Tíminn - 23.10.1959, Blaðsíða 5

5
T í M I N N, föstudaginn 23. október 1959.
Bjarni Bjarnason er fæddur að
Búðarhóli í Austur-Landeyjum í
R’angárvallasýslu hinn 23. okt.
1889, sonur Bjarna Guðmundsson-
ar bónda þar og konu hans, Vig-
dísar Bergsteinsdóttur. — Berg-
steinn afi Bjarna var ættaður frá j
Grund í Skorradal í Borgarfjarð-'
arsýslú, sonur Vigfúsar bónda þar [
og fyrri konu hans. Voru þau j
Grundarbörn mörg og rómuð j
mjög, af því að höfðinglegt svip-j
mót og afburða mannkostir fóru
þar saman. |
Bjarni Bjarnason stundaði nám
í Flensborgarskóla í Hafnarfirði
skólaárin 1907—1909. — Hann
lauk kennaraprófi úr Kennara-
skóla íslands vorið 1912 og íþrótta
kennaraprófi frá Statens Gymna-
stik-Institut í Kaupmarmahöfn
1914. — Bjarni var kennari Barna
skóla Hafnarfjarðar árið 1912—
1915, og skólastjóri þess skóla
1915—1929, en það ár varð hann
skólastjóri Héraðsskólans að
Laugarvatni og gegndi því stárfi
til áramóta 1959, eða nálega þrjá
áratugi samfleytt. — Á vettvangi
opinberra mála hefur Bjarni
mjög látið til sín taka og er sú
saga öll miklum mun yfirgrips-
meiri en unnt sé að gjöra skil í
blaðagrein.
Þeim, sem forgöngu höfðu haft
um skólamál Sunnlendinga,
fannst að vonum merkum áfanga
náð, er Laugarvatns'skóli reis af
grunni, og þeim var mikið í mun,
að skólinn fengi traustan og dug-
mikinn skól.istjóra. Laugarvatns-
skóli hafði starfað aðeins eitt ár
með mjög fáum nemendum, er
Bjarni Bjarnason hóf starfsferil
sinn þar. — Má því með sanni
segja, að hann kæmi þar að ó-
numdu landi. — Margt s'tuðlaði
að því að efla Bjarna til hins
djarfa og stórhuga forystumanns,
sem vildarmenn skólans höfðu
séð hilla undir í löndum óska
sinna. — En ekki má glcyma
því, að það auðvekiaðli Bjapna
ýmsa/r mikilvæaar framkvæmdir
og nauðsynlegar skólanum til
vaxtar og viðgangs, að þáverandi
menntamálaráðherra, Jónas' Jóns-
son, hafði brennandi áhuga fyrir
því að gjöra veg skólans sem
mestan. — Ég hygg einnig, að
fullyrða megi, að menntamálaráð-
herrar, er síðar komu til valda,
svo og fræðslumálastjórar og
skólanefndir, hafi jafnan verið í
góðviljuðu samstarfi með Bjarna
Bjarnasyni, — sRilið þarfir skól-
ans og áhuga skólastjórans fyrir
nýjum og nýjum framkvæmdum,
og er stundir liðu breytingu á til-
högun kennslunnar. En slíkt
hlaut að kosta allmiklar fjárupp-
hæðir.
Aðlaðandi viðmót Bjarna og
samtals'hæfileikar komu honum
skjótt í traust vináttutengsl við
fjölda marga foreldra, sem sendu
síðan börn sín í skólann eitt af
öðru, jafnótt og þeim óx aldur
til. Ég minnist foreldra, sumra
meira að segja á öðrum lánds-
hornum, — sem sendu sjö til átta
börn sín í skólann. — Þetta
traust hlaut að vekja ófölskvaða
gleði skólastjóra og kynda undir
athafnaþrá hans. — Nemendur
kunnu vel að meta það, að Bjarni
var eigi einungis skólastjóri, hann
var framar öllu öðru félagi, leið-
beinandi. — Það var enginn deyfð
arblær yfir útitímum nemenda,
þegar þessi íturvaxna kempa þeytt •
ist með þeim aftur og fram á
skautum um ísiiagt vatnið. —
Ekki lá Bjarni heldur á liði sínu
á málfundum nemenda. — Þá
var. ekki lakara, a(ð hann vajri
með í förinni, ef farið var gang-
andi í langar landkönnunarferðiri
eins og alloft tíðkaðist á fyr-ri ár-
tim skólans. —Éinu sinni í viku
voru í skólanum flutt fræðsluer-
indi um ýmis efni eftir eigin vali
kennara. Á þessum „þingum“
mættu allir nemendur. — Að
sjálfsögðu kom það mjög oft í
hlut Bjarna að stíga í ræðustól-
inn, er slík erindi voru á dagskrá.
