Tíminn - 29.11.1958, Blaðsíða 6

T í M I N N, laugardaginn 29. nóvcmber 1958.
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðsian 12323
Prentsm. Edda hf. Sírni eftir kl. 18: 13948
Fyrir opnum tjöldum
ELLEFTA flokksþing Fram
sóknarmanna, sem haldið
var í marzmánuði 1956, skip-
að rúmlega 400 kjörnum full-
trúum úr öllum byggðum
íandsins, samþykkti stjórn-
málaályktun, sem þegar
vakti athygli alþjóðar og
varð undanfari meiri tíð-
inda. Flokksþingið ákvað að
hætta samstarfi því, er verið
hafði við Sjálfstæðisflokkinn
og að gefa þjóðinni kost á að
ganga til kosninga á næsta
sumri. Það lýsti'yfir því, að
viö myndun næstu ríkis-
stjórnar yrði að koma „sam-
starf við félagssamtök
bænda, verkamanna, vinn-
andi framleiðenda við sjávar
siðuna og opinberra starís-
manna um grundvallaratriði
i kaupgjalds- og verðlagsmál
um“, og að takmark þessa
stjórnarsamstarfs þyrfti að
vera „að efla atvinnuvegi
landsmanna, tryggja stöðuga
atvinnu og traust fjármáia-
kerfi.“
í kosningunum, sem í hönd
fóru, gengu andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins fram í
tveim fylkingum: Annars
vegar bandalag Framsóknar
flokksins og Alþýðuflokksins
og hins vegar bandalag
Sósíalistaflokksins og þeirra
manna úr Alþýðuflokknum,
sem Hannibal Valdimarsson
hafði forystu fyrir, svonefnt
Alþýðubandalag. Að loknum
kosningum tóku þessi tvö
bandalög höndum saman og
mynduðu vinstri stjórn þá,
sem síðan hefir verið við
völd undir forystu Hermanns
Jónassonar formanns Fram-
sóknarflokksins.
STEFNA og starfsáætl-
un ríkisstjórnarinnar var
mörkuð í „yfirlýsingu við
stjórnarmyndun", sem birt
var fyrir Alþingi og allri þjóð
inni 24. júlí 1956. Forsætis-
ráðherrann og fleiri hafa við
ýmis tækifæri, fyrr og síðar
gefið nánari skýringar á því,
sem þar var fram tekið, og
fer það ekki á milli mála til
hvers stjórnarsamstarfið var
hafiö og hvers af því mátti
vænta.
Hin nýja ríkisstjórn tók
við völdum, á tíma þegar
þannig var ástatt að ný alda
verðbólgu var í þann veginn
að skella yfir þjóðina. Fyrsta
átak ríkisstjórnarinnar var
að stöðva þessa verðbóigu-
öldu, meö ráðstöfunum, sem
ekki verða ræddar hér. M.a.
vóru þá felld niður 6 vísitölu
stig (og síðar 2), og þar með
komið ^ veg fyrir þá hækkun
á vöruverði, sem af þeim
hefði leitt þá um haustið. —
Með þessum aðgeröum svo og
sjálfri yfirlýsingunni við
stjórnarmyndun var það
rækilega undirstrikað, að
vinstri stjórnin taldi sér
skylt að sporna gegn verð-
bólguþróun í landinu.
HVERNIG ætlaði svo
vinstri stjórnin að vinna að
efnahagsmálunum? Fyrst og
fremst með því að taka upp
náið samstarf við stéttasam-
tök þau, sem fyrr voru nefnd,
veita þeim eða trúnaðar-
mönnum þeirra alla þá vitn-
eskju, er stjórnin sjáif gat
aflað sér um þjóðarbúskap-
inn og þjóðartekjurnar, af-
komu atvinnuveganna og
það, sem til skipta gæti kom-
ið úr þjóðarbúinu á hverjum
tíma.
Hagfróðir menn, sem
stjórnin og stéttasamtökin
töldu sig geta boriö traust
til, skyldu afla þessara upp-
lýsinga og leggja þær fram,
á þann hátt að ekki yrði með
sanngirni um deilt og skilj-
anlegt mættu vera hverj-
um manni, sem legði vinnu í
að athuga þær. A þennan
hátt átti að koma í veg fyrir,
að óréttmæt tortryggni gæti
átt sér stað og gera mönnum
sem bezt skiljanlegar þær
ráðstafanir, sem gera þarf
til varnar gegn verðbóigu á
hverjum tíma. Við allt þetta
hefir verið staðið, svo sem
skylt var. Og óhætt mun að
segja, að hagfræðinga, sem
til voru kvaddir, hafi ekki
greint á í neinum meginat-
riðum, er lýsa skyidi ástand
inu eins og það var á hverj-
um tíma, og hver sá vandi
væri, sem við væri að fást,
og hvað það kostaði að sigr-
ast á honum hverju sinni.
