Tíminn - 17.10.1958, Blaðsíða 5

T í MIN N, föstudaginn 17. október 1958.
5
Orðið er frjálst
Guðmundur Árnason
l-andbúnaðarmál
Nokkur orð um fiskveiðideiluna
Deilan um fiskveiða-landhelgi ís-
lands er sem stendur, má_l málanna
fyrir okkur íslendinga. Á verndun
og viðhaldi fiskistofnsins kringum
landið byggist ómótmælanlega af-
koma okkar í framtíðinni og til-
vera, sem sjálfstæðrar menningar-
þjóðar.
Það mætti því ætla, að þeir, sem
jnest hafa um landhelgismáliö
l'jallað: — ríkisstjórnin og blaða-
mennirnir — hafi gert allt, sem
unnt var að gera, hvað undirbún-
ing þess og túlkun snertir. Ég ótt-
ast þó, að á því hafi orðið mis-
brestur, og að ríkisstjórnin hafi —
því miður— ekki gert nægilega
mikið að því að kynna málið og
öll rök okkar íslendinga meðal
þjóðanna fyrir og á Gentfarfundin-
am. (Samanber ummæli dr. Gunn-
laugs Þórðarsonar um það efni á
18» tölubl. „Frjálsrar þ,jóðar“ þ.
ár.) Líka er ég hræddur um að
stjórninni hafi mjög yfirsézt er
hún veitti íslenzkum togurum rétt
til véiða innan 12 milna landhelg-
jnnar, þótt takmarkað sé. Með því
inun hún hafa slegið bezta vopnið
úr höndum okkar íslendinga: frið-
júi ungviðisins. Sem víðtækust
friðun jyess á uppeldisslöðvunum,
var veigamesta atriðtð í málssókn
Ókkar og sú ástæðan, sem útlend-
íngar hefðu skilið bezt og helztu
andstæðingar okkar — fiskiveiða-
þjóðirnar — metið mest.
Margt af því, sem 'birzt hefir í
blöðum landsins varðandi landhelg
ismálið, hefir geigað mjög frá réttu
inarki. Og framkoma sumra — að
|>ví er snertir þetta vandamál, ver-
ið heimskuleg og ábyrgðarlaus.
Rökvillu hefir verið beitt í stað
raka.
í einu af dagblöðum landsins
stóð sú firra, og var síðan notuð
af þingmanni Sjálfstæðisflokksins
á útifundinum í Reykjavík, að fisk-
veiðar Breta innan hinnar ný-
ákveðnu 12 mílna landhelgi væru
íiliðstæðar því að við íslendingar
færum að starfrækja kolanám í
Englandi! Slíkt er auðvitað hin
inesta fjarstæða. Því vafla mun
finnast maður, er vefengi rétt lands
til þeirra náttúruauðæfa er það
geymir í skauti -sínu. Slíkir til-
fourðir lil rökstuðnings gera aðeins
ogagn: gefa andstæðingum okkar
ikærkomið tækifæri til að sýna al-
menningi í löndum sínum fram á,
Iive gersamlega rökþrota við séum
í málinu.
Mjög hefir skort á sæ.milegt orð-
þragð í mörgum blaðagreinum og
fundarsamþykktum hvaðanæva af
landinu, er birlar hafa verið. Og
sömuleiðis hjá sumum ræðumönn-
um á útifundinum í Reykjavík.
Mun það áreiðanlega ekki vinna
málstað okkar íslendinga í land-
helgisdeilunni gagn. Ég tala nú
ekki um hin dólgslegu skrif forseta
sameinaðs Alþingis; eða skrílslæti
ungra Reykvíkinga við brezka
sendiráðshúsið. Iívort tveggja.. er
þjóðarskömm. Og spillir vafalaust
fyrir góðri lausn málsins. Enda
varla hægt að verjast þeirri hugs-
un, að til þess hafi refirnir verið
skornir.
En þótt margir þeir, sem um
landhelgismálið hafa rætt og ritað,
hafi — því miður —- ekki gætt
tungu sinnar nægilega vel, eru þó
— sem hetur fer — á því undan-
tekningar. Af þeim skulu. aðeins
tvær tilnefndar: ræða Þórarins
Þórarinssonar á útifundinum í
Reykjavík, er bar mjög af ræðum
annarra þeirra, er til máls tóku
þar. Og alveg sérstaklega ber að
nefna greinargerð forsætisráðherr-
ans, Hermanns Jónassonar, á blaða
mannafundinum. Þar voru öll
helztu rök okkar íslendinga í fiski-
veiðadeilunni birt á rólegan og
virðulegan hátt. Munu allir sannirl
íslendingar kunna að þakka það'
og meta.
