Tíminn - 04.03.1959, Blaðsíða 4

TÍMNN, miðvikudaginn 4 marz 1951)
RAGNAR ASGEIRSSON
ORÐIÐ ER FRJALST
jsland getur ekki verið þekkt fyrir þetta“
Síðastliðið haust var haldin hér í
iReykjavík sýning á verkuin rúss-
leskra listamanna í húsakynnum
>jóðminjasafnsins að tilhlutan
nenntamálaráðuneyta Sovétríkj-
snna og íslands. Er hún enn í
ninnum þeirra er hana sáu, vegna
,'tiins mikla menningarsvips sem
liún bar og auðsærri virðingu
.wnna rússnesku listamanna fyrir
iðfangsefninu og fáguðum vinnu
íbrögðum þeirra. Þar var ekkert
iák á ferðinni og hvergi vikið frá
tröngustu kröfum listarinnar. Að
‘ íðru leyti er hún líka minnisstæð,
öku:n þe&s hve fálega henni var
ekið af þeim sem annars eru van
r að skrifa um sýningar íslenzkra
nanna í blöð borgarinnar, jafnvel
>jóðviljinn hunzaði hana með
iiögninni, en Morgunblaðið hreytti
3ð henni ónotum um það bil sem
íiienni var lokið. Er þó siður í
íinum menntaða heimi að taka
ipinberum sýningum á veguin
íkisstjórna með fyllstu kurteisi
— og hafa landssýningar okkar
n-lendis oft notið þess og fengið
i íetri dóma en efni stóðu til stund
: m.
Vitað var og að þessa heimsókn
'tússa hingað áttu íslenzkir lista-
nenn að endurgjalda, með því að
nálverkasýning yrði send hóðan
il Sovétríkjanna á vori komanda.
i.engi vel heyrðist ekkert um und-
rtoúning þeirrar sýningar. Engin
íiuglýsing birtist í neinu blaði til
!>ess að gefa listamönnum kost á
■ fátttöku — og sú sjátfsagða aug-
iýsing er óko.nin enn.
En svo skeður það allt í einu
föstudaginn var, að í Morgun-
i daðihu birtist grein með fyrirsögn
mi: „fstenzk málverk til Moskvu
)g Leningrad. Verða til sýnis hér
mæstú þrjá daga.“
Og enn segir í greininni:
Menntamálaráðuneytið fól
: ilenntamálaráði íslands að sjá um
' mdirbúning sýningarinnar. Skip-
:ði Menntamálaráð í sýningar-
tiefnd þau frú Selmu Jónsdóttur
istfræðing og listmálarana Jón
^orleifsson og Svavar Guðnason.
fafnframt ákvað Menntamálaráð
'iver skyldi vera stáerð sýningar-
nnar; tilhögun í meginatriðum og
liverjum skyldi boðin þátttaka.“
Þar með hefur Menntamálaráð
innig ákyeðið hverjum skuli ekki
tooðin þátttaka, hverjum skuli út-
• kúfað, hverjir skuli dæmdir óhæf
:r til að koma fram fyrir hönd
ettlands síns erlendis. Þung á-
ibyrgð hvílir á öllum meðlimum
tlenntamálaráðs íslands fyrir
letta tiltæki, sem þeim mun veit-
ist erfitt að þvo af sér, og illa
tafa þeir torugðizt trausti þjóðar-
nnar og Alþingis, sem hér verður
■'ið taka í taumana.
Þrír málarar, Júlíanna Sveins-
lóttir, Finnur Jónsson og Sverrir
laraldsson, sáu sér ekki fært að
'taka þátt í þessari sýningu, þó
iöeim væri hún boðin, sökum þess
ííivernig undirbúningur hennar
f;ar, og er það þeim til sóma.
Hér vil ég nefna nokkur nöfn
iiinna fordæmdu, sem mér detta
it hug í fljótu torágði. Það er Gunn
augur Blöndal og Guðm. Ein-
rrsson, frú Barbara og Magnús
irnason, Höskuldur Björnsson,
rú Agnete og Sveinn Þórarinsson,
isgeir Bjarnþói’sson, Eggert Guð
•nundsson, Eyjólfur Eyfells, Ör-
ygur Sigurðsson, Brígi Ásgeirs-
-on, Hafsteinn Austmann og Vetur
iði Gunnai’sson. Það er ekki nauð
nynlegt að ræða mikið um þessa
:aienn, en þegar vei-k þessara lista
manna, sem Menntamálaráð nú
Isefur fordæmt frá þátttöku, vant
;r í fylkinguna, þá getur sýning-
: n ekki lengur rétta mynd af mál
'ierkalist nútíðarinnar á íslandi.
