Tíminn - 11.11.1958, Blaðsíða 2

9
. j
T í M I N N, þiiðjudaginn 11. nóvember 1958.
Urnræðnr rnn fiingsköp urSit að karpi Háskólafyrirlestur
Qlafs og LóSvsks um landhelgismál um Johan Borgen
í gær var til 1. umræSu í neðri deild frumvarp ríkisstjórn-
arinnar um breytingu á þingsköpum þess efnis, að ákvæði
það, sem lögfest var 1951 um kosningu 3 manna undirnefnd-
ar utanríkismálanefndar, skuli numið úr lögum. Mælti utan-
ríkisráðherra fyrir frumvarpinu. Fórust honum m. a. orð á
'bessa leið:
Norski sendikennarinn, Ivar
Orglánd flytui- fyrirlestur um síð
ustu skáldsögur norska rithöfund
arins Johan Borgen í fyrstu
Með lögum frá Alþingi 1936 er
ívo ákveðið, að Sameinað Alþingi
íkuli kjósa 7 merin í utanríkismála
refnd. Skal til umsagnar hennar
/isað utanríkismálum, 'bæði þeim,
ír að bera þá er þing starfar og
niili þinga. Árifj 1951 var gerð
.i sú breyiing, að utanríkismála-
lefnd skyldi kjósa 3ja manna
rndirnefnd, er vera skyldi ríkis-
•stjórninni til ráðuneytis um utan-
-íkismál. Allt um það finnast þó
mgin skilríki í utanríkisráðuneyt-
inu er bendi til þess, að ríkis-
stjórnirnar hafi nokkurt samráð
laft við þessa nefnd. Kann þó að
Aafa verið við hana rætt án þess
jfj formlegir fundir- væru haldnir.
Er þessi há.ttur allnr óviðkunAan-
'itegur. Frv. miðar að því, að færa
Xögin í sama horf og þau voru
fyrir 1951. Breytingin y,ar_á sínum
Jíma rökstudd með þvl; að ekki
væri hægt að hafa sanrráð við
kommúnista um utanríkismál. —
ÍMenn gera sér að sjálfsögðu grein
.iyrir eðli kommúnismans og verði
t:rv. samþ. er það á valdi utanríki-s-
váðherra hverju sinni að ákveða
im hvaða mál hann íelur fært að
nafa samráð vifj kommúnista.
Ólafur Thors kvað frv.breyting-
ma 1951 hafa verið flutta í sam-
■’áði við alla þáverandi ráðherra,
og: breytingin- samþ. með atkv.
.liíra hinna „svokölhiðu" lýðræðis
:'lSkka: Breytingin 'hefði byggst á
h% áliti, að kommúnistum . væri
ekki treystandi til þess að fjalla
um sum utanríkismál. Síðan nú-
verándi ríkisstjórn kom til valda
oefði undirnefndin ekki verið kos1
tri.-:SjálfstæðÍ3m. í utanríkismála-
néfrid hefðu i fyrra óskað eftir að
íefndin væri kosin, en formaður
'ærst. undan og kvað nefndina
verða kosna á næsta fundi, en sá
tundur hefði aldrei verið haldinn.
fSama saga hefði gerst nú á þessu
'pingi. Taldi ræðumaður það brot
áXþingsköpum að undirnefndin
/ær'i' ekki kosin á fyrsta fundi
' itanríkismálanefndar. Ástæðan til
Hver ók á Skóda-
bifreiðina?
þessa undandrátfcar væri sá, að
Sjálfstæðismenn Inyndli' ráða ein-
um manninum en kommúnistar
öðrum. Pað mætti ekki vitnast, að
kommúnistar hefðu áhrif á utan-
ríkismál. Nú ætti að komast fram
hjá þessu með því að breyta þing-
sköpurium á ný. JRök' utariríkisráð-'
herra væru veigalítil. Hann væri
með þessu að lýsa trausti á komm
únistum. Eg veit ekki til hvers ég
b.er mjnnst og til hyers mest traust
í utanríkismálanefnd, kommúnista,
eða hinna stjórnárflökkahna, sagði
ræðumaður. Kommúnisfcar • hafa
stýrt förinni J laudhelgismálinu,
til ills eða góðs — og ráunar ills,
að minni hyggju. Vilji utanríkis-
ráðherra isýna kommúnistum
traust, þá er það hans mál. Kostur
inn við frv. er að nú verður utan-
ríkismálanefnd starfhæf á ný.
