Tíminn - 20.08.1959, Blaðsíða 7

TÍMINN, fimmtudaginn 20. ágúst 1959.
7
I aprílinánuði siðastliðnum stóð
ég á gangstéttarbrún og beið
þess að hlé yrði á. umferð, svo að
komast mætti yfir götuna að
liliðí, scm liggur að Kreml. Þá
brá fyrir gráklæddri konu, rauð-
hærðri, innan um fólkið, sem
gekk um liliðið. Kannveig Tómas-
dóttir er þá á heimleið úr sinni
löngu ferð um Austurlönd, sagði
ég við ferðafélagana. Nú fáum við
skemmtilega ferðasögu í úlvarpið.
En vikurnar hafa liðið, og út-
varpið ekki falað ferðasöguna hjá
Rannveigu. Er hún þó löngu lands
kunn fyrir frásagnir af ferðalög-
um sínum, enda sennilega víðförl-
ust íslenzkra kvenna, margfróð og
skarpgreind. Rannveig tók Ijúf-
Iega þeim tilmælum mínum að hún
segði lesendum Tímans brot af
ferðasögunni, og heimsótti ég
hana að heimili hennar, sem
skreytt er mörgum fögrum grip-
um og sérkennilegum frá ýmsum
heimshlutum.
— Var það eitthvcrt sérstakt
tilefni, sem hvatti þig að leggja í
svo langa og erfiða för? spurði ég.
— Allt frá bernsku hefur sú
löngun 'fylgt mér að vilja sjá hvað
er handan við fjallið, svaraði
Rannveig, og Indland hefur ætíð.
verið eitt af mínum draumalönd-
um, sem hefur lokkað mig og heill
að fr£ því ég man fyrst eftir mér. |
Áður en ég lagði af stað, hafði ég :
af bóklestri skapað mér hugmyndj
um hvað ég vildi sjá og næsta skref
ið var að afla upplýsinga um það
hjá •ferðaskrifstofum hvað fram-
kvæmanlegt væri af þeim húg-
myndum og með hvaða móti. Ekki
var alitaf hægt að fara stytztu
IeiS 'milil þeirra staða, sem ég
■ vildi heimsækja, heldur varð ég
æði oft að fara langar leiðir til
■baka vegna flugsamgangna. Ef ein
livern skyldi langa til að fylgjast
með því á landabréfi hvar leið mín
lá, þá skal ég' rekja helztu staðar-
nöfn.
Krókaleiðir
Frá íslandi flaug ég um London
til Delhi, liöfuðborgar Indlands.
Þaðan fór ég til Bombay o.g hafði
þar bækistöð, meðan ég gerði mér
ferð til að skoða hellana frægu í
Ajanta og Ellora. Frá Bombay fór
ég' til Bangalore, en sú borg er í
rniðju Suður-Indlandi, svo til borg
anna Mysore, Madras og Madura.
Þaðan fúr ég til Ceylon, fyrst til
höfuðborgarinnar Colombo og ferð
aðist síðan um landið, m. a. til J
Musteri í Madura
í heimi trúar og fátæktar með
al Búddamunka og ðpíumþræla
Sigríður Thorlacíus ræðir við Rannveigu Tómasdóttur
um för hennar um Indíalönd, Hmalaya og Rússía
Nepal. Frá Nepal fór ég svo til
Benares, hinnar helgu borgar
Hindúa við Gangesfljót, um Agra
til Delhi, þar næst til Kaslnnir,
aftur til Delhi og með flugvél það
an til Tashkent, höfuðborgarinnar
í Ubekistan. Frá Taslikent fór ég
til Samarkand og Bukhara, upp
Ferghanadalinn til Osh við Pamír-
fjöll, og var þá komin að norður-
hluta Himalayafjallgarðsins. Svo
það er kannske ekki að undra þó að
þjónarnir hjá vinkonu minni í
Bangkok sóu enn að spyrja hana,
hvernig ég muni hafa farið að því
að rata heim. Sjálfri fannst mér
hinu raunverulega ferðalagi ljúka
í Ferghanadalnum, þar sem sagn-
ir herma, að aldingarðurinn Eden
hafi verið fyrrum.
— Hve langan tíma tók ferðin
öll?
Þrjá og hálfan mánuð. Eg fór
að heiman í byrjun janúar og kom
bundnir af kreddum trúarbragð-^
anna og þeir höfðu verið fyrr. Eink
uin á þetta við um hástéttarmenn
— Brahmina. Þeir mála jafnvel
andlit sitt ösku, þegar siðir I-Iindúa
trúarinnar krefjast þess. Þó gætti
matinn og aldrei má hún stíga fæti
in í eldhúsið á heimili sínu, svo
að maturinn verði ekki óhreinn.
Brahmínar geta aðeins matazt
með rétttrúuðum æðristéttarmönn
um. Ten.gdamóðurinni þótti vænt
alræðisvalds trúarinnar mest á um tengdadóttur sína og var
Suður-Indlandi í Madura og svo vit; henni ljúf og elskuleg, en trúar-
hinnar gömlu höfuðborgar Kandy, a^ur a sumardagmn fyrsta.
sem liggur á eynni miðri. Frá!
