Tíminn - 17.10.1958, Blaðsíða 8

8
TÍMINN, föstudaginn 17. október 1958.
Dánarminning: Filippía Sigurjóns- Baratia Svert,ng)
^ ** fiVnimkol/? ,oí fí cf^r»
dóttir frá Gröf í Svarfaðardal
FramhalcL af 6. síðuj.
höfðað mál gegn því í nokkrum
af Suðurríkjunum,
Kveðja frá nöfnu.
Fjarri var ég fósturlandsins
ströndum,
er fluttir þú í burt á æðra svið.
Við vorum ávaílt knýttar
kærleiksböndum.
Við kennum alltaf til, sem eftir
ötöndum,
þó eitt sé vfst, á eftir komum við.
i'ETTA verður engin ævisaga,
eða ættartala, aðeins dreg ég fram
nokkur gullkorn úr sjóði minning-
anna. — Það var vor, yndislegt
sólJbjart vor. Flugurnar suðuðu á
bæjarveggnum. Fífillinn og sóleyj-
an & hlaðvarpanum brostu móti
sólinni. Itóa kvakaði yfir Hólman-
urn. Kisa lá og mókti í húsasund-
inu. Lítil telpa sprettir úr spori
hringinn f kringum basinn, himin-
sæl' a£ fögnuði. Það var ekkert
hversdagslegt tónfall í skóhjóðinu.
Hvtflíkur auður að eiga útlenda,
gljáfægSa skó; það var þó eitthvað
anaað en heimatilbúnu sauðskinns-
skówiir. Það var gott að eiga föður-
sysíur, sem hét sama nafni og hún,
það voru víst bara nöfhur, sem
gáto gefið svona dýrmætar og
glæsilegar gjafir. Skórnir voru
ekki aðeins fallegir. Það voru ein-
hverjir töfrar í þessu marri og
dumpi, sem þeir framleiddu, við
hvert spor. Hún var hamingjusöm
eins og konungsdóttir í ævintýri.
Engin í öllum heiminum var eins
gaS og nafna í Gröf.
Tímínn leið. Það voru jól. Litlir
fimir bamsfingur keppast við að
leysa umbúðirnar utan af dýr-
mætri jólagjöf. Marglitum kert-
um, rósóttu svuntuefni og ]júf-
fengu súkkulaðistykki, sem var
horfið á svipstundu. Það var gott
að jóiin komu aftur og aftur, ekki
sízt, þegar maður átti svona góða
röfnu.
Og árin liðu. Telpunni var trúað
fyrir að gæta litla bróður síns. Sem
oftar lá leiðin suður í Gröf. Þar var
alltaf gott að koma. Telpan gleymdi
skyldu sinni. Litli bróðir brenndi
sig á eldavélinni. Það var voðalegt
áMI. Hvað skyldu pabbi og
manuna segja, þau gátu aldrei trú-
að benni fyrir neinu framar. En
hvað drengurinn grét. Telpunni
fannst lífið einskis virði, hún grét
örvæntingartárum. Þá kom nafna
með smyrsl á sárin og þerraði tár-
in, Ógleymanlegt atvik. Gullkorn í
sjóði minninganna.
Túnin á heimiiunum lágu saman,
börnin léku sér saman. Einingin og
kærleikur tengdi heimilisfólkið
sanaan. Það voru ekki einungis
sifjabönd. Það voru bönd kristilegs
samfélags. Bæði heimilin voru eitt
í sorg og gleði. Það var alltaf birta
yfir henni nöfnu í Gröf. Hún elsk-
aði Guð og las Guðs orð. Hún miðl-
aði öðrum úr góðum sjóði hjarta
síns. Hún var ræðin, greind og
orðheppin, mér fannst að þau
mundu á margan hátt vera lík,
sysfkinin, faðir minn og hún, og
það mun fleirum hafa fundizt.
