Tíminn - 17.02.1959, Blaðsíða 7

TÍMINN, þriðjudaginn 17. febrúar 1959.
7
Heimsókn í einn stærsta húsmæðra-
kennaraskóia, sem til er í Evrópu
„Ef þér hafiS áhuga á að
kynnast einhverjum stofn-
unum, þá segið til og ég
skal sjá um að tekið verði
á móti yður".
Er hægt að bjóða gesti
betur? Það var ráðuneytis-
stjórinn í norska kirkju- og
menntamálaráðuneytinu,
Oiav Hove, sem gerði mér
þetta kostaboð, þegar ég
kom tii Osló fyrst í febrúar.
Og eftir nokkrar vangavelt-
ur kaus ég að fá að heim-
sækja tvær merkar mennta-
stofnanir, Statens kvinne-
lige industriskole og hús-
mæðrakennaraskólann á
Stabekk.
Brattir, skógiklæddir ásar
ganga upp frá Oslófirði, og þó að
írost'iS bíti á vangana er heillandi
fegurð yfir hrímguðum lauftrján-
um, sem standa eins og meyjar
með brúðarslæðu framan við
dökk og há grenitré. Sólin skín
svo að mjöllin sindrar og glitrar,
grýlukerti hanga af ufsum rauð-
málaðra timburhúsa, skúfarnir
dingla á mislitum prjónaskotthúf-
nmum á litlum og stórum kollum.
— Bíllinn þræðir upp brekkuna
og áður varir er ekið í hlað á
suiklu sloti, sem stendur hátt í
brekku. Það er s'kólinn á Stabekk
— éða réttara sagt hluti hans.
Ungfrú Gudrun Aker, rekt'or
á Stabekk, er miðaldra kona, fjör-
‘Jeg, brosmild og þó dálitið hvat-
skeytleg. Hún fagnar vel gest-
ánum eg segir að okkar .bíði kaffi-
borð beima hjá landbúnaðarkenn-
ara og þvi só bezt að byrja þar
að skpða stþfnunina.
ÍSLENZK STÚLKA.
Við göngum út og þræðum stíg
tundan brekku. Til hliðar bendir
íungfrú Akre mér á allmörg íbúð-
arhús, sem eru bústaðir kennara.
Þegar við nálgumst áfangastað
komast fram úr þeirri vinsemd
og ljúfmennsku, sem mætir gest-
inum á Stabekk.
Næsti áfangi er þá að heim-
sækja nýlega tveggja hæða bygg-
ingu sunnar í brekkunni. Þar er
barnaheimili skólans.í biörtum og
þægilegum liúsakynnum. AUir
nemendur á Stakbekk iæra með-
ferð ungbarna og á barnaheimil-
inu eru að jafnaði 10—14 börn í
senn, allt frá nokkurra vikna
gömlum börnum og upp í rösk-
lega ársgönuil. Frá gangi sjáum
við inn um stórar rúður hvar
■stúlkurnar eru að mata börnin,
klæða þau og skipta á þeim eða
bara leika við þau. Úti á svölum
er röð af körfum á bekk og yddir
þar á misstóra kolla upp úr dúð-
unúm. Öll eru börnin hraustleg
og snyrtileg. Inni í stofunum eru
sérstaklega útbúin borð á hjólum.
I hyllum og skápum í þeim eru
þvottaáhöld og fatnaður handa
hverju barni, ofan á borðinu eru
dýna og lak yfir, þar eru börnin
lögð, meðan verið er að klæða þau
og snyrta. Þurrkskápar fyrir faín-
að eru með veggjum, þar er alltaf
hægt að grípa volgar flíkur, þeg-
ar skipta þarf. í kjallara er þvotta-
hús, þurrkherbergi og íbúðir
starfsstúlka. Sagði ungfrú Aker, að
það væru oft einstæðar mæður,
sem réðust til starfa gegn því að
fá að hafa börn sín á heimilinu.
Ekki þarf að fjölvrða urn, hve
ágætt fvrirkomulag það er að
veita nemendum skólans hagnýta
kennslu og æfingu í meðferð ung-
barna. Þarna ríkti, eins og á
barnaheimilum almennt, sérstak-
lega elskulegt andrúmsioft. Stúlk-
urnar gengu af alúð upp i störf-
um sínum og fengu að launum
vota kossa og .mjúk armlög af
stuttum handleggjum.