Ég vil nú skora á alla þá, er um !
landhelgismálið kunna að skrifa
eða tala hér eftir, að hætta notkun
heimskulegra ókvæðisorða, sem að-
eins torvelda okkur sóknina að
markinu. Og sömuleiðis skora ég
á yngri kynslóðina að setja ekki
fleiri bletti á sjálfa sig og landið
okkar en þegar er orðið, með
skrílslegum ofbeldisaðgerðum.
Að endingu vil ég biöja alla góða
íslendinga að hugleiða framkomu
frænda okkar -—- Norðmanna —
árið 1905, er þeir losuðu sig undan
yfirráðum Svía. Hún var mjög til
fyrirmyndar. Þeir héldu fast en þó.
gætilega á málum sínum. Leit um
skeið xit fyrir að til vopnaviðskipta
og bræðravíga kæmi milli frænd-
þjóðanna. Væri okkur hollt í þess-
ari deflu okkar við Breta að ihuga
orð tveggja mikilhæfra Norð-
manna er þeir ræddu um skilnað-
inn. Annar sagði: ,,Nu gælder det.
at holde sammen." Þá svaraði
hinn: „Nu gælder det at holde sig
sammen.“. Því ráði fylgdu Norð-
rnenn: töluðu ekki af sér og unnu
glæsilegan sigur án blóðsúthell-
inga.
Verum rólegir og kurteisir í
málflutningi okkar. iBcitum rökum
og festu; en forðumst óþörf stór-
yrði. Það mun verða happa-drýgst.;
Ath. Þótt Tíminn sé ekki að öllu
leyti sammála einstökum atriðum í
grein þessari, þykir rétt að veita
henni rúm í blaðinu, þar sem þar'
koma fram ýmis athyglisverð sjón-
armið. Ritstj.
Stilla þarf plafínu og straumskipti í dráttarvélum á 200—300 vinnustunci
fresti. Um leiS og það er gert, skal einnig gáð að kertunum. Ónýt, brunnin
eða sótug kerti, — svo og skakkt bil á milli rafskauta — valda óþarfri elds
neytiseyðslu. Einnig þarf að gá að því, að rétt tegund af rafkertum sé
hreyflinum.
Eldsneytisnotkun dráttarvéla
Varúð - - - - hætta!
Almenn samtök á SuÖurnesjum í slysa* og
umferðamálum
Umferðaslysin -má telja til v3-
gesta vaxandi menningar óg auk-
innar tækni hér á okkar litla landi.
Oft er það þannig tímunum saman,
að við opnum naumast dagblað án
þess að lesa þar um eitt eða fleiri
slys á vegum úti , allt frá minni
háttar meiðslum til dauðaslysa.
Það læðist hrollur um okkur —
það er eins og þrálát rödd hvísli
hið innra: „Þetta hefði alveg eins
getað verið þú eða einhver þinna
nánustu“. Og við látum þung orð
falla í garð þess, sem slysavaldur
er talinn.
Ekki eru slysin jafn tíð hvar
sem er á landinu. Flest þeirra
verða, eins og að líkum 'lætur. þár
Hljóp frá Kambabrun til Reykjavíkur

Síðastiiðinn sunnudag vann Jón Guðiaugsson, Ungmennafélfigi Biskups-
tungna, það athyglisverða afrek að hlaupa maraþonhlaup. 42,2 km. við
tnjög erfiðar aðstæður. Hljóp hann vegaiengdina á 3 klukkustundum og
38 mínútum og 18 sekúndum, en bezti tími, sem náðst hefir á þessari
vegalengd hér er rúmar þrjár stundir. Myndin hér að ofan e rtekiri, er
Jón hafði hlaupið 5 kílómetra. — Hann var hinn hressasti, þegar hann
kom í mark, og varð ekkert meint af.
sem umferðin er mest, bæði úti á
landsbyggðinni og eins í þéttbýl-
inu. Á þjóðvegum úti virðast þeir
staðir vera hættulegastir, þar sem
þannig hagar til, að á tiltölulega
beinum og greiðfærum vegi er
blind hæð. Hvorugu megin við
hana eru sjáanleg hættu- eða við-.
vörunarmerki. Og bifreiðarstjór-
inn, sem ógjarnan vill draga úr
hraðanum á beinum, góðum vegi,
hann geysist áfram upp hæðina
sín megin, en gætir þess efeki; að
slíkt ‘liið sama gerir einnig bifreið-
ar stjórinn, sem kemur hinum
megin frá. Og svo á háhæðinni
verður harður árekstur, sem engin.
leið er að forðast. Bifreiðarnar
eyðilagðar, og þeir, sem í þeim
eru, stórslasaðir. Stundum lágu
einn eða fleiri liðnir þegar á staðn-
um — stundum eftir nokkurra
daga þjáningár og kvalir á sjúkra-
húsi. Orsök slyssins: Of liraður
akstur.