Ceylon fór ég til Bangkok, höfuð-|
borgarinnar í Thailandi, sem áður j
hét Shun — þaðan til Angkor í
Cambodia,, til baka um Bangkok til
Rangoon í Burina, til Calcutta og
þaðan til Da.rjeeling, sem liggur
upp við Himalayafjöll, skammt frá
landamærum Tíbet og Sikkim. —
Sikkim er fylki í Indlandi, en lokað
land öllum ferðamönnum. Hefði
ég getað farið beint af au'gum í
næsla ákvörðunarstað, hefði leiðin
ekki orðið löng, en því var ekki
að heilsa. Eg varð að fara aftur
til Calcutta til þess að fá flugfar
til Kalmandu, höfuðborgarinnar í
Trú og fátækt
■— Hvað hafði mest áhrif á þig í
Indlandi?
— Trúin og fátæktin skapa sterk
ustu áhrifin. Eg fékk tækifæri til
að kynnast mörgum heimilum, cn
ekki tjáir að meta þau á okkar
mælikvarða, því þar er miðað v:ð
allt aðra hluti. En eitt af því, sem
kom mér mest á óvænt var það, að
kynnast læknum, sem menntast
höfðu árum saman í Bandaríkjun-
um eða Englandi og samið sig þar
að háttum heimamanna, en jafn-
skjótt og þeir hurfu aftur til ætt-
lands síns, voru þeir alveg eins
anlega í hinni helgu borg Benares
norðan við Ganges.
— Kynntist þú ekki mörgum ind
verskum konum?
•— Ekki eins mörgum og ég hefði
óskað, því algengast var á þeim
heimilum, sem ég kynntist, að kon
urnar drægju sig í hlé og fæstar
þeirra kunnu ensku. En mér virt-
ust þarlendar konur skiptast eink-
um í tvo hópa, starfssamar um-1
bótakonur, sem eru áhugasamari
og starfsfúsari en nokkrar aðrar
konur. sem ég hefi kynnzt, og svo
þær, sem al.gerlega draga sig inn
í skel utan fjölskyldunnar.
Eg skal segia þér eina sögu sem
dæmi um áhrif trúarbragðana.
í Benares bjó ég hjá indverskum
lækni, sem er kvæntur enskri konu
og er hún ihjúkrunarkona að
mennt. Þau búa í húsi, sem í eru
ein 26 herbergi, en ekk: geta þau
samt haft neitt af þeim sem sitt
einkaheimili. Faðir hans er dáinn
og móðir hans höfuð ættarinnar og
ræður öllu innanhúss. Ef sonurinn
héldi heimili sér, unyndi verða á-
litið, aö hann útskúfaði móður
sinni. Þessi fjölskylda er af stétt
Brahmina og því geta ungu hjón-
in ekki matazt með öðrum fjöl-
skyldumeðlimuin. Hin enska kona
•myndi ineð nærveru sinni saurga
siðunum varð að fylgja og þess
vegna voru ungu hjónin einangruð
frá ættingjum mannsins og gátu
raunverulega enga umgengizt. j
— Hvernig gekk ensku konunni;
að sætta sig við þetta líf? j
— Ilún vissi nákvæmlega að
hverju hún gekk, áður en hún fór,
frá Englandi og hafði einsett sér
t að sæíta sig við þessi kjör, en
ekki eru allar konur, sem giftast
Indverjum svo raunsæjar. Margar
halda að lífið sé þar dans á rósum
og missa jafnvel vitið, þegar þær
standa andspænis raunveruleikan-j
um, þótt gnægð sé gulls og gim-
steina.
Þessi læknir sagði mér sem
dæmi um hvernig vestrænum lækn
isaðgerðum væri stundum tekið, að
margar konur brygðust illa við, er.
hann feyndi að smeygja hlustar-!
pípunni undir hálsmálið áklæðumj
þeirra.
— En hvað þótti þér fegurst og
skcmmtilegast að sjá í Indlandi?,
— Frá fornsögulegu og listrænu
sjónarmiði var skemmtlegast að
sjá listaverkin í Ajanta og Ellora-
hellunum, en hreinust fegui-ð var
yfir því að sjá Taj Mahal grafhýsið
i Agra á tunglskinskvöldi. Sú bygg i
ing er perla.
Flótamenn frá Tíbet
— Hvernig er um að litast í
Darjeeling?
— Darjeeling er í 2400 metra
hæð í rótum Hímalayafjalla. Þar
er loftslag svalara en niðri á slétt-
lendinu og víða fagurt landslag.