„Þeim féllu að erfðum indælir
híutta*B. Guðrækni, ráðvendni, gáf-
ur og hreinleiki hjartans. Þau
skiiuðu pundum sínum með vöxt-,
um. Og árin liðu. Nafna varð göm-1
ul kona. Þó varð hún í raun og
veru ekki gömul; því að „Fögur
sál er ávallt ung, undir silfurhær-1
urf'. En líkamshrörnunin kom,
hún varð ekki umflúin.
Á síðustu stundum. lífs síns bað
hún iim að láta kristniboðið njóta
þess, ef hún skildi eftir sig nokkrar
krónur. Þannig var afstaða hennar
alla tífj til þeirra mála. Og nú
hefur hún fengið sín laun, sem
fyrirheit Krists hljóða úm. Laun
hins trúa þjóns. Kórónu lífsins.!
Hún er kvödd með þakklæti og
söknuði. Sjálf var hún þakklát svo
af toar, bæði Guði og mönnum. Það
er ekki um það að sakast, þó kyn-
slóðir hverfi. Aðrar taka við. Þann-
ig snýst hjól tilverunnar. Og gott
er þreyttum og ferðlúnum að hvíl-
ast eftir mikið og vel unnið dags-
verk.
Nafna mín, elskuleg! Hjartans
þakkir fyrir aSa samfylgd og gleS-
ina, er þú veittir mér Mtilli telpu,'
og fullþroska konu. Ég fagna þeirri
stund er við mætumst aftur, þar
sem engin þjáning eða þrenging
er framar tii. F. K.
Varúí
hætta
(Framh. af 5. síðu.)
ferðum. Það leynir sér ekki, að
ástandið er í toæsta máta ískyggi-
legt — og toin brýnasta þörf til
bráðra úrbóta. — Þetta hefir mönn
um hér syðra lengi verið ljóst —
þótt tilraunir hafi verið gerðar af
hreppsnefnd Njarðvíkurhrtpps til
þess að fá voðanum bægt í burtu
að einhverju leyti en þær tilraunir
hafa engan sýnilegan árangur bor-
ifi fram til þessa.
Seint í september, eða skömmu
eftir að síðasta dauðaslysið varð
á þessum slóðum, þá tóku nokkrir
Njarðvikingar sig saman um það,
að efna til almennra samtaka
borgranna í því skyni ag styðja
þau öfl, sem þegar hafa verið að
verki og knýja fram nauðsynlegar
úrbætur á þessu alvarlega máli.
Fyrsta skrefið var að safna undir-
skriftum allra Njarðvíkinga 16 ára
og eldri — undir kröfu á hendur
hlutaðeigandi ábyrgra aðilja — á-
samt eftirfarandi úrbótatillögum:
1. Götulýsing vegarins: Keflavík—
Ytri-Njarðvík — Keflavíkurflug
völlur—Innri-Njarðvík, svipag
og er milli Reykjavíkur og Ilafn
arfjarðar.
2. Göngu og hjólrciðabrau* Til hlið
ar við þjóðveginn.
3. Stór og glögg viðvörunarmerki
og hámarkshraðamerki.
4. Hinn svonefndi „Turner“-vegur
verði lagfærður og vegabréfa-
afgreiðslu komið á í „Turner“-
hliði.
5. Fullkomið lögreglu- og umferða
eftirlit á þjóðveginum.
6. Mal'bikun eða önnur fullnægj-
andi rykbinding ofangreinds
vegakafla.
7. Sérst'ök raflýsing við biðskýlin
í Innri-Njarðvík.
8. Flýtt verði framkvæmdum við
liinn ‘ fyrirhugaða veg frá hring-
torgi við Landshafnarhús að Hring
toraut í Keflavík.
Undirskriftum þessum er nú því
sem næst lokið, og vöknuð er sterk
hreyfing meðal hreppsbúa málinu
til stuðnings og framgangs.