Utanríkisráðherra kvað það mis-
skilning hjá Ól. Thors að þingsköp
átovæðu. jað kjósa skyldi undir-
nefridiria á fyrsta fundi uíanríkis-
málanefndar. Kosning hennar
þyrfti ekki að fara fram fyrr en
ráðberra óskaði samstarfs við
hana.
Og þýðing nefndarinnar virtist
ekki v.era meiri en svo, að engin
gögn væru til fyrir því, að nokkru
sinni hefði verið haldinn í ihenni
fundur. Frv. fæli ag sjálfsögðu
ihvoi’ki í sér traust né vantraust
á kommúnistum, heldur miðaði að
því einu að gera utanríkismála-
nefnd starfhæfa.
Sjávarútvegsmálaráðherra sagði
in.a.: Ól. Thors sagði; að einu
stærsta utanríkismáli okkar ís-
lendinga, landhelgisniáilnu, væri
stjórnað af kommúnistum, og
stjórn þeirra verið til' ills. Vill
Ólafur Thors upplýsa, hvað hefir
verið gert til ills í landhelgismál-
inu? Er stækkun fiskveiðiland-
helginnar í 12 s.jómílur til ills að
dómi hv. þingm. og flokks hans?
Öll rikisstjórnin hefir í samein-
ingu ákveðið stefnuna í landhelgis
málinu og ég hélt, að stjórnarand-
staðan væri iþeirri stefnu sam-
þykk.
Um þetta frv. er það annars að
segja, að 1951 var reynt, undir for
ustu hv. þm. Ól. Th. aft svipta einn
þingflokk rétti til áhrifa á utan-
ríkismál. Við Alþ.bandal.menn
fylgjum því, að þetta óréttláta á-
Aðfaranótt sunnudags var ekið kvæði sé numið úr lögum.
á bifreiðina Y-320, sem er grá Ólafur Thors: Það sem ég ámæli
llkoda-bifreið. Stóð hún fyrir utan Lúðvik Jósefssyni fyrst og fremst
riúsið Kleppsvegur 8, frá því kl
)tta á laugardagskvöld, þar til á
sunnudag. Á þessum tíma var ekið
; /tan í hlið bifreiðarinnar, en sá
sem valdur var að tjóninu, lét
■'ikki vita. Nú eru það vinsamleg
i.ilmæli rannsóknarlögreglunnar,
^að þeir sgm kynnu að hafa orðið
j/arir við árekstyririn, láti hana
iyita.
Faðir Pire fékk
friðarverðlaun
Nóbels
vJTB—ÓSLÓ og BRUSSEL, 10.
ióv. — Norska stórþingið úthlut-
iði í dag friðarverðlaunum Nóbels
og hlaut þau að þessu sinni Georg-
os Pire, prestur í munkareglu
Hominikusar. Hann er belgiskur
og kunnur fyrir frábært starf í
Ipágu flóttamanna. Hófst hann
rianda í styrjaldarlokin og hefur
látlaust síðan unnið að málum
oeirra. Hann átti frumkvæði að
iovl, að hyggð voru frá grunni sér
istök þorp yfir flóttamenn. Faðir
'Pire sagðí í dag, að hann hefði
hyggju að verja verðlaununum
•til þess að reisa eitt slíkt þorp
i viðbót og skyldi það bera nefn
Gryðingastúlkunnari Önnu Frank,
•sem nazistar drápu í fangabúðum.
Vildi ’hann helzt reisa 'þag í Nor-
egi.
fyrir, er að færa ekki fyrst út
grunnlínuna og færa svo í 12 míl-
ur á eftir. Fyrir það á hann eftir
að svara fyrir dómstóli þjóðarinn-
ar.
Sjávarútvegsmálaráðh.: Á fundi
í landhelgismálanefndinni 28. apríl
1958, flutti ég tillögu um að grunn
línum yrði breytt. Fulltrúi Sjálf-
st.fl. í nefndinni tók ekki undir
það.
Ólafur Thors: Sjávgrúlvegsmála
ráðh. segir okkur Sjálfstæðism.
ekki hafa viljað sinna till. um
breytingu á grunnlínum. En í
stefnuyfirlýsingu okkar, sem við
Gunnar Thoroddsen fluttum á
fundi með forsætis- og utanríkis-
ráðherra, er einmitt tekið fram,
a?j Sjálfst.menn vilji xitfærslu
á grunnlínum.
