Tíminn - 23.10.1959, Blaðsíða 8

8
TÍMINN, föstiulaginn 23. október 1959.
OÁNARMINNING:
Dergpora ovemsdottir, okammadal Tónieikar Ann Schein
Bergþóra Sveinsdóttir var fædd
að Giljum í Mýrdal 8. júlí 1879.
Voru foreldrar hennar Björg
Filippusdóttir og Sveinn Einars-
eon, búendur á Glljum. Afi Sveins
var Þors'teinn Steingrimsson í
Kerlingardal, bróðii' sr. Jóns Stein
grímssonar á Prestsbakka á Síðu.
Móðir Sveins var Ingibjörg, dóttir
Sveins Pálssonar læknis í Suður-
Vík. fijörg, móðir Bergþóru, var
ættuð frá Hvoli í Fljótshverfi og
af igóðum bændaættum þar í sveit
og af Síðu- Vair Björg síðari kona
Sveins á 'Giljum. Áður hafði hann
átt Bergþóru Jónsdóttur frá Dyr-
hólum í Mýrdal, en Tnissti hana
eftir fórra ára hjónaband. Komst
einn sönur þeirra upp, Einar, sem
lengi átti heima hér í Reykjavík
og iéet fyrir fáum árum. Sveini,
föður systkinanna, er þannig lýst,
að hann var hinn vandaða'sti ma'ð-
ur og fryggur í lund? Hann var
hagur, svo að af bair, bæði á tré
og járn, smíðaði hann meðal ann-
ans mörg róðraskip og báta; var
siðasta iskip, sem hann smíðaði,
gert út fram að árinu 1924. Nefnd
ist þag „Friður“ og færði mörg-
am Mýrdælingnum mikla hjörg í
bú.
Bergþóra missti móður sína, þeg
ar hún var 10 ára, og föður fiinn
2 árum síðar. Má fara nærri um
það, hvílíkt áfall það hefur orðið
hemii og hálfbróður hennar. Þá
urðu þau svo lánsöm að komast
bæði á mikið myndarheimili, Norð
ur-Vík, en þar bjuggu miklir
mannkostamenn, Þorsteinn hrepp- {
stjóri og kona han!s, Ragnhildur I
Gunnlaugsdóttir. Á þessu merka j
heimili dvöldust þau systkini svo
nokkur ár, og æ síðan minntust,
þau veru sinnar þar með mikilli
þökk og virðingu.
Bæði voru þau systkin gædd
verklegum hagleik í ríkum mæli.
Greip þá um sig í hugum þeirra
útþrá og löngun til að læra eitt-
hvað nytsamt. Héldu þau þá til
Reykjavikur. Hóf Einar nám í tré
smi'ði, en Bergþóra fór á fataverk
stæði til þess að lær!a falasaum.
Var hún þar einn vetur, en sneri
svo aftur austur í átthagana og
hóf þar saumaskap. Skömmu síðar
fluttist hún au’stur í Meðalland til
unnusta síns, Páis Sigurðssonar á
Syðri-Steinsmýri. Var Páll sonur
Sigurðar Sigurðssonar, bónda og
trésmiðs á Breiðabólstað á Síðu,
og konu hans Gyðríðar Ólafsdótt-
ur fré Syðri-Steinsmýri. Var Páll
alinn upp hjá föðurbróður sínum
og alnafn'a, Páli Sigurðssyni, og
seinni lconu hans, Jóhönnu Jóns-
dóttur.
Þau Páll og Bergþóra bjuggu í
sambýli við þau Steinsmýrarhjón
í 2 ár, en fluttust þá út í Vík í
Mýrdal. En vorið 1904 losnaði úr
ábúð helmingur Skammadalsjarð
ar, og fluttust þau þangað sama
vorið. Árið 1907 festu þau hjón
kaup á jörðinni og bjuggu þar síð
an til ársins 1945 — eða rúm 40
ár. Þau eignuSust 4 böm, og eru
3 þeirra á lífi. Eina dóttur misstu
þau ungabarn.