Þá héldum við aftur upp í aðal-
bygginguna, en hún er raunveru-
lega tvö samibyggð hús. í krik-
anum þar sem húsin eru tengd,
stendur reisulegt „stabbur“, hin
sérkennilegu bjálkabúr á stólri-
um, sem öldum saman fylgdu
hverjum norskum bæ og voru
Frú Sigrííur Thoriacíus heimsækir hiísmæ^ra-
kennaraskóíami í Stabekk í Noregi
Skólahúsið í Stabekk.
Dagstofan i skólahúsinu.
standa þar tvær stúlkur brynjað-
ar rrryndavélum úti í tröðinni og
ber ég brátt kennsl á aðra, að
þar er Steinunn Ingimundardóttir
frá Akureyri, heimilisráðunautur
Kvenfélagasambands íslands. Hin
er frá Bandaríkjunum er þarna
sörnu erinda og Steinunn — að
taka þátt í námskeiði fýrir heim-
ilisráðunauta, sem haldiri eru
öðru hverju til þess' að kynna
þeim nýjungar og rifja upp eldri
fræði. Innan dyra bíður ungfrú
Anna Voll okkur velkomnar og
leiöir okkur í stofu þar sem heim-
ilisráðunautahópurinn er saman
kominn. Þetta. er glaðvær hópur,
sem of skammur tími gefst til að
kynnast, kaffiborð er tilbúið í
eldhúsi og veitt af rausn. Ungfrú
Sakshaug, yfirmaður stárfs heirn-
ilisráðunauta, heldur þ\d fram,
eð hún hafi riotið enn meiri gest
risni á íslandi s.l. sumar en nokk- i
urs staðar annars staðar, en erf-
itt er að sjá hvernig hægt sé að
bezta matvælageymsla, sem kost-
ur var á, þar íil frystitækin komu
til sögunnar. Þetta búr var lengi
vel. aðalmatvælageymsla skólans
og er enn að nokkru leyti í notk-
un.
Inni í skólahúsinu eru margar
vistaryerur og lá mér við að rugl-
ast þegar ungfrú Aker leiddi mig
úr hverju eldhúsi í annað, um
kennslustofur, rannsóknarstofur,
skrifstofur og heimavistarher-
bergi. Rúmgóður samkomusalur
hefir verið reistur fyrir fégjafir
nemenda og er hann tengdur setu
stofu, svo að þar má sameina
mikið húsrými. í setustofum voru
margir fallegir gripir, vefnaður,
gömul húsgögn, útskornir munir
og fleira.
EINN HINN STÆRSTI
í EVRÓPU.
Á Stabekk er starfræktur einn
stærsti — ef ekki alstærsfi —
húsinjæðrakennaraskóli í Evrópu.
Námsskrá er fjölbreytt og skipt-
ist skólastarfsemin i eftirfarandi
deildir: A-deild er tveggja ára
kennaraskóli, sem menntar kenn-
ara fyrir húsmæðraskóla, lýðhá-
skóla, heimilisráðunauta o. s. frv.
B-deild er eins árs skóli fyrir
skólaeldhússkennara í barnaskóla
og framhaldsskóla til gagnfræða-
stigs. C-deild I er eins árs hús-
mæðraskóli, sem jafnframt er æf-
ingadeild fyrir A-deiId.
D-deild er sex vikna framhalds-
námskeið fyrir húsmæðra- og
skólaeldhússkennara.
Auk þess er svo hálfs árs náms-
tími fyrir barnfóstrur við barna-
heimili skólans, en áður en þær
fá fullnaðarpróf verða þær þar að
auki að vinna þrjá mánuði á dag-
heimili og þrjá mánuði á fæðing-
ardeild.
Að jafnaði eru rösklega eitt
hundrað nemendur á Stabekk á
ári, auk t.d. kennara, sem koma
við og við til að dveljast þar
skamman tíma. Námsskrá er fjöl-
breytt og námskröfur miklar. í
kennaradeildum er m. a. kennd
næringarefnafræði, hcilsufræði,
eðlisfræði, sýklafræði, sálar- og
uppeldisfræði o. fl. bóklegar grein
ar, auk matargerðar og annarra
heimilisverka, garðræktar, með-
ferð húsdýra og nýting búsafurða.
