Tíminn - 21.01.1959, Qupperneq 6

6
T F M I \ N, miðvikudagiiin 21. janúar 1959.
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINM
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lándargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 804.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn»
Augtýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Síml eftir kl. 18: 13948
Sjálfsagt jafnréttismál
I SAMNINGUM þeim, sem
ríkisstjórnin hefur nýlega
gert við útvegsmenn, er það
nýmæli tekið upp, að fisk-
verð til útvegsins skuli
hækka i samræmi við vísi-
tölu, líkt og hjá launþeg-
um. Þá er það nýmæli einn-
ig í samningunum að fisk-
verð til útvegsins skuli einn-
ig hækka, ef hækkanir verða
á grunnkaupi, eftir svipuðu
vísitölufyrirkomulagi.
Hingað til hefur það fyr-
irkomulag gilt, að samið hef
ur verið um fast fiskverð
fyrir eitt ár. Útvegs-
menn og sjómenn hafa því
orðið að bíða lengur eftir
uppbótum á kjörum sínum
til samræmis við breytt verð
lag og kaupgjöld en aðrar
stéttir, að einni stétt undan
skilinni, er síðar verður vik
ið að. í raun og veru er það
sanngjarnt, að útvegsmenn
og sjómenn sitji hér við sama
borð og aörar stéttir. Þessi
iagfæring er því eðlileg og
hefði mátt koma fyrr.
EINS og áður segir, hefur
ein stétt önnur en útvegs-
menn og sjómenn haft samn
inga um kjör sín bundin til
eins árs, án allra vistölubóta
á þeim tíma. Þessi stétt er
bændastéttin. Þetta hefur
eðlilega vakið nokkra óá-
nægju meðal bændastéttar
innar. Hún hefur talið
rétt, aö þar sem kaup bænda
í verðlagsgrundvellinum sé
miðað við kaup tiltekinna
vinnustétta, sem njóta vísi-
töluuppbóta, þá eigi þær
einnig að ná til hennar.
Gegn þessu hafa hinsvegar
verið færð þau rök, að sjó-
menn og útvegsmenn nytu
ekki vísitölubóta og eðli-
legt væri, aö bændur sætu
við sama borð og þeir.
Með áðurnefndum samn-
ingum ríkisstjórnarinnar og
útvegsmanna, hafa útvegs-
menn og sjómenn fengið
tryggðar vísitölu- og grunn-
kaupsbætur í samræmi við
aðrar stéttir. Eftir það er
bændastéttin eina stéttin,
er ekki nýtur slíkra upp-
bóta. Það er vitanlega hreint
ranglæti, ef hún verður
þannig höfö ein útundan.
Þess vegna er það sjálfsagt
jafnréttismál, að henni
verði nú tryggð sama að-
staða í þessum efnum og-
útvegsmenn og sjómenn
hafa fengið.
ÞÆR raddir munu heyr-
ast, að það muni ekki verða
til þess að draga úr hraða
verðbólguskriðunnar, þegar
útvegsmenn, sjómenn og-
bændur fá vísitölubætur
jafnfljótt og aðrar stéttir.
Út af fyrir sig er þetta rétt.
Hitt er hins vegar rangt að
ætla að stöðva verðbólguna
eða draga úr vexti hennar
með því aö setja einmitt þess
ar stéttir — sjálfar fram-
leiðslustéttirnar, — skör neð
ar en aðrar. Við það, að þær
fá vísitöluuppbætur jafn-
fljótt og launþegar, vinnst
lika annað. Menn standa þá
strax frammi fyrir þeim
vanda, er kauphækkanirnar
skapa. Ef til vill hefði verið
farið vægilegar í þær sakir á
undanförnum árum, ef verð
hækkanir hefðu fylgt strax í
kjölfar þeirra en ekki kom-
ið eftir á.
Það er svo annað' mál, að
vísitölukerfið er þannig, að
engin heilbrigö lausn fæst á
efnahagsmálunum, ef það
helzt til frambúðar.
Allar aðrar þjóðir
sem hafa tekið slíkt
fyrirkomulag upp, hafa horf
ið frá því fyrr eða síðar.
Eins hlýtur þetta að verða
hér. Meðan hins vegar er
búið við þetta fyrirkomulag,
má ekki beita þvi þannig, aö
það mismuni stéttunum. Þar
sem útvegsmenn og sjómenn
hafa nú tryggt sér sömu vísi-
tölubætur og launþegar,
verða bændur einnig að fá
þann rétt. Það er sjálfsagt
jafnré.ttismál.