Næsta skrefið er svo almennur
borgarafundur, sem haldiin verð-
ur í samkomuhúsi Njarðvíkur nú
í kvöld, föstudaginn 17. október
kl. 8,30 síðd. Þar verður mál þetta
tekið til meðferðar og rætt írá
ýmsum sjónarmiðum. Gert er ráð
fyrir, að þingmenn kjördæmisins,
eða fulltrúar þeirra sitji fundinn.
Ennfremur verða þar mættir full-
trúar frá Slysavarnarfélagi fslands,
og munu þeir sýna stutta kvik-
mynd um umferðamál. Það eru
eindregin tilmæli fundarboðenda,
að allir Njarðvíkingar, svo og Kefl
víkingar og aðrir Suðurnesjamenn
sem telja sig þessi mál einhverju
skipta, 'sjái sér fært að mætn í
kvöld á umræddum fundi: Góð
fundarsókn er ein gleggsta sönnun
þess, hve heill hugur bjó á bak
við, þegar nafnið var ritað á fyrr-
greindan lista.
Við vitum öll, hve máttur ein-
huga samtaka getur verið óendan
lega mikil. Sýnum það í kvöld, aS
viljinn lil sameiginlegra átaka sé
einlægur og heill. Hér er um að
ræða alvarlegra leyndarmál en svo
að nokkur einasti hugsandi mað-
ur, sem hlut á ag máli, g.et: rélt-
lætt það fyrir samvizku sinni, að
skerast úr leik. Gerum okkur þaö
ljóst, að við höfum ekki efni á því
að fórna fleiri mannsMfum^án þess
að spyrna fast við fæti.
Ber.iumst einhuga og djaríU —
Guð gefi góðu málefni sigur!
Bj.J.
National Urban League
National Ur.ban League heitir
annar félagsskapur, sem vinnur að
sama marki, og er árangur af
starfi hans engu síðri,, þótt hann
starfi á annan hátt. Bandalag þetta
var stofnað árið 1911 eða nokkru
eftir að NAACP tók til st'arfa. Að-
dragandi að stofnun þess var sú,
að árið 1905 stofnuðu tvær hvitar
konur í norðurríkjunum bandalag
til verndar negrakonum. Tilgang-
ur þess var að hjálpa snauðum
og heimilislausum negrum — eink-
um konum — til þess að finna
vinmi og heimili í New York-borg.
Ári síðar var stofnað annað féiag,
sem hafði það sta-rf með höndum
að sjá negrum fyrir þjálfun í iðn-
aðargreinum og aðstoða þá í vinnu
leit. Noklcru síðar var stofnað
þriðja félagið, sem hafði þag mark
mið að aðstoða negra við að ráða
fram úr vandkvæðum þeirra í borg
um. Loks sameinuðust öll þessi fé-
lög árið 1911, og aðalmarkmið
bandalagsins var að hjálpa negrum
úr sveitahéruðum suðurfyikjanna
til þess að koma sér fyrir í iðnaðar
toorgum norðurfylkjanna.
í fyrstu var starfslið bandaiags
ins aðeins tveir menn og húsnæðið
var lítil skrifstofukytra, sem hituð
var upp meg kerósínofni. Aðal-
verksvið þess var þjóðfélagsaðstoð
við negra og þjálfun sérfræðinga
til þeirra starfa. Meðlimir þess
hafa alltaf verið bæði svartir og
hvítir menn, og áhrifamiklir, hvít
ir auðmenn hafa m.a. styrkt starf-
semi þess bæði fjárhagsiega og
málefnalega.
Margar hindranir urðu á vegi
toandalagsins í upphafi; það var
erfitt að koma skipulagi á heil-
torigðis- og hjálparstarfsemina við
negrana og uppræta greinarmunr
inn, sem vinnuveitendur gerðu á
hvítum og svörtum mönnum. Þá
lá það og í augum uppi, að fyrstu
fimm til sex árin eftir að banda-
lagið tók til starfa mundi flutn-
ingur negra til norðurfylkjanna
aukast mjög, og þá yrði bandalagið
aðaistoð þeirra í hinu nýju um-
hverfi. Auka varð starfsemi banda
lagsins og útibú voru opnuð í ýms
u:n stærri borgum landsins, og nú
hófst hið árangursríka st.arf þess
sem hefur að vísu verið Jangtum
umfangsmeira en u.pphaflega var
ákveðið.