Með hagfræðilegum útreikn
ingum hefir verið sýnc fram
á, hvað til skipta er, og
hver kaupmáttur tekna get
ur beztur verið á hverjum
tíma, miðað við þjóðartekj-
ur.
EF FÓLKIÐ í landinu
fær samanlagt meiri tekjur
útborgaðar einhverju sinni
en sem þjóöartekjunum nem
ur og verðlag fer úr skorð-
um, rís ný verðbólgualda.
Því meiru sem þetta nemur
og því lengur sem það stend-
ur, því hærra og óviðráðan-
legra verður ris öldunnar,
því geigvænlegri afleiðingar
getur hún haft fyrir atvinnu
lifið og hið vinnandi fólk
sjálft, en spákaupmenn einir
græða á slíku. Sparifé og
sjóðir verða lítils virði.
En hver áttu þau svo að
vera — og eru — sigurlaun
vinnustéttanna i stríðinú við
verðbólguna?
Fyrst og fremst þau, að
almenningi yrði forðað frá
þeim skelfilegu áföllum, sem
skefj alaus verðbólga getur
haft í för með sér, t.d. ef illa
árar, og að því getur alltaf
komið. í öðru lagi hefir
stjórnin haldið uppi stöðugu
eftirliti með verðlagi, og tak
markað álagningn. í þriðja
lagi veitir starfsfriður, sem
árangur í verðbólgustríðinu,
skapar í landinu, tækifæri
til skynsamlegrar atvinnu-
uppbyggingar i byggðum
landsins. Og að þessari upp-
byggingu hefir verið unnið
sleitulaust um land állt síð-
ustu tvö árin svo sem raun
ber vitni um, og á þó árang-
ur þeirrar starfsemi eftir að
koma betur í ljós. Nóg at-
vinna hefir verið víöast hvar
Frá starfsemi Sameinuðu þjóðanna:
Nokkuð hefir dregið úr verzlunar
viðskiptum Evrópuþjóða innbyrðis
Vöxtur sá, sem verið hefir
í verzlunarviðskiptum Evr-
ópuþjóðanna innbyrðis hin
síðari ár virðist nú hafa
stöðvazt, að minnsta kosti í
bili. Er talið víst, að á árinu
sem nú er að líða dragi
heldur úr heildarviðskiptun-
um milli Evrópuþjóðanna
samanborið við á^ið áður.
Efnahagsnefnd Sameinuðu
þjóðanna, sem nýlega sat
fund í Genf komst að þess-
ari niðurstöðu.
Samdrátturinn í verzlunarvið-
skiptum milli Evrópulanda kom
j ekki með öllu á óvart. Efnahags
1 nefndin hafði þegar í fyrstu árs-
fjórðungsskýrslum sínum fyrir
yfirstandandi ár bent á hvert
stefndi í þessum efnum.
Það vakti sérstaka athygli á fyrr
nefndri ráðstefnu ECE, að svo
virðist sem einnig muni di’aga úr
viðskiptum milli Vestur og Austur
Evrópulanda á þessu ári. Þessi við-
skipti voru í örum vexti þar til
fyrir tveimur árum. 1957 fór að
draga úr viðskiptunum og 1958
hefir ekki til þessa verið um
neina aukningu að ræða. Efnahags
nefndin er þeii-rar skoðunar, að
aðalástæðan fyrir þessu sé almenn
ur viðskiptasamdráttur í Vestur-
Evrópulöndum og enn fremur á-
stand í kola- og olíuverzluninni.
En auk þess er það staðreynd, að
minni hráefnabirgðir eru nú fyrir
hendi í Vestur-Evrópu en á undan
förnum árum.
Þá þótti ráðstefnunni það at-
hyglisvert, að útflutningurinn frá
Sovétríkjunum til Vestur-Evrópu,
sem aðallega eru matvæli og hrá-
efni, hefir minnkað um 15% á
þessu ári, miðað við árið sem leið.
í eftirfarandi töflu eru sýnd við-
skipti Norðurlandanna fimm við
Sovétríkin og Austur-Evrópulönd
á timabilinu jan.—ágúst 1957 og
1958. Tölurnar, sem sýna millj.
dollara eru úr hagskýrslum ECE:
Innflutt frá:
Sovétríkjunum A-Evrópul.
Danir auka stöíugt íiskveiíar sínar — Jap-
anir mesta fiskveiÖiþjóÖ heims — tJtlit fvrir
góÖa uppskeru á þessu ári — Ný fiárfram-
lög til flóttamannahjálpar
Ný fjárframlög til
flóttamannahjálpar.