Þegar þau Páll og Bergþóra
höfðu keypt Skammadalinn, hófst
viðreisnarstarf þeirra fyrir alvöru.
Færðu þau bæjarhúsin og stað-
settu þau á fögrum slað, þar sem
lækur rann rétt hjá. Kostaði þetta
átak mikla vinnu og fyrirhöfn, en
ekki var í það horft. Þarna voru
samstilltar hendur og vilji að
verki, að hvika hvergi frá settu
marki. Reis nú upp snoturt og
vinalegt timburhús, meg hlöðnum
kjallara undir öllu húsinu. Segja
mátti, að unnið væri nótt með
degi, meðan á þessu verki stóð,
enda var slikt nauðsynlegt við að
afla alls byggingarefnis og koma
því á vinnustað.
Eftir þetta rak hver fram-
kvæmdin aðra hjá þeim Skamma-
daLshjónum, m.a. endurbygging
allra útihúsa. Var öllu vel fyrir
komið og í stíl vi'ð umhverfið. Síð
ast var ráðizt í það 'stórvirki að
raflýsa, og gjörbreytti það öllum
heimilishögum, svo sem nærri má
geta. Frá þessari rafstög fengu 2
aðrir bæir rafmagn, Skammidalur
II og Skammadalshóll.
Ég hef lýst í fáum dráttum
þessu mikla uppbyggingarstarfi
Skammadalshjóna, og er þó af
miklu meira að taka. En öll störf
þessara heiðurshjóna sýndu,
hversu þeim var í blóð borin öll
fyrirhyggja og mikiil myndarskap
ur.
Ég kynntist Bergþóru Sveinsdótt
ur fyrst þegar móðir mín >sendi
mig til hennar með fataefni, sem
sauma átti úr fermingarfötin mín.
Var mér þegar tekið tveimur hönd
um á þessu ókunnuga heimili. Síð
an kynntist ég heimilinu betur,
eftir því sem árin liðu, og var
alltaf mikl ánægj'a að koma þar,
enda tekið á móti öllum með
stakri gestrisni.
Á heimili Bergþóru og Páls
dvöldust um lengri eða skemmri
tíma gamalmenni, og var þeirn að
sjálfsögðu látig líða eins og bezt
varð á kosið. Auk þess voru á
heimilinu margir unglingar á
sumrin, og sumir ólUst þar upp.
Minnast þeir allir Sakmmadals-
heimilisins með þakklæti og virð
ingu.
Vissulega var ánægulegt að eiga
slíka nágranna sem þau Bergþóru
og Pál, -er voru ætíð reiðubúin til
að hlaupa undir bagga, ef á hjálp
þyrfti að halda, enda þótt á stund
um gæti verið erfitt að veita að-
soð.
Húsbóndinn var oft bundinn
vig ýmis trúnaðarstörf, sem hon-
um voru falin af sveitungum sín
um. Kom þá iðulega til kasta hús
freyjunnar að fylgjast með bú-
rekstri og vinnubrögðum. Fórst
Bergþóru það allt snilldarvel úr
hendi.
Bergþóra var vinavönd kona, en
ef hún eignaðist lcunningja, sem
hún gat fellt sig við, varg úr því
ævilöng vinátta. Hún var rólynd
og prúð í allri framkomu, svo að
eftirtekt vakti. Gamansöm var
hún í sinn hóp, en fór þó vel með.
Þau hjón fluttust til Reykjavík
ur sama árið og þau brugðu búi
eða 1945 og stofnuðu heimili með
börnum sínum í Blönduhlíð 7. Þar
bjuggu þau saman í nokkur ár eða
þar til Páll féli frá árið 1954. Eft-
ir það var Bergþóra með börnum
sinum og tengdasonum, umvaf-
in hlýju og kærleika til síðustu
stundar.