Meðal þeix-ra sem Mennlamálaráð
vísar út í yztu myrkur er Guð-
nundur Einarss. frá Miðdal. Mun
íaann þó vera sá málari íslenzkur,
;-.em á flest verk á erlendum lista
öfnum. Þá er Höskuldur Björns-
tson mjög eftirtektarvei’ður málari,
(hlédrægur og óframfærinn, fer
íhann sínar eigin götur, glögg-
skyggn á lifandi verur og dauða
hluti, en ekki skai íarið lengra
hér í að ræða um einstaka menn.
Þessum listamönnum hefur
Menntamálaráð kveðið upp dóm-
inn yfir.
Aftur á móti hefur það tínt upp
flesta þá málara sem ' mála
„abstrakt“, mála myndir af engu
og gefið hverjum þeirra kost á
að hafa 5 myndir á sýningunni.
Útkoman af þessu einxæðis-
brölti Menntamálaráðs hefur nú
verið til sýnis í Listasafni ríkisins
í 3 daga. f fáum orðum sagt er
þetta einhver hin leiðasta og ömur
legasta máverkasýning sem hér
heíur verið haldin, það góða sem
þar er hverfur innan um ruslið,
sem er yfirgnæfandi og á ekki
einu sinni erindi á sýningu hér í
boi’ginni, hv.að þá heldur til Rúss-
lands, sem hefur alda gamla list-
menningu að baki.
Sýningin er til vanza fyrir nefnd
ina, frú listfræðinginn og málar-
ana, sem voru .svo grunnskreið
að taka að sér að sjá um hana á
þeim grundvelli sein Menntamála
ráð fyrirskipaði. Hún er ekki ein
ungis Menntamálaráði til van-
vii-ðu, heldur öllum íslendingum
til skammar, og það er ömurlegt
ef ekki verður úr bætt og hún
skyldi verða send svona út fyrir
land'te’nana. Hér þyrfti mennta-
málaráðherra eða ríkisstjórnin að
taka i taumana.
Það er ekki einu sinni að þátt-
taka stórmeistaranna okkar á sviði
málaralistarinnar sé viðunanleg á
þessaxú sýningu. Þær rnyndir sem
valdar hafa verið eftir Ásgrím
heitinn Jónsson geta hvergi nærri
talizt til þess toezta sem hann hef-
ur gert. Engin af vatnslitamynd-
um hans hefur t.d. vei’ið tekin
með og er Ásgrímur Jónsson þó
einn af toeztu vatnsitamálurum
veraldarinnar.
Jón iStefánsson hefur einnig
skapað mörg betri verk en þau
sem ákveðið hefur verið að sýna
Rússum.
Og hvað Kjarval snertir er engu
líkara en að hann hafi viljað
sýna Menntamálai’áði fulla fyrir-
litningu með því að auðmýkja sýn
ingarnefndina til að taka við þeim
þremur „litaspjöldum“ sem þarna
eru á skránni.
Af hinum miðaldra málurum
okkar standa bezt þeir Gunnlaug
ur Schewing og Jón Engiltoerts,
val mynda þeirra hefur tekizt
bezt..
Annars má með sanni segja að
ekki toafi verið vandað til með
valið á málverkum á sýningu
þessa handa Rússurn og er afar
leitt til þess að vita. Menntainála-
ráð virðist hafa verið undir illum
áhrifum þegar það samþykkti að
fara að vinsa úr hópi íslenzkra
málara og þetta gei-ræði þess hef-
ur nú fehgið illan endi og myndu
víst flestir aðrir en meðlimir ráðs
ins hafa séð fyrir að þannig hlaut
að fara, Menntamálaráð skipa nú
þeir: Vilhj. Þ. Gíslason útvarps-
stjóri, Bii’gir Kjaran hagfr., Magn
ús Kjartansson ritstj., Benedikt
Kxústjánsson og Helgi Sæmunds-
son.
Það má búast yið að komið
sé 'í eindaga hvað það snertir að
fá bætt úr þessum vandræðalegu
mistökum Menntamálaráðs og sum
um kann að sýnast að ekki verði
úr þeim bætt í snatii. En svo
þarf þó ekki að vei'a. Það er á
valdi rikisstjórnarinnar að ‘kyrr-
setja þessi „listaspjöld", því annað
er margt af þessu ekki, — og
fresta að sýna íslenzka málverka
list í Moskvu og Leningrad um
eitt ár, svo að sæmilegur undir-
búningur geti átt sér stað og rétt
mynd gefin af íslenzkri málverka
list. Væri það um leið hæfileg
ráðning á Menntamálaráð íslands
fyrir að beita íslenzka listamenn
slíkum þrælatökum sem hér er
um að ræða og sízt af öllu mátti
henda ráð sem kennt er við listir
og menningu, enda þótt stíkt þelck
ist hjá þjóðum sem ekki búa við
lýðræði.