Árið 1921 tók hinn þekkti þjóð
félagsfræðingur, negrinn Charles
-S. Johnson, við stjórn á rannsókn-
ar- og fræðistarfsemi félagsms. —
Nokkru eftir ag hann tók vl# þessu
slaT-fi, stofnaði hann aSalmálgagn
bandalagsins „Opportunity“, sem
um margra ára skeið hefur birt
skáld- og ritverk gáfaðra negrarií-
höfunda frá árunum kringum 1920,
þ.e. frá Negra-Renaissancetímabil-
inu, auk margs konar cfnis um
þjóðfélagsmál og starfsemi banda-
lagsins.
Áhrif bandalagsins og vöid fóru
sívaxandi með árunum. Það ruddi
negrum braut inn í atvinnugreiri-
ar, sem hingað til höfðu verið lok-
aðar þeim, og stuðlaði mjög að
starfsframa þeirra, sem sýnt höfðu
hæfileika og dugnað í starfi. Það
hefur séð um þjálfun margra
þekktra negra til þjóðfélugsstaría
og almennrar hjálparstarfsemi, og
í mörgum borgum nýtur það nú
orðið fjárhagsstuðnings almenn-
ings.
Hvítir stuðningsmenn
En negrar hafa át,f að víðsýna
stuðningsjnenn meðal hvjtra
manria í suíHirfylkjunum engu síð-
ur en í norðurfyíkjunum' Souíh-
ern R gionai Courieil er aí flest-
um viðurkennd- sem áhrifauiesta
stofnunin • í suðurfylkjunum, • sem
bersf fyrir réttindum negra.
Stofnun þessi á rætur síftar að
rekja fil nefndar um samvinnu
kynþáttanna, sem stofnuð var í sug
urfylkjunum árið 1919, og -tilgang-
ur hennar var að vinna gegn áhrif-
um Ku Klux Klan-hreyfingarinnar
cr stóð hæst á árunum eftir fyrri
heimsstyrjöldina. í nefndinni áttu
sæti bæði hvítir menn og negrar,
og höfðu þeir samslarf við leiðandi
menn í menníamálum, frúmálum
og tolaðamennsku. Starf heruiar
Tveir böðiar nazista ákærðir fyrir að
hafa misfíyrmt og myrt 11 f)ús. fanga
Pyntingar í íangabúSum voru fyrirskipa^ar
af Göring og Himmler þegar 1934
NTB-Bonn, 14. okt. — Hermann Göring, yflrmaður þýzka
flughersins á valdadögum Hitlers, gaf sjálfur skipun þegar
árið 1935 að beitt skyldi pyntingum við fanga í fangabúðum
nazista. Þessar upplýsingar komu fram í dag í réttarhöldum,
sem haldin eru yfir tveimur fyrrverandi nazistaböðlum, þeim
Gustav Sorge og Wilhelm Schubert.
Þegar Göring gaf þessar fyrir-
skipanir var hann ekki orðinn
yfirmaður flughersins, en gegndi
þá embætti forsætisráðherra í sam
bandsfylkinu Prússlandi.
Að hlýða fyrirskipunum
Þegar Sorge var fyrir réttinum,
spurður hvaða álit hann hefði haft
á þessari fyrirskipun Görings, svar
aði hann því einu til, að þegar
æðsti yfirmaður gæfi skipun, lilyti
hún íjS vera rétt. Hann lýsti síðan
í einstökum atriðum, hversu naz-
istarnir, löngu fyrir stríð, beittu
fanga í fangabúðum pyntingum,
fyrir hinar minnstu yfirsjónir eða
engar. Þær hefðu auk heldur auk-
izt samkvæmt skipunum frá yfir-
manni Gestapo, Heirich Himmler.