Á síðas'ta vori veiktist Bergþóra
og varð að leggjast á sjúkrahús. i
Lá hún þar nokkrar vikur og and-!
aðist 29. júní s.l. Minningarat-
höfn var haldinn í Dómkirkjunni
og talaði þar sr. Jón Þorvarðarson
sem lengi var sóknarprestur Mýr-
dælinga. Skaftfellingar og aðrir
vinir hinnar látnu merkiskonu
vottuðu henni virðingu sína og
þakkir með því að fjölmenna til
þessarar minningarathafnar. Út-
för Bergþóru var siðan gerð frá
Reyniskirkju 11. júlí, og var hún
lögð til hinztu hvildar við hlið
manns síns.
Að leiðarlokum þaklca ég gam-'
alli nágrannakonu minni fyrir
mína hönd og systkina minna alla
vináttu á liðnum árum, og sendi
aðstandendum öllurh samúðar-
kveðjum.
Markús Jónsson,
frá Giljum.
Un.gfrú Ann Schein kom hingað
í fyrrahaust og lék þá einleik með
sinfóníuhljómsvéitinni, sem mörg
um mun í ferskii minni. í síðustu
viku gáfust svoí:enn á ný gullin
tækifæri að njóta listar hennar,
því að hún hélt’tvenna tónleika á
vegum Tónlistarfélagsins í Austur
bæjarbíói og lék einleik með sin-
fóníuhljómsveitihni í Þjóðleikhús-
inu.
Viðíangsefnin ‘ á tónleikum Tón
lístarfélagsins voru 2 sónötur eftir
Scarlatti, Eroica tilbrigðin eftir
Beethoven, sónafá nr. 3 ef-tir Kabal
e’vsky og h-moii sónatan eftir
Chopin. Þessi verk eru eins ólík
og dagur og nótt, engu að síður
er erfitt að segja, að Ann Schein
hafi slcilað einu verkinu öðru bct-
ur, svo alhliða eru túlkunarhæfi-
leikar hennar og tæknin fullkom
in. Hún lék Scarlatti-sónöturnar
með silfurtæruðf lón bg hrífandi
yndisþokka. í Eroica-tilbrigðunum
náði list hennar Mmarki sínu, þar
skiptist á ljóðræn fe.gurð og drama
tísk átök, sem hún túlkaði af svo
miklum myndugleik og skilningi,
að hvergi virtistf.of-'eða van.
Sónötur Kabalevskys og Chopins
eru hvort tveggj'á fnikil verk og
virðast tæpast vera kvenna með-
færi, en Ann Schein virðast litil
Gleymt í haust?
Efnahagsmálin eru efst á baugi
í hugum manna, þeirra, sem horfa
fram og ekki að ófyrirsynju. Þar er
úr vöndu að ráða og þótt fáeinir
sjái einhver úrræði, standa þó
flestir ráðþrota gagnvart höfuð-
lausn þeirrar rammsnúnu flækju,
og verður því helzt fyrir að varpa
trausti sínu og atkvæði á þá menn
og flokka, sem þeir hafa fylgt fyrr
að málum og er það full vorkunn;
en á fleira er að líta, ekki ástæðu-
lau-st að skima til hliðar og en.gu
síður aftur en fram, gaumgæfa
reynsluna engu síður en fyrirheit-
in.
Flokksleiðtogar þeir, er stóðu
að kjördæmabyltingunni s. 1. vor,
vænta þess nú að endurheimta
kjósendur, sem þá sneru baki við
þeim og öllu þeirra athæfi. Vest-
firzkur stórbokki, alþingismaður
úr hreinlyndari hluta Sjálfstæðis-
flokksins, átti orðastað við fylgis
menn sína nokkru eftir síðustu
kosningar. „Ég veit“', sagði hann,
„að ýmsum ykkar hefur gramizt
við mig vegna kjördæmamálsins,
en ég vona að þið fyrirgefið mér
og verðið búnir að gleyma því í
haust.“
Þess þurfa þeir allir, ógæfu-
mennirnir, er að því máli stóðu,
að bæði sé fyrirgefið og gleymt,
en kjósendum hentai' betur að
vera svolítið langminnugri, þjóð-
inni all-ri.