Sjávarútveigsmálaráðh. í plaggi
því, sem Ól. Thors vitnaði í er
m. a. sagt, að Sjálfst.fl. óski eftir
því að ákvörðun um útfærslu land
helginnar verði frestað í nokkrar
vikur og að flokkurinn sé andvíg-
ur ákvörðun ríkisstjórnarinnar,
bæði efnislega og að því er snertir
málsmeðferð. Daginn áður en
reglugerðin er gefin út er fulllrúi
Sjálfs't.fl. spurður að því hvaða till.
hann vilji gera um breytingu á
grunnlínum. Ekkert svar. Og ekki
fókkst hann heldur til að fylgja
mínum tillögum. j
Málinu vísað til 2. umr. með 19
samhl. atkv. og til allsh.n. með 18
samhl. atkv.
Johan Borgen
kennslustofu Háskólans annað
kvöld, miðvikudag kl. 8,30. Johan
Borgen er meðal fremstu rithöf-
unda Noregs og skáldsagnaflokk
ur hans um ,.:Lillelord“ hefir vakið
■mikla athygli og af mörgum talin
bezta skáldsaga, sem komið hefir
'út í Noregi hin síðari ár. Fjallar
hún um vandamál nútímamannsins
á tímum tveggja styrjalda. Borgen
er nú ritstjóri bókmenntatímarits
ins Vinduet, en var lengi blaða-
maður við Ðagblaðið í Osló og rit-
aði þar margt athyglisvert um
menningarmál.
Dagskrá
(Framhald af 1. síðu)
leið og það verður sent til
‘áskrifenda. Þriðja heftið
kemur út 1 desember og lýk-
ur með því árganginum.
I forspjalli ritstjóra segir: Eins
og menn sjá er efni ritsins að
þessu sinni fábreyttara en verið
hefur, eingöngu ljóð og ritgerðir.
Síðar segir: Eins og kunnugt er
hafa margir ungir íslenzkir
menntamenn numið fræði sín er-
lendis á undanförnum árum. Höf-
um við leitað til nokkurra þeirra
um liðsinni, ef þeir vildu rita svo
um fræðgreinar sínar ,að almenn
um lesendum mætti verðá að nökk
urt gagn og gaman.
Nokkur ung skáld
Þá segjast ritstjórarnir hafa leit-
að til nokkurra ungr,a skálda og
fengið Ijóð þeirra til birtingar í
heftinu. „Sjónarmið okkar var að
fá sem nýstárlegust Ijóðmæli og
óvenjulegust, og leituðum því
helzt til þeirra er við töldum lík-
lega til afs fást við slíkar tilraunir.
Ljóð í 'heftinu eiga þeir Jónas
Svafár, Ingimar Erlendur Sigur'ðs-
son, Steinar Sigurjónsson og Dag-
ur Sigurðarson.
Ritgerðir
Ólafur Jónsson, ritstjóri, skrifar
grein, sem hann nefnir „í draumi
sérhvers manns . . og eru það
nokkrar athugasemdir Aim ljóð
Steins Steinars; Gunnar Ragnars
son skrifar grein, sem nefnist:
Rangtúlkun grískrar heimspeki og
verður framhald í næsta hefti. —
Jóhann Axelsson, er nú stundar líf-
cðlislegar rannsóknir við háskól-
ann í Lundi, skrifar grein, sem
nefnist Vísindaspjöll, framhald
verður einnig á þeirri grein í
næsta hefti. Þá á Jónas Pálsson
grein, sem hann nefnir: Nöldur.
Undirskrift er Nýtt ísland —
gömul og ný viðhorf. Auk fyrr-
greinds efnis í ritinu er spjall um
André Malraux og grein eftir
hann, sem nefnist „Forspjall að
myndbreyting guðanna". Ragnar
Jóhannesson skrifar luigleiðingar
um síðustu bók Halldórs Kiljan
Laxness og nefnast þær: „Sælu-
tónn jarðlífsins í Brekkukoti“.
