Tíminn - 21.01.1959, Side 4

4
TÍMINN, miðvikudaginu 21. janúar 1959,

1
œliáhuefaja til l^emLar&ó
Stejávióóonar, atjoin^iómannó
| Þrátt fyrir að mér er ljóst að drengilegur, prúður og glað
0 þau orð -er ég hér rita, eru seint sinna. Hann var einnig einn
á ferðinni og margir hafi þeirra, er ég leit upp til fyrir 0
i| minnzt Bernharðs Stefánssonar andlegt áræði og góða greind, É
0 alþingismanns, sem vita mátti óg stafaði það einkum af þátt p
| og maklegt er á sjötugsafmæli töku hans í fundahöldum pilta, p
| hans, og þó ég enn fremur viti I málfundafélagi skólans. Þar 0
% að ég dreg ekkert nýtt fram, er leiddu þeir piltar, sem áræði 0
| aðrir hafi eigi komið auga á og höfðu tii, saman hesta sína 0
| betur tekið fram, þá uni ég því og var þá eigi ósjaldan að mál- 0
| alls ekki að leggja ekki mitt in voru sótt og varin af all- É
| litla sprek í þann maklega og miklu kappi. Bernharð Stefáns- É
| mjög svo hófsamlega lofköst er son var ódeigur að taka afstöðu 0
0 honum hefur verið reistur við til málanna og rökstyðja hana. 0
J þessi tímamót í ævi hans. Hér Málfærsla hans var þá þegar 0
er þá heldur ekki á ferðinni af- mótuð af sömu einkennum, 0
% mælisgrein í venjulegum skiln- sem alla tíð síðan, virðingu 0
J ingi þess orðs, þar sem rakin fyrir málefninu sem um var 0
% eru síörf og æviatriði afmælis- rætt, brjóta það til mergjar og 0
barnsins, heldur einungis per- finna á því hina réttu lausn, p
| sónuieg vinarkveðja, er mér með prúðmannleguin og drengi p
| auðnaðist ekki að færa Bern- legum vopnaburði. Ég minnist p
| hax-ð Stefánssyni augliti til aug- eigi að hann nokkru sinni kæm- 0
| lit'is heima á Akureyri, en þar ist í rökþrot. Mér var þá líka 0
| hefðum við Eyfirðingar allir fullljóst að hann mundi hafa 0
| kosið að ávarpa hann sjötugan, fullt þrek til að játa og viður- 0
I og er næsta eðlilegt. Því þó það kenna ef hann fyndi að hann 0
| megi með stolti játa, að Bern- hefði farið með rangan mál- p
| harð Stefánsson hafi af al- stað, liann mun aldrei hafa p
| kunnu drenglyndi unnið fyrir kunnað eða fengið sig til að p
| alþjóð allan sinn langa þing- tala á móti sannfæringu sinni p
| mannsferil, sem góðum þing- eða betri vitund. Slík eru aðals- É
| manni sæmir, þá hefur hann í merki góðra drengja.
% þeirri háttvirtu samkundu, al- Ekki óraði mig fyrir því og 0
| þingi, verið fulltrúi okkar Ey- Bernharð líklega enn síðui-, að 0
0 firðinga og á því málaþingi við ættum seinna á ævinni eftir 0
0 borið voþnin með þeim hætti að vinna saman í nánu sam- 0
| er við teljum okkur sæmd að. starfi um áratuga skeið, sú 0
| Hann hefir á þeim vettvangi varð þó raunin, að með honurn 0
0 staðið í brjóstfylkingu fyrir hefi ég átt samstarf meira en É
| okkar framfaramálum og verið með nokkrum öðrum skólafé- p
0 giftudrjúgur. Fyrir þetta fær- laga minna, og það samstarf 0
0 um við honum nú hugheilar hefir verið slíkt að það hefir 0
0 þakkir, en það þakklæti nær verið mér í senn uppbyggilegt 0
0 vissulega út fyrir veggi þing- og ánægjulegt, og er þá allt 0
salanna. Það er svo margt sagt, sem ég þarf að segja og É
garnli g
g
aldnir 0
senni- ^
| fíeira að þakka, mai-gþætt fé- mér er skjdf að votta.