— Honum var þeim mun auðveld-
ara að halda athygli nemenda sí-
Viakandi, þar sem hann hefur
skínandi góðan framburð og rödd,
sem flyzt auðveldlega um sali,
þótt vítt sé til veggja. — Og það
var fleirai, sem fékk nemendu'r
til að reisa sig í sætum og lilusta
Sjöfugur í dag:
JAR
fyrrv. skólastjóri, Laugarvatni
vel. — Ræðumaður beindi oft
máli sínu beint til nemenda.
Dagleg umgengni nemenda í
heimavistarskóla og samskipti
þeirra innbyrðis er margvíslegum
annmörkum háð. — Þegar heild-
inni er bent af góðvild og sann-
girni á það sem betur má fara,
þá sitja engir broddar eftir i vit-
undinni. — Margoft hafa nemend-
ur Bjarna minnzt á það við mig,
hversu þakklátir þeir séu honum
fyrir margvíslegar leiðbeiningar
um háttvísi og snyrtimennsku í
klæðaburði. — „Ég kunni. ekki
einu sinni að heilsa né kveðja,
þegar ég kom í skólann, Bjarni
kenndi okkur þetta.“ — Ég held,
að það segi allt, sem segja þarf,
er nemendur muna eftir áratugi
heilræði, sem þeir hafa hlotið í
veganesti í skóla sínum. — Þá
kunnu nemendur vel að meta
það, þegar Bjarni í upphafi hvers
skólaárs hafði sérstakar dansæf-
ingar með viðvaningum í íþrótt-
inni og stjórnaði þeim sjálfur.
Stoðaði þá eigi framar að draga
sig í hlé. — Lognmolla átti aldrei
heima í námunda við Bjarna. —
Eftir nokkrar æfingar hafði .þess-
um unglingum vaxið svo fiskur um
hrygg, að þeir svifu út á .dans-
gólfið í aimennum dansleik.
Bjarni Bjarnason mat það að
sjálfsögðu mikils, að neméndur
sýndu iðni og reglusemi við-háni-
ið, en hins krafðist liann beinlínis,
að nemendur væru prúðmanhlegir
og frjálsmannlegír í framkomu.
Forn-Grikkir viidu fegra manns-.
líkamann með heilsusamlegum
íþróttum. En fegurðarsmekk
iglæddu þeir með söng. — Við
greinar þess'ar lagði Bjarni ó-
venjulega mikla rækt í skóla sín-
um. Hygg ég, að hann sé algjör-
lega sammála- stórskáldinu Goethe,
að þroskaleið mannsins liggi um
lönd fegurðarinnar. —
Meðal þess -seni. setti mjög
mikinn svip á heimilislífið og
efldi einingaranda voru tíðar i-
þróttasýnngar nemenda eða kapp-
sund, þar sem staðarbúar allir
voru jafnan velkomnir.
Mjög fjölmennt þing mennta-
manna frá Norðurlöndum var háð
hér að Laugarvatni vorið 1939. —
Þar flutti Bjarni ýtarlegt erindi
um skólamál. Lét hann þess gétið
í lok ræðu sinnar, að hann léti
kenna söngiistarsögu í skóla sín-
■um. Lauk hann máli sínu með
spurningu, >sem var að efni 'til þann
ig: „Er ekki eins hollt fyrir ung-
linga að læra um afrek Bachs,
Beethovens, Brams, Griegs og
Sibelíusar eins og að vita deiíi á
einhverjum bardagaberserkjum?“
Enn sé ég ijóslifandi fyrir mér
þá hrifningu, sem lýsti sér í svip
brigðum áheyrenda, er ræöumað-
ur hafði þetta mæl't.------
Fyrir afskipti sín af bindindis-
málum innan skólans hefur Bjarni
hlotið traust margra landsmanna,
þótt þeir hafi eigi haft af honum
nein persónuleg kynni. — Frá
upphafi vega gjörði hann að inn
tökuskilyrði, að nemandinn neytti
hvorki tóbaks né áfengis, meðan
hann dveldist í skólanum. — Þessi
bindindishreyfing nóði oft og
einatt langt út fyrir skólann. —
Fjölda margir af nemnedum sann
færðust um nauðsyn þess, að hafa
engin afskipti, ag þessum erki-
óvinum mannsins og urðu öðrum
fyrirmynd í því að sniðganga þá.
Kennarar, sem komu að Laugar
vatni og voru lítt þjáifaðir í
kennslu, át'tu hauk í horni, þar
sem Bjarni var. — Hann hlýddi
gjarnan á kennslu þeirra oft stund
um saman og ræddi siðan í ein-
rúmi um vinnubrögðin og benti
á það, sem betur hefði rnátt fara.