Utanríkismálin og Mbi
MBL. er orðið svo hrætt
við stefnu flokks síns í kjör
dæmamálinu og efnahags-
málunum, að það reynir nú
að leiöa athyglina að öllu
öðru fremur en þessum mál-
um. Nú seinast er það farið
að birta greinar um utan-
ríkismál og er það þó álíka
heppilegt fyrir aðalritstjóra
blaðsins og að nefna snöru
i hengds manns húsi.
Einkum fer það Mbl. þó
illa að vera með svikabrigzl
í þessu sambandi. Þegar ís-
land gekk í Atlantshafs-
bandalagið, var aðalritstjóri
þess utanríkisráðherra.
Hann lýsti því þá hátíðlega
yfir, að hér skyldi aldrei
verða her á friðartímum. Áð-
ur en tvö ár voru liðin, hafði
hann haft forgöngu um að
rjúfa þetta loforð vegna
versnandi ástands í alþjóða
málum. Það var miklu meira
frávik frá yfirlýstri stefnu
en sú ákvörðun vinstri stjórn
arinnar að fresta því að ís-
lendingar tækju að sér gæzlu
varnarstöðvanna, þegar á-
stand versnaði skyndilega í
alþjóðamálum haustið 1956
vegna atburðana i Egypta-
landi og Ungverjalandi.
Mbl. ætti því að sjá sóma
sinn í því að sleppa öllum
svikabrigzlum i þessum efn
um.
Ástand varnarmálanna
var og slíkt, þegar aðal-
ritstjóri Mbl. lét af stjórn
utanríkismálanna, að það
ætti ekki að gefa tilefni til
þess, að það sé rifjað upp.
Sama gildir og um mútu-
brigzl blaðsins í sambandi
við erlend lán. Eða er það
ekki að verða eitt fyrsta
verk Sálfstæðisflokksins eft
ir að hann gerist stjórnar-
fiokkur á ný að leita eftir
Afríka stefnir hraðbyri til s
framfara og vaxandi men
HundraS og fimmtíu
miiljónir manna hafa snúið
baki við kúguninni og horfa
nú mót bjartri framtíð. Ný
heimsálfa tekur nú rétfmæt-
an sess sinn í heiminum.
Þetta er sögulegur viðburð-
ur, sem jafnast á við sjálf-
stæðisyfiriýsingu Bandaríkj-
anna eða stofnun sjálf-
stæðra ríkisstjórna í Asíu
eftir síðari heimsstyrjöldina.
— Þetta kom glöggt fram á
ráðstefnu Afríkuþjóðanna,
sem haldin var í Accra í
byrjun desember s. I.
Nú þegar eru níu sjálfstæð ríki
í Afríku, og innan fárra ára niunu
önnur bælast í íhópinn, þar á með
al sumar fjölmennustu nýlendurn
ar. Vestur-Afríka, fjórðungur álf
unnar, er komin vel á veg til sjálf
stæðis, en annars staðar er enn
barátta framundan þótt sigur sé
vís að lokuin. Trygging þess er
hin siðferðilega og stjórnmálalega
sameining Afiiku sem slaðfest var
í Acera. Héðan frá mun hver sá
hluti álfunnar er berst fyrir frelsi
eiga sér bandamenn alll frá Kario
til Höfðaborgar.
! Er fultrúum þingsins hafði ver-
ið fagnað af Kvvame Nkrumah,
forsætisráðherra <xhana kusu þeir
Tom Mboya frá Kenya forseta
þingsins. Það er gott dæmi um
samstöðu þeirra með þjóð sem
er undirokuð af harðsvíruðum
hvítum landnemum og íhalds-
stjórninni í London.
í
I
Frelsi og jafnrétti,
sameining Afríku
j Hér á eftir verða raktar í stuttu
máli samþýklctir þingsins, en þar
áttu sæti fulltrúar 60 flokka, þjóð
ernishreyfinga og verkalýðssam-
taka í 25 löndum.
Nýlendustjórninni verður að
Ijúka og Ijúka sem fyrst. ,,Við
erum engra óvinir, en við munum
ekki þola iblutun í frelsisbai'áttu
okkar", sagði Mboya. „Við þurf-
jim að vinna heimsálfu okkai-. Við
þurfum að vinna okkur frelsi og
mannlegan virðulei'k“, sagði Nkr-
umah.