Gott tímarit
Dagskrá, er í fremstu röð tíma-
rita, sem hér eru gefin út, bæði
að frágangi og efni. Er ástæðá
Finnlandsmynd
| sýnd í Hafnar-
firSi
Kjartan Ó. Bjarnason er nýkom
inn úr löngu sýningarferðalagi um
landið. Sýndi hann kvikmyndir á
45 stöðum við góða aðsókn. í dag
efnir hann til sýningar á litkvik-
mynd um Finnland í Hafnarfjarð-
arbíói kl. 5, 7 og 9. Jafnhliða sýnir
'hann nokkrar stuttar myndir. Eru
það myndirnar Austfjarðaþættir,
íslenzk börn, Vetrarleikirnir í
Cartina. Ólympíuleikir hesta-
manna í Stokkhólmi og Holliday
on ice.
Kjartan sýnir ekki í Reykjavík
•að þessu sinni, því að hann er á
tförum til Noregs, þar sem 'hann
íheldur 'áfram ,að sýna kvikmynd-
ina Sólskinsdagar á íslandi og
flytja fyrirlestra. Þá mynd hefir
Kjartan nú sýnt 1800 sinnum víðs
vegar um Norðurlönd og fer eftir
spurn sívaxandi. f vetur mun
Kjartan aðallega ferðast um
Noreg og Svíþjóð.
Ólögleg bifreiSaverzlun
(Framhald af 12. síðu).
hvarf af veginum fyrir sunnan
Hafnarfjörð fyrir rúmu ári, þá er
það að segja, af> henni var hrein-
lega stolið. Sá, sem tók hana, not-
aði stykki úr henni í samskonar
bifreið, sem hann átti sjálfur. Þeg-
ar hann hafði þannig endurnýjað
bifreið sína með öllu nýtilegu úr
varnarliðsbifreiðinni logskar hann
alit sem eftir stóð, sundur í smá-
búta og ók þeim í Kleifarvatn.
Skipt um bíla
Þær varnarliðsbifreiðar, sem nú
eru að finnast, hafa varnarliðs-
menn selí íslendingum, sem síðan
hafa sett á þær númer úr sér
genginna bifreiða, sömu tegundar,
sem þeir áttu fyrir. Þær bifreiðar,
sem þannig hurfu af skrá, voru
rifnar og hent, eftir að það nýfci-
lega úr þeim hafði verið hirt sem
varahlutir. Enn er ekki vitað hve
þessi ólöglega bifreiðaverzlun er
umfangsmikil, en svo má heila, að
daglega séu að finnast varnarliðs
bifreiðar, sem keyptar hafa verið
mejs ólöglegum hætti til fyrr-
greindra nota.
Mikil mildi að ekki
Hussein
(Framhald af 1. síðu)
þoturnar í'ari þrisvar sinnum
liraðar en de Havilland fiugvél-
in, sem konungur flaug og búnar
þrem fallbyssuni. Þeím hefði því
ekki orðið mikið' fyrir að skjóta
konungsvélina niður. Það liafa
þær greinilega ekki mátt, bitt
þykir senniiegt, að taka hafi átt
konung til fanga.
Kóngur hylltur
Konungur boðaði strax ráðuneyt
isfund. Að honum loknum var til-
kynt, að konungur hefði frestað
utanlandsförinni. Myndi gripið til
gagnráðstafana gegn þeirn, sem
fyrir samsærinu hefðu staðið. Á
morgun verður öllum skólum og
verzlunum lokað í Amman.
Strax og vitnaðist um árásina á
flugvél konungs og komu hennar
til Amman, safnaðist múgur
manns' saman á götunum og
hylltu konung. Virðist þetfa til-
tæki Nassers líklegt til að auka
vinsældir konungs ; í Jórdaníu og
mun ekki af veita.
Tiílögur um nýja
þjóðvegi í N-Múl.
Vegna mistaka, serii urðu þegar
blaðið sagði frá breytingatillögum
Halldórs Ásgrímssonar, alþ.m., við
vegalögin, eru þær birtar hér á ný:
1. Gunnarsstaðavegur: Af
Strandagrunni austan við Hölkhár-
brú í Gunnarsstaði.
2. Vesturlandsvegur: Álma af
'honum við Oddsgil í Hauksstaði.
3. Selárdalsvegur: Af Stranda-
vegi norðan Selárbrúar, um Fagur-
hól, Ljótsstaði á Strandaveg hjá
Torfastöðum.