En fari nú svo að litaspjöldin
verði send til RáðstjórnaiTÍkjanna
gæti komið fyrjr að Rússar væru
það kurteisari í garð okkar, ,að
einhvei'jir þeirra skrifi „góða
dóma“ urn sýninguna.
Mér er í minni að fyrir nokkrum
árum var send opinber málverka
sýning héðan til Norðurlanda og
höfðu abstrakt-málai'ar okkar ráð
ið mestu um val myndanna. Blöð
in hér sögðu frá hinum „góðu
dómum“, sem sýningin hefði hlot
ið og birtu útdrætti úr þeim og
allt var þá talið hai’la gott.
Eg skrifaði þá vini mínum ytra,
sem er einn þekktasti listdómari
Norðui’landa, og bað hann segja
mér skoðun sína um sýninguna.
Hann svaraði: „Ég skal segja þér
hana án allra unibúða. ísland get-
ur ekki verið þekkt fyrir petta!“
Forvitinn skrifar:
„ÉG GÆGÐIST INN í Listasafn
í'ikísins, því að mér lék töluverð
forvitni á að sjá hina umdeildu
málvei'kasýningu, sem á að senda
til Rússlands, en um haiia hafa
oiðið töluvei'ð blaðaskrif. Eftir
sumum þeim skrifum að dæma,
bjóst ég vil að allt moraði þarna
af aibstraktmálverkum, en það
var nú öðru nær. Nokkrar yfir-
lætislausar abstraktmyndir héngu
þarna eftir 4 málara, og sá ég
ekki betur en þær féllu vel inn
í heildina. Þorvaldur Skúlason og
Nína Tryggvadóttir senda myndir
frá þeim t'ímunx áður en hyrn-
ingalistin náði á þeim tökum.
Virtist mér sýningin vera óvenju
fjölbreytileg og hin fallegasta, og
landi okkai’ til sóma é allan hátt.
Blaðaskrifin bora það líka með
sér, að nokkrum af listmálurum
okkar þykii' að þeir hafi verið
órétti beittir og haikalega hluxm-
fai'nir, er þeim var ekki boðin
þátttaka í fei'ðinni til Rússlands.
En nú vil ég koma með þá uppá-
stungu, að þeir óánægðu haldl
sameiginlega sýningu hér heima
á þeirn vei'kunx sínum, sem þeir
liefðu valið til Rúslandsferðar, ef
þeim liefði verið boðin þátttaka.
Ég er viss um að slíkri sam-
leiginlegri sýningu yrði ekki síður
veitt athygli hér í heimalandinu
en í austrinu.
Forvitinn."
hjaðna aftur niður smátt og smáfct,
og sjúklingurinn gefcur befcur gi'eifct
úr flækjunni í Ijósi þess skilxxings.
Hann verður aðeins var við þá
spotta flækjunnar, sem ná upp á
yfii'borð lundai'farsins og méðvit-
undarinnar. Reynir hann þá oft og
Flestir nútimamenn hafa heyrt sögur urn skjótfenginn bata hjá ættingjar hans einnig, að kippa i
sálkönnunar getið. Það er stórt sjúklingum með ótta við innilok- þessa spotta, til þess að leysa flækj
HeiIbrigtSismál Esra Pétursson, læknú
Persóimleikakönnim
nafn Hákot, en þólt nafnið sé há'
fleygt, ei’ sjálf í-annsóknaraðferðin
hvorki cins dularfull né óttaleg
eins og maður skyldi halda að
óreyndu.
í rauninni 'er hér aðeins um
persónuleikakönnun að ræða. Sál-
fræðingurinn eða taugalæknirinn
kynnu' sér persónuleika sjúklings-
ins ínjög ýtarlega og nákvæmlega,
á hliðstæðan hátt og almennur
læknir skoðar líkama sjúklings
síns.
Ef vel á að vera, þarf læknirinn
að taka .tillit til bæði líkama, per-
sónuleika eða lundarfars sjúkliixgs-
ins jöi-fnum höndum. Sé einblínt
um of á anna'i þáttinn eingöngu,
er hætta á þvi, að sjúkdómsgrein-
ingin verði ónákvæm og ófullkom-
in, og lækningameðferðin þá einn-
ig ófullnægjandi.
Persónuleikagreining eða sál-
greiningaraðferðir eru rnjög marg-
víslegar og mismunandi, og til-
gangur þeirra og ái'angur einnig.