Tuttugu og sex þjóðir liafa til-
kynnt, að þær muni styrkja flótta
mnnnahjálp Sameinuðu þjóðanna
með auknum fjárframlögum, sem
koma til greiðslu nú þegar.
Alls mun þá skrifstofa flótta-
mannafulltrúa Sameinuðu þjóð-
anna ráða yfir upphæð sem nemur
3.127.000 dollurum.
Meðal Norðurlandanna eru Dan-
ir og Svíar þær þjóðir, er aukiö
hafa framlag sitt tii flóttamanna-
hjálparinnar; Danir um 72,3 þús.
dollara og Sviar 115,9 þús. dollara.
Danir slá öll fyrri met sin
í fiskveiffum.
Danir auka stöðugl fiskveiðar
sínar og var árið sem leið — 1957
— enn met aflaár. Frá þessu er
skýrt í „Yearbook of Fishery
Statistic", sem Matvæla og land-
búnaðarstofnun Sameinuðu þjóð-
anna (FAO) gefur út. Samkvæmt
þessum heimildum nam fiskafli
Dana s.l. ár rúmlega % milljón
smálestum í fyrsta sinn i fiskveiði
sögu þeirra.
Nákvæmlega nam aflinn 533,300
smálestum 1957 á móti 463,000 ár-
ið 1956. Til fróðleiks og saman-
burðar má geta þess, að 1938 nam
fiskafli Dana 97,100 smálestum.
1948 var ársaflinn kominn upp í
225,000 smálestir. 1953 var þann
alls 323,900 og 1955 425,300 smá-
lestir. Hafa Danir þannig rúmlega
fimmfaldað fiskafla sinn á 20 ár-
| um.
I
Fiskaílinn í öllum heiminum.
Árið 1957 nam fiskaflinn í öll-
um heiminum 29,960,000 smálest-
um. Er það nærri 50% meiri afli
Útflutt til:
Sovétríkjanna A-Evrópul.
Danmörk, jan.— 1957 -ág. 7,0 1958 9,7 1957 23,0 1958 25,6 1957 7,4 1958 10,4 1957 14,7 1958 17,8
Finnland — 104,0 77,1 87,8 33,0 99,4 120,9 44,2 51,2
ísland — 8,9 7,8 4,0 6,9 6,8 5,7 2,9 5,4
Noregur — 12,2 9,0 ' 13,6 13,4 10,4 10,6 14,2 13,1
Svíþjóð — 19,8 13,8 23,2 19,8 9,5 7,8 26,7 22,5
í .landinu ,og afkoma al- virði að stefna hennar nyti
mennt ágæt, ein sú bezta í
veröldinni, að dómi fróðra
manna. Alveg sérstakiega
hefir verið reynt aö styðja
þá í lífsbaráttunni, sem þess
þurfa mest með. Unniö hefir
verið að öflun atvinnutækja,
í bæjum og þorpum, þar sem
þörfin var brýn. Bændum
þeim, sem minnst tún
hafa, veitt aðstoð til að
koma ræktuninni í viðhlit-
andi horf og þar með stefnt
að því að gera landbúnað-
inn i heild sem starfhæfast
an við framleiðslu í þágu
ört stækkandi þj óðar.
Hlutur fiskimanna hefir
verið stórlega bættur, bæði
beint og óbeint til þess
að stuðla að því að
fiskimiðin séu nýtt. í þessu
sambandi mætti nefna land-
helgismálið, en ekki er tími
til að ræða það hér sérstak-
lega. Komið hefir verið upp
öflugum lífeyrissjóði fyrir
togarasjómenn, og þannig
viðurkennt erfiði þeirra —
Hér er stiklað á stóru, en
vinsældir stjórnarinnar víöa
um land, sýna að almenning
ur hefir talið sér nokkurs
sín í framkvæmd.
SUMIR ámæla stjórninni
fyrir það, að hún hafi ekki
enn keypt þá 15 togara, sem
nefndir voru i yfirlýsingunni
24. júlí 1956. En-þ)ar var á-
kveðið að „leita samninga um.
smíði á 15 togurum og lóms-.
/é til þess — m.a. með tilliti.
til þess ájS stuðla að jafn-.
vœgi í byggð landsins“. —.
Vissulega hefir stjórnin leit-
að slíkra samninga, og enn
eru ekki liðin nema rúmlega
tvö ár af kjörtímabilinu. 12
litlir togarar eru að koma
til landsins á þessum vetri.
