Tíminn - 30.12.1958, Síða 7

T í BII N N, þriðjudaginn 30. desember 1958.
7
Heimsókn í
BiaðiS hefir nýlega átt við |> .,
tal við Harald Árnason, véla-
ráðunaut Bf. ísl. um ferð,
sem hann fór til Bretlands
í sumar og sagðist honum
frá á þessa leið:
Síðast liðið sumar fór ég í náms-
ferðalag til Evrópulands til að
kynna mér nýjungar í búvélum
•og tækni á þvi sviði. Leiðin lá
fyrst til Englands, í boði British
Council, en British Council er
menningarstofnun, rekin af
brezka rikinu, og vinnur að því
aö kynna brezka meningu meðal
annarra þjóða.
Ég heimsólti Royal Show •—
landbúnaðarsýninguna brezku, er
haldin var í Bristol í þetta sinn.
Sýningin var feikarlega víðfeðm
og þarna kom fram allt það bezta
i brezkum landbúnaði. Ég skoðaði
einkum véladeildina. Mikið bar
á sláttutæturum af ýmsum gerð-
nm, bæði 'orezkum, dönskum og
amerís'kum, en engar nýjar gerðir
sláttutætara var bar að sjá. Þarna
gaf að líta margar gerðir af dæl-
um til þess að dæla vatni á akra
og tún. Voru þær tengidrifnar og
knúnar vélaafli dráttarvéla. Mátti
hugsa sér að slíkar dælur gætu
hentað okkur hér í þurrkavorum
og sumrum. Dælum þessum fylgja
léttar og fljóttengdar alúmín-
pípur. Sumar af þessum dælum
væri vafalausl hægt að nota sem
'brunadælur, t.d. í þorpum.
Eitt .af því, sem ég sá á sýn-
ingunni, og ég tel að eigi er
indi hingað, voru vel tamdir fjár-
hundar. Hæfni þeirra og leikni
við fjárgæzlu var sýnd þarna. Fjár
hópi var hleypt út og hundarnir
voru látnir reka hópinn um völl-
ann, inilli grinda og gegnum hlið
eftir ákveðnum reglum. Væri
æskilegt að einhverjir íslenzkir
bændur færu til Bretlands og
iærðu meðferð slíkra hunda og
flyttu nokkra heim með sér og
kenndu öðrum meðferð þeirra. í
raun og veru er nauðsynlegt að
tkorna upp hér uppeldisstöð fyrir
fjárhunda.
Næst heimsótti ég National In-
,stitute of Agriculture Engineer-
jng, en það ejr véliaprófanastöð
brezka rikisins, og síðar kom ég
á útibú stöðvarinnar í Skotlandi.
Stöð þessi er í gamalli höll,
Wrest Park við Silsoe í Suður-
Englandi. Hún er sennilega ein-
hver fullkomnasta vélaprófana-
stöð, sem um getur. Það má
segja að flestir eða allir brezkir
vélaframleiðendur láti prófa vél-
ar sínar þarna, þó að þeir séu
ekki skyldugir til þess.
Samstarf rnilli vélaframleiðenda
og þessarar stöðvar er mjög gott,
enda vinna sérfræðingar stöðvar-
innar að uppfinningum, bæði
nýrra véla og eins að endurbót-
um þeirra véla, sem eru þegar á
Brezka vélprófanastöðin hefir aðsetur í þessari gömlu höll í West Park viö Lilsoe í Suður-Englandi
markaði. Sem dæmi um þessa
uppfinningastarfsemi þeirra má
geta um dráttarvél, sem er knú-
in vökvamótor í hvoru afturhjóli.
Aflið kemur frá dísilvél, en vökva
mótorarnir gera gírkassa og drif
ó'þörf. Ganghraðastig eru á hvaða
hraða, sem óskað er eftir frá 0—
35 km á klst. Þessi dráttarvél er
enn á tilraunastigi og verður
sennilega ekki framleidd fyrr en
eftir mörg ár.
Kartöfluupptökuvél sá ég, sem
er fundin upp og smíðuð þarna í
stöðinni. Telja starfstnenn stöðv-
arinnar vél þessa hcnta betur
brezkum aðstæðum en nokkra
vél, sem komið hefir á markað
i Bretlandi, en hún er enn ekki
komin í framleiðsfu.
Ýmsar fleiri vélar hafa verið
fundnar upp þarna í stofnuninni,
m.a. skurðhreins'unarvél, sem
hentar þó aðeins fyrir grunna
skurði.
Allmiklar tilraunir hafa farið
fram á hey- og kornþurrkun. At-
hyglisvert fannst mér, að Bretar
telja nauðsyn á miklu meira loft
magni á hverja flatareiningu í
hlöður en flestir aðrir. Enn frem
ur er varla talað um súgþurrkun, |
nema með upphituðu lofti.