Myrt 11 þúsund fanga
Sorge var fangavörður í fanga-
búðum Esterwegen skammt' frá
hollensku landamaérunum. Gegndi
hann þessu starfi í tvö ár, 1934
—1938. Hann og félagi hans eru
ákærðir fyrir misþyrmfngar á föng
um i þessum fangabúðuiri og fj'rir
að :ha£a mvrt yfir 11 þúsund fanga.
Réttarhöld þessi eru mjög um-
fangsmikil ogpnunu. standa í þrjá
mánuði.
var að mestu fræðilegf. Gefnar
voru út kennslubækur uai svarta
kynflokkinn með skýrslum ,um
rannsóknir, sem framkvæmdar
höfðu verið á þessu sviði, og send-
ar til háskóla; haldin voru nám-
skeið og fyrirlestrar viða ,í suðun
fylkjunum og kringum tvær millj.
bæklingaog fræðapistla voru gefn-
ar út.
Þá sá nefndin um hljómleika
negralistamanna, bir.ti greinar í
dagblöðum um afrek ncgra á ýms-
um sviðum og vann þýðingannikið
starf með því að varpa nýju ljósi
á sambandið milli kynþátt'anna.
Árið 1943 gengu forystumenn
nefndarinnar í lið með nokkrum-
forvígismönnum negra í suðrinu,
og ári síðar stofnuðu þeir með sér
hig svonefnda Sauthern Regional
Council. Markmið þcssa ráðs var
,,að bæta aðstæðurnar í efnahags-
þjóðfélags- og kynþáttamálum suð
ursins . . . að stuðla að því með
rannsóknum og athöfnum, að öll-
um mönnum í þessum landshluta
verði gert jafnhátí undir höfði í
orði jafnt' sem í verki . . . “
í ráðinu starfa 14 manns auk
framkvæmdastjórans. Þau 15 ár,
sem það hefur starfað, hefur það
einkum aðstoðað opinbera aðiia og
félög einstaklinga, -sem háfa látið
kynþátta.vandamálið- til sín taka.
Starf þess er aðailega félkíð í rann
sóknum og ky-nningarstarfsemi. <ig
árlega gefur þag út krLngum 200
þúsund bækiinga itm aðdragamia
og framkvæmd á afnámi kynþáfta
aðskilnaðar í almennum skólum og
háskólum, farartækjum, aimeivi-
ingsbókasöfnúm og kaf’Lihúsum og
skemmtistöðum. Starfsemi þess -er
víðtæk, og það hefur bækistöövar
og starfsiið í 12 suðurfylkjum.
Áhrifamenn frá Evrópu, A.uTi pg
Afríku hafa oft verið gestir fuil-
trúa. ráðsins í Atlanta, höfuðborg
Georgíufylkis. Um slíka gesti fnr-
ast framkvæmdastjóra ráðstns
þannig orð: „Tilgangur okkar með
þessunt heimnóknum erlendm
gesta er að varpa stærra og skýr-
ara Ijósi á hina margumtöluðu,
róstusöniu staði. með því .að sýaa
sambandið miili þeir>-a og Jrins
þjóðfélagslega og efnahagslegn mn
róts, sem nú á sér stað í Suður-
fylkjununt .... okkar skoðun er
sú, að allar þær hliðstæður í þojm
breytingum, sem nú eiga sér stað
meðai hinna ungu þjóða í Asíu .og
AfríkUv"
(frá upplýsingaþjónusíu
Bandaríkjanna).
llIllilllillli!illllllllllllllllllllllllliltlllllll!iiillimillilllllllillH!lllllllllIlililillll!lllllllllllll!IIIIIIIIII!!llllllll!llll!lllll
ililllIlllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIlllllllIlllIllllllllIllillllllUlllllillIllllllllllllilllHIHnilllHn