4. Af Kirkjubæjarvegi við Gunn
hildargerði og þaðan á Hróars-
tunguveg nyrðri pálægt Geirastöð-
um.
5. Af Fjallabæjarvegi frá Ána-
stöðum og þaðan á Hjaltastaðaveg
nálægt Hjaltastöðum.
Leiðrétting
fór ver
NTB—NEW YORK, 10. nóv. —
Við stórslysum lá á Idlewild-flug-
velli í dag, er flugmaður missti
stjórn á Constellation-flugvél. —
Geistist Vélin stjórnlaus um völl-
inn og lenti á tveim flugvélum og
flugskýli, en svo merkilega \ilJi
ti! að ekkert manntión hlauzt af
þessu. Constellation-flugvélin
stefndi á aðalfarþegaskýlið, sem
var fullt af fóíki. Viscount-flugvél
var í þann veginn að leggja af
•stað, en fgrþegar inni í skýlinu.
Viscount-vélin renndi sér þá ásamt
tómri flutnhigaflugvé! upp að skýl-
inu. Lenti Conslellation-vélin á
þessum ílugvélum og brunnu þær
til ösku. Einnig kviknaði í flug-
skýlinu, en þann eld tókst fljótlega
að slökkva. Er enginn efi, að
istjórnlausa flugyélin hefði brunn-
að í gegnum skýlið og orðið fjöld8
manns að bana, ef hinar vélarnar
hefðu ekkí komið í veg fyrir hana
og tekið af henni hraðann. Það
þykii' ganga kraftaverki næst, að
flugmennirnir i vélum þessum
sluppu nær ómeiddir.
í þættinum „Lííið í kringum
okkur“ á sunnudaginn, þar sein
sagt var frá rostungnum, urðu
nokkrar bagalegar prentvillur. —
Tvær voru verstar. Þar stóð, að
rostungurinn væri 200 kg. á þyngd
en átti að vera 2000 kg. Einnig var
hann kallaður hreyfidýr, en átti að
vera hreyfadýr.
NORÐURLANDARAÐ hélt áfram
störfum í gær, ræddi m. a. tolla-
bandalag Norðurlanda og fríverzl-
unarsvæði Evrópu.
ENN HEFIR- sambandsdómstóll
Bandaríkjunum kveðið upp þann
úrskurð, að ólöglegt sé að loka skól
um hins opinbera í Arkansas og
setja á stofn einkaskól'a í þeirrá
stað, þar sem eingöngu hVítir fá
aðgang.
til a* *ð hvetja alla þá, sem vilja
fylgjast með, til að gerast áskrif-
endíir, og jafnframt skulu þeir,
sem kaupa ritið og vilja því vel,
hvattir til að afl,a nýrra kaupenda.
Tímarit eins og Dagskrá.eru sam-
kvæmt eðli málsins alltaf frekar
i fjárþröng en hitt og ættu vel-
j unriarár ritsins að hafa það í huga,
• bæði þegar kemur tij þeirra kasta
' að greiða áskriftargjaldið og éinn-
ig hvað snertir það atriði, að út-
vega nýja kaupendur.
Teitur á Hrafna-
björgum látinn
Teitur Gíslason á Hrafnabjörg-
um á Hvali'jarðarströnd andáðist í
sjúkrahúsi Akraness fvrir skömmu
og verður jarðsunginn í dag. Teit-
ur var fæddur 20. júnj 1870, son-
ur hjónanna Fanneyjar Teitsdótt-
ur og Gísla Jónssonar. Þegar hann
var tólf ára, fluttu foreldrar hans
húferlum að Ilrafnabjörgum, og
þar átti hann heima í 63 ár.
Teitur fór snemma að stunda
sjóróðra á velrar- og vorvertíð og
reri í ýmsum verstöðvum um hálf-
atr fimmta tug ára, oftast á Suður-
nesjum, lengst hjá Guðmundi Guð
n:undssyni i Landakoti á Vatns-
leysuströnd. Féll honun) vel s’jó-
mennskan, þótt hann vrði um sjð-
ir að^láta undan síga fyrir ellinni,
auk þes's sem ný vinnubrögð
ruddu sér til rúms.
Teitur var maður sönghneigður
og bókhneigður, drengur hinn
bezti og' svo vandaður til orðs og
æðis, að fágætt var.
Vertu sæll, vinur minn, í guðs
friði.
I B, Brekfcuuami.