Tíminn - 23.09.1959, Blaðsíða 6

6
TIMINN, miðvikudaginn 23. sept. 195*.
L
Ofgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURIHB
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn ÞórarinsswB.
Skrifstofur i Edduhúsinu við Llndargðt*
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 1830» 9g
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamen*).
Auglýsingasimi 19 523. - Afgreiðslan 1] 331
Prentsm. Edda hl. Sími eftir kl. 18: 1SS4S
Hveraig á að stöðva verSbólguna?
í SAMBANDI við útgáfu
bráðabirgðalaganna um af-
urðaverðið, hafa komið fram
tvö ólík sjónarmið varðandi
það, hvernig eigi að stöðva
verðbólguna. Stuðningsflokk
ar bráðabirgðalaganna segja í
þessu tilfelli, að viðnám
skuli veitt gegn verðbólgunni
með því að taka rétt af einni
stétt og lögbinda kaup henn
ar á þann veg, að hún hafi
sannanlega lægra kaup en
aðrar sambærilegar stéttir.
Framsóknarmenn segja hins
vegar, að verðbólgan eigi að
stöðva þannig, að hlutfalls
lega jafnt sé látið ganga yf-
ir alla, og þyngstu byrðarn-
ar því lagðar á þá, sem hafa
breiðust bökin, eins og t. d.
var gert með stóreignaskatt
inum.
ÞEIR flokkar, sem standa
að bráðabirgðalögunum, iáta
eins og þeir séu búnir með
þeim að finna lykilinn að
lausn dýrtíðarmálanna. Til
þess að leysa þau, þurfi ekki
annað en að halda afurða-
verðinu nógu mikið niðri.
Þetta eru mikil ósannindi.
Jafnvel þótt afurðaverðið
væri stórlega fært niður frá
því, sem nú er, myndi dýrtíð
armálið vera litlu nær lausn
sinni en ella, ef annað héldist
óbreytt. Þetta sést m. a. á
því, að í vísitölu framfærslu-
kostnaðar er húsnæðisliður-
inn ein nhelmingi hærri en
landbúnaðarvöruliðurinn og
hitunar og ljósakostnaður er
álíka hár. Afleiðing þess
ranglætis að færa afurðaverð
ið einhliða niður, myndi hins
vegar verða það, að bænda-
stéttin myndi flosna upp,
stór héruð leggjast í auðn,
vinnumarkaður bæjanna of
fyllast og þar skapast stór-
fellt atvinnuleysi.
ÞEIR menn, sem stóðu að
útgáfu bráðabirgðalaganna,
eru fjarri því að stuðla með
þeim að nokkurri heilbrigðri
og raunhæfri lausn dýrtíðar
málanna. Lögin eru fyrst og
fremst sprottin af pólitísk-
um rótum. Alþýðuflokkurinn
heldur, að enn sé hægt að
ala á ríg milli kaupstaða og
sveita og það sé vinsælt hjá
vissum hluta bæjarbúa að
sýna bændum harðræði.
Sjálfstæðisflokkurinn vill
hins vegar skapa fordæmi
fyrir lögbindingu á kaupi.
Þessar tvær ástæður valda
því, að bráðabirgðalögin hafa
verið sett, en ekki neinn á-
hugi fyrir viðnámi gegn verð
bólgunni.
Þetta geta menn bezt séð
af því, að sú hækkun afurða
verösins, er bændur fóru
fram á, nemur samanlagt
ekki nema örlitlu broti af
þeirri upphæð, sem núv. rík
isstjórn hefur veitt til auk-
inna útflutningsuppbóta og
niðurgreiðslna, en þau fram
lög eiga síðar meir eftir að
stórauka verðbólguna. Stjórn
arflokkarnir hafa ekki ver
ið að hugsa um að stöðva
verðbólguna, þegar þeir haf a
verið að stofna til þessara út
gj alda.
AÐSTANDENDUR bráða-
birgðalaganna hafa eins og
áður segir reiknað með því,
að það myndi mælast vel fyr
ir meðal viss hluta bæjarbúa,
að bændur yrðu beittir harð
ræði, og jafnvel væri hægt
að fá þá til að trúa því að
þannig mætti leysa allan
vanda efnahagsmálanna. Ó
trúlegt er þó að hyggnir og
réttsýnir bæjarbúar láti
blekkjast af þessu. Dýrtíðar-
málin verða aldrei leyst á
kostnað einnar stéttar. Þar
verða allir að sitja viö sama
borð. Annað er ekki réttlátt.
Að sjálfsögðu eiga svo þeir að
bera þyngstu byrðarnar, sem
hafa breiðust bökin.