0 lagsmáiastörf heima í héraði, Bernharð Stefánsson,
| sem öll hafa mótazt af dreng- skólafélagi og vinur.
^ lyndi og góðvilja hins yfirlætis- Við ei-urn nú báðir
| lausa, trausta, r.éttsýna manns. að árurn, og samstarfi
0 Undir þett'a munu allir Eyfirð- lega að mestu eða öllu lokið. p
0 ingar f-aka, engu síður þeir, sem Ég vií nú nota þetta tækifæri 0
0 hafa verið og eru á annarri meðan tími vannst til, að færa 0
0 bylgjulengd í þjóðmálum en þér ástarþökk fyrir samstarfið, 0
0 hann, en einmitt þetta. segir til vináttuna, sem aldrei brást, og 0
| urn hver maðurinn er og lýsii- gleðist'undir allar, bæði í hópi p
0 bezt vinnubrögðum hans og er vina og á heimili þínu og nær 0
| því óþarft að hafa um fleiri orð. þá þetta þakklæti til konu 0
| Andstæðingurinn lætur sjaldn- þinnar og barna, sem ætíð hafa 0
.0 ast kyrrt liggja og óátalið ef tekið mér svo, að mér hefir 0
| hann veit hið verra. fundizt sem ég væri einn af 0
0 Ég hefi átt því happi að fjölskyldunni. Þetta er mikið É
| hrósa, að hafa verið tengdur sagt, en satt, og verður ekki p
Bernharð Stefánssyni vinabönd þakkað sem skyldi.
i
um um fullrar hálfimr aldar Ég vil ekki enda þessa stuttu É
skeið. Fundum okkar bar fyrst grein svo að ég gieymi eða láti É
saman haustið 1904 á Gagn- undir höfuð leggjast að færa É
fræðaskóla Akureyrar. Við vor þér árnaðai-kveðjur Svarfdæl- 0
um -ekki sambekkingar, en við inga og þökk fyirir viðskipti 0
náðum engu að síður saman og öll liðin ár. P
bundum vináttu, er aldrei hef- 0
ur rofnað. Sendi þér, konu þinni og 0
Ætíð er ég minnist þeirra börnum ósk um gleðilegt ár of É
:0 daga og það er oft;
0 Bernharð jafnan upp
.0 mínum sem einn í hópi þeirra
'A æskufélaga minna og vina, er
0 ég man bezt og hlýja mér rnest,
kemur farsæld um framtíð alla.
í huga
Tjörn, 10. jan. 1959.
Þór. Kr. Eldjárn.
ffírmenn ríkisrekinna veitingahúsa
( Búdapest uppvísir aS stórsvikum
DregiS sér ofíjár meS leynivínsölu, sviknum
veitingum og fölsun reikninga
VTB—BÚDAPEST, 17. jan. —
Upp er komið um stórfellt svindl
>g fjárdrátt yfirmanna kaffi- og
veitingahúsa í Búdapest, en starf
ræksla margra þeirra er I hönd-
iun ríkisins.
Ilér er ekki um neitt smámál
ið ræða, eftir því sem Búdapest-
Stvarpið skýrir frá. Fjárdráttur-
inn ncraur milljónum florinta,
cn það er gjaldniiðill Ungverja.
Hafa 60 háttsettir inenn í þess-
ari ríkisreknu starfsgrein verið
Jtandteknir og bíða dóms.