Mai-gar klausturreglur reka þar i
heimavistarskóla fyrir auðmanna-
börn, er dveljast þar allt árið nema Siguro dreynur um
kaldasta hluta vetrar, þá heim- nýsköpunarstjórn
Kaupsamnmgar
til lengri tíma
í forystugrein Mbl. í fyrrailag I
er réttilega tekið undir það, sem
oft hefur verið haldið fram hér
í blaðinu, að nauðsynlegt sé að
launþegar og atvinnurekendur
geri kaupsamninga til lerigii
tíma, eins og tíðkast orðið í ýms
um nágrannalöndum okkar. Uni
þetta segir Mbl. m. a. á þessa
leið:
„Meðal flestra nágrannaþjóða
okkar eru samningar um kaup og
kjör gerðir til miklu lengri tíma
en hér tíðkast. Á Norðurlöndum
er t. d. oft samið til tveggja eða
þriggja ára. Skapar þetta mjög
mikið öryggi í efnahagslífi þjóð-
anna og er til hagsbóta bæði fyr
ir launþega og vinnuveitendur.
Yið íslendingar megum ekki
láta reynslu nágrannaþjóða okk-
ar í þessu máli eins og vind. urii
eyru þjóta. Við verðum að gera
okkur það Ijóst, að efnaliagsií?
okkar lýtur nákvæmlega sömu
lögmálum og efnahagslíf annarra
þjóða. Þess vegna hijótum við að
frcista þess að fara sömu leiðir
og þær þjóðir, sem af mestri
skynsemi og víðsýni liafa skipað
sínum málum.
En vitanlega hlýtur það að ve'ra
fr'umskilyrði þess að sámnirigar
um kaup og kjör geti tekizt til
langs tíma að launþegar geti
nokkurn veginn treyst þvi að
hlutur þeirra sé á samrtirigstíma-
bilinu ekki skertur stórkostlega
annað hvort með stórfelldum nýj
um sköttum eða miklum verð-
hækkunum.“
Stjórnarflokkarnir innleiða
hættulega reglu
Það sem hér kemur fram í
framangreindum ummæluiri Mibl.
er vissulega alveg rétt.
Það sannast hins vegar hér eins
og oftar, að hægara er að kenna
heilræðin en halda þau. Sjálf-
stæðisflokkurinn og Alþýðuflokk
urinn virðast nú á góðum vegi
að innleiða þá reglu í kaupgjalds
málurn hér, að ekki séu hafðir
neinir kaupsamningar. Þrjú
verkalýðsfélög, sem þessir flokk
ar ráða yfir, hafa nú enga kaup-
samninga. Félag trésmiða og fé-
lag rafvirkja sögðu upp samn-
ingum sínum í vor og liafa enga
nýja gert í stað þeirra. Sjómanna
félag Reykjavíkur sagði upp
samningum fyrir háseta á kaup
skipum fyiir alllöngu siðan og
hefur verið ófáanlegt til að end-
urnýja þá. Þetta þýðir m. a. þaö'
að umrædd félög geta hvenær
sem er boðað verkfall með .sjö
daga fyrirvara.
Hér er vissulega af líálfii
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins verið að innleiða uýja
og hættulega reglu í kaupgjalds
málum — reglu, sem er alveg'
andstæð því fyrirkomulagi, : er
æskilcgast cr, þ.e. saniningum, til
lcngri tíma.
Afsökunina er kannske áð
finna í þeim ummælum Mbl. að
verkalýðsfélög séu treg' til áð
semja til langs tírna, þegar ve'ré
hækkanir eða skattahækkanir
eru framundan. Margir vilja eðli
lega sjá, áður en Iengra er hald
ið, hvernig ráðið verður fram úr
því öngþveiti í efnahagsmálun-
um, er mun blasa við síðar á
þessu hausti eða þegar ljóst verð
ur orðið, live ófullnægjandi voru
aðgerðir stjórnarflokkanna ’ á
síðastl. vori.
ril vinstri teygir sig til himins turnspíra Gullnu pagóSunnar í Rangoon, til hægri sjáið þið mynd af slöngutákni.
sækja þau fjölskyldur sinar.
Skammt frá borginni sézt til Mount ‘
Everest og þar hefur Tensing fjall-1
göngukappi fjallamannaskóla, sem!
menn úr öllum heimshlulum sækja.!
Lamaklaustur eru þar mörg og|
bænaveifur blakta á öllum hæðum.j
Meðan ég davldist þar var stöðug-;
ur flóttamannastraumur frá Ti-bet,
þó að Dalai Lama hefði þá efcki
enn yfirgefið landið. Sennilega
hafa margir komið í leit að ,sæmi-
legri lífsskilyrðum, því flestir Tíb-
etbúar hafa unnið kauplaust sem
(Framhald á 8. síðu) 1
I blaði Sjálfstæðismanna á
Vestfjörðum, Vesturlandi, er mi
mjög látið af því, að Framsóknar
flokkurinn sé alveg einángráð
ur frá öðrúm flokkum og muiii
vcra svo í framtíðinni.
Það er auðséð á þessu, að
Sigurð líjarnason er mjög fárið
að dreyma um nýja nysköpunar
stjórn og treystir svo á stúðn-
ing Jóns Emils og Einars .01-
geirssonar, að hann geti ekki
síður talað fyrir hönd Alþýðu-.
flokksins og Alþýðubandalagsins
eu Sjálfstæðisnokksirisr
A víðavangi