Vinnustéttirnar við sveit
og við sjó, verða jaframt að
gera sér Ijóst, að dýrtíðar-
málin verða aldrei leyst á
heilbrigðan og réttlátan hátt,
ef auðhyggjumönnum á að
takast að kljúfa þær i sund-
ur. Ef launastéttir styöja í
dag ranglátar ráðstafanir
gegn bændum, getur vel svo
farið, að röðin komi að þeim
á morgun. Sundrung vinnu
stéttanna getur aldrei orðið
annað en vatn á myllu auö
hyggjuaflanna, sem í skjóli
þess geta komið ár sinni bet
ur fyrir borð.
Launastéttirnar get bezt
gert sér ljóst, hvaða fordæmi,
er hér skapað, ef þeir setja
dæmið þannig upp, aö at-
vinnurekendur og verkalýðs
félög ættu í samningum. At
vinnurekendur neituöu að
semja og ríkisstjórnin notaði
sér þá synjun þeirra til að
lögbinda kaupið. Lögbinding
in á kaupi bænda er hliðstæð
þessu. Það er því ekki að
undra, þótt atvinnurekendur
Sjálfstæðisflokksins liti á
þetta sem gott fordæmi.
LAUNAFÓLK bæjanna má
ekki láta ginnast til fylg-
is við þá stefnu, aö dýrtíð
armálin eigi að leysa á kostn
aö bænda einna, en láta
braskara og milliliði halda
öllu sínu, eins og gert hefur
verið í tið núv. stjórnar.
Slík lausn er ekki aðeins rang
lát heldur óraunhæf. í lausn
dýrtíðarmálanna verða allir
að taka hlutfallslega jafnan
þátt, og þyngstu byrðarnar
koma því réttilega á þá, sem
hafa breiðust bökin.
Slík lausn getur því aðeins
náðst, að bændur og vinnu-
stéttir bæjanna hafi með sér
gott samstarf, eins og verið
hefur í sexmannanefndinni
um alllangt skeið, en nú hef
ur rofnað illu heilli. Launa-
stéttirnar eiga því að hjálpa
til þess aö sá rangláti klafi,
sem nú hefur verið lagður á
bændastéttina, veröi hið
fyrsta tekinn af henni, enda
getur röðin komiö fljótlega
að heim sjálfum, ef nú tekst
að beita bændur ofríki.
Íslands
Sendiráð íslands í Bonn
hefur nýlega senf blaðinu
fjölritaða grein á þýzku, j
ásamt íslenzkri þýðingu, tiL
andsvara ritlingi sem Sam-|
band þýzkra útgerðar-!
manna hefur gefið út um'
íslenzku fiskiiögsöguna.
Hefur sendiráðið sent
ýmsum þýzkum blöðum
og tímaritum greinina. og
hefur verið birtur útdrátt-j
ur úr henni allvíða.
Hin ísl. þýðing á svari
sendiráðsins fylgir hér á
eftir:
FYRIR skömmu hefur Sam
band þýzkra útgerðarmanna gef
ið út ritgerð á þýzku og ensku
varðandi fiskveiðilögsögu ís-
lands.
Þar eð ritgerð Útgerðarfél-
aganna er all einhliða, leyfir
sendiráðið sér að svara henni
í istuttu máli og þeim fullyrðing
um, að það sé „ekki hægt að
réttlæta að neinu leyti einhliða
litfærslu fiskveiðilögsögu ís-
iands, hvorki þjóðréttarlega, líf
fræðilega né frá hagnaðarlegu
sjónarmiði."
Eins og kunnugt er, er ekki
fil neitt löggjafarþing í þjóða
rétti, sem svari til þinga ein-
stakra ríkja. Þess vegna verð
ur að komast að raun um,
hvernig litið er á mál frá sjón
armiði þjóðaréttar á hverjum
tíma még rannsóknum sérfræð
inga.
ÁRIÐ 1949 fólu Sameinuðu
þjóðirnar nefnd sérfræðinga í
þjóðarétti að segja til um,
hverjar þjóðréttarreglur gildi
um landhelgi við strendur
lands og á sjó úti. Þessi nefnd
starfaði í sex ár, og álit henn-
ar var lagt fyrir allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna árið 1956.
Þetla mái er því ekki alveg
einfalt.
Niðurstaða nefndarinnar er
á þá leið, að „þjóðarréttur við
urkennir ekki landhelgi, er sé
meira en 12 sjómílur.“ Þ. e„ að
12 sjómílna landhelgi kemur
ekki í bága við alþjóðarétt.
Virðist og eríitt að komast að
annarri niðurstöðu, þegar 25
ríki hafa landhelgi, er nemur
12 sjómílum eða meira, en að
eins 10—15 halda vig þriggja
mílna landhelgi.
