Tíminn - 05.11.1958, Síða 6

6
T í M I N N, nnðvikudagiim 5. nóvember C358.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasíml 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Fágæt fjármálaspeki
ÞEGAR Mbl. þykir mest
við liggja að hæla Sjálf-
stæðisfl. fyrir þjóðhollustu
og aðra góða eiginleika, þá
grípur það gjarnan til þess
ráðs, að tala um að flokkur-
inn sé „flokkur allra stétta“.
Líklega ber að leggja þennan
vísdóm út á þann veg, að í
flokknum megi finna fólk úr
öllum stéttum þjóðfélagsins.
Nokkuð skortir hins vegar á
skýringu þess, að hverju
leyti þessi samsetning sé sér
staklega einkennandi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Þegar
betur er að gáð mun það
nefnilega koma í ljós, að í
öllum stjórnmálaflokkum á
landi hér, er að meira eða
minna leyti að finna fólk úr
öllum þjóðfélagsstéttum. —
Það verður því með engu
móti sagt, að Sjálfstæöisfl.
sé að þessu leyti neitt sér-
stakt fyrirbrigði í íslenzkum
þjóðmálum. En í öðru á þessi
skrýtilegi flokkur enga hlið-
stæðu í nokkru þingræðis-
landi: Hann hagar málflutn
ingi sínum oft á þami veg,
að ætla má, að hann sé al-
gjörlega stefnulaus. Þegar
málpipur flokksins tala við
þennan starfshóp þjóðfélags
ins bá segja þær þetta, þegar
þær tala við hinn, þá segja
þær hitt. Mbl. og Vísir sjást
naumast út um sveitir nema
ef það kemur fyrir, að þau
slæöast þangað sem umbúða
pappír frá einhverjum kaup
manni. 'Heimkynni þeirra
er Reykjavík og hinir stærri
kaupstaðir. ísafold er ætlað
að túlka málstað flokksins
fyrir bændum og öðru sveita
fólki. Þess vegna er hún send
gefins um allar jarðir. í
henni stendur ekki annað en
það, sem sveitafólki er ætlað
að sjá. í Mbl. og Visi gefur
hins vegar að líta þá mat-
reiðslu, sem þykir hæfa þétt-
toýlisfólki. Sé málatilbúnaður
þeirra borinn saman við „sög
ur ísafoldar" þá er það eins
og áð heyra raddir frá tveim
ur ólikum heimum.
STUNDUM falla málgögn
flokksins út úr hlutverkinu.
Þau slys vilja einkum henda
Mtol. þegar stríð átök geisa
i sálarlífi aðalritstjórans, þá
hættir honum til að gleyma
sér og nefna „bannorðið“.
Þetta henti nú fyrir nókkru.
Þá var aöalritstjórinn reiður
við fjármálaráðherrann, en
það er hann nokkuð oft. —
Pannst honum það sitja illa
á Eysteini Jónssyni að þykj-
ast hafa áhuga á lækkun dýr
tíðarinnar úr því hann vildi
ekki verja greiðsluafgangi
þeim, sem varð hjá ríkissjóði
á árunum 1950—1955 til þess
að borga niður dýrtíðina. Nú
má segja, að þetta sé sjónar-
miö út af fyrir sig. En til þess
að geta metið réttmæti þess,
þarf að gera sér grein fyrir
því, til hvers greiðsluafgang
urinn var notaður. Við þá at-
hugun kemur í ljós, að af
honum fóru 52 millj. til lána
sjóða Búnaðarbankans, 18
millj. til Piskveiðasjóðs, 28
millj. til íbúðarlána í kaup-
stöðum og kauptúnum, 4
millj. runnu sem aukafram-
lag til hafnargerða, 6y2 millj.
sem aukaframlag til skóla-
bygginga, iy2 miilj. auka-
framlag til brúasjóðs, 11/2
til sparifjáruppbóta, 3 millj.
til Iðnaðarbankans, 6 millj.
til atvinnuleysistryggingar-
sjóðs og 5 millj. til sérstaks
f ramkvæmdasj óðs til að
stuðla að jafnvægi i byggð
landsins. Þá var og Bjarg-
ráðasjóði séð fyrir fé af
greiðsluafgangi ríkisins til
að annast lánveitingar vegna
óþurrkanna sunnan- og vest j
anlands sumarið 1955. Jafn-
framt var svo greiðsluaf-
gangi varið til að fram- ,
kvæma heimildir frá Al-
þingi og til lækkunar rikis-
skulda.