Sakborningar eiga meðal ann-
ars að hafa rekið óleyfilega vín-
sölu og höfðu eigin brugghús í út
jaðri Búdapest. Tveir helztu söku
dólgarnir eru sagðir hafa dregið
sér saintals um 1 milljón flor-
inta af fé ríkisins, — Nokkrir
hinna handteknu liafa gengt
helztu ábyrgðarstöðum í starfs-
grein þessari og dregið sér
fé með því að gera kerfisbundn-
ar falsanir á viðskiptabókum og
með því að svíkja, viðskiptavini
um réttan skammt af veitingum.
Miðsvetrar-
skemmtun
Fyrir jólin var auglýst í blöð-
um að heitið væri verðlaunum fyr-
ir hezta svar við þessari spurn-
ingu: Hvers vegna seljast ferða-
bækur Vigfúsar Guðmundssonar
bóka bezt?
F.jöldi svara barst víðsvegar af
landinu og þau langflest í bundnu
hiáli.
Nú hafa þrír þjóðkunnir menn
(af skrifum þeirra) fjallað um
svörin, sem bárust. Dómar þeirra
eru á þessa leið:
Ekkert svaranna hefir áb'erandi
greinilega yfirburði, en þó þykir
okkur svar Halldói-s Guðjónssonar
jafnbezt, og leggjum því til að hon
urn vei’ði veittar 200 krónur af
verðlaunafénu. Auk þess tveimur
úr hópi nokkurra manna, sem
sendu góð svör, verði veitt 100 kr.
hvorum, sem viðurkenningu og
urðu fyrir valinu Norðlenzk kona
og Barðst'rendingur. En þar sem
verðlaunin í heild eru ekki rneiri
en þetta — enda aldrei ætluð
nema sem viðurkenning — er
ekki hægt að skipta þeim til fleiri,
þótt svör þeirra séu mörg góð, t.d.
frá Konu í Kleppsholtinu, bónda
í Hörgárdal, „Kunningja- í Reykja
vik, Ungfreyju í Húnaþingi, rithöf-
undi í Reykjavík, Akureyringi
o. fl.
Öil eru svörin mjög vinsamleg
í garð höfundarins V. G. Biður
hann Tímann að flytja öllum
þeim, er sendu svör, kært þakklæti
sitt — og einkum kveður hann
það hafa glatt sig hve svörin hera
vott um að mai'gir fást við að
kveða bögu og að margir þeirra
eru góðir hagyrðingar.
Er þá hér með lokið þessari
skammdegisdægra tilbreytingu.
Svar Ilalldói-s Guðjónssonar,
fyrrverandi skólastjóra:
„Vinsældir Vigfúsar liggja í eft
töldum atriðum:
Hve víða hann hefir farið og
beitt góðri og glöggri eftirtekt og
segir frá af mikilli fjölbreyttni og
skemmtilega.
Þessi atriði felast í eftirfarandi
stökum, sem teljast því svar við
verðlaunaspurningunni:
Miðsvetrarskemmtun.
Þenur skeið um Atlanzál,
óraleið til stranda.
Húgann seiða Sjafnarmál
sólar heiðra landa.
Nemur fljótt hvað fyrir ber,
færir skjótt í letur.
Dag og nótt um foldu fer,
fáir sóttu betui*.
Margan hróður, fræðaflaum,
flytur þjóð í eyra.
Ljúflingsóð um glys og glaum
gleður fljóð að heyra.
Stillinn léttur, lipurt spjall,
list og fréttum undinn.
Örvum settur, einatt snjall,
Amors glettum bundinn.
Svar Norðlenzkrar konu:
Fúsi á sér fagra vinu í flestum
aifum:
Glaðar, svartar, gular, hvítar,
gerast þó til einskis nýtar.
Edenslund á ýmsum stöðum á sá
garpur.
Epli hirðir ekki að naga,
því Adam varð það fyrst til baga.
Týzkunni hann tollir í með tækni
og hraða,
landshorna þó iangt sé milli
leikur sér að fflestra hylli.
Álfur þeyttist yfir hann sem ekk-
ert væri,
sjö mílna, er setti upp skóna.