í vélaprófunarstöðinni í Hilsoe
fara frám mjög umfangsmiklar til
raunir með ýms tækniatriði í sam-
bandi við rekstur gróðurhúsa.
Þar fara t.d. fram tilraunir núna
með sjálfvirka vökvun með plast-
pípum, sem boraðar eru með ör-
smáum götuíri, 7/10.000 úr þuml-
ungi í . þvermál. Pípur þessar
liggja ofan á moldinni meðfram
plönturöðunum og götin eru þann-
ig sett, að vökvunin kemur beint
að rótum hverrar plöntu. í vökv-
anum eru áburðarafnin uppleyst.
Þá fara þar einnig fram tilraunir
með vökvun með úðaspíssum, sem
úða vatni, mjög smáum dropum,
yíir plönturnar, og er betta sér-
staklega notað í sambandi við
græðlinga. Þessi vökvun er sjálf-
virk, þannig, að það er gerfilauf-
blað, sem orsakar það, að skrúf-
ast frá vatninu og þá ýrist vatn í
þrjár sekúndur yfir plöntw.-nar
eða græðlingana og hættir síðan.
Sé þetta ekki nóg, skrúfast aftur
frá og ýrist í aðrar þfiár sekúnd-
ur og dugar það venjulega. Þegar
gervilaufið er orðið of þurrt, opn-
ast aftur fyrir vatnið og þánnig
koll af kolli. Þá fara þarna enn
iremur fram mjög merkar til-
raunir með ljósmagn og daglsngd
í sambandi við alls konar ræktun
í gróðurhúsum. |
Ég heimsótti fvrirtækið Priest-
man Broth^rs Lld. í Hull, en það
framleiðir flestar þær skurðgröf-
ur, sem notaðar eru við frarn-1
ræslu hérlendis. Priestman eru ný-
byrjaðir að framleiða litlár skurð-
gröfur, sem munu henta betur en
eldri geroir til vinnu í afskekkt-
um áveitum. vegna þess að þær
eru auðveldari í flutningum. Ein
slík grafa hefir þegar verið
keypt hingað til lands og v.erður
vinna hafin með henni næsta
vor, sennilega á Austfjörðum.
Ég heimsótti einnig Massey-
F erguson dráttarvélaverksmiðj-
una í Bretlandi. í þvi sambandi
U:á geta þess, að það var Harry
Ferguson, irskur bóndasonur,
sem fann upp þrítengibeizlið, sem
núorðið er notað á næstum allar
dráttarvélar, sem framleiddar eru
í heiminum.
MasseyFerguson fyrirtækið rek-
ur tækniskóla, þar scm margir ís-
lendingar hafa sótt námskeið.
.Þá fór ég og heimsótti tilrauna
stöð í Reading, sem gerir vil-
raunir með alls konar landbún-
aðartæki, aðallega með tiliiti til
rafmagnsnotkunar. Þeir hafa und-
anfarin ár rekið allvíðtækar til-
raunir með heyþurrkun, þar sem
heyið er þurrkað í böggum, bundn
um í heypressum. Við þessa þurrk
un er notað loft, upphitað með
rafmagni og mjög mikill blástur,
miklu meiri en hér tíðkast við
venjulega súgþurrkun.
Það má geia. þess, að tilrauna-
stöð þessi er rekin af brezku raf-
veitunum og miðar einkum að því
að koma á hagkvæmri rafmagns-
notkun við ýmis konar landbún-
aðartækni. Rafveiturnar róa að
því öllum árum að bændur láti
leiða heim til sín rafinagn, en
þar er oft við nokkra erfiðleika
að etja, vegna afturhaldssemi
bændnnna. Jafnvel hefijr komið
í ljós að brezkir bændur tíma alls
ekki að nota rafmagn, eflir að
það hefir verið leitt inn til þeirra.
Ársíjórðúngsnotkun á sumum bæj
um var utn 7 kílóvattstundir og
við rannsókn kom í ljós að þeir
hofðu aðeins brugðið upp raf-
magnsljósi til þess að sjá til að
hreinsa kveikinn á olíulömpunum!
Virðist þetta vera þveröfugt við
það, sem hér gerist, að allir sækj
ast eftir að fá rafmagn og spara
það lítt begar það er komið.
Heypressur ryðja sér injög til
rúms í Brctlandi og eru þess
vegna gerðar tilraúnir með þurrk-
un pressaðs heys, sem áður var
getið. Pressað hey í böggum er
ýmist verkað sem vothey eða
þurrkað.
Dráttarvétin, sem knúin er vökvahreyflum í hvoru afturhjóli. Vélin er enn á tilraunastigi og verSur ekki
framlefdd á næstunni.