Suður-Afríka, höfuðvígi þræla-
haldsins má í framtíðinni búast
við andstöðu allra Afríkuþjóða.
Stjórnmála- og viðskiptatengsl, að
flutningur verkafólks, —allt þetta
verður stö'ðvað þangað til jafn-
rétti er komið á.
Engin kynþáttastefna verður
rekin í hefndai’skyni. Evrópu- og
Asíumenn verða velkomnir til að
setjast að í Afríku og taka þátt í
framförunum. En með almenn-
um atkvæðisrétti hljóta völdin að
færast í hendur afríkanskra rík-
isstjórna.
i Frelsisbaráttan mun fara frið-
samlega fram jafn lengi og það er
unnt. Öllum ráðum verður beitt
til h'iðsamlegrar haráttu. En
grípi heimsvaldasinnar til ofbeld
is verður þeim svarað með ofbeldi.
Að kröfu Alsírbúa samþykkti þing
ið að styðja þá sem af ofbeldis-
mönnum eru knúðir til að gjalda
líku líkt.
Hin frjálsa Afríka mun ekki mol
ast sundur í ■einstök smáríki.
Nkrumah fordæmdi gerræðislega
stórum, nýjum lánum erlend
is? Hvert verður endurgjald
ið fyrir þau? Þannig mætti
spyrja, ef menn vildu ræða
þessi mál á sama hátt og
Mbl.
Þótt Mbl. þyki vont að
ræða um kjördæmamálið og
efnahagsmálin, mun það
ekki bæta hlut flokks sins
með umræöum um utanrík-
ismálin.
Andsta'ðö nýlendu
gctnr aðeins oroið
Tom Mboya
SKiptingu álfunnar með landa-
mæragæzlu, kynflokkaríki o-g kyn-
þáttalögum. Sameining Ghana og
G'uinea er spor i rétta átt. Full-
trúarnir samþykktu áætlun þar
sem gert er ráð fyrir fimm ríkja
samböndum er saman myndi sam
banísríki Afríku. Um gervalla
álfuna verða engar viðskiptahöml
ur, vegabréfaeftirlit eða herir ein
stakr ríkja. Sérhver Afríkubúi
verður afríkanskur meðborgari,
sérhver hermaður í afríkanskri
hesveit. Efnahags- og menntamál
verða skipulögð í sameiningu.
Á alþjóðavettvangi mun írjáls
Afrika beita sér fyrir friði. Hún
mun hvorugum aðila fylgja í kalda
stríðinu. Á afríkanskri grund
verða alls engar erlendar her-
stöðvar.
Framhaldandi sjálfstæðisbar-
átta verður skipulögð af sérstöku
ráði er sett verður á stofn í Aecra.
Fleiri þing verða haldin og frelsis
sjóður stofnaður.
Björi framtíS
Umheimurinn hefur ástæðu til
að vera þakklátur fyrir þessar
forsjálu áætianir og óska þess að
þær megi heppnast. Voldug og
víðfem álfa getur unniz fyrir
i'relsi og heilbrigði. Skiptist hún
niður í ,,sjálfstæð“ ríki er hvert
um sig væri jaín dranvblátt og
hrætt um ,,virðingu“ sína og
Frakkland de Gaulle eða Bret-
land Macmillans gæti saga Afríku
or'ðið endurlekning á blóðugri
sögu Evrópu — aðeins í miklu
stærri stíl á kjarnorkuöld. Og
hætti hinar nýju þjóðir á það að
snúast til fylgis við eitthvert stór
veldanna gæti framtíðin orðið
jafnöfugsnúin og ástandið í Mið-
austurlöndum sýnir.
Nú er áslæða til að vona að
þessar hættur megi forðast. Ef
svo vel tekst til getur framþróun
Afríku orðið stórkostleg. Á dög
um einnar kynslóðar gæti þessi
vanþróaða álfa sem nú er mjög
þurfi fyrir utanaðkomandi hjálp
orðið auðlind fyrir allan hnötlinn.
Þvi að nýlenduveldin hafa
varla snert við auðæfum Afríku.
Á stöku stað hefur ránvrkja að
vísu verið framin, en vegna skipu
iagsleysis og forsjárleysis hefur
meginið verið látið ósnert.