Sá var ekki líkur dóna.
Æðrast ei þótt um hann næði
aftankylja.
morgunhress og miðdagsgæfur,
maður vel til starfa hæfur.
Efni valið er þar hætt með ýmsu
kryddi.
Veitingum er vanur — slyngur
Vigfús sannur íslendingur.
Svar Garðars Halidórssonar,
Hríshóli, Barðastrandarsýslu:
'Framh á 8 gíBu
Heilhrigfösmál Esra Pétursson, læknir
Rannsóknir á ellihrörnun
Framhald
Augljóst er að æskilegast er að
gera sljkai* athuganir fyrst og
fremst á mönnum.
Hópur rannsóknarmanna við há-!
skólann í Basel hóf athuganir um
ellihrörnun fyrir 3 árum. Gert er
ráð fyrir því að þær standi svo
lengi að flestir þéirra s'em taka
þátt í þeim verði iöngu liðnir.
Hér er um að ræða 100 sjálf-,
boðaliða sem þátt taka í rann- j
sókninni. Á tveggja ára fresti er
starjræn hæfni þeirra á ýmsum
sxúðum mæld, sjónstyrkleiki,
lungnaþanþol, hjartalínurit, blóð-
þrýstingur og hraði slagæðarbylgj
unnar, húðin og svo framvegis.
Vonazt er eftir því að finna á
þennan hátt hvernig ýmis líffæri
eldast og hvort hægt er að sjá
fyrir eða spá nokkru um ellina,
eins og sumir menn búast við
að hægt sé.
Dýratilraunir eru gerðar til
þess að reyna að finna aðlögun-
araðferðir sem unnt er að mæla.
Til þess eru notuð skammlíf dýr
og reynist þá gerlegt að alhuga
a livaða hátt er hægt að hafa ævi-
lengd þeirra. Skammlífust spen-
dýr eru hvitar rottur, mýs og
hamstrar. Hvítar rottur lifa að
meðaltali í 2 ár, sumar lifa aðeins
í 1 ár, aði*ai* verða nærri því 3%
árs gamiar.
Ávaxta- og hunangsflugur, cin-
frumungar og enn fleiri lífverur
hafa verið notaðar við þessar til-
raunii* og atliuganii*.
Hjá ávaxtaflugum er ævilengd-
in greinilega arfgeng og kemur
það skýrar fram hjá þeim en hjá
fiestum öðrum lífverum.
Nota verður lítil spendýr, ef
gera á ráð fyrir því, að unnt sé
að heimfæra niðurstöður rann-
sóknanna á mcnn að einhverju
Ieyti.
Frá staðtölulegu sjónarmiði séð
verður að athuga 1—200 dýi* í
minnst 2 ár, ef reyna á að draga
ályktanir um ævilengd þeirra og
livernig hafa megi áhrif á hana.
Það liggur í augum uppi að
þvílíkar rannsóknir eru kostnaðar-
samar og krefjast mikils tíma og
þolinmæði. Þýðingarmesta atrði-
tið sem komið hefir í Ijós við
þess konar athuganir er sú stað-
reynd að dýrin lifa mun lengur
sé þeim gefinn töluvert minni mat
ur en þau ætu væru þau látin
sjálfráð.
Athyglisvert í því samhandi eru
næringarskilyrði elztu ljfveru ver-
aldarinnar, brodd- eða kjarrfur-
unnai*, sem vex í Kaliforníu og
verður 4600 ára gömul. Jarðvegui*
liennár er mjög rýr og gróður-
efnasnauður!
Hrörnun bandvefsins hjá mönn-
um hefir verið álitin ein af aðal-
orsökum linignunar líkamans.
Bogomolelz kom fyrst fram með
■nýstárlegar kenningar þar að lút-
andi, sem eru þó ekki almennt
viðurkenndar en vakið hafa menn
til umhugsunar um þýðingu band
vefsins, og annarra stoðvefja.
