Tíminn - 05.11.1958, Blaðsíða 7

TÍiVI INi-v, iuiðvikudaginn 5. nóveniber 1958.
B
Héraðsskólinn að Laugarvatni 30 ára
Hlutverk skðlans á að vera að veita nemendum þá
menntun, sem beztu íslenzku heimilin buðu áður
Síðast liðinn sunnudag var
minnzt 30 ára afmælis hér-
aðsskólans að Laugarvatni,
en hann var settur í fyrsta
skipti 1. nóv. 1928. Lengst
af hefir Bjarni Bjarna-
son verið skólastjóri, og hef-
ir 'hann mótað skólann frem
ur öðrum mönnum, þó að
þar hafi margur mætur mað
urinn lagt hönd að verki.
|
í tilefni af afmælinu var haldin
samkoma að Laugarvatni á sunnu-
daginn, og' var þangað kominn
fjöldi gamalla nemenda skól-
ans auk margra annarra gesta og
voru salir skóians þéttskipaðir.
Veður var hið fegursta, sólskin
Og hlýja og Laugardalurinn var
þc-nnaii dag eins og hann getur
verið fegurstur í haustlitunum.
áhugann á málinu og til að safna
gjafaloforðum áhugamanna úr
sveitinni. Einnig fékk nefndin þá-
verandi húsameistara ríkisins til
að kanna þá staði, sem til greina
komu. Segir hann í áliti sínu: „Al'
öllum þeim stöðum, sem ég skoð-
aði, álít ég Laugarvatn lang hcppi
tegasta staðinn fyrir skólasetur“.
Baráttumenn
Nú líður tímiiin og gengur á
ýmsu með framvindu málsins. Mik
ið er starfað og margur berst fyrir
málinu og má til nefna Böðvar á
Laugarvatni, Magnús Torfason,
sýslumann og síðast en ekki sízt
Jónas Jónsson frá Hriflu, sem þá
var skólastjóri Samvinnuskólant
og skrifaði manna mest um málið.
Þegar Jónas svo verður ráðherra
árig 1927, fer að hylla undir fram
kvæmd þessa fimmtíu ára garnla
draums um héraðsskóla á Suður-
landi.
Gestirnir gengu um staðinn.
Gamiir neinendur rifjuðu upp
minningar frá skólaárunum, litu á
stofuna, sem þeir voru í, herberg-
in og annað, sem minnt gæti á
gamlar stundir.
Síðan var gengið í borðstofu
s'kólans og drukkið kaffi, en eftir
það hófst samkoman.
Samkoman
Skólastjórinn setti samkomuna,
en síðan var sunginn sálmur og
þ'ví næst flutti séra Ingólfur Ást-
niarsson bæn. Kór héraðsskólans
song undir stjórn Þórðar Krist-
léifssonar og eftir það flutti
Bjarni skólastjóri ræðu.
Sagðist hann fátt hafa að segja,
enda ættu verkin að tala, og ef
þau gerðu það ekki, þá hefði hann
er.n færra að segja.
Hann rakti nokkuð sögu skól-
ans og drap á það meðal annars,
að í þrennu væri héraðsskólinn
að Laugarvatni frábrugðinn öðr-
rm héraðsskólum. Fyrst væri, að
hann hefði frá því fyrsta lagt
meiri rækt við íþróttaiðkanir og
iSGngkennslu. Auk þess.hefðu nem
endur unnið verkleg störf, svo
sem gróðursett plöntur, séð um
innanhússtörf öll og þetta væri
mikilsvert, þvi að með þessu móti
kynntust nemendurnir ýmsum

Hi5 glæsilega hús Héraö skólans aö Laugarvatni.
BJARNI BJARNASON,
skólastjóri.
þeim slörfum, sem hver einstakl-
ingur ætti og þyxfti að kunna.
Bjarni sagðist vera þakklátur
ölium þeim mönnum, sem gert
hefðu honum kíeift að starfa við
skólann og nefndi s'érstaklega til
Jónas Jónsson frá Hriflu, sem
hann nefndi föður héraðsskólanna
og sagði, að Jónasi ætti hann
mesl að þakka, „því að hann bauö
mér að starfa við skólann", sagði
Bjarni. Hann nefndi og til Laug-
arvatnshjónin, Böðvar og lngunni,
en Böðvar lét jörðina Laugarvatn
af hendi til þess' að þarna gæti
risið skóli, en Böðvar barðist lengi
fyrir þvj j sýslunefnd, að reistur
væri skóli innanhéraðs. Bjarni
þakkaði svo öllum samstarfsmönn-
um sínum fyrir samvinnuna á liðn
um árum og sagði, að Laugarvatns
skólinn hefði alitaf haft einvala-
liði á að skipa svo að vegur hans
hefði aukizt og væri það mikið
hinum mörgu góðu samstarfsmönn
um hans að þakka.