— En því urðu kennurunum heil
ræði þessi minnileg og uppörv-
andi, að þau voru borin fram sem
hógvær ráð hins reynda skóla-
manns.
Laugarvatnsskóli þrítugur,
nefndist mikið rit, sem Bjarni tók
saman og gefið var út á vegum
skólans í fyrra haust á þrítugs-
afmælinu. Þar birtir Bjarni mjög
margar fróðlegar greinar, sem
hann hefur sjálfur ritað, og má
þar m.a. lesa um tildrög og stofn
un þeirra þriggja skóla að Laugar
vatni, sem risið hafa upp í skóla-
stjóratíð Bjarna Bjarnasonar í
skjóli héraðsskólans, sem sé: Hús
mæðraskóla Suðurlands, íþrótta-
kennaraskólf, íslands og Mennta-
skólann að Laugarvatni. — Það er
algjörð fjarstæða að ætla sér að
rekja þróunarferil skólamálanna
að Laugarvatni í biaðagrein. Til
þess er þaff mál langt of marg-
þætt og viðamikið. — En einn
mann sjáum við þar standa sem
klett úr hafinu: Bjarna Bjarnason.
Eigi má skilja svo við þetta mál
að geta eigi fleiri æviatriða
Bjarna en gjört var í upphafi. —
Árið 1928 kvæntist Bjarni Þor-
björgu Þorkelsdóttur. — Það var
mikill sorgardagur á Laugarvatni
hinn 21. apríl 1946, er þessi ást-
sæla og göfuga kona andaðisf efti;
iskamma legu.
Börn þeirra Bjarna og Þorbjars:
ar eru þessi: Þorkell búfræðingvv ’
og bústjóri á Laugarvatni. Han:
er kvæntur Ragnheiði Ester Guti
mundsdóttur. Eiga þau sex böri
Védis, dót'tir þeirra, er kennar
á Húsavík, gift Vilhjálmi Pálssyr
íþróttakennara. Þau eiga tvær un:.
ar dætur.
Síðari kona Bjarna (árið 1950
er Anna Jónsdóttir, alþings
manns. Hið glæsilega heimi
þerra hjóna er í Garði. Þar er tek
ið með alúð mikiíli og hlýju hant
taki móti vinum. — En úti í garti
inum brosa marglit skrautblón..
sem húsfreyjan annast af mikil
umhyggjusemi, og ungu írén
teygja sig hærra og hærra me,
hverju ári sem liður.
Ég flyt Bjarna Bjarnasyni, fyri ’
hönd allra skólanna að Laugai •
vatni, hugheilustu árnaðaróskir
þes-sum merku tímamótum æ\
hans.
Að lokum þakka ég Bjarn
Bjarnasyni hjartaniega fyri.'
margra ára samstarf og óteljanc í
ánægjustundir, óska honum, koni:
hans, börnum og öðrum áistvinuni
innilega til hamingju-með afmæ'j. i
daginn og unnin afrek, og bf>
þeim blessunar á ókomnum æv
dögum.
Laugarvatni, 21. okt. 1959,
Þórður Kristleifsso.
Námskeið fyrit
dönskukennara i
háskólanum
Það kom í ijós á námskeiði þ\
sem haldið var fyrir dönskukerii •
ara í septembar s.l., að margi ’
þátttakendur höfðu áhuga á þv
að framhald yrði á þeirri stari'
semi í einhverri mynd. Hefur þ\ :
verið ákveðifi að halda námskeisi
í vetur fyrir dönskukennara. -
Fyrst um sinn verður einni stun,.
í viku varið til þess að fara yfi :
vafaatriði í málfræði og hljóC •
fræði, sem koma kunna fyrir ken .
ara í daglegu starfi. Enn fremui.'
mun — ef nógu margir gefa si;,
fram — verða ein stund í vik
í bókmenntum og ýmist farið yfi.J
nú'tímabókmenntasögu eða lesi .
nýleg skáldrit.
Þeir, sem óska að taka þá'tt :i
námskeiðinu, eru beðnir að kom ;
í 2. kennslustofu háskólans mán ,
dag 19. okt. kl. 20,15, og verðu.'
þá ákveðið um kennslu'stundir. - •
Einnig má hringja tii dansk..
sendikennarans, Erik Sönderholi i
lektors, sími 24138.
K. B. 100
Þessi segulbatods* $
tæki höfum víð jlp
tíl SÖlu. j'vll'3
AbyrgS fflJEll
á e n u i ii g U
Sendum í kröfu
um land allt.
b ÚSÍII
VeítiisUndi 1,
(EmkaiímlioS)
Sími 19-800.