.ísland hefur um langt skeið
haft 16 mílna landhelgi eða
meira. Þessi landhelgi var
viðurkennda af Bretlandi og
öðrum ríkjum. Bretlandi heppn
aðist þó að fá samning við Dan
mörku árið 1901, sem leyfði
brezkum fiskimönnum að
stunda fiskveiðar allt að 3
sjómílum frá ströndjnni. Þess
um samningi sagði ísland upp
árið 1948 með þriggja ára upp
sagnarfresti, Samkvæmt því
hefði 16 mílna landhelgi átt ag
gilda aftur.
ísland beið samt sem áður
eftir úrskurði Alþjóðadómstóls
ins í Haag, í máli því, sem
Bretar höfðuðu gegn Noregi,
út af útfærslu landhelgi Nor-
egs í 4 sjómílur. Úrskurðurinn
hrinti ágangi Breta með
skerpu. Segir hann, að sér
hvert ríki hafi isjálft rétt til
að ákveða um stærð landhelgi
sinnar.
í RITGERÐINNI er oft talað
um „einhliða aðgerðir" íslands
svo sem slíkt væri sérstaklega
áfellisvert. Það mun því fróð
legt að heyra, hvað Alþjóða-
dómstóllinn í Haag segir í
framhaldi af þeim hluta úr-
skurðarins, sem fjallar um, að
sérhvert ríki hafi rétt til að
ákveða um víðáttu landhelgi
sinnar. Þar segir „að það liggi
í eðli málsins, að þessi ákvæði
hljóti að vera einhliða ákveðin
af istrandríkinu". Hingað til
hafa öll ríki ákveðið einhliða
Svar Helga P. Briem sendiherra wið ritiingi
þýzkra útgerSarmanna um iandhelgismáiið
um víðáttu landhelgi sinnar,
því að þeim tveim ráðstefnum,
sem fjallað hafa um málið, hef
ur ekki tekizt að komast að
neinni niðurstöðu.
Eftir að hinn skýri úrskurður
Alþjóðadómstólsins hafði verið
felldur, færði ísland út fisk
veiðilögsögu sína í 4 mílur, og
lokaði fjörðum landsins fyrir
botnvörpuveiðum. Þetta á-
kvæði skapaði íslenzkum togur
um erfiðleika. En íslenzkir út
gerðamenn sáu nauðsyn þess
að vernda gotstöðvarnar öllum
til góðs og vonuðust eftir meiri
afla eftir nokkur ár, eins og
líka raun varð á.
ÞAÐ verður að geta þess
Þýzkalandi til heiðurs, að það
sá nauðsyn þessarar útfærslu
Helgi P. Briem sendiherra
og mótmælti ekki. Bretland,
þar á móti, fór í kringum úr-
skurð Alþjóðadómstólsins á
þann hátt, að það setti sölu
bann á fiskinnflutninginn frá
íslandi og olli því miklum
skaða, því að Bretland var þá
stærsti viðskiptaaðili íslands.
Enda þótt nefnd sérfræðinga
hafi komizt að þeirri niður-
stöðu, að tólf mílna landhelg
in væri lögleg, beið ísland
samt eftir niðurstöðum iand-
helgisráðstefnunnar í Genf. Þar
fengu nokkrar tillögur tólf
mílna landhelgi meirihluta at-
kvæða en ekki 2:1 meirihluta,
sem væri bindandi fyrir þátt
takendur.
ÞAÐ var því ekki fyrr en út
séð var um það, að engin nið
urstaða fengizt á Genfarfundin
um, og Varla líklegt, að niður
staða fengizt á næstu árunum,
að ísland færði út fiskveiðilög
sögu sína í 12 mílur. Það gerði1
það einhliða, því ag það var
öllum ljóst á Gefnarrástefn-
unni, að ekki var hægt að ná
samkomulagi. Gotstöðvarnar
fengu vernd með 4 mílna land
helgi. Þessi úlfærsla átti að,
verða seiðunum til bjargar.
Bretland hefur með þögninni
viðurkennt fiskveiðilögsögu,
sem var allt að 200 sjómílur.
Með samningum hefur það við
urkennt rússnesku 12 rnílna
landhelgina og hina færeysku,
en hana þó aðeins fyrir út-
lenda togara, en ekki fyrir
brezka.
Þjóðréttarlega séð er út-
færslan því alveg réttmæt. Sam
kvæmt þjóðaréti hefur ísland
nákvæmlega sama rétt til 12
mílna fiskveiðilögsögu eins
og hin 25 ríkin. Og svo sem
úrskurður Alþjóðadómstólsins
í Haag segir, er það strandrík
ið, sem hlýtur að ákveða ein
hliða víðáttu landhelgi sinnar.