Eina leiðin til þess að gera þá
staði, sem þannig hagár tif, hættu-
lausa, er að breikka vegina á um-
rædduni stöðum og gera þar ein-
stefnuakstur með greinilegri skipt-
ingu vegarins. En — borgar það
sig ekki þegar með því að koma í
í veg' fyrir gífurlegt tjón á dýrum
farartækjum — og þá ekki siður
hörmuleg örlög fleiri cða færri veg
farenda?
Um. ágalla umferðarmerkingar-
innar sjálfrar úti á’ landsbyggðinni'
mætti skrifa langa grein, þótt það
verði látið kyrrt liggja að þessu
sinni.
Frá því nýju • umferðarlögin
gengu í gildi, hefir í Reykjavík
verið háð hih skeleggásta barátta
til þess að koma í veg fyrir slysa-
h'ættuna, að svo miklu léyti sem
mögulegt er. Og það er þegar kom-
'i'ó' í ljós, aö sú b'arátta. hefur ekki
yerið án árangurs. Á sama tíma og
úmferðarslysum hefir fjölgað víðs
vegar á landiriu, þá hefir slysatalan
í Iteykjavík stórlega lækkað. Þetta
bendir ótvírætt til þess, að þar sem
vilji, samtök og framlak fara sam-
an, þá má velta björgum úr vegi á
þesusm vettvangi.
Vegir eru mismunandi hættu-
legir. Á undanförnum árum hefir
það sýnt sig, að einn hæltulegasti
ivegarkafli iandsins er leiðin frá
Fyrir nokkru fékk nemandi við
véltæknideild sænska búnaðarhá-
skólans‘ það að prófverkefni að
rannsaka hvaða áhrif það hefir á
afköst og eldsneytisnotkun drátt-
arvéla að stilla vélina og lireinsa
liana. Fengnar voru til þessa tvær
dráttarvélar frá bæ einum skammt
frá Uppsölum.
Nýir styrkir frá
Humbolt-stofnuninni
Sendiráð Sambandslýðveldisins
Þýzkalands hér á landi hefur tjáð
íslenzkum stjórnarvöldum, að Alex
ander von Humholt-slofnunin
muai á ný veita styrki til raun-
sóknarstarfa eða til háskólanáms
í Þýzkalandi skálaárið 1959—1960
Styrkirnir eru ætlaðir háskóla-
kandidötum, sem eru innan við!
þrítugt að aldri og nema þeir 450
þýzkum mörkum á mánuði. Styrk
irnir eru miðaðir við 10 mánaða
námsdvöl í Sambandslýðveldinu.
Hefst hún 1. október og lýkur 31.
júlí. Nægileg þýzkukunnátta er á-
skilini
Eyðublöfj undir umsóknir um
styrki þessa fást í menntamálaráðu
neytinu, Stjórnarráðshúsinu við
Lækjartorg. Umsóknir, í þríriti,
skulu hafa borizf ráðuneytinu fyrir
20. nóvember næstkomandi.
(Frá menntamálaráðuneytinu)
afleggjaranum, sem liggur upp á
Keílavíkurflugvöll af svonefndum
Fitjum- út i gegnum Ytri-Njarð-
vík til Keflavíkur. Hér er ek-ki um
langan kafla að ræða. Vegalengd-
in er aðeins tveir km og fjögur
hundruð metrar. Vegurinn er breið
ur ,nokkurn veginn toeinn og hæða-
laus. En þrátt fyrir það háfa orðið
þarna á síðastliðnum fjórum árum
hvorki meira né minna en 26 —
tuttugu og' sex, stærri og smærri
slys á vegfarendum, sem skráð
eru hjá læknum og lögreglu. Og
vafala-ust er tala smærri slysa, sem.
aldrei hafa verið skráð, einnig all
há. Af þessum 26 slysum eru 4 —
fjögur dauðaslys. Tveir ungir
drengir, annar einkatoarn fðreldra
sinna- — einn uppkominn piltur
og einn miðaldra heimilisfaðir.