Gjafabók Norræna
félagsins 1958
Eins og undanfarin ár sendir
Norræna félagið félagsmönnum sín
um gjafabók. Að þessu sinni er
það fræðslurit um Skán, prýtt
rosklega 100 ljósmyndum. Ritið
er gefið út af Norrænu félögunum
í Danmörku og Svíþjóð sameigin
lega. en í ár eru 300 ár liðin síð-
an friðarsáttmálin í Hróarskeldu
var undirritaðu þar sem Dan-
mörk lét Skán af hendi við Sví-
þjóð. íBókin um Skán er notuð
sem gjafabók allra Norrænu félag
anna i ár, en nú eru félagsmenn
allra ielaganna samtals rösklega
125 þúsund.
Á víðavangi
„Sáttatiiboð" Lloyds
í erlendum blöðum hefir
verið skýrt frá því, að á ný-
Ioknum ráðherrafundi Attants-
hafsbandalagsins hafi Selwyn
Lloyd, utanríkisráðherra Breta,
borið fram þá „sáttatillögu“ í
landhelgisstríðinu við Islend-
inga, að íslenzk varðskip héldu
sig innan sex niílna marka frá
grunnlínii, cn ensk herskip
færu ekki inn fyrir tólf mílna,
mörkin. í framkvæmd þýddi
þetta, lað fiskveiðilandhelgi ís-
lands yrði sex mílur.
Sé þessi frásögn hinna er-
lendu blaða rétt, styður það
vissulega þá skoðun, sem halcl-
ið hefir verið fram hér í blað-
inu, að ráðamenn Breta hafi enn
ekki gert sér fulla grein fyrir
afstöðu íslendinga í málinu. Ann
ars myndu þeir ekki láta koma
frá sér annað eins smánarboo
®ig þessar tillögur Selwyn Lloyds
eru.
Rangar upplýsingar
Margt bendir til þess, að ráða
menn Breta liefðu aldrei fario
inn á þá braut að beita íslend-
inga ofbeldi, ef þeir liefðu ekki
borið einhverjar vonir í brjósti
um þáð, að hægt væri að beýgja
íslendinga til undanhalds. Sénni
lega liafa þeir fengiið rarigar
upplýsingar um afstöðu íslend
inga. Ekki er óiíklegt.. að þess-
ar röngu upplýsingar hafi verio
byggðar á hálfvelgjufullum blaðs
skrifum, sem nokkuð bar á hér
um skeið.
Þrátt fyrir allt það, seiri síð-
an hefir gerzt, virðast Bretar
enn efast um úthaid og þrek fs-
iendinga. Að öðrum kosti myndu
þeir ekki láta sér koma í hug
aðra eins fjarstæðu og þá, að
ísiendingar sætti sig við sex:
mílna fiskveiðilandhelgi meðan
fjölmargar aðrar þjóðir hafa
tólf milna fiskveiðiiandhelgi og
það undantekningarlausi þjóðir
sem eiga iniklu minna undir
fiskveiðum en íslendingar.
Þögn Alþingis
Ein ástæða getur legið, til
þess, að Bretar gera sér enn
von um eitthvert undanlát ís-
lendinga. Sá aðilinn, serii helzi
ætti að láta til sín heyra, þeg-
ar þjóðin er beitt ofríki, Ai-
þingi, hefir enn .ekki mótmæli
ofbeldi Breta. Alþingi ltefir
heldur ekki gefið neina yfirlýs-
ingu varðandi tólf niílna fisk-
veiðilandlielgina, enda þótt þaE
sé tvímælalaust sá aðilinn, Sein
mest mark er tekið á í þessum
efnum.
Hundruð félagssamtaka og
sveitaÉ’- og bæjarstjóirna liafa
þegar mótmælt ofbeldi Breta og
lýst óbilandi fylgi við tólf mílna
landhelgina. Það þarf því ekki
að efast um liver þjóðarviljinn
er. Erlendis er þessu hins veg-
ar ekki veitt eins mikil athygli
og ef Alþingi lét til sín heyra.
Út á við er rödd Alþingis á-
hrifamest.
Alþingi má ekki þegja
Alþingi má ekki Iengur draga
það að láta til sín lieyra í land
helgismálinu. Það getui’ betur
en nokkur annar aðili, gert Bret
um það ijóst til hlítar, hver
stefna íslendinga er. Einróma
samþykkt Alþingis, þar sem á-
rás Breta væri fordæmd og iýst
óbilandi fylgi við tólf mílna fisk
veiðilandthelgina, myndi meira
en nokkuð annað sanrifærn
Breta um, að íslenzka þjóðin verð
ur ekki beygð til neins undan-
láts i þessu máli. Og þegar Bret-
uni er orðið það fullljóst, má
vænta þess, að þeir sjái þa‘ð
hyggilegast að hætta ofbeldinu
og viðurkenna þá staðreynd, afi
íslendingum ber enn ríkari rétt
ur tii tólf niílna fiskveíðilánd-
helgi en þeim mörgu þjóðum,
sem þegar liafa fengið hann,
án þess að nokkur hafi reynt að
ihrifíia hann frá þeim með ó-
lögum og ofbeldi, ;