í RITGERÐINNI gætu menn
skilið, að verndarákvæði ís-
lands hefðu í för með sér, að
þýzkir fiskimenn væru útilok
aðir frá öllu Norður-Atlants-
hafi. Slíkt er auðvitað misskiln
ingur. Útfærsla fiskveiðilögsög
unnar nemur minna en 8.000
fermilum af ómælisvíðáttu Atl
antshafsins. Þýzkir fiskimenn
hafa veitt mjög lítig á þessu
svæði síðan stríðinu lauk, því
að þeir vilja heldur veiða á
meira dýpi með hinum -stóru,
nýju togurum sínum.
Eftir úrskurði Alþjóðadóm-
stólsins í Haag og niðurstöðum
sérfræðinganefndar Samein-
uðu þjóðanna, er þetta mál út
rætt frá lagalegu sjónarmiði.
Meira að segja hefur Bret
land gert tillögu um 6 mílna
landhelgi, en tók síðan aftur.
Þar eð 12 mílna fiskveiðilög
sagan liggur alveg ljós fyrir,
er lítt ástæða til að ræða mál
ið frá líffræðilegu sjónarmiði
eða hagfræðilegu. íslendingar
hafa ekki orðið varir við það,
að Bretar hafi deilt neinum af
náttúruauðæfum sínum með ís
landi. íslendingar hafa aldrei
fengið neitt ókeypis frá Eng
landi, og heldur aldrei ben't á
það, að eitthvert land notaði
ekki til fulls námur sínar eða
gróður akra sinna og skóga.
HÉR SKAL þó stuttlega vik
ið að þessum einkenniiegu rök
semdum. í ritlingnum segir:
„Hingað .til hefur ekki verið
hægt ag úrskurða, hvort ofveiði
eigi sér stað.“
Maður spyr þv: hvers vegna
veiða ekki togararnir í Norður
sjónum? Svarið er: Vegna of
veiði. Hvers vegna eyða togar
arnir 22 dögum í isiglingu til
Nýfundnalands? Svarið er, að
þessi langa sigling svarar kostn
aði, vegna þess að öll nálæg
fiskimið.eru uppurin og spillt
af ofveiði. En ofveiði er ekki
aðallega það, ag það séu yfir
leitt ekki’ til fiskar á hafinu,
heldur að nytjafiskum, sem
hægt vxa er útrýmt, en í stað
þeirra koma aðrir fiskar, sem
lítið er sótzt eftir.
SÍÐASTI sléttbakurinn var
drepinn í NorðUr-Atlantshafi
fyrir um 50 árum. Það eru
samt eftir margar tegundir
hvala, en þeir lítið eftirsóttir.
Því telja hvalveiðifélögin sér
hag í því að senda mikinn flota
til suðurheimskautshafsins
fram og aftur frekar en að
veiða í Norðurhöfum. Svipað
stendur á með margar fiskteg
undir, svo sem lúðu, sem er
nærri útrýnrt við ísland. Þess
ar verðmætu fisktegundir
hverfa, en í stað þeirra koma
verðlitlir fiskar. Jafnvel þorsk
urinn, sem er meðal frjósöm
ustu dýra jarðarinnar, og
gýtur milljónum hrogna á ári,
virðast hraka fyrir ofveiði því
botvarpan drepur milljónir og
milljónir seiða. Þrátt fyrir ó-
endanlega frjósemi, sérstaklega
skordýranna, virðist náttúran
einnig þar hafa iskapað jafn-
vægi, sem fer úr skorðum, þeg
ar maðurinn truflar það.
ÞAÐ er sagt, að íslendingar
muni ekki geta notað fiskiveiði
lögsögu sína til fulls. Það er
einmitt ósk þeirra. íslendingar
vona, þegar seiðin fá vernd, að
meiri og betri fiskur verði ut
an 12 mílnánna, en nú innan
þeirra, og það öllum í hag.
Smælkið verði þá nokkurs
konar forðabúr, sem geti jafn
að árasveiflur og verði afiinn
þá árvissari.
Þegar bannað var að veiða
með botvörpu í fjörðum ís-
lands, kostaði það íslenzka tog
ai’aútgerð mikla erfiðleika Frið
un gots'töðvanna sýnir þó, að
allir hafa haft hag af henni.
ísland hefur verið ásakað fyr
ir það í ritgerðinni, að það
vilji einoka fskveiðar. Tólf
sjómílna landhelgin er 22 km.
Framhald á bls 8.