Um smíði stóru togaranna
hefir fyrir löngu verið leitað
samninga í þeim löndum,
sem æskilegast er talið að fá
slika togara frá. Landhelg-
ismálið hefir eflaust tafið
fyrir samningum, en auk
þess eru skiljanlegir erfið-
leikar á framkvæmd mikilla
áforma, og útvegun lánsfjár
til þeirra. En stjórnin hefir
ákveðið að kaupa nýja tog
ara, og það mun veröa gert
(Frarnh. á 8. síðu.)
en 1938 er heildarafli heimsins
nam samtals 20.500,000 smálest-
um. Síðan 1947 hefir fiskveiðin í
heiminum aukizt jafnt og Iþétt, eða
til jafnaðar um 5% á ári hverju.
Eftir heimsálfum skiftist fisk-
aflinn þannig, að mest 'hefir aukn
ingin orðið í Afríku. Þar var land-
að 520,000 smálestum fiskjar 1938,
en 1.860,000 árið 1957. Þar næst
hefir- aukningi,-, orðið mest í Asíu
(9.360,000 árið 1938 en 12.880,00
í fyrra); þá kemur Evrópa með
5.590,000 smálestir 1938 en 7.640,
000 1957, og loks eru talin Sovét-
ríkin, en þar nam aflinn LS50.000
árið 1938 en 1957 reyndist hann
vera 2.540,000.
Japanir veiða manna mest.
Japanir eru mesta fiskveiðiþjóð
í heimi og bilið milli þeirra og
Bandaríkjanna, sem næstir þeim
standa í þessum efnum verður æ
stærra og stærra.
Árið 1957 öfluðu Japanir 18% af
öllum fiski er dreginn var úr sjó
og vötnum i heiminum ,eða sam-
tals 5.399,000 smálestir. Banda-
ríkjamenn öfluðu sama ár 2,740,100
smáleslir. Þriðja mesta fiskveiði-
ríki heimsins eru Sovétrikin.
Japanir dreifa fiskiskipum sín-
um frá Suðurheimskautsíhafi til
stranda Alaska í Norður-Kyrra.
hafi. Þeir hafa fiskveiði hagsmuna
að gæta víða, utan síns heima-
lands, t. d. í Argentínu, Chile,
Brasilíu og öðrum Suður-Ameríku
ríkjum, einnig á Ceylon og í
fleiri Asíurikjum.
Aukin niðursuða og frystimg.
Hagskýrslur FAO um fiskveiðar
og nýtingu fiskaflans eru hinar
ítarlegustu og hafa margskonar
íróðleik að geyma um fiskveiðar
um allan heim.
í árbókinni má t.d. lesa, að fisk-
niðursuða og frysting fiskjar hefir
aukizt gífurlega hin síðari ár. Árið
1948 voru t.d. samtals 553,000 smá
lestir fiskjar í 30 fiskveiðilöndum
frystar ,en níu árum síðar, eða
1957 voru frystar 1.415,000 smá-
lestir fiskjar i þessum löndum.
Þessar sömu 30 þjóðir fram-
leiddu árið 1948 samtals 664,000
smálestir af niðursoðnum fiski, að-
allega síld, sardinur og ansjósur.
1957 nam niðursuðan 1,057,00 smá
lestum. Bróðurpartinn af þessari
aukningu hefir átt sér stað í Sovét
ríkjunum.
Útlit fyrir góða uppskeru
1958—1959.
Uppskeran í heiminum upp-
skeruhaustið 1958—1959 ætti að
verða með bezta móti og mun betri
en í fyrra, segja landbúnaðarsér-
fræðingar FAO.
Framkvæmdaráð Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna, en i því eiga sæti 24
fulltrúar, kom nýlega saman á
fund í Rómaborg, þar sem þessi
mál voru meðal annars rædd. Á
fundinum ríkti sem sagt almenn
bjartsýni um uppskeruhorfur, þar
sem veður hefir verið hagstætt.
Einkum er búizt við mikilli korn-
uppskeru í ár.
Fregnir frá stærstu kornræktar
löndum heimsins, Bandaríkjunum,
Sovétrikjumim og Kína (megin-
landið) herma að uppskeran verði
mikil í ár, komi ekki neitt óvænt
fýrir á síðustu stundu. Afleiðing
þessa verður vafalaust að enn
bætist við kornfyrningar í heimin-
um, sem voru álitlegar fyrir.
Kaffiuppskeran ætti einnig að
reynast góð i ár og í Evrópu cr
reiknað með aukinni kjötfranu
leiðslu, mjólkurafurðum, eggja,
blóma og ávaxtaframleiðslu .
(Fr áupplýsingaiþjónust®
S.Þ. i Kaupmannahöfn).