Kjördæmamálinu er fjarri því
að vera lokið, þar er áfanga náð.
Fyrirgefning og gleymska bjóða
iiwwwwwwwwwiM9WwicBWMw*wimewwiwci!wwwwwwwwwwwwwwwwwi
Suðumesiameiin
Haustmóf Framsóknarmanna veróur haldið í samkomuhúsi Kjarðvíkur í kvöld
og hefst kl. 8,30 síðdegis.
DAGSKRÁ:
1. Nýtt leikhús sýnir söngleikinn
„Rjúkandi ráð"
2. Ávörp: Jón Skaftason,
Valtýr Guðjónsson
F]öðmennið og mæfió sfundvísðega.
FRAMSÓKNARFÉL. Á SUÐURNESJUM
nýjum ófögnuði heim. Einu kjör-
dæmin í stað þeirra, sem nú fá
að hjara fyrir riáð Iíerleydáðs.
Hvað skyldu mörg missiri líða
áður en fitjað er upp á þeirri breyt
ingu ef nú fæst v'iss'a fyrir að
meginhluti þeirra, scm snéru baki
við byltingaflokkunum í vor, fyrir
gefa og gleyma í haust? Þá beind-
ist ribbaldahátturinn að sveitum
landsins og bæjum utan höfuð-
, staðarins, en þáð éru mörg og
stór mál, sem taka til þess alls.
| Hvað ætti að aftra forkólfum
: braskaranna, sem kenna sig við
'sjálfstæði, og fylgifé þeirra, sem
kennir sig vifr alþýðuna, að af-
greiða handritamálið, landheigis-
málið eða landsréttindin, til fram-
búðar eftir eigin geðþótta, ef sú
reynsla fæst í kjördæmamálinu,
' að meginþorri kjósendanna fylgi
leiðsögunni í þögn og þolinmæði,
og þeir, sem hvekkjast í bili, komi
: með tölu við næstu kosnin.gar.
| Minnizt þess kjósendur, sem
nú eruð beðnir að fyrirgefa og
gleyma eða er ætlazt tii að þið ger-
ið það óbeðnir, að i þessum kosn-
ingum er ábyrgðarhluti yklcar
stærstur. Endurnýjaður stuðning-
ur við Framsóknarflokkinn, sýnir
öllum þeim, er hyggja á áþekk
misferli og kjördæmabyltingin
var, að þau eru ekki áhættulaus,
þó fylgispekt fjöldans sé óyggj-
andi, tapast þó nokkur hluti
manna frá við hvert nýtt tudda-
bragð. Því stærri sem þau eru,
fleiri og verri.
Eitt er óyggjandi. Nýtt „rétt-
læti“ í kjördæmaskipuninni verð-
ur ekki boðað við aðhar kosningar
hér frá, ef fylgi Framsóknar-
flokksins eins vex, en hinna
þverrar.
Fjalli, 20. okt. 1959.
Ketill Indriðason.
Gólfíeppahremsun
Hreinsum gólfteppi, —
dregla og mottur. Gerum
einnig við.
takmörk sett, þar sem mikilla
átaka er þörf. Þetta var í annað
■sinni með stuttu millibilí, sem h-
moll sónatan er leikin, því að hún
var á efnisskránni hjá Gulda og
ósjálfrátt fer maður að bera leik
þeirra saman. Ef til vill >er það
hinn kvenlegi yndisþokki, sem
blindar dómgreindina, ef ég leyfði
mér að segja, að Ann Schein hefði
vinninginn að því leyti, að hún
skynjaði anda vcrksins af óskeik-
ulli næmleik cn Gulda og gætti
■sín betur fyrir þcim freistingum,
sem tæknin og hið yfirborðslega
viija leiða listamennina í, en það
er aðalsmerki hennar að greina á
milli kjarnans og hismsns.