Næst á eftir Bjarna tók til máls
Jónas Jónsson og ræddi um að-
draganda skólastofnunarinnar og
rabbaði síðan fram og aftur um
hlutverk skólanna og tilraunum
fjöldans til að gera alla að mennta-
mönnum, sem auðvitað er ekki
hægt, „því að ekki geta allir orðið
Kjarval", sagði Jónas. Hann drap
á hugmynd, sem hann ætlar að
beita sér fvrir. Hugmyndin er sú,
að fá nemendur til að vinna í
sjálfboðavinnu eins' og tvó tíma á
viku við að steypa steina, sem
hægt væri að nota til byggingar-
framkvæmda við skólann. Þetta
hefði gildi og ekki svo lítið gildi
fyrir ungmennin, þau lærðu að
vinna.
Guðrún Tómasdóttir, söngkona,
söng þarna nokkur lög með undir-
leik Magnúsar Blöndals Jóhanns-
sonar, tónskálds, og var s'öng henn
ar tekið forkunnarvel, bárust
henni blóm og varð hún að syngja
mörg aukalög.
Skólinn hefir gegnt sínu
hlutverki
Böðvar Magnússon, hreppstjóri,
tók til máls og minntist á það,
þegar hann fyrir hönd byggingar-
nefndar skólans afhenti skólanum
húsið, þar sem s'kólinn hefir nú
verið til húsa í þrjátíu ár. Hann
sagði, að hlutverk skólans hefði
ekki verið að gera fólkið að lærð-
um mönnum, heldur yrði stefnt
a'ö því að veita nemendunum þá
menntun, sem beztu íslenzku heim
ilin hefðu boðið áður fyrr. „Ég
áiít“, sagði Böðvar, „að skólinn
hafi gegnt vel þessu hlutverki“.
Síðan sagði hann, að margir mæt-
ir menn hefðu lagt skólanum lið,
en engum einum manni ætti s'kól-
inn jafnmikið að bakka og skóla-
stjóranum, Bjarna Bjarnasyni.
Árnað heilla
Margir tóku þarna til máls og
árnuðu skólanum allra heilla.
Björn Jakobsson, frv. skólastjóri
íþróttakennaraskóla íslands; Helgi
Elíasson, fræðslumálastjóri; Sig-
urður Óli Ólafsson, alþingismaður
og formaður skólanefndar; Benja-
mjn Sigvaldason kennari, en hann
færði Bjarna skólastjóra Guð-
brandarbiblju að gjöf frá kennur-
um héraðsskólans; Ólafur Briem,
scttur skólameistari; Jensína Hall-
dórsdóttir, forstöðukona Hús-
mæðraskóla Suðurlands og færði
aðstoð, sem þau hefðu veitt hon-
um og sagði, að gott og kyrrlátt
heimilislíf væri hverjum manni
nauðsynlegt og ekki sízt þeim,
sem slörfuðu mikið út á við. j
Bjarni sagði, að nú eftir áramót-j
in myndi hann láta af störfum.
Hann gæti að vísu setið lengur,
er um slíkt kærði hann sig ekki.
Maður kæmi í manns stað og hann
ætti mörg áhugamál, sem hann
sagðist mundu helga þau ár, sem
eítir væru. Hann kveddi skólann
þakklátur og vonaðist til, að eitt-
hvað væri það, sem hann skildi
eftir sig. Siagðfi hann svo sam-
komunni slitið, en bauð öllum
gestum til kaffidrykkju á heimili
sjnu og var þar margt um mann-
ir.n og veitt af mikilli rausn.
Um kvöldð var dansað og lék
skólahljómsveitin fyrir dansinum
ei. stjórnandi hennar er gamall
nemandi skólans', Ingimar Eydai.
Skcmmti fólk sér hið bezta.
JÓNAS JÓNSSON
frá Hriflu.
hún Bjarnfl blómakörfu sem þakk-
lætistákn frá skóla sínum fyrir þá
miklu velvild og skilning, sem
Bjarni hefði ætíð sýnt Húsmæðra
skólanum; Árni Guðmundsson,
skólastjóri íþróttaskólans; Magnús
L’öðvarsson bóndi í Miðdal og
færði hann skólanum að gjöf frá
Laugdælum 10 þús. kr., sem verja
ætti til að prýða skólalóðina;
Björn Björnsson, sýslumaður
Rangæinga, færði skólanum tvö
þúsund króna gjöf frá Skógaskóla,
og s'kvldi þeim varið iil bókasafns
héraðsskólans; Guðmiuidur Einars
son frá Miðdal gaf skólanum stórt
o;: fagurt málverk af Heklugosinu,
og hefir því verið valinn staður í
skólahúsinu. Frú Rósa Blöndal
fiutti þakkir og kveðjur frá barna
skólanum.