Bandvefur er að heita má í öll-
um líffærum, skiptir þeim í hólf
og myndar slíður utan um þau,
eða klæðir þau sums staðar að
innan. Þekktasti bandvefurinn eru
sinarnar og vöðvaslíðrin.
Margir sjúkdómar í elli koma
hart niður á bandvefnum og aðal-
efni lians. collagen. Langvinn liða-
gigt, vöðvagigt, sumir liúðsjúk-
dómar og jafnvel „æðakölkun“
eru collagen sjúkdómar, það er að
segja sjúkdómar sem leggjast að-
allega á bandvefinn.
Á undanförnum árum hefir
miJkil vinna verið lögð í það að
ranns'aka hrörnun collagen tág-
anna. Tunbridge hefir sýnt fram
á það aö í bandvef húðarinnar í
ellinni breytast collagen tægjurn-
ar eða þræðirnir og ummyndast j
einfalda teygjuþræði.
í ungum collagcn þráðum sjást
í elektronsmásjánni fagrar vindu-
stiga myndanir -helical structure).
Það eru þessir örsmáu vindustigar
sem orsaka ekki einungis teygj-
anleika heldur ef til vill fyrst og
fremst samdráttarhæfni þráðanna.
Þegai* vindustigarnir hverfa
með aldrinum verður bandvefur-
inn að vísu teygjanlegur eftir sem
áður, en hætt er við að liann drag
ist ekki jafnvel saman aftur.
Verður liann því ofteygður líkt
og slitið teygjuband, en við það
myndast hrukkur í húðinui og
önnur lirörnunareinkenni.
Nú er unnið að rannsóknum og
leitað að lyfjum, aðferðum og
mataræði sem dregið geta þessar
og aðrar hrörnunarbreytingar á
langinn. Það er sem fyrr segir ekk
ert áhlaupaverk og hlýtur að
taka þó nokkurn tíma og koma
smám saman stig af stigi. Óhætt
er að treysta því fyrst um sinn að
öll undralyf eru gagnslaus. Þegar
að því kemur að raunhæfar fram-
farir verða í þessum efnum verða
þær ekki einungis á vitorði allra
vel menntaðra lækna og vísinda-
manna heldur einnig almennings-
eign.
E. P.
Skildi spjarirnar
eftir í leigubíl
Á fimmtudagskvöldið fór ölvað
ur maður um horð í togarani
Skúla Magnússon, þar sem hani
lá við togarahryggjuna, þeirra er
inda að sækja fatnað fyrir kunn
ingja sinn, búsettan á Akranesi
Um leið notaði maðurinn tækifær
ið og sprengdi upp tvær læstæ
töskur og greip úr þeim sitt a
hverju af fatnaði annarra skip
veria. Maðurinn ók síðan brot
með fatnaðinn í leigúbífreið. Bií
reiðarstjórinn skiiaði fiíkunum ti
lögreslunnar, en maðurinn brá sé
upp á Akranes, sennilega til fund
ar við kunningjann.
Alúðar þakklr fyrir auðsýnda samúð og hluttekningu við frá-
fall og jarðarför míns ástkæra eiginmanns
Skúla Hermannssonar.
Guðs blessun fylgi ykkur ölfum.
Fyrir mfna hönd og annarra vandamanna.
Helga Pálsdóftlr.
Ölium þeim fjölmörgu, nær og fjær, er aðstoðuðu og sýndu
okkur vinsemd og hlýhug við andlát og iarðarför.
Jóhanns AAagmísar Helgasonar
flytjum við hugheilar þakklr. ■— Guð blessi ykkur öil.
Kristln Jóhannsdóttir. Helgi Tryggvason.
María Helgadóttir. Lenharður Helgason.
Tryggvi Helgason.
Helga Helgadóttir. Sigþrúður Heigadóttlr.
Marteinn Sigurðsson. Kristján Jónsson.