Á hljómleikum sinfóníuhljóm-
sveitarinnar lék hún einleik í b-
moll píanókonsert Tschaikovskys.
Hann nýtur vissrar lýðhyili og er
sennilega þekktasti konsert sinnar
tegundar hér á landi. E.n þrátt
fyrir allar skrautfjaSrirnar, sem
prýða þetta vinsæla verk, verður
einhvern veginn vart við hálfgert
tóniahljóð, þegar betur er hlustað,
og flytjéndurnir þurfa stundum
helzt til lengi að leita áður en þeir
finna verulega bitastæða tónlist í
verkinu, þvi að verkið er 'meira í
ætt við skrautsýningu en 'klassísk
an ballett. Aiin Sehein lék verkið
af óskeikulli smekkvísi «g gæddi
það ljó'ðrænni fegurð, þar sem
verkið gaf tilefni til, þrátt fyrir
það var eins og konsertinn væri
ekki i shium rétta búningi, því
a'ð han-n er fyrst og fremst tónlist
fyrir tækni „virlúósa“ og nýtur
sín bezt, þegar hann er tekinn
þeim tökum.
í þetta sinn var hljómsveitar-
stjórinn Hans Zanlonelli, sem er
hór einnig gestur. Önnur verk á
efnisskránni voru „Klassíska sin-
fónían“ eftir Prokofieff og Júpíter
sinfónían efíir Mozart. Zantonelli
er mikilhæfur stjórnandi og hafði
fullkomið vaid bæði á viðfangsefn
unum og hijómsveitinni. Að vísu
gætti þess, að hljómsveit og ein-
leikari fylgdust stundum ekki full-
komlega að í píanókonsertinum,
'Cn slíkt vill löngum brenna við,
þar -sem tíminn til sameiginlegra
æfinga er aí skornum skammti.
Hitt er þó meira virði, að hljóm-
sveitiner batnandi og vaxandi hijóð
færi. Það kom ótvírætt fram í
Júpítersini'óníunni, sem hún lék
af mestu prýði, hvort heldur litið
var til meðfcrðar stjórnandans á
verkinu eða leiks hljómsveitarinn-
ar í heiid. — A.
Á víðavangi
Sækjum — sendum.
Góííteppager^in h.f- .
Skúlagötu 51. Sími 17360.
ttittttttttttttttttttttttttttttttttttttttttt
> F'-amhald af 7. gíðu)
þeir gcrðu á'ður, meðan krata-
broddarnir tóku nokkurn þátt í
að vinna gegn yfirgangi þeirra,
— kalla Alþýðuflokkinn þýðing-
arlausa „pínulitla“ flokkinn, sem
til einskis væri nýtilegur.
Nú hefur þetta hins vegar snú-
izt við. Nú eru kratabroddarnir
orðnir þýðingarmiklir fyrir Sjálf
stæðisffokkinn í baráttu lians
gegn alþýðustéttum landsins, eu
fyrir alræ'ði braskaranna og
heildsalanna, sein eiga og reka
Sjálfstæðisflokkinn. Og þá eru
kratabroddarnir bara góðir og
Alþýðuflokkurinn lireint ekki
svo Iitill að dómi Sjálfstæðis-
flokksins.
Hvaða vit er svo í því fyrir
það fólk sem vinnur „hörðuin
höndum“, að fylgja flokki, sem
svo herfilega liefur brugðizl hlut
verki sínu?“
Söluskállnn
Seljum við sanngjörnu
verði alls konar notuð hús-
gögn, vel með farn, o.
m. fl.
SÖLUSKÁLINN
Klapparstíg 11. — Sími 12926.