SAMKVÆMT þessu yfir-
liti liggur það ljóst fyrir, að
nokkrum hluta greiðsluaf-
gangsins var beinlínis varið
til þess að mynda og við-
halda jafnvægi í verðlags- 1
málunum með því að nota ,
hann til þess að grynna í
ríkisskuldunum. Úr því að
Sjálfstæðism. telja, að lengra
hafi átt að ganga í þeim efn
um en gert var, þá væri fróð
legt að fá upplýst hverjar
þeirra greiðslna, sem hér að
framan eru nefndar, hefði
átt að fella niður. Rann
kannske of mikið af þessari :
upphæð til Byggingar- og
ræktunarsjóðs. Ekki hefir sú
tiliaga sést skarta á síðum
ísafoldar, að þær greiðslur
ættu að lækka. Hvað segja
þeir Jón á Reynistað, Jón á
Akri, Ingólfur á Hellu, Magn
ús Jónsson og aðrir hvílíkir
um þetta þjóðráð MbL? Eða
fékk Fiskveiðasjóður of mik-
ið í sinn hlut? Hvað segja
útgerðarmenn um það? Átti 1
að fella niður eða lækka ,
framlagið til íbúðarlána í
kaupstöðum og kauptúnum?
Þannig má halda áfram að
spyrja og þannig er eðlilegt
að spurt sé. Mbl.-menn verða
að skilja, að þótt oft sé
nokkrum erfiðleikum bundið
að taka blaðið alvarlega, þá
er það ekki frambærilegur
vísdómur, að nota hefði átt
sömu peningana til þess
samtímis að greiða niður dýr
tíðina og létta undir með
ýmsum lífsnauðsynlegum
framkvæmdum í landinu. —
Þess vegna er nú beðið eftir
því, að Mbl. geri annað af
tvennu: gefi nánari skýr-
ingu á þessari fágætu fjár-
málaspeki eða kveði upp úr
um það, hvaða greiðslur
átti að fella niður af þeim,
sem hér að framan eru
taldar.
íslenzkar nútímabókmenntir eru
iifandi þáttur heimsbókmenntanna
Stokkhólmi, 29. okt. 1958.
Steingrímur J. Þorsteins-
son prófessor er um þessar
mundir á fyrirlestraferð í
Svíþjóð, og er ferðin farin í
boði sænskra háskóla. Hann
flutti tvo fyrirlestra í Stokk-
hólmsháskóla 27. og 28. þ.
m., og ræddi í hinum fyrri
um skáldin Matthías Joch-
umsson og Einar Benedikts-
son en í hinum síðari um
Halldór Kiljan Laxness og
stöðu hans í íslenzkum bók-
menntum. Frá Stokkhólmi
heldur prófessor Steingrím-
ur áfram ferðinni til háskól-
anna í Lundi og Gautaborg
og síðan til Noregs, en þar
mun hann einnig flytja fyr-
irlestra.
Fréttaritari Tímans hitti prófess
or Steingrím snöggvast að máli
eftir síðari fyrirlestur hans í
Stokkhólmi og spurði hann fregna
um ferðina.
Yngri bókmenntir,
þjóðsögur
— Þessi ferð er farin í boði
fjögurra sœnskra háskóla, segir
prófessor Steingrímur í upphafi,
í Uppsölum, Stokkhólmi, Lundi og
Gautaborg. Mór barst fyrst boðið
frá Uppsölum, og því fór ég þang-
að fyrst, en að heiman fór ég um
miðjan október. Þá hafa háskólarn
ir í Osló og Bergen boðið mér
heim, og mun ég einnig flytja fyr-
irlestra þar í ferðinni.
— Ilvaða efni ræðið þér aðal-
lega í fyrirlestrum yðar?
— Einn fyrirlestur minn fjali-
ar um íslenzkar þjóðsögur, aðrii'
um skáldin Stephan G. Stephans-
son, Mallhías Jochumsson og Ein-
ar Benediktsson, svo að dæmi séu
nefnd. Ég flyt tvo eða þrjá fyrir-
lestra í hverjum stað, sem ég heim
sæki.