Bjarna skölastjóra voru færðar
þakkir fvrir hið dugmikla starf
hans í þágu skólans, stefnuföstu
stjórn og framkvæmda- og bar-
áttuvilja har.s.
LokaorS
Að lokum tók Bjarni aftur til
máls og þakkaði hlýjar kveðjur og
alla þá alúð, sem honum hefði
verið sýnd. Þakkaði hann konum
sínum tveim og börnum fyrir þá
Ágrip að sögu
skólamálsins
Rétt er að minnas't örfáum orð-
um á þetta mál í sambandi við
afmælið.
„Það er fyrst um árið
1880, að sú hreyfing hefst, sem
telja má upphaf héraðsskólamáls
Sunnlendinga“, segir í grein eftir
Böðvar Magnússon á Laugarvatni
í riti nemendasambands Laugar-
vatnsskóla, og vitnar liann til
bréfs, sem séra Páll Sigurðsson
í Gaulverjabæ riíar Þorsleini
Jónssyni, lækni, í Vestmannaeyj-
um 20. maí 1882.
Það er þó varla hægt að rekja
upphaf Laugarvatnsmálsins til
þessa tíma. Viðhorf manna frá
síðari hluta nítjándu aldar til þess
tíma, að Laugarvatnsskólinn er
reistur er mjög breytt, þó að þörf
in til að veita æskufólki þá mennt
un, sem þag þráir, sé sterkasta afl-
ið, sem knýr málið áfram allan
tímann. Margt er það, ejnnig sem
gerist þessa áratugi. Ýmsir fram-
farasinnaðir menn beila sér fyrir
uppfræðslu unglinga meira en al-
mennt gerðist, áður en skólaskylda
var lögleidd' hér á landi, og kröfur
til menntunar breytast.
Á þessum árum er margsinnis
rætt um möguleikana á að koma
á fót héraðsskóla fyrir suður sýsl
urnar, en á ýmsu strandar, en árið
1924 er kosin þriggia manna nefnd
af hálfu sýslunefndar Árnessýslu
til ag kanna, hvar unnt væri að
rcisa skólann. Kom lilboð frá flest
öllum hreppum í Árnesþingi. —
Nefnd þessi hélt fund í flestum
hreppum sýslunnar til að kanna
j Ekki er hægt að nefna (:1 aila
' þá mætu menn, scm slörfuðu að'
undirbúningi og framkvæmd þessa
máls, en það er 12. júní 1928, sem
byggingarframkvæmdir hefjast að
Laugarvatni, þeirri jörð, sem Böðv
ar lét af hendi til að draumurinn
mætti rætast.
Héraðsskólinn er svo settiir 1.
nóvember 1928 af fyrsta skóia
stjóranum séra Jakobi Ó. Lárus-
syni frá Holti undir Eyjafjöllum,
en hann var skólastjóri þennan
fyrsta vetur. Nemendafjöldi fyrsta
veturinn var 24 og hefur sérstæð-
ur andi ríkt á þessum stað. Þetta
var.eins og stórt heimili..
Næsta vetur er Bjarni Bjarna-
son fenginn að skólanum, og hefur
hann starfað við hann æ siðan,
gert garðinn frægan.og margir eru
þeir orðnir, sem verið hafa hjá
Bjarna á Laugarvatni.
Á þessum stað hefur félagslíf
haft sérstöðu um margt. I-Ieima
vistin og hinn mikli fjöldi ung-
menna síðari árin, og aðstæður
allar hafa gert það að verkum
Nemendur hafa orðið að vera sjálf
um sér nógir og öflugt félagslíf
hefur því skapazt, sem veitt ehfur
þá tilbreytni, sem nauðsynleg er
hverjum nemendá.
í einni af ritgerðum sinum um
Laugarvatnsskóla segir Jónas Jóiil-
BOÐVAR MAGNUSSON,
hieppstjóri.
son: „Sumir spyrja: „Hver á að
vera árangurina af þessu marg-
þætta skólalífi?“ Eg hef barizt
fyrir umbótum á skólunt iandsins
í þeirri trú, að með þvi að hjálpa
æskunni til að menntasl að þekk-
ingu, áhuga, venjuiji, smekk og
vinnubragðakunnáttu, þá væri ver
ið að tryggja framtíð þjóðarinnar.
Ag skólarnir hjálpuðu tii art skapa
nýja þjóð í nýju landi". l'.G.