórnmálaflokka. Neytenda-
samtökunum er bent á hitt og
þetta, en það vantar ckki fólk
til að benda á, hvað gera s'kuli
faeldur til að starfa með :og
leggja sinn litla skerf fra.m ' til
hagsbóta fyrir meðlimina og alla
neytendur þessa lands.
- Tilgangur bæklingsins er m.a.
að favetja fólk til að halda heim-
ilisdagbók og bókhald yfir út-
gjöld 'síu a. m. k. viss tímabil.
Skrifstofa Neytendasamtakanna
er opin daglega kl. 5—7, e. h.,
nema laugardaga kl. 2—4. Bíek-
lingur þcssi er innifalinn í hinu
lága árgjaldi — 25 kr. — og'. er
sendur heirn til félaga. Skrifstofu
síminn er 1-97-22.

í
Hjartans þakkir og' kveðjur færi ég vinum og
vandamönnum, sem glöddu mig á einn og annan
hátt á 80 ára afmælisdegi mínum 14. sept. s. 1. og
gerðu mér hann ógleymanlegan. Guð biessi ykkur
öll.
Steinunn SigurSardóttir,
Syðri-Kvíhólma.
yWi%VW.'AVAVM,.V.,.V.WJVANV.,.VV.V.V.,.V.VIiV.V