Á göngu okkar um skólann
sýndi rektor mér inn í heima-
vistarherbergi nemenda á fyrsta
misseri, sem allar voru önnum
kafnar við hreingerningu. Er eftir
lit mjög nákvæmt með því að
stúlkurnar læri allt hreinlæti sem
bezt og strangt eftirlit er haft
með því allan námstímann, hvern
ig þær ræsta herbergi sín.
Nýlega var lokið innréttingu
neinendaíbúða í rishæð skólans
og voru þar cinföld og skemmti-
leg húsgögn í ýmsum litum. Allir
veggir voru málaðir í fölum, hlut-
lausum litum til þess að auðveld-
ara væri um litasamsetningu í
húsgögnum. Margs konar glugga-
tjöld voru í herbergjunum, allt
írá handofnum ullartjöldum niður
í ódýrustu bómuliartjöid og var
það m.a. gert til þess að nemend-
ur fengju æfingu í að þvo og
hirða mismunandi gerðir af efn-
um og kynnast endingu þeirra og
notagildi.
NOKKRAR FRÁ ÍSLANDI.
Nokkrar íslenzkar slúlkur hafa
stundað nám á Stabekk og þó ég
sé ekki nógu kunnug þeim mál-
um til að geta fullyrt eitt eða
annað, þykir mér sennilegt, að ef
kennaraefni og tilvonandi hús-
mæður ætla að sækja sér hag-
nýta menntun í þessum fræðum
lil annarra landa, þá muni að-
stæður að mörgu leyti einna lík-
astar í Noregi og á íslandi. í báð-
um þessum löndum -er t.d. sama
vandamálið um kennslutilhögun í
strjálbýlum héruðum og í sumum
héruðum Noregs er náttúran sízt
mildari en á íslandi.
„Mig langar til þess að sýria
yður nefndai-álit, sem fylgdi laga-
frumvarpi um húsmæðráfræðslu,
sem lagt var fram á s.l. ári“,
sagði ungfrú Aker, er við vorum
setztar inn á skrifstofu hennar.
„Þar finnst mér koma fram vax-
andi skilningur á því, að ef ekki
á að stefna í óefni, þá verðum
við að byggja fræðslukerfið upp
að nýju, að því er tekur til upp-
eldis æskunnai’, vegna þess að
breyttir þjóðfélagshættir valda
því, að heimilin gegna ekki leng-
ur þeim uppeldisskyldum, sem
þau hafa fram að þessu haft með
höndum. Iléðan af verður að
leggja ríkari áherzlu á það, sem
við köllum heimilisfræði, reyna
að skapa hjá nemendunum já-
kvæðari afstöðu til heimilis og
fjölskyldulífs, svo að þeim veitist
léttari sambúðin við annað fólk
í heiminum, skólum oe bí*"r‘''’ - -»i.
Það verður að vera sá grundvöll-
ur, sem oll okkar kenn ... __
á. Takist það ekki, þá stefnir "þjóð-
félag nútímans í beinan voða.
Skilið kveðju minni til allra
vina minna á íslandi og munið að
á Stabekk eruð þér og landar yðar
alltaf velkomnir“, sagði ungfrú
Aker að skilnaði.
Sigríður Thorlacius
Simnudagserindi
um náttúrufræði
Fyrir hálfum mánuði hófst í i
varpinu erindaflokkur um náttúi
fræði. Ingólfur Davíðsson, magi
er, flutti fyrsta erindið, og s.
sunnudag ræddi Gucmundur Kji
ansson um ísaldarjökla á Ki
Erindaflokknum lýkur 5. aoríl,
þessir menn eiga eftir að flyl
erindi:
Halldór Þormar magister: Um
veirur og veirurannsóknir.
Dr. Hermann Einarsson: Um
loðnuna.
Eyþór Einarsson magistei: Um
grasafræði.
Unnsteinn Stefánsson efnafræð-
ingur: Efnin í sjóum.
(Framhald á 8. síðu).