Aðferð sú, sem kennd er við
Freud, tekur mjög langan tíma,
frá 1—2 og allt upp í 10 ár. Aug-
ljóst er, að sem lækningaaðferð
er hún of tímafrek, kostnaðarsöm
og óhagsýn til þess að hafa veru-
legt 'gildi fyrir allan þann fjölda
sjúklinga, sem þurfa á persónu-
leikakönnun og lækningum að
halda. Menn greinir enn mjög á
um gildi hennar, þó flestir séu nú j
orðnii' á eitt sáttir um það, að hún í
hafi lagt allmikið af mörkum tilj
aukins skilnings í sambandi við
undirstöðurannsóknir á persónu-
leika og lundarfari.
Á sama hátt hafa krufningar og
likskurður veitt læknavísiixdunum
ómetanlegan skilning á sjúkdóm-
um, og fært þeim vopn í hend-
urnar til baráttu gegn þeim, sem
þau hefðu annai's hlotið að fara á
nxis við.
Fáir myndu samt treysta sér t:I
þess að halda því fram að lík-
skurður værtbein lækningaaðferð.
Allir uppskux'ðir eru hins vegar
lækningaaðferðir og stundum eina
gagnlega eða færa aðferðin.
Uppskurðir byggjast að verulegu
leyti á þeirri undirstöðu, þjálfun
og þékkingu, sem líkskurðimir
hafa veitt skurðlækninum.
Tilgangur persónuleikakönnunar
pr meðal annars sá, að nema á
brott hugsanaflækjur, þráhyggju
og ranghugmyndir hugarfarsins.
Hugmyndir þessar krefjast oft
mjög mikillar hugsana- og tauga-
orku sjúklingsins, og draga þær
þar af leiðandi mikinn hluta af
heildartaugaorku sjúklingsins til
sín. Hugmyndir þessar eru oftast
óafvitaðar, nokkurs konar innan-
mein í djúpunx undirvitundarinn-
ar. Þarf því að skera til þeirra í
gegnum huliðshjúp fortíðarinnar,
því að í undirvitundinni enu meðal
annars allar gleymdar minningar
fortíðarinnar. Stundum má þó
nema á brott meinsemdina með
einu hnífsbragði.
Margir kannast til dænxis við
un (claustrophobíu), þegar hægt una, með þeim árangri, að allt
hefui'verið að rekja óttann til upp- blevnur í harðan hnút, og verr er
hafs síns, í fyi'sta skipti• þegar, þá farið en heima setið.-
sjúldingurinn, sem barn var lokað-| Mikilvægi þess að læknirinn
ur iraú í litlu og myrku herbergi skilii og kynnist sjúklingnum til
í hegningai'skyni eða óvart af ein- botns undirnxeðvitundarinnar er
hverri tilviljun. i augljós, en þó er ennþá inikilvæg-
Oftar eru þó rótarangar hugsana f1'3 að ha,ln sé fær 11,11 hað að
flækjunnar það margir, og víðtæk-, að geta
ir, að slíkt hnífsbragð dugir ekki.
Þær lækningaaðferðir, sem per-
skib'ð sjálfan sig betur.
Höfuðtilg'angui' perósnuleikakönn
sónuleikakönnuðir þá nota, mætti unnar €r ?uhin ,7T
fremur líkja við margendurteknar Lærðn að he1*?a sJalfan h *. ekkt
bara á yfirhorðmu, heldur líka txl
botns í myrki'i undirvitundarinnar.
rFramhald á 8. síðub
geislalækniiigar. Ljósgeisli þekk
ingai’ og skilnings á hugsanaflækj-
unni, kexnur henni til þess að
Þökkum öllum þeim, er sýndu okkur vináttu og samúð við frá-
fall mannsins míns og stjúpföður,
Magnúsar Guðmundssonar,
og sonar míns og bróður,
Sigmundar Hagalíns Finnssonar,
er fórust með bv. Júlí.
Jóhanna Jóhannesdóttir og börn.

Þökkum auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og jarðarför
ingibjargar SigurSardótlur,
Leifsstöðum.
Sigúrður Benediktsson og börn.
Jarðarför mannsins míns,
Eiíasar Nikulássonar,
fer fram föstudaginn 6. marz og hefst frá heimili hans, Bergi, Kefla-
vík, kl. 1,30 e. h.
Bílferð frá B.S.I. kl. 10,30 f. h.
Kristín Mensaldersdóttir,
börn og tengdabörn.
Beztu |>akkir fyrir auðsýnda vinsemd og samúð við andiát og
jarðarför
Guðbjargar Sigtryggsdóttur.
Aðstandendur
Innilegar þakkir sendum vlð öllum þelm, sem sýndu okkur
samúð og vinarhug við andlát og útför eiginmanns míns og
föðúr okkar,
SigurSar Hallbjörnssonar
Brúarhrauni
Elínborg Þórðardóttir