Hinn síðastnefndi hafði fyrir þungu
heimili að sjá.
Meginorsök þessa geigvænlega
slysaí'jölda ‘ á svo stuttum vegar-
spotta, sem hér er um að ræða, er
hin látlausa umferð stærri og
smærri bifreiða frá því snemma á
morgnana og þangað til seint á
kvöldin —-eða jafnvel allan sólar-
hringinn. Það er ekki óalgengt að
þessi leið sé ekin með ofsahraða,
enda þótt meiri hluti vegarins liggi
í gegnum Ytri-Njarðvík. Þar við
toætist svo óaðgætni gangandi veg-
farenda og hjólreiðannanna. Fleiri
orsakir mætti nefna, en umferðin
er tvimælalaust aðalatriðið,
Af þessu lauslega yfirliti má
greinilega sjá, að hér er alvara á
Framltald á 8. síðu.
Dráttarvclarnar voru háðar
IVolvo-gerð; nefndist önnur T
22 og hefir verið notuð í u.v
1500 klst., en hin, T-33, keyrð uir
5000 klst. Við hemlaprófanir í
orkuafköstum vélanna, s'em fr.ain-
kvæmdar voru þegar þær vor.'
teknar inn til athugunar, kom £
ljós, að afköst T-22 voru 90%’tí
'því sem hún var gefin út fyrir fU
hafa og fyrir Volvo T-33 aðeimi
73%.
Rannsóknin á dráttarvélunu'.r
var gerð nokkuð hvor með sínT;
móti, eftir því í hvernig áslanc
dráttarvélarnar voru við upphaf
Ihennar. í eínstökum tiífellum
voru margir hlutir lagaðir mill
hverrar hemlaprófunar og þessi
vegna er erfitt að gera sér ljóst
hvaða áhrif hver einstök viðger:
ihafði, Af einstökum viðgerðúm.
sem framkvæmdar voru, leidtí:;
lagfæring á kveikjubilinu og stil
ing á ventlunum á Volvo T-22 og
kveikjustilling á Volvo T-33 ,til;
aukinna afkasta og nvinni el,ds
neytiseyðslu. Nokkrar lagfæring
ar á Volvo T-33 höfðu einnig
för með sér meiri afköst og minr
eldsneytisnotkun. Ný rafkerti.
Volvo T-33 orsakaði meiri afkösf
með sömu eldsneytiseyðslu. Gang
ráðurinn á Volvo T-33 var orðinv
slitinn og það var skipt um han.
og nýr settur í staðinn. Þegar svc
slitni gagnráðurinn var reyndui
aftur í lok rannsóknanna, lækl:
uðu hámarksafköstin við það .ac
hann opnaði ekki benzíngjafant
(spjalddreifinn) alveg við fuli
álag og eðlilegan súningshraða.
Eftir þær lagfæringar, sem ger:
ar voru, jukust afköst Volvo T-2Í
um 9% og hjá Volvo T-33 uir
17%, en jafnframt því minnka'c
eldsneytiseyðsla dráttarvélanr..
við fullt álag um 6% og 28%t
Á Volvo T-22 fengust að lpk
um nær því söm.u afköst og sanx:
eldsneytisnotkun eins og verla
smiðjan hafði gefið upp að véli
ætti að hafa, en hin dráttarvéliu.
T-33 skilaði ekki fullu ætlunat
verki. Orsök þess var m.a. sú, z'o
vélin var orðin óþétt.
Svipuð athugun var gerð viC
inorsku toútæknistofnunina. A
huguð var Ferguson dráttarvé.I
sem notuð hafði verið á vélastöff.
sem leigði út vélar. Afköst þess
arar dráttarvélar jukust um 3,5
hestöfl, eða 19,8% og eldsneyti;
eyðslan lækkaði úr 331 í 244 e
hkt, þ.e.a.s1. svo mikið sem 26,3''
spafanðm'. Lagfæring á tolöndun:
og slípun á vélarlokum (ventlum)
ásamt iþví að hreyfillinn yat'
hrcinsaður af sóti o.þ.u.l. ko....
hér að mestum notum.
Þessar atliuganir sýna ljóslega
hve gott viðhald á hreyflinuir.
skiptir miklu máli fyrir afköst og;
eldsneytisnotkun dráttarvélaninn
ar. Af þessum sökum er það mikié
hagsmunamál fyrir dráttaxvéla
eigendur að athuga hreyfilini.'
reglulega og lagfæra það seir.
með þarf, til þess að hann skii.
sem mestum afköstum með ser,
minnstri eldsneytiseyðslu.