Á víðavangi
Vonlaus hreingerning
Sjálfstæðismönnum er ljóst,
að ranglæti það, sem þeir frömdu
gegn bændastéttinni er þeir
felldu tillögu Framsóknarmanna
um að Iaun bænda yrðu hækkuó
um þau 3,3% sem á vantar aii
þau svari til Dagsbrúnárkaups,
mæiist illa fyrir. Því hefur mi
verið horfið að því ráði að senda
Jón á Reynistað fram á ritvöli-
inn í Mbl. í því skyni að iiann,
freisti þess, að nudda óhreinind
in af íhaldinu. Ferst Jóni hrein-
gerningin fremur óhönduglega,
og þó ekki miklu verr en vænta
mátti. Segir hann í grein sinni
að ekki liafi verið . gjörlegt,
að taka bændur nú eina út úr
og veita þeim grunnkaupshækk-
un. Slík aðgerð hefði óhjákvæmi
lega orsakað svo víðtæka óá-
nægju, að allt hefði farið úr
böndunum hjá ríkisstjórninni.
Þar með liefði þessi tilraiin ríkir-
stjórnarinnar að kippa efnahags
málunum í betra horf og forða
frá hruni verið úr sögunni eins
og forsætisráðherra Iýsti yfir“.
„Alltaf í þynnra að þynna"
Búast hefði nú mátt við, að úr
því að Jón fór á annað borð aí>
fást við þessi ritstörf, þá hefði
hann borið frain einhver ný
„rök“ til afbötunar afstöðu
þeirra Sjálfst.manna. Ekki er þó
því að heilsa, lieldur eru um-
mæli Jóns aðeins endurtekning á
þeim viðbárum, sem Mbl. hefur
burðazt við að undanförnu að aí-
saka íhaldið með, og marghvakt-
ar liafa verið hér í blaðinu. En
líklega telja þeir Mbl.menn að
meiri sennileikablæ muni bregða
á málflutning blaðsins í augum
bænda, ef Jón á Reynistað viU
leggja nafn sitt við haim, og er
það út af fyrir sig ekki ólíkléga
til getið.
OrS og gerðir
Eins og kunnugt er þá hefur
verðlagning . landbúnaðarafurða
miðazt við það á undanförnum ár
um, að bændur bæru úr býfum
fyrir sína vinnu laun, er jafn
giltu Dagsbiúnarkaupi, Eftjr. að
verðiag lnadbúnaðarvara ,var
reiknað út í haust, hækkaði kaup
Dagsbrúnarmanna, svo að 3,3%
vantar nú á að bændur standí
þeim jafnfætis. Þegar horfið var
að niðurfærsluleiðinni var það>
því ómótstæðileg sanngirnis-
krafa, að þetta misræmi yrði Ieife
rétt áður en afurðaverðið væri
lækkað, samkv. frv. ríkisstjórnar
innar. Ef til vill var ekki við því
að búast, að ríkisstjórn, seju
Emil Jónsson veitir forstöðu,
sæi ástæðu til að viðhafa neina
sérstaka nærfærni í þessum mál-
um. Forsætisráðherra er maður
glöggur á tölur en trúlaus á
mold. Hins hefðu kannski ein-
hverjir fremur vænst, að Sjálf-
st.flokkurinn, sem auðvitað skiþ
ar núverandi ríkisstjórn fyrii
verkum, befði staðið á verði svc
mjög sem liðsoddum hans leikur
á tungu ást þeirra á bændum. Eu
hér fór sem endranær að annað
eru orð en gerðir á því sóma-
heimili.
Ástæðulausar illspár
Það er því hrein lokieysa hjá
Jóni á Reynistað, að hér liafi
á nokkurn hátt verið um það að
ræða, að taka bændur „út úr“
þótt kaup þeiri’a hefði verið sam
ræmt Dagsbrúnarkaupi áður en
til lækkunarinnar kom. Með því
var ekkert fordæmi geíið, held-
ur aðeins fylgt reglu, sem í gildi
hefur verið og er engin ástæða
til að ætla, að aðrir launamanna-
liópar hefðu ekki unað því. Eru
og þvílíkar hrakspár þeim mim
fjarstæðari, Jiar sem öllum er
ljóst, að með hinum auknu niður
greiðslum stjóvnaiflokkanna eru
bændur settir á annan bekk og
lægri en aðrar stéttir þjóðfélags
ins. Á meðan hagnaðurinn ai
íiiðui'greiðslunuin fyrir meðal-
fjölskyldu bóndans nemur að-
eins 138 kr. fær samsvarandi fjöl
skylda í öðrum stéttur 2116 ki.
(Framliald á 8. síðu).