Sigurinn vís
Malvælaframlciðslan gelur marg
faldazt. Geysimiklir frumskógar
veldanna er vordaus og
til ills
biða þess að verða ruddir. -Eyði-
mörkina er hægt aö brjóta a hak
aftur eins og einstakif frutnherj-
ar hafa sýnt fram á á stöku stað.
Orkulindir eru iilvaldár fyrir 'hina
nýju iðnbyltingu. Veldug ftjót og
lössar geta knúið ótölulegar orku-
stöðvar. Afríka er auðug áð úr-
aníum o® öðru kjariiorkueldsneyti.
Námusvæði eru mikil og verð-
mæt. Olía heíur fundizt víða. Iðn
aðarmiðstöðvar gætu risið og
haldið uppi stöðugum efna'hag. En
fyrst og fremst á Afríka fóLk. Enn
:em komi er hafa aðeins iáar þús
undir manna úr hafi milljónanna
brotizt úr viðjum kynþáttakúgun-
ar og fátæktar ii: að ná valdi yfir
nútímatækní.
Þjóðirnar eru angar og vaxandi
en'þó ekki í slíkum mæii sem í
Asiu þar sem fólksfjölgun er
vandamál og gerir íramþróun efna
hagsmálanna að kapphlaupi við
tímann. Aðeins einn dreki er á
vegi þessarar björlu framþróunar,
—. blind og héimskuleg andstaða
hvítra manna. Nýlenduveldin eiga
allt að vinna með því að styrkja
Afr’ku í þróun hcnnar til sjáif-
stæöis. Sigur Airiku er óhjá'kvæmi
legur. Þeir sem berjast gogn hon
um uppskera verðskuldað hatur
að launum, og ainir heimurinn
verður sr.auðari íyrir vikið.
(Lausl. þýtt úr Tribune.,*
Úrslit i verðlauna-
samkeppni Trygg-
innar h/f.
Fyr-ir áramótin efndi
TryggingarmiðstöSin h.f. íil
verðlaunasamkeppni og var
slcilafrestur útrunninn 2.
janúar síðast liðinn. Form
þessarar verðlaunasam-
keppni var þannig, að átta
spurningar um ýmis atriði
úr þjóðlífinu voru birtar í
dagblöðum bæjar.ins og gátu
þátttakendur gengið að þeim
þar og svarað Verðlaumn
voru: Þvottavé:, strauvél og
hrærivél.
Þátttaka í kepp.;:nní mun Iitifa
vc-rið góð, en aðems 14,7% af
lausnunum voru rétfar og veittust
spurningarnar um tryggingar-
vandamál þátttakendum erfiðastar.
Síðast liðinn laugardag var dfeg
ið úr réttum lausjium á skrifstoíu
borgarlögmanns. Fyrstu verðlaun
in, rafmagnseidavé), hreppti Krist-
jana Kristjánsdóttir til heimilis
að Leifsgötu 20 hér í bæ, en hún
er a'ðeins níu ára gömul. Önnur
verðlaun, strauvél, hlaut Hansína
Ólafsdóttir, Kolsvík, BarðastraHda
sýslu og þri'ðju verðlaun hreppti
Anton Ólafsson iil heimilis ,að
Kolbeinsstöðum á Seltjarnarnesi
og var það hraerivél. Voru vinn-
ir.garnir afhentir í gær.
Eins og kunnugt er tryggja
rnenn eignir sínar ýmis konar oft
lítið eða ekkert, enda hafa margir
farið flatt á sljku. En í seinni líð
hafa augu manna opnazt fyrir
þeirri nauðsvn sem er á því að
tryggja eignir sínar eftir verðgildi
þeirra.
Til gamans má geta þess, . að
Gallup könnunin, sem hér var
framin á þessu atriði málsins fyrir
nokkru, leiddi það í ljós, að 80—
90% af húseigendum tryggja ejgn
ir sínar, en 70—80% a: þeim, sem
tryggja, vanmeta e g"ir sínar og
tryggja of lágt. Niðurstaðan er því
sú, að aðeins lítill h.uti mánna
tryggir eignir sínar nægilega vel.
; Það er því brýn naúðsýn á því, að
vekja athygli ir.:.r,na á því a3
tiyggja allar þær --ignir, sem und
ir þeirra höndtim iiu.na að vcra.