— Virðist yður sænskt háskóla-
fólk hafa áhuga á íslenzkum bók-
menntum?
— Já, áhugi manna virðist
furðumikill og miklu meiri en ég
hafði nokkru sinni vænzt, þótt
hinu sé ekki að leyna, að menn
vita vfirleitt ekki mikið um yngri
bókmenntir íslenzkar. Þannig
sóttu á annað hundrað manns fyr-
irlestur minn um skáldin Einar
og Matthjas hér í Stokkhólmi, og
í Uppsölum var einnig mjög góð
aðsókn að fyrirlestrunum. Þar
fiutti ég þrjá fyrirlestra, tvo há-
skólafyrirlestra og einn á fundi
Islánska sállskapets þar í bæ.
Matthías, Einar, Kiljan
Fyrri fyrirlestur Steingríms J.
Þorsteinssonar í Stokkhólmi fjall-
aði um Matthías Jochumsson og
Einar Benediktsson eins og fyrr
segir. Lýsti hann þessum ólíku
höfundum á lifandi og skemmti-
legan hált, brá upp svipmyndum
úr lífi þeirra og skáldskap og lýsti
afstöðu þeirra hvor til annárs og
stöðu þeirra í islenzkum bókmennt
um, þeir væru síðustu skáld þess
biómaskeiðs íslenzkrar Ijóðagerð-
ar er hófst með Bjarna Thoraren-
sen og Jónasi Hallgrímssyni á öld-
ir.ni sem leið. í upphafi ræddi
hann nokkuð um menningartengsl
íslendinga og Svía fyrr og nú,
drap á Nóbelsverðlaun Laxness og
þýðingu Matthíasar Joehumssonar
á Friðþjófssögu Tegnérs og þær
vinsældir, er luin hefir notið af
jslenzkum iesendum. Á undan
fyrirlestrinum kynnti prófessor
Sven B. F. Janson Steingrjm fyrir
áheyrendum og bauð hann vel-
kominn, en Janson er vel heima
í íslenzkum efnum, og munu marg
ir þekkja hann síðan hann var
sendikennari við Háskóla íslands.
I síðari fyrirlestri sínum ræddi
prófessor Steingrímur um Halldór
Kiljan Laxness og stöðu hans í
íslenzkum bókmenntum. Fjallaði
Rætt vií> Stein^rím J. Þorsteinsson, prófessor,
sem er í fyrirlestrafertJ í Svíþjóð í boíi
sænskra háskóla
Steingrímur J. Þorsteinsson
hann einkum um breytilega af-
stöðu Laxness til fornbókmennt-
anna, allt frá brotinu Heiman ég
fór til íslandsklukkunnar og
Gerplu og benti einnig á hver
tímamótamaður Laxness væri í ís-
lenzkum bókmenntum. Árið 1930
hefði Einar Benediktsson gefið út
síðustu bók sína, og ef til vill
hefði hinu nýja blómaskeiði js-
lenzkra bókmennta verið talið
ljúka það ár, hefði Laxness ekki
komið til sögunnar og skáidverk
hans. Þess í stað hefði nú sannazt
áþreifanlega að íslenzkar nútíma-
bókmenntir væru lifandi þáttur
heimsbókmenntanna, ytri staðfest-
ing þess væri Nóbelsverðlaunin,
er Laxness hlaut. Og sjálfur hefði
hann margsinnis vottað þakkar-
skuld sína til fornsagnanna og höf-
unda þeirra. Svona skammt væri
milli elztu og yngstu höfunda ís-
lenzkra bókmennta.
Að loknum fyrirlestrinum tók
prófessor Gustaf Lindblad til máls'
og þakkaði Steingrími komuna.
| Hann kvað hér hafa boðizt kær-
! komið tækifæri til að kynnast ís-
I lenzkum bókmenntum, menn
væru alltof fáfróðir um íslenzka
| höfunda eftir Snorra Sturluson.
j Að lokum bað hann prófessor
Steingrím að færa Háskóla ís-
lands beztu kveðjur frá Stokk-
hólmsháskóla.
Frábærar viðtökur
Næst heldur prófes'sor Stein-
grímur til Lundar, og mun hann
flytja þar tvo fyrirlestra í byrjun
nóvember og síðan - halda áfram
fcrö sinni ti! Gautaborgar og Nor-
egs. Hann gerir ráð fyrir að koma
lieim í lok nóvember.
Hann kvað viðtökur hafa verið
frábærar bæði í Uppsölum og
Stokkhólmi, gestgjafarnir hefðu
Krambaid a 8 -oa*
Háskólafvriríestyr
•/
um H. C. Branoes
Erik Sönderholm. lektor í
dönsku við Háskóla íslands, mun
flytja fyrirlestur, miðvikudags-
kvöld 5. nóv. kl. 8.30 um skáldið
II. C. Branner.
II. C. Branner nnin af flestum
talinn fremstur danskra skálda eft-
ir ófriðinn. Þetta stafar ekki ein-
g'öngu af þvi, að hann fæst við þær
skáldskapargreinar, sem ná til
flestra (skáldsögur, smásögur, leik-
rit), heldur mikiu frekar vegna
þess, að hann hefur frá öndverðu
fengizf við viðfangsefni og vanda-
mál, sem hugsandi menn nú á tím-
um verða að iáta tjl sín taka.
Branner er með réttu talinn mest-
ur stílsnillingur yngri skálda.
Af skáldverkum Branners** má
nefna skáldsögurnar „Legertöj“,
„Drömmen om en kvinde", „Rytter-
cn“ og „Ingen kender natten“,
leikritið „Söskende" og smásagna-
söfnin „Om lidt er vi borte“ og „To
minutters stilhed".
Fyrirlesturinn verður fluttur á
dönsku, í I. kennsiustofu háskól-
ans, og er öllum heimiil aðgangur.
Ályktun héraðsfundar Borgarfjarðarprófastsdæmis:
Biskup laudsins verði einn en vígslu-
biskupar sitji Hóla og Skálholf
Eínt verfti til samkeppni urn uppdrætti alS
gerí sveiíakirkna
Héraðsfundur Borgarfjarð-
arprófastsdæmis var haldinn
í Reykholti sunnudaginn 19.
okt. Hófst hann með guðs-
þjónustu. Séra Guðmimdur
Þorsteinsson á Hvannevri
prédikaði, en prestur staðar-
ins, séra Einar Guðnason,
þjónaði fyrir altari.
Iléraðsprófastur, séra Sigurjón
Guðjónsson Saurbæ, flutti erindi |
sálmasögulegs efnis, er hann
nefndi: Flett blöðum sálmabókar
innar. i
Helztu ályktanir fundarins voru
þessir:
1. Hélaðsfundur Borgarfjarðar
prófastsdæmis 1958 beinir þei’.n
tilmælum til kirkjustjórnarinnar,
að hún láti fram fara samkeppni
að uppdráttum um gerð sveita-
kirkna.
2. Héraðsfundur Borgarfjarðar-
prófastsdæmis 'beinir því til hins
háa Alþingis, að það veiti á næstu
fjárlögum styrk til byggingar nýrr
ar kirkju að Bæ í Borgarfirði
(Hróðólfskirkju), með tilliti lil
þes's, að í Bæ var fyrsta krislna
menntasetrið á ísiandi.
3. Héraðsfundur Iíorgarfjarð-
arprófastsdæmis beinir því til
Kirkjuþfngs, aff það hlutist lil
um það, að núverándi biskupa-
skipan haidizt óbreytt, þannig,
að biskup verði ein, og sitji í
Reykjavík, en vígslubiskupar
tveir. — En sú breyting verði
á, að vígslubiskupar hafi fast að
setur í Skálhoit? og á Hóiiun, og
verði starfssvið þeirra mjög auk
ið frá því, seitt nú er. Annist
þeir vísitasíur eig fleiri biskupa-
störf ásamt biskupi landsins.
4. Héraðsfundur Borgarfjárðar-
prófastsdæmis beinir þeim tiimæl
um til KirkjusíjórnaTÍnnar, að hún
styðji íselnzka kristniboðið í
Konso með nokkru fjárframiagi
og annarri fyrirgreiðslu. — Jafn-
framt tjáir fundurinn íslenzku
kristniboðunum og samstarfsfólki
þeirra þakklæti sitt fyrir þau fórji
fúsu störf, sem það hefur innt af
hendi fyrir kristniboðið á undan.
förnum árum.
Á fundinum mættu ailir prestar
prófastsdæmisins og meiri hiuti